عرف در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نبوت}} | {{نبوت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = عرف | |||
| عنوان مدخل = [[عرف]] | |||
| مداخل مرتبط = [[عرف در قرآن]] - [[عرف در حدیث]] - [[عرف در کلام اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = عرف (پرسش) | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
منظور آن دسته از آیاتی است که درباره عرف و معروف عقلایی و متداول در [[جامعه]] [[سخن]] گفته شده و خطاب به [[پیامبر]] از معنا و مفهومی از نیکی‌هایی که در آن زمان مورد قبول بوده، [[سخن]] گفته شده، مانند قول معروف {{متن قرآن|وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا}}<ref>«و با آنان با زبانی شایسته سخن گویید» سوره نساء، آیه ۵.</ref> عمل معروف {{متن قرآن|قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ}}<ref>«گفتاری شایسته و گذشت بهتر است از صدقه‌ای که از پی آن آزاری باشد» سوره بقره، آیه ۲۶۳.</ref> [[رفتار]] معروف {{متن قرآن|وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ}}<ref>«و با آنان شایسته رفتار کنید» سوره نساء، آیه ۱۹.</ref> | منظور آن دسته از آیاتی است که درباره عرف و معروف عقلایی و متداول در [[جامعه]] [[سخن]] گفته شده و خطاب به [[پیامبر]] از معنا و مفهومی از نیکی‌هایی که در آن زمان مورد قبول بوده، [[سخن]] گفته شده، مانند: | ||
:قول معروف {{متن قرآن|وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا}}<ref>«و با آنان با زبانی شایسته سخن گویید» سوره نساء، آیه ۵.</ref> | |||
:عمل معروف {{متن قرآن|قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ}}<ref>«گفتاری شایسته و گذشت بهتر است از صدقه‌ای که از پی آن آزاری باشد» سوره بقره، آیه ۲۶۳.</ref> | |||
:[[رفتار]] معروف {{متن قرآن|وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ}}<ref>«و با آنان شایسته رفتار کنید» سوره نساء، آیه ۱۹.</ref> | |||
:[[دعوت]] به معروف {{متن قرآن|وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ}}<ref>«و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند» سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.</ref>، | |||
:[[خوردن]] به معروف {{متن قرآن|وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ}}<ref>«و هرکس تنگدست باشد برابر عرف (از آن) بخورد» سوره نساء، آیه ۶.</ref>، | |||
:پرداختن اجرت به معروف {{متن قرآن|وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ}}<ref>«و کابین‌هایشان را به گونه شایسته به (کسان) آنها بپردازید» سوره نساء، آیه ۲۵.</ref> یا [[طلاق]] دادن و یا نگه داشتن به معروف {{متن قرآن|فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ}}<ref>«پس، چون به سر آمد عدّه خویش رسیدند یا به شایستگی نگاهشان دارید یا به شایستگی از آنان جدا شوید» سوره طلاق، آیه ۲.</ref> هر چند که چنین مفهومی در دوران‌های مختلف مصادیق متعددی دارد، و حوزه معنایی گسترده‌ای را زیر [[پوشش]] خود قرار می‌دهد، مانند [[تعادل]] در [[رفتار]]، [[عدالت]]، [[فضیلت]]، [[احسان]]، [[صدقه]]، [[عفو]]، بخشیدن. در نتیجه بخشی از مفاهیم عملی با صفت معروف پیوند خورده است. | |||
#{{متن قرآن|خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ}}<ref>«گذشت را در پیش گیر و به نیکی فرمان ده و از نادانان روی بگردان!» سوره اعراف، آیه ۱۹۹.</ref>. | #{{متن قرآن|خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ}}<ref>«گذشت را در پیش گیر و به نیکی فرمان ده و از نادانان روی بگردان!» سوره اعراف، آیه ۱۹۹.</ref>. | ||
#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از فرمان تو نپیچند، با آنان بیعت کن و برای آنها از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره ممتحنه، آیه ۱۲.</ref> | #{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از فرمان تو نپیچند، با آنان بیعت کن و برای آنها از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره ممتحنه، آیه ۱۲.</ref> | ||
در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است: | '''نکات:''' در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است: | ||
# [[دعوت]] به امور و ارزش‌های عقلایی و عرفی، از [[وظایف]] [[پیامبر]]: {{متن قرآن|خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ}}؛ | # [[دعوت]] به امور و ارزش‌های عقلایی و عرفی، از [[وظایف]] [[پیامبر]]: {{متن قرآن|خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ}}؛ | ||
# [[بیعت]] با [[پیامبر]] بر اساس دوری از [[شرک]] و [[ترک گناهان]] و [[زشتی‌ها]] از امور [[پسندیده]] عرفی. {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا... وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | # [[بیعت]] با [[پیامبر]] بر اساس دوری از [[شرک]] و [[ترک گناهان]] و [[زشتی‌ها]] از امور [[پسندیده]] عرفی. {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا... وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۲۳۳.</ref>. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']] | # [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:عرف در قرآن]] | [[رده:عرف در قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عرف است. عرف از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عرف در قرآن - عرف در حدیث - عرف در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
منظور آن دسته از آیاتی است که درباره عرف و معروف عقلایی و متداول در جامعه سخن گفته شده و خطاب به پیامبر از معنا و مفهومی از نیکی‌هایی که در آن زمان مورد قبول بوده، سخن گفته شده، مانند:
- قول معروف ﴿وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا﴾[۱]
- عمل معروف ﴿قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ﴾[۲]
- رفتار معروف ﴿وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ﴾[۳]
- دعوت به معروف ﴿وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ﴾[۴]،
- خوردن به معروف ﴿وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ﴾[۵]،
- پرداختن اجرت به معروف ﴿وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ﴾[۶] یا طلاق دادن و یا نگه داشتن به معروف ﴿فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ﴾[۷] هر چند که چنین مفهومی در دوران‌های مختلف مصادیق متعددی دارد، و حوزه معنایی گسترده‌ای را زیر پوشش خود قرار می‌دهد، مانند تعادل در رفتار، عدالت، فضیلت، احسان، صدقه، عفو، بخشیدن. در نتیجه بخشی از مفاهیم عملی با صفت معروف پیوند خورده است.
- ﴿خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ﴾[۸].
- ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[۹]
نکات: در آیات فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
- دعوت به امور و ارزش‌های عقلایی و عرفی، از وظایف پیامبر: ﴿خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ﴾؛
- بیعت با پیامبر بر اساس دوری از شرک و ترک گناهان و زشتی‌ها از امور پسندیده عرفی. ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا... وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[۱۰].
منابع
پانویس
- ↑ «و با آنان با زبانی شایسته سخن گویید» سوره نساء، آیه ۵.
- ↑ «گفتاری شایسته و گذشت بهتر است از صدقه‌ای که از پی آن آزاری باشد» سوره بقره، آیه ۲۶۳.
- ↑ «و با آنان شایسته رفتار کنید» سوره نساء، آیه ۱۹.
- ↑ «و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند» سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.
- ↑ «و هرکس تنگدست باشد برابر عرف (از آن) بخورد» سوره نساء، آیه ۶.
- ↑ «و کابین‌هایشان را به گونه شایسته به (کسان) آنها بپردازید» سوره نساء، آیه ۲۵.
- ↑ «پس، چون به سر آمد عدّه خویش رسیدند یا به شایستگی نگاهشان دارید یا به شایستگی از آنان جدا شوید» سوره طلاق، آیه ۲.
- ↑ «گذشت را در پیش گیر و به نیکی فرمان ده و از نادانان روی بگردان!» سوره اعراف، آیه ۱۹۹.
- ↑ «ای پیامبر! چون زنان مؤمن نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که هیچ چیز را با خدا شریک نگردانند و مرتکب دزدی نشوند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و با دروغ فرزند حرام‌زاده‌ای را که پیش دست و پای آنان است بر (شوهر) خویش نبندند و در هیچ کار شایسته‌ای سر از فرمان تو نپیچند، با آنان بیعت کن و برای آنها از خداوند آمرزش بخواه که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره ممتحنه، آیه ۱۲.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۲، ص ۲۳۳.