مرصد در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
کمین و کمینگاه<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۱۱.</ref>، اصل آن "رصد" به معنای [[آمادگی]] برای [[مراقبت]] کردن<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ج۷، ص۳۵۵.</ref>، مراقب بودن<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۱۷۷.</ref>، مهیا بودن و [[انتظار]] کشیدن<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۴، ص۱۲۶.</ref>. | کمین و کمینگاه<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۱۱.</ref>، اصل آن "رصد" به معنای [[آمادگی]] برای [[مراقبت]] کردن<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ج۷، ص۳۵۵.</ref>، مراقب بودن<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۱۷۷.</ref>، مهیا بودن و [[انتظار]] کشیدن<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۴، ص۱۲۶.</ref>. | ||
{{متن قرآن|وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ}}<ref>«دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید | {{متن قرآن|وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ}}<ref>«دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید» سوره توبه، آیه ۵.</ref>. | ||
[[مرصاد]] و [[مرصد]] به اقتضای مورد، دو نوع است: [[الهی]] و [[انسانی]]. | [[مرصاد]] و [[مرصد]] به اقتضای مورد، دو نوع است: [[الهی]] و [[انسانی]]. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
'''مرصاد الهی:''' استعاره است بر محافظت و مراقبت دائمی [[خدای تعالی]] بر [[اعمال]] بندگانش تا در صورت [[طغیان]] و [[فساد]]، آنان را به [[عذاب]] خود [[مؤاخذه]] کند؛ چنان‌که در امم گذشته چنین سنتی جاری بوده است {{متن قرآن|إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ}}<ref>«بی‌گمان پروردگارت در کمینگاه است» سوره فجر، آیه ۱۴.</ref>.<ref>سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۲۸۱.</ref> | '''مرصاد الهی:''' استعاره است بر محافظت و مراقبت دائمی [[خدای تعالی]] بر [[اعمال]] بندگانش تا در صورت [[طغیان]] و [[فساد]]، آنان را به [[عذاب]] خود [[مؤاخذه]] کند؛ چنان‌که در امم گذشته چنین سنتی جاری بوده است {{متن قرآن|إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ}}<ref>«بی‌گمان پروردگارت در کمینگاه است» سوره فجر، آیه ۱۴.</ref>.<ref>سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۲۸۱.</ref> | ||
'''مرصاد انسانی:''' نوعی تاکتیک نظامی برای تحت فشار قراردادن [[دشمن]] است تا [[تسلیم]] گردد یا به [[اسارت]] یا کشته‌شدن تن در دهد. از [[فرمان‌های الهی]] به [[پیامبر]]{{صل}} و [[مؤمنان]] در مورد [[مشرکان]] و [[منافقان]] که توطئه‌های بسیاری را برای درهم‌شکستن [[مسلمانان]] و [[جامعه اسلامی]] [[مدینه]] طراحی و [[اجرا]] کرده بودند، [[آیه]] ۵ [[سوره توبه]] است. این آیه راهکار [[جنگی]] دقیقی را ارائه می‌کند: {{متن قرآن|فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ}}<ref>«و چون ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید | '''مرصاد انسانی:''' نوعی تاکتیک نظامی برای تحت فشار قراردادن [[دشمن]] است تا [[تسلیم]] گردد یا به [[اسارت]] یا کشته‌شدن تن در دهد. از [[فرمان‌های الهی]] به [[پیامبر]] {{صل}} و [[مؤمنان]] در مورد [[مشرکان]] و [[منافقان]] که توطئه‌های بسیاری را برای درهم‌شکستن [[مسلمانان]] و [[جامعه اسلامی]] [[مدینه]] طراحی و [[اجرا]] کرده بودند، [[آیه]] ۵ [[سوره توبه]] است. این آیه راهکار [[جنگی]] دقیقی را ارائه می‌کند: {{متن قرآن|فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ}}<ref>«و چون ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید؛ و اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند آزادشان بگذارید که بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۵.</ref>. مجموعه این [[دستورها]] برای تحت فشار قراردادن مشرکان و ایجاد [[رعب]] و [[وحشت]] در [[دل]] آنان بود تا [[فرصت]] [[تفکر]] و [[توطئه]] نداشته باشند<ref>وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۱۰، ص۱۰۷.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص: ۴۷۳-۴۷۴.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث مرصد است. مرصد از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مرصد در قرآن - مرصد در حدیث - مرصد در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
کمین و کمینگاه[۱]، اصل آن "رصد" به معنای آمادگی برای مراقبت کردن[۲]، مراقب بودن[۳]، مهیا بودن و انتظار کشیدن[۴].
﴿وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ﴾[۵].
مرصاد و مرصد به اقتضای مورد، دو نوع است: الهی و انسانی.
مرصاد الهی: استعاره است بر محافظت و مراقبت دائمی خدای تعالی بر اعمال بندگانش تا در صورت طغیان و فساد، آنان را به عذاب خود مؤاخذه کند؛ چنان‌که در امم گذشته چنین سنتی جاری بوده است ﴿إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ﴾[۶].[۷]
مرصاد انسانی: نوعی تاکتیک نظامی برای تحت فشار قراردادن دشمن است تا تسلیم گردد یا به اسارت یا کشته‌شدن تن در دهد. از فرمان‌های الهی به پیامبر (ص) و مؤمنان در مورد مشرکان و منافقان که توطئه‌های بسیاری را برای درهم‌شکستن مسلمانان و جامعه اسلامی مدینه طراحی و اجرا کرده بودند، آیه ۵ سوره توبه است. این آیه راهکار جنگی دقیقی را ارائه می‌کند: ﴿فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ﴾[۸]. مجموعه این دستورها برای تحت فشار قراردادن مشرکان و ایجاد رعب و وحشت در دل آنان بود تا فرصت تفکر و توطئه نداشته باشند[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۸۱۱.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ج۷، ص۳۵۵.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۳، ص۱۷۷.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۴، ص۱۲۶.
- ↑ «دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید» سوره توبه، آیه ۵.
- ↑ «بی‌گمان پروردگارت در کمینگاه است» سوره فجر، آیه ۱۴.
- ↑ سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۲۸۱.
- ↑ «و چون ماه‌های حرام به پایان رسید مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیرشان کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید؛ و اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند آزادشان بگذارید که بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۵.
- ↑ وهبة بن مصطفی زحیلی، التفسیر المنیر، ج۱۰، ص۱۰۷.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۷۳-۴۷۴.