(یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{مدخل مرتبط
#تغییر_مسیر [[حزن بن ابی‌وهب]]
| موضوع مرتبط = صحابه
| عنوان مدخل = حزن بن ابی وهب
| مداخل مرتبط =
| پرسش مرتبط =
}}
== آشنایی اجمالی ==
[[حزن بن أبی وهب بن عمرو بن عائذ بن عمران]]، از [[بنو مخزوم]] از [[قبیله قریش]] است<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۱۸۳؛ زبیر بن بکار، جمهرة نسب قریش و أنسابها، ج۲، ص۷۷۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۵۲.</ref>. همسرانش [[أم حارث]] دختر [[سعید بن عبدالله]]<ref>خلیفة بن خیاط، الطبقات، ص۵۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۸، ص۱۸۴.</ref>، و بنا بر قولی دختر [[شعبة بن عبدالله]]<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۰، ص۳۴۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۴۱۸.</ref> و [[فاطمه]]، دختر [[سائب بن عویمر بن عائذ]] <ref>زبیر بن بکار، جمهرة نسب قریش و أنسابها، ج۲، ص۷۷۴.</ref> و مادرش [[فاخته]] دختر [[عامر بن قرط]] است<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۹۵؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۵.</ref>. [[مصعب زبیری]]<ref>مصعب زبیری، نسب قریش، ص۳۴۵.</ref> چهار [[فرزند]] به نام‌های مسیب، [[عبدالرحمن]]، سائب و [[ابو معبد]] برای او [[ذکر]] می‌کند. وی جد [[سعید بن مسیب]] (م۹۳) از [[فقهای مدینه]] است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۴۴۹.</ref>. [[زن]] در [[جاهلیت]] از [[اشراف قریش]] بود<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۴۴۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۵؛ ذهبی، تجرید اسماء الصحابه، ج۱، ص۱۲۹.</ref> که در [[فتح مکه]] [[اسلام]] آورد<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۸، ص۱۸۴؛ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۵۴.</ref> و برخی او را در شمار [[طلقاء]] ([[آزاد]] شدگان) دانسته‌اند<ref>ذهبی، الکاشف، ص۳۲۰.</ref>. عده‌ای وی را در شمار [[مهاجران]] آورده‌اند<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۴۴۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۵؛ ذهبی، تجرید اسماء الصحابه، ج۱، ص۱۲۹.</ref> که اگر [[اسلام آوردن]] او را در فتح مکه بپذیریم چنین گزارشی نمی‌تواند صحیح باشد. مصعب زبیری (م ۲۳۶) ضمن رد [[هجرت]] وی می‌گوید: زن در فتح مکه اسلام آورد<ref>بنگرید: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۵؛ البته چنین مطلبی در کتاب موجود نسب قریش، از مصعب زبیری یافت نشد.</ref>. مستند [[صحابی]] بودن وی روایتی است که از طریق نوه‌اش سعید بن مسیب چنین گزارش شده است: [[روزی]] [[پیامبر]]{{صل}} از حزن بن ابی وهب نامش را پرسید و وقتی شنید نام او [[زن]] است فرمود: نامت را [[سهل]] گذاشتم<ref>احمد بن حنبل، العلل ومعرفة الرجال، ج۳، ص۱۸۴.</ref>. [[حزن]] نپذیرفت و گفت: نامی را که پدرم بر من گذاشته [[تغییر]] نخواهم داد <ref>زبیری، نسب قریش، ص۳۴۵؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۲۱۱؛ ابن عبدربه، العقد الفرید، ج۲، ص۱۵۸؛ ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۱۹۶.</ref>، برخی گفته‌اند: وی در [[پاسخ]] گفت: سهوله برای الاغ است<ref>بنگرید: زبیر بن بکار، جمهرة نسب قریش و أنسابها، ج۲، ص۷۷۲۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۴۴۹.</ref>. از [[سعید بن مسیب]] بارها [[نقل]] شده که این حزونة (غمگینی و اندوهناکی) تا به امروز در [[خانواده]] ما وجود داشته است<ref>بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۲۱۱؛ ابن عبدربه، العقد الفرید، ج۲، ص۱۵۸؛ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۸، ص۲۹۳؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۹۵.</ref>. [[بیت]] شعری به همین مضمون از وی موجود است<ref>بنگرید: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۴۴۹.</ref>.
[[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۸۶۹.</ref> با اینکه این [[روایت]] را [[ذکر]] کرده، اما [[صحابی]] بودن مخزن را به صورت قیل (گفته شده)، نقل می‌کند. [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۴۴۹.</ref> گوید: [[زن]] کسی است که بعد از خراب شدن [[کعبه]] (قبل از [[اسلام]])، وقتی خواستند آن را تعمیر کنند، [[حجرالاسود]] را نگه داشت تا ساختن ستون‌های کعبه تمام شد؛ اما وقتی خواست حجرالاسود را به جای خود برگرداند، از دستش رها شد و خود سنگ بدون [[مداخله]] کسی در جای خود قرار گرفت. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۵.</ref> ضمن نقل این گزارش [[معتقد]] است: این شخص، [[ابو وهب]] [[پدر]] زن بوده است، نه خود [[حزن]]. [[ابونصر کلاباذی]] (م ۳۹۸) گوید: تنها گزارش‌های رسیده از حزن، همین دو گزارش‌اند که از طریق پسرش مسیب به دست ما رسیده‌اند<ref>بنگرید: عینی، عمدة القاری، ج۲۲، ص۲۰۸.</ref>. البته گزارش دیگری درباره حزن وجود دارد که [[دلالت]] بر صحابی بودن وی دارد. در این گزارش آمده است: در [[سریه]] [[زید بن حارثه]] با بنو [[فزاره]]، دختر شخصی به نام أم قرفة (که از [[خاندان]] شرافتمندی بود) از سوی [[سلمة بن عمرو بن اکوع]] [[اسیر]] شد. [[پیامبر]]{{صل}} از [[سلمه]] خواست تا او را به ایشان ببخشد و سلمه نیز چنین کرد. پیامبر{{صل}} این دختر را گرفت و به دایی سلمه، یعنی حزن بن ابی وهب [[عطا]] کرد. و از وی صاحب [[فرزندی]] به نام [[عبدالرحمن]] شد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۱۸۳؛ زبیر بن بکار، جمهرة نسب قریش و أنسابها، ج۲، ص۷۷۳؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۶۴۳.</ref>.
[[یعقوبی]]<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷۱.</ref> نیز همین گزارش را [[ذکر]] کرده، اما به جای [[سلمه]]، از [[قیس بن محسر]] نام می‌برد. [[سرخسی]]<ref>سرخسی، شرح السیر الکبیر، ج۱، ص۹۶.</ref> ضمن [[نقل]] این گزارش می‌گوید: در این [[زمان]] هم [[زن]] و هم این دختر، [[مشرک]] بودند. [[حزن]] را در شمار ساکنان [[مدینه]] دانسته‌اند<ref>بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۲۱۱.</ref>. وی در زمان [[خلافت ابوبکر]]<ref>مزی، تهذیب الکمال، ج۵، ص۵۹۱.</ref> در [[جنگ یمامه]] (سال ۱۲) به دست [[پیروان]] [[مسیلمه کذاب]] کشته شد<ref>بخاری، التاریخ الکبیر، ج۷، ص۴۰۶؛ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۸، ص۲۹۳؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۶۱؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۲، ص۲۱۳.</ref>. بنا بر قولی در جنگ بزاخه ([[جنگ با مرتدان]])، در اوایل خلافت ابوبکر کشته شد<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۲، ص۵؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۶۱.</ref>. [[ابن حبان]] با اینکه در کتاب الثقات<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۹۵.</ref> [[معتقد]] است وی در جنگ یمامه کشته شد؛ اما در کتاب مشاهیر علماء الأمصار<ref>ابن حبان، مشاهیر، ص۴۵.</ref> گوید: [[زن]] در مدینه از [[دنیا]] رفت<ref>[[عظیم ابوالقاسمی|ابوالقاسمی، عظیم]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۳ (کتاب)|مقاله «حزن بن ابی وهب»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۳، ص۴۶-۴۵.</ref>.
