ثعلبة بن حکم لیثی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - 'داود' به 'داوود')
 
خط ۶: خط ۶:
}}
}}
== آشنایی اجمالی ==
== آشنایی اجمالی ==
وی فرزند[[حکم بن عرفطة بن حارث بن لقیط]] از تیره لیث از [[قبیله]] [[کنانه]] است<ref>برای ادامه نسب، ر. ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۷.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۳۸.</ref> [[ثعلبة بن علاء کنانی]] را همان [[ثعلبة بن حکم]] می‌داند؛ زیرا [[نسب]] آنان و [[راوی حدیث]] او یکی است. [[حجاج]] [[راوی]] [[روایت]] در اسم [[پدر]] [[ثعلبه]] [[اشتباه]] کرده یا آنکه «علاء»، اسم یکی از پدرانشان است و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۷۲.</ref>. برادرش [[سهم بن حکم لیثی|سهم]] نام داشت و در [[فتح مکه]] در حال [[کفر]]، کشته شد<ref>ابن ماکولا، الإکمال، ج۴، ص۳۹۹.</ref>. وی می‌گوید: [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} مرا به احتمال پیش از [[خیبر]]] در حالی که [[جوان]] بودم، [[اسیر]] کردند<ref>بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۱۷۳؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۱۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۳.</ref> و پس از آنکه آن [[حضرت]] [[اسلام]] را بر من عرضه کرد، [[مسلمان]] شدم<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۸.</ref>. او را از [[اذان]] گویان برشمرده‌اند<ref>طیالسی، سلیمان بن داود، مسند، ص۱۶۵؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲.</ref>. وی در جنگ‌های خیبر<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.</ref> و حنین حضور داشت <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۸؛ ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، ج۱۱، ص۵۷۲؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.</ref> که «حنین» تصحیف از «خیبر» است<ref>ابن حجر، الاصابه، تهذیب، ج۲، ص۲۰.</ref>؛ زیرا [[نقل روایت]] «[[مال]] [[غارت]] شده»، مربوط به [[جنگ خیبر]] است نه حُنین. وی گوید که [[اصحاب]] گوسفندی را کشتند و طبخ کردند. آن حضرت دستور داد دیگ‌های [[غذا]] را واژگون کنند و فرمود: ما مال (گوسفند) غارت شده را نمی‌خوریم که [[حلال]] نیست<ref>ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، ج۲، ص۱۸۹؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۱۵ و ۴۱۶؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲ و ج۱۰، ص۲۷۲.</ref>. چون [[ذبح]] گوسفند پیش از [[تقسیم غنایم]] بوده است<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲.</ref>. این روایت در [[منابع فقهی]] در باب هبه و [[ذبح]] مورد استناد قرار گرفته است<ref> عبدالرزاق صنعانی، ابن همام، المصنف، ج۱۰، ص۲۰۵؛ ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج۵، ص۲۷۷.</ref>. وی [[روایات]] دیگری از [[رسول خدا]] {{صل}} درباره [[حرمت]] [[متعه]] در [[جنگ خیبر]] و بخشیده شدن [[علما]] در [[قیامت]] آورده است<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۴؛ ابن کثیر، اسماعیل ابوالفداء، تفسیر القرآن العظیم، ج۳، ص۵۶۴؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۱، ص۱۲۶.</ref>. وی از [[ابن عباس]] [[روایت]] «نهبه» را نیز نقل کرده است<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۲، ص۱۳۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.</ref> که مورد پذیرش قرار نگرفته و آن را از ابن عباس درست ندانسته‌اند<ref>بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۱۷۳.</ref>. همچنین وی از [[حضرت علی]] {{ع}} نقل کرده است که فرمود: «امروز فردی که در برابر ملامتگران نترسد، جز من و [[ابوذر]] کسی نیست»<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۱۷۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۶، ص۱۹۴؛ ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ج۲، ص۶۴.</ref>. [[راوی]] وی بیشتر [[سماک بن حرب]] است<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۶۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.</ref>. [[ثعلبه]] بعدها در [[بصره]] ساکن شد و پس از مدتی به [[کوفه]] رفت<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۸۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.</ref> و در شمار [[صحابه]] [[کوفی]] قرار گرفت<ref>مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.</ref>. وی در میان سال‌های هفتاد تا هشتاد درگذشت<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۷.</ref>.<ref>[[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ثعلبة بن حکم لیثی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۱۴ - ۳۱۵.</ref>
وی فرزند[[حکم بن عرفطة بن حارث بن لقیط]] از تیره لیث از [[قبیله]] [[کنانه]] است<ref>برای ادامه نسب، ر. ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۷.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۳۸.</ref> [[ثعلبة بن علاء کنانی]] را همان [[ثعلبة بن حکم]] می‌داند؛ زیرا [[نسب]] آنان و [[راوی حدیث]] او یکی است. [[حجاج]] [[راوی]] [[روایت]] در اسم [[پدر]] [[ثعلبه]] [[اشتباه]] کرده یا آنکه «علاء»، اسم یکی از پدرانشان است و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۷۲.</ref>. برادرش [[سهم بن حکم لیثی|سهم]] نام داشت و در [[فتح مکه]] در حال [[کفر]]، کشته شد<ref>ابن ماکولا، الإکمال، ج۴، ص۳۹۹.</ref>. وی می‌گوید: [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} مرا به احتمال پیش از [[خیبر]]] در حالی که [[جوان]] بودم، [[اسیر]] کردند<ref>بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۱۷۳؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۱۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۳.</ref> و پس از آنکه آن [[حضرت]] [[اسلام]] را بر من عرضه کرد، [[مسلمان]] شدم<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۸.</ref>. او را از [[اذان]] گویان برشمرده‌اند<ref>طیالسی، سلیمان بن داوود، مسند، ص۱۶۵؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲.</ref>. وی در جنگ‌های خیبر<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.</ref> و حنین حضور داشت <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۸؛ ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، ج۱۱، ص۵۷۲؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.</ref> که «حنین» تصحیف از «خیبر» است<ref>ابن حجر، الاصابه، تهذیب، ج۲، ص۲۰.</ref>؛ زیرا [[نقل روایت]] «[[مال]] [[غارت]] شده»، مربوط به [[جنگ خیبر]] است نه حُنین. وی گوید که [[اصحاب]] گوسفندی را کشتند و طبخ کردند. آن حضرت دستور داد دیگ‌های [[غذا]] را واژگون کنند و فرمود: ما مال (گوسفند) غارت شده را نمی‌خوریم که [[حلال]] نیست<ref>ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، ج۲، ص۱۸۹؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۱۵ و ۴۱۶؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲ و ج۱۰، ص۲۷۲.</ref>. چون [[ذبح]] گوسفند پیش از [[تقسیم غنایم]] بوده است<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲.</ref>. این روایت در [[منابع فقهی]] در باب هبه و [[ذبح]] مورد استناد قرار گرفته است<ref> عبدالرزاق صنعانی، ابن همام، المصنف، ج۱۰، ص۲۰۵؛ ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج۵، ص۲۷۷.</ref>. وی [[روایات]] دیگری از [[رسول خدا]] {{صل}} درباره [[حرمت]] [[متعه]] در [[جنگ خیبر]] و بخشیده شدن [[علما]] در [[قیامت]] آورده است<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۴؛ ابن کثیر، اسماعیل ابوالفداء، تفسیر القرآن العظیم، ج۳، ص۵۶۴؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۱، ص۱۲۶.</ref>. وی از [[ابن عباس]] [[روایت]] «نهبه» را نیز نقل کرده است<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۲، ص۱۳۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.</ref> که مورد پذیرش قرار نگرفته و آن را از ابن عباس درست ندانسته‌اند<ref>بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۱۷۳.</ref>. همچنین وی از [[حضرت علی]] {{ع}} نقل کرده است که فرمود: «امروز فردی که در برابر ملامتگران نترسد، جز من و [[ابوذر]] کسی نیست»<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۱۷۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۶، ص۱۹۴؛ ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ج۲، ص۶۴.</ref>. [[راوی]] وی بیشتر [[سماک بن حرب]] است<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۶۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.</ref>. [[ثعلبه]] بعدها در [[بصره]] ساکن شد و پس از مدتی به [[کوفه]] رفت<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۸۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.</ref> و در شمار [[صحابه]] [[کوفی]] قرار گرفت<ref>مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.</ref>. وی در میان سال‌های هفتاد تا هشتاد درگذشت<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۷.</ref>.<ref>[[حسین مرادی‌نسب|مرادی‌نسب، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ثعلبة بن حکم لیثی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۱۴ - ۳۱۵.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۵۴

آشنایی اجمالی

وی فرزندحکم بن عرفطة بن حارث بن لقیط از تیره لیث از قبیله کنانه است[۱]. ابن حجر[۲] ثعلبة بن علاء کنانی را همان ثعلبة بن حکم می‌داند؛ زیرا نسب آنان و راوی حدیث او یکی است. حجاج راوی روایت در اسم پدر ثعلبه اشتباه کرده یا آنکه «علاء»، اسم یکی از پدرانشان است و ابن اثیر[۳]. برادرش سهم نام داشت و در فتح مکه در حال کفر، کشته شد[۴]. وی می‌گوید: اصحاب رسول خدا (ص) مرا به احتمال پیش از خیبر] در حالی که جوان بودم، اسیر کردند[۵] و پس از آنکه آن حضرت اسلام را بر من عرضه کرد، مسلمان شدم[۶]. او را از اذان گویان برشمرده‌اند[۷]. وی در جنگ‌های خیبر[۸] و حنین حضور داشت [۹] که «حنین» تصحیف از «خیبر» است[۱۰]؛ زیرا نقل روایت «مال غارت شده»، مربوط به جنگ خیبر است نه حُنین. وی گوید که اصحاب گوسفندی را کشتند و طبخ کردند. آن حضرت دستور داد دیگ‌های غذا را واژگون کنند و فرمود: ما مال (گوسفند) غارت شده را نمی‌خوریم که حلال نیست[۱۱]. چون ذبح گوسفند پیش از تقسیم غنایم بوده است[۱۲]. این روایت در منابع فقهی در باب هبه و ذبح مورد استناد قرار گرفته است[۱۳]. وی روایات دیگری از رسول خدا (ص) درباره حرمت متعه در جنگ خیبر و بخشیده شدن علما در قیامت آورده است[۱۴]. وی از ابن عباس روایت «نهبه» را نیز نقل کرده است[۱۵] که مورد پذیرش قرار نگرفته و آن را از ابن عباس درست ندانسته‌اند[۱۶]. همچنین وی از حضرت علی (ع) نقل کرده است که فرمود: «امروز فردی که در برابر ملامتگران نترسد، جز من و ابوذر کسی نیست»[۱۷]. راوی وی بیشتر سماک بن حرب است[۱۸]. ثعلبه بعدها در بصره ساکن شد و پس از مدتی به کوفه رفت[۱۹] و در شمار صحابه کوفی قرار گرفت[۲۰]. وی در میان سال‌های هفتاد تا هشتاد درگذشت[۲۱].[۲۲]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. برای ادامه نسب، ر. ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۷.
  2. ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۳۸.
  3. ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۷۲.
  4. ابن ماکولا، الإکمال، ج۴، ص۳۹۹.
  5. بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۱۷۳؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۱۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۳.
  6. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۸.
  7. طیالسی، سلیمان بن داوود، مسند، ص۱۶۵؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲.
  8. ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.
  9. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۸؛ ابن حبان، محمد، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، ج۱۱، ص۵۷۲؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.
  10. ابن حجر، الاصابه، تهذیب، ج۲، ص۲۰.
  11. ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، ج۲، ص۱۸۹؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۱۵ و ۴۱۶؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲ و ج۱۰، ص۲۷۲.
  12. طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۲.
  13. عبدالرزاق صنعانی، ابن همام، المصنف، ج۱۰، ص۲۰۵؛ ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج۵، ص۲۷۷.
  14. طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۸۴؛ ابن کثیر، اسماعیل ابوالفداء، تفسیر القرآن العظیم، ج۳، ص۵۶۴؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۱، ص۱۲۶.
  15. حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۲، ص۱۳۴؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.
  16. بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۱۷۳.
  17. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۱۷۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۶، ص۱۹۴؛ ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ج۲، ص۶۴.
  18. ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۶۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.
  19. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۸۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۶۵.
  20. مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۳۹۰.
  21. ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۱۷.
  22. مرادی‌نسب، حسین، مقاله «ثعلبة بن حکم لیثی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۳۱۴ - ۳۱۵.