هزینه‌های عمومی دولت اسلامی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'عمید زنجانی، عباس علی و موسی‌زاده، ابراهیم' به 'عمید زنجانی و موسی‌زاده') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی | | موضوع اصلی = [[فقه سیاسی (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی]] | ||
| تصویر = 110062.jpg | |||
| تصویر | | نمایه وابسته = [[کلیاتی از فقه سیاسی (نمایه)|کلیاتی از فقه سیاسی]] | ||
| مدخل اصلی = [[هزینه‌های عمومی دولت اسلامی]] | |||
| نمایه وابسته | | موضوعات وابسته = | ||
| مدخل اصلی | | تعداد پاسخ = ۱ | ||
| موضوعات وابسته | |||
| | |||
}} | }} | ||
'''هزینه‌های عمومی دولت اسلامی چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[فقه سیاسی (پرسش)|فقه سیاسی]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[فقه سیاسی]]''' مراجعه شود. | '''هزینه‌های عمومی دولت اسلامی چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[فقه سیاسی (پرسش)|فقه سیاسی]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[فقه سیاسی]]''' مراجعه شود. | ||
== | == پاسخ نخست == | ||
[[پرونده:1100700.jpg|بندانگشتی|راست|100px|[[عباس علی عمید زنجانی]]]] | |||
آیت‌الله '''[[عباس علی عمید زنجانی]]''' و حجت الاسلام '''[[ابراهیم موسی‌زاده]]''' در کتاب ''«[[بایسته‌های فقه سیاسی (کتاب)|بایسته‌های فقه سیاسی]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند: | |||
«بخشی از [[هزینه‌های عمومی]] [[دولت]] با [[عناوین]] کلی در [[آیات]] [[زکات]]، [[خمس]]، [[انفال]] بیان شده است که برخی از آنها مانند “فی [[سبیل]] الله” قابل توسعه به هر نوع هزینه‌های عمومی بر اساس [[مصالح اجتماعی]] و [[منافع ملی]] است. شیوه تقسیم [[درآمدهای عمومی]] در عصر [[نبوی]] بدان سان بوده که به صورت یومیه، هر [[روز]] درآمدها به مصارف خود هزینه می‌شده است و [[دستور پیامبر]] [[اسلام]] {{صل}} بر کاتب [[دیوان]] آن بود که در هر مورد تا سه روز مرا یاد آوری<ref>ر.ک: محمود المرسی، التنظیم المحاسبی للاموال العامه، ص۱۶۶.</ref>. به این ترتیب [[بیت‌المال]] به وجود آمد و محاسبات آن را [[پیامبر اسلام]] {{صل}} شخصاً بر عهده داشت به طوری که یک بار یکی از [[یاران]] خود را [[مأمور]] [[حسابرسی]] نمود، وی در پاسخ گفت این قسمت از [[اموال]] [[مال]] شماست و این قسمت به خود من [[هدیه]] داده شده است و [[پیامبر]] {{صل}} در پاسخ فرمود: چگونه است افرادی را برای کاری می‌گماریم و سپس می‌گوید اینها مال شماست و اینها از آن من است؟ آیا او اگر در [[خانه]] [[پدر]] و مادرش می‌نشست کسی برای او هدیه می‌آورد و سپس فرمود: هر کس را که به کاری می‌گماریم و [[حقوق]] و [[پاداش]] کار او را می‌پردازیم هر [[مالی]] را که از آن خود کند [[غلول]] ([[خیانت]] و [[سرقت]]) است<ref>ر.ک: ابن تیمیه، الحسبه فی الاسلام، ص۱۳، قاهره ۱۹۳۴.</ref>. | |||
در [[زمان]] [[خلیفه اول]] بیت‌المال به اطراف [[مدینه]] انتقال یافت و با آمدن [[ایرانیان]] در دوره [[خلیفه دوم]] واژه دیوان برای اولین بار به معنی محل محاسبات عمومی اختصاص یافت. | |||
==[[:رده:آثار فقه سیاسی|منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی]]== | با توسعه اسلام و تحولات [[سیاسی]] و [[اقتصادی]]، مسأله هزینه‌های عمومی گسترش یافته و پیچیده‌تر گردید. [[پیش‌بینی]] {{متن قرآن|وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا}} که حقوق کارمندان و [[کارگزاران]] جمع‌آوری زکات را تأمین می‌نمود، زمینه را برای شکل‌گیری دیوان عمومی و [[نظام مالی]] و [[تشکیلات اداری]] لازم فراهم نمود. | ||
{{ | |||
افزوده شدن هزینه‌های نظامی که در [[آیه]] {{متن قرآن|وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ}}<ref>«و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید» سوره انفال، آیه ۶۰.</ref> و [[امنیتی]] که تحت عنوان {{متن قرآن|مُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ}} و سایر موارد [[پیش‌بینی]] شده بود زمینه را برای [[نظام]] [[مالیه عمومی]] شامل در آمدها و هزینه‌ها و نیز شکل‌گیری [[دیوان محاسبات]] فراهم آورد<ref>در مورد علل پیدایش دیوان در عصر خلیفه دوم، ر.ک: ماوردی، الاحکام السلطانیه، ص۱۹۹-۲۰۰؛ بلاذری، فتوح البلدان، ج۱، ص۴۵۳؛ طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۲۳.</ref>. | |||
واژه “عطا” در عصر [[خلیفه دوم]] [[مبیّن]] سهم هر کدام از [[مسلمانان]] از [[بیت‌المال]] بود. [[عطا]] هر چند به طور برابر بین [[فقیر]] و [[غنی]] تقسیم می‌شد لکن عطای همگان یکسان نبود و برخی چون مبارزان [[بدر]] از عطای بیشتری برخوردار بودند<ref>ر.ک: ابویوسف، الخراج، ص۴۲ و ۴۶.</ref>. در حالی که در عصر [[نبوی]] همگان به طور یکسان از بیت‌المال سهم می‌گرفتند با آغاز [[خلافت امام علی]] {{ع}} بار دیگر [[مساوات]] در عطا، به ترتیبی که در عصر نبوی متداول بود بازگشت<ref>برای مطالعه بیشتر ر.ک: فقه سیاسی، ج۷، ص۵۶۳-۶۳۰.</ref>»<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی]] و [[ابراهیم موسی‌زاده|موسی‌زاده]]، [[بایسته‌های فقه سیاسی (کتاب)|بایسته‌های فقه سیاسی]]، ص ۹۵.</ref> | |||
== [[:رده:آثار فقه سیاسی|منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی]] == | |||
{{منبع جامع}} | |||
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های فقه سیاسی|کتاب‌شناسی فقه سیاسی]]؛ | * [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های فقه سیاسی|کتاب‌شناسی فقه سیاسی]]؛ | ||
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های فقه سیاسی|مقاله‌شناسی فقه سیاسی]]؛ | * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های فقه سیاسی|مقاله‌شناسی فقه سیاسی]]؛ | ||
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های فقه سیاسی|پایان‌نامه‌شناسی فقه سیاسی]]. | * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های فقه سیاسی|پایان‌نامه‌شناسی فقه سیاسی]]. | ||
{{پایان | {{پایان منبع جامع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:پرسش]] | ||
[[رده:پرسمان فقه سیاسی]] | [[رده:پرسمان فقه سیاسی]] | ||
[[رده:(اا): پرسش‌های فقه سیاسی با ۱ پاسخ]] | [[رده:(اا): پرسش‌های فقه سیاسی با ۱ پاسخ]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۴:۴۳
| هزینه‌های عمومی دولت اسلامی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی |
| مدخل اصلی | هزینه‌های عمومی دولت اسلامی |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
هزینه‌های عمومی دولت اسلامی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث فقه سیاسی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی فقه سیاسی مراجعه شود.
پاسخ نخست
آیت‌الله عباس علی عمید زنجانی و حجت الاسلام ابراهیم موسی‌زاده در کتاب «بایسته‌های فقه سیاسی» در این‌باره گفته‌‌اند:
«بخشی از هزینه‌های عمومی دولت با عناوین کلی در آیات زکات، خمس، انفال بیان شده است که برخی از آنها مانند “فی سبیل الله” قابل توسعه به هر نوع هزینه‌های عمومی بر اساس مصالح اجتماعی و منافع ملی است. شیوه تقسیم درآمدهای عمومی در عصر نبوی بدان سان بوده که به صورت یومیه، هر روز درآمدها به مصارف خود هزینه می‌شده است و دستور پیامبر اسلام (ص) بر کاتب دیوان آن بود که در هر مورد تا سه روز مرا یاد آوری[۱]. به این ترتیب بیت‌المال به وجود آمد و محاسبات آن را پیامبر اسلام (ص) شخصاً بر عهده داشت به طوری که یک بار یکی از یاران خود را مأمور حسابرسی نمود، وی در پاسخ گفت این قسمت از اموال مال شماست و این قسمت به خود من هدیه داده شده است و پیامبر (ص) در پاسخ فرمود: چگونه است افرادی را برای کاری می‌گماریم و سپس می‌گوید اینها مال شماست و اینها از آن من است؟ آیا او اگر در خانه پدر و مادرش می‌نشست کسی برای او هدیه می‌آورد و سپس فرمود: هر کس را که به کاری می‌گماریم و حقوق و پاداش کار او را می‌پردازیم هر مالی را که از آن خود کند غلول (خیانت و سرقت) است[۲].
در زمان خلیفه اول بیت‌المال به اطراف مدینه انتقال یافت و با آمدن ایرانیان در دوره خلیفه دوم واژه دیوان برای اولین بار به معنی محل محاسبات عمومی اختصاص یافت.
با توسعه اسلام و تحولات سیاسی و اقتصادی، مسأله هزینه‌های عمومی گسترش یافته و پیچیده‌تر گردید. پیش‌بینی ﴿وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا﴾ که حقوق کارمندان و کارگزاران جمع‌آوری زکات را تأمین می‌نمود، زمینه را برای شکل‌گیری دیوان عمومی و نظام مالی و تشکیلات اداری لازم فراهم نمود.
افزوده شدن هزینه‌های نظامی که در آیه ﴿وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ﴾[۳] و امنیتی که تحت عنوان ﴿مُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ﴾ و سایر موارد پیش‌بینی شده بود زمینه را برای نظام مالیه عمومی شامل در آمدها و هزینه‌ها و نیز شکل‌گیری دیوان محاسبات فراهم آورد[۴].
واژه “عطا” در عصر خلیفه دوم مبیّن سهم هر کدام از مسلمانان از بیت‌المال بود. عطا هر چند به طور برابر بین فقیر و غنی تقسیم می‌شد لکن عطای همگان یکسان نبود و برخی چون مبارزان بدر از عطای بیشتری برخوردار بودند[۵]. در حالی که در عصر نبوی همگان به طور یکسان از بیت‌المال سهم می‌گرفتند با آغاز خلافت امام علی (ع) بار دیگر مساوات در عطا، به ترتیبی که در عصر نبوی متداول بود بازگشت[۶]»[۷]
منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی
پانویس
- ↑ ر.ک: محمود المرسی، التنظیم المحاسبی للاموال العامه، ص۱۶۶.
- ↑ ر.ک: ابن تیمیه، الحسبه فی الاسلام، ص۱۳، قاهره ۱۹۳۴.
- ↑ «و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید» سوره انفال، آیه ۶۰.
- ↑ در مورد علل پیدایش دیوان در عصر خلیفه دوم، ر.ک: ماوردی، الاحکام السلطانیه، ص۱۹۹-۲۰۰؛ بلاذری، فتوح البلدان، ج۱، ص۴۵۳؛ طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۲۳.
- ↑ ر.ک: ابویوسف، الخراج، ص۴۲ و ۴۶.
- ↑ برای مطالعه بیشتر ر.ک: فقه سیاسی، ج۷، ص۵۶۳-۶۳۰.
- ↑ عمید زنجانی و موسی‌زاده، بایسته‌های فقه سیاسی، ص ۹۵.