بحث:صعصعة بن صوحان در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱ دسامبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'سواره نظام' به 'سواره‌نظام'
جز (جایگزینی متن - 'شرکت' به 'شرکت')
جز (جایگزینی متن - 'سواره نظام' به 'سواره‌نظام')
 
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
==مقدمه==
==مقدمه==
[[صعصعة بن صوحان العبدی]]<ref>عبدی: این نسب طایفه عبدالقیس است که جزء قبیله ربیعه محسوب می‌شود و منسوبان به این قبیله را عبدی یا عبقسی می‌گویند. (الانساب، سمعانی، ج۹، ص۱۹۱) نسب وی عبارت است از: صعصعة بن صوحان بن حجر بن الحارث بن نزار ابوعر (ابوعرو) و یقال ابوطلحه العبدی (الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۹۱؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۲۴، ص۲۸۸۱-۲۸۸۹).</ref> و برادرانش، [[زید]] و سیحان<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۹۱.</ref>، از [[قبیله]] [[عبدالقیس]]<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۹۱؛ المعارف، ابن قتیبه، ص۴۰۲؛ لسان العرب، ابن منظور، ج۲، ص۵۲۱.</ref> و [[خانواده]] صوحان به طرفداری از [[علی]]{{ع}} معروف هستند<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۷۸۹.</ref>. بین [[اهل]] قلم و [[فریقین]] [[اختلاف]] است که آیا وی جزء [[صحابه رسول خدا]]{{صل}} شمرده می‌شود یا نه. عده‌ای وی را [[صحابی]]<ref>منتهی المطلب، علامه حلی، ج۲، ص۸۲ (پاورقی)؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۲، ص۴۰۲؛ الاصابه، ابن حجر، ج۳، ص۳۴۸؛ ابن عبدالبر، ابن منده و ابونعیم این نظر را دارند. (الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج۲، ص۶۰۷).</ref> و عده‌ای نیز وی را جزء [[تابعین]] می‌دانند<ref>{{عربی|واقع التقية عند المذاهب و الفرق الاسلامية من غير الشيعة الامامية}}، ثامر هاشم، ص۳۵، الاصابه، ابن حجر، ج۳، ص۳۴۸؛ تقریب التهذیب، ابن حجر، ج۱، ص۴۳۷؛ شیخ طوسی، کشی، برقی و نجاشی در کتاب‌های رجال خود (الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج۲، ص۶۰۷). وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۳، ص۳۹۳؛ معجم رجال الحدیث، خویی، ج۹، ص۱۰۵.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صعصعه بن صوحان العبدی (مقاله)|مقاله «صعصعه بن صوحان العبدی»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۱۷.</ref>
[[صعصعة بن صوحان العبدی]]<ref>عبدی: این نسب طایفه عبدالقیس است که جزء قبیله ربیعه محسوب می‌شود و منسوبان به این قبیله را عبدی یا عبقسی می‌گویند. (الانساب، سمعانی، ج۹، ص۱۹۱) نسب وی عبارت است از: صعصعة بن صوحان بن حجر بن الحارث بن نزار ابوعر (ابوعرو) و یقال ابوطلحه العبدی (الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۹۱؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۲۴، ص۲۸۸۱-۲۸۸۹).</ref> و برادرانش، [[زید]] و سیحان<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۹۱.</ref>، از [[قبیله عبدالقیس]]<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۹۱؛ المعارف، ابن قتیبه، ص۴۰۲؛ لسان العرب، ابن منظور، ج۲، ص۵۲۱.</ref> و [[خانواده]] صوحان به طرفداری از [[علی]]{{ع}} معروف هستند<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۷۸۹.</ref>. بین [[اهل]] قلم و [[فریقین]] [[اختلاف]] است که آیا وی جزء [[صحابه رسول خدا]]{{صل}} شمرده می‌شود یا نه. عده‌ای وی را [[صحابی]]<ref>منتهی المطلب، علامه حلی، ج۲، ص۸۲ (پاورقی)؛ اسدالغابه، ابن اثیر، ج۲، ص۴۰۲؛ الاصابه، ابن حجر، ج۳، ص۳۴۸؛ ابن عبدالبر، ابن منده و ابونعیم این نظر را دارند. (الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج۲، ص۶۰۷).</ref> و عده‌ای نیز وی را جزء [[تابعین]] می‌دانند<ref>{{عربی|واقع التقية عند المذاهب و الفرق الاسلامية من غير الشيعة الامامية}}، ثامر هاشم، ص۳۵، الاصابه، ابن حجر، ج۳، ص۳۴۸؛ تقریب التهذیب، ابن حجر، ج۱، ص۴۳۷؛ شیخ طوسی، کشی، برقی و نجاشی در کتاب‌های رجال خود (الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج۲، ص۶۰۷). وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۳، ص۳۹۳؛ معجم رجال الحدیث، خویی، ج۹، ص۱۰۵.</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صعصعه بن صوحان العبدی (مقاله)|مقاله «صعصعه بن صوحان العبدی»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۱۷.</ref>


==صعصعه و [[خاندان]] عبد‌القیس==
==صعصعه و [[خاندان]] عبد‌القیس==
یکی از امتیازات صعصعه و برادرانش [[شهرت]] آنها در عرصه [[ادبیات]] و [[شعر]] است<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۳۴۵؛ معالم العلماء، ابن شهر آشوب، ص۱۳۸؛ الذریعه، آقابزرگ تهرانی، ج۹، ص۶۰۷.</ref> و خود او به عنوان [[خطیب]] و [[سخنوری]] توانا<ref>البیان و التبیین، جاحظ، ج۱، ص۹۸. البته جاحظ مدعی است که وی نزد علی{{ع}} خطبه‌ای نخوانده است (البیان و التبیین، ج۱، ص۱۷۶) ولی باید توجه داشت که علی{{ع}} درباره وی فرموده است: {{متن حدیث|هَذَا اَلْخَطِيبُ اَلشَّحْشَحُ}}؛ این فرد، خطیب ماهری است. (شرح الاخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۲، ص۵۳ (پاورقی)) و هم‌چنین امام علی{{ع}} فصاحت وی را ستوده است. ابن ندیم وی را خطیب می‌داند. (ر.ک: الذریعه، آقابزرگ، ج۲، ص۶۰۷؛ تذکرة الحفاظ، ذهبی، ج۱، ص۸۳).</ref> توانسته است در [[یاری]] [[اهل بیت]]{{عم}} به عنوان فردی شاخص بدرخشد به طوری که وی را لسان [[اهل کوفه]] خوانده‌اند<ref>البرصان و العرجان و العسیان و الحولان، جاحظ، ص۳۸۲.</ref>؛ [[شعبی]] مدعی است فن [[خطابه]] را از صعصعه یاد گرفته است<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۹۱.</ref>.
یکی از امتیازات صعصعه و برادرانش [[شهرت]] آنها در عرصه [[ادبیات]] و [[شعر]] است<ref>الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۱، ص۳۴۵؛ معالم العلماء، ابن‌شهرآشوب، ص۱۳۸؛ الذریعه، آقابزرگ تهرانی، ج۹، ص۶۰۷.</ref> و خود او به عنوان [[خطیب]] و [[سخنوری]] توانا<ref>البیان و التبیین، جاحظ، ج۱، ص۹۸. البته جاحظ مدعی است که وی نزد علی{{ع}} خطبه‌ای نخوانده است (البیان و التبیین، ج۱، ص۱۷۶) ولی باید توجه داشت که علی{{ع}} درباره وی فرموده است: {{متن حدیث|هَذَا اَلْخَطِيبُ اَلشَّحْشَحُ}}؛ این فرد، خطیب ماهری است. (شرح الاخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۲، ص۵۳ (پاورقی)) و هم‌چنین امام علی{{ع}} فصاحت وی را ستوده است. ابن ندیم وی را خطیب می‌داند. (ر.ک: الذریعه، آقابزرگ، ج۲، ص۶۰۷؛ تذکرة الحفاظ، ذهبی، ج۱، ص۸۳).</ref> توانسته است در [[یاری]] [[اهل بیت]]{{عم}} به عنوان فردی شاخص بدرخشد به طوری که وی را لسان [[اهل کوفه]] خوانده‌اند<ref>البرصان و العرجان و العسیان و الحولان، جاحظ، ص۳۸۲.</ref>؛ [[شعبی]] مدعی است فن [[خطابه]] را از صعصعه یاد گرفته است<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۹۱.</ref>.


از دیگر امتیازات صعصعه یا به عبارتی [[خاندان]] [[عبدالقیس]]، آن است که [[ابن عباس]] می‌گوید: اولین [[نماز جمعه]] بعد از نماز جمعه در [[مسجد رسول]] اکرم{{صل}} در [[قبیله]] عبدالقیس خوانده شده است<ref>عوالی اللآلی، احسائی، ج۱، ص۱۶۷.</ref>.
از دیگر امتیازات صعصعه یا به عبارتی [[خاندان]] [[عبدالقیس]]، آن است که [[ابن عباس]] می‌گوید: اولین [[نماز جمعه]] بعد از نماز جمعه در [[مسجد رسول]] اکرم{{صل}} در [[قبیله]] عبدالقیس خوانده شده است<ref>عوالی اللآلی، احسائی، ج۱، ص۱۶۷.</ref>.
خط ۱۷: خط ۱۷:
از دیگر [[فضائل]] و [[مناقب]] صعصعه می‌توان به ساخته شدن مسجدی به نام وی در نزدیکی [[کوفه]] اشاره کرد که به [[خواندن نماز]] در آن [[مسجد]] در [[ماه رجب]]، بسیار توصیه شده است<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۹۷، ص۴۴۶.</ref>.
از دیگر [[فضائل]] و [[مناقب]] صعصعه می‌توان به ساخته شدن مسجدی به نام وی در نزدیکی [[کوفه]] اشاره کرد که به [[خواندن نماز]] در آن [[مسجد]] در [[ماه رجب]]، بسیار توصیه شده است<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۹۷، ص۴۴۶.</ref>.


[[عقیل بن ابی‌طالب]]{{ع}} او را این گونه توصیف کرده است: وی مردی [[عظیم]] الشأن و خوش بیان است؛ در [[جنگ]] سواره [[نظام]]، [[فرمانده]] است و همه دشمنانش را در [[نبرد تن به تن]] به [[خاک]] می‌اندازد؛ کارهای بی‌سامان را سامان می‌بخشد و بساط [[منظم]] [[تبهکاران]] را بر هم می‌زند؛ وی مردی بی‌نظیر است<ref>الغدیر، علامه امینی (ترجمه: جمعی از مترجمان، ج۱۷، ص۹۱۱).</ref>.
[[عقیل بن ابی‌طالب]]{{ع}} او را این گونه توصیف کرده است: وی مردی [[عظیم]] الشأن و خوش بیان است؛ در [[جنگ]] [[سواره‌نظام]]، [[فرمانده]] است و همه دشمنانش را در [[نبرد تن به تن]] به [[خاک]] می‌اندازد؛ کارهای بی‌سامان را سامان می‌بخشد و بساط [[منظم]] [[تبهکاران]] را بر هم می‌زند؛ وی مردی بی‌نظیر است<ref>الغدیر، علامه امینی (ترجمه: جمعی از مترجمان، ج۱۷، ص۹۱۱).</ref>.


یکی از عناوین معروفی که به او منسوب است عنوانی است که [[امام علی]]{{ع}} با آن، وی را ستوده‌اند و بسیاری از نویسندگان [[شیعه]] و [[سنی]] به آن اشاره کرده‌اند. امام علی{{ع}} خطاب به او فرمودند: {{متن حدیث|هَذَا اَلْخَطِيبُ اَلشَّحْشَحُ}}؛ الشحشح به معنی ماهر و بی‌نظیر است<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۴، ص۳۰۸؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۹، ص۱۰۶؛ نهج البلاغه، عبده، ج۴، ص۵۷؛ مستدرک سفینة البحار، نمازی شاهرودی، ج۳، ص۱۲۶. بعضی از نویسندگان اهل سنت نامی از صعصعه نمی‌آورند و به جای نام وی لفظ {{عربی|فلما ناء غطب}} می‌گویند؛ مانند: الفائق فی غریب الحدیث، جارالله زمخشری، ج۲، ص۱۸۴؛ غریب الحدیث، ابن سلام، ج۳، ص۲۴۱ و عده‌ای دیگر نیز از لفظ (خطب رجل) استفاده کرده‌اند؛ مانند: مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۴۷؛ المجمع الزوائد، الهیثمی، ج۹، ص۵۴. زبیدی می‌گوید: {{عربی|رجلا یخطب... ذلک الرجل صعصعة بن صوحان}} (تاج العروس، زبیدی، ج۴، ص۱۰۲).</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صعصعه بن صوحان العبدی (مقاله)|مقاله « صعصعه بن صوحان العبدی»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۱۸-۳۱۹.</ref>
یکی از عناوین معروفی که به او منسوب است عنوانی است که [[امام علی]]{{ع}} با آن، وی را ستوده‌اند و بسیاری از نویسندگان [[شیعه]] و [[سنی]] به آن اشاره کرده‌اند. امام علی{{ع}} خطاب به او فرمودند: {{متن حدیث|هَذَا اَلْخَطِيبُ اَلشَّحْشَحُ}}؛ الشحشح به معنی ماهر و بی‌نظیر است<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۴، ص۳۰۸؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۹، ص۱۰۶؛ نهج البلاغه، عبده، ج۴، ص۵۷؛ مستدرک سفینة البحار، نمازی شاهرودی، ج۳، ص۱۲۶. بعضی از نویسندگان اهل سنت نامی از صعصعه نمی‌آورند و به جای نام وی لفظ {{عربی|فلما ناء غطب}} می‌گویند؛ مانند: الفائق فی غریب الحدیث، جارالله زمخشری، ج۲، ص۱۸۴؛ غریب الحدیث، ابن سلام، ج۳، ص۲۴۱ و عده‌ای دیگر نیز از لفظ (خطب رجل) استفاده کرده‌اند؛ مانند: مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۴۷؛ المجمع الزوائد، الهیثمی، ج۹، ص۵۴. زبیدی می‌گوید: {{عربی|رجلا یخطب... ذلک الرجل صعصعة بن صوحان}} (تاج العروس، زبیدی، ج۴، ص۱۰۲).</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[صعصعه بن صوحان العبدی (مقاله)|مقاله « صعصعه بن صوحان العبدی»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۱۸-۳۱۹.</ref>
خط ۸۷: خط ۸۷:


==صعصعه و [[شهادت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}==
==صعصعه و [[شهادت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}==
صعصعه در هنگام [[شهادت]] [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}<ref>المناقب آل ابی‌طالب، ابن شهر آشوب، ج۳، ص۹۷؛ روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ص۱۳۷؛ الدر النظیم، ابن حاتم عاملی، ص۴۱۶؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۴۲، ص۲۴۲؛ اعیان الشیعه، امین عاملی، ج۷، ص۳۸۸.</ref> و هم‌چنین در کنار [[قبر]] ایشان حضور داشته است<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۴۲، ص۲۹۶؛ الانوار العلویه، جعفر نقدی، ص۳۸۸؛ جواهر التاریخ، علی کورانی، ج۱، ص۴۶۴.</ref>.
صعصعه در هنگام [[شهادت]] [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}<ref>المناقب آل ابی‌طالب، ابن‌شهرآشوب، ج۳، ص۹۷؛ روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ص۱۳۷؛ الدر النظیم، ابن حاتم عاملی، ص۴۱۶؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، ج۴۲، ص۲۴۲؛ اعیان الشیعه، امین عاملی، ج۷، ص۳۸۸.</ref> و هم‌چنین در کنار [[قبر]] ایشان حضور داشته است<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۴۲، ص۲۹۶؛ الانوار العلویه، جعفر نقدی، ص۳۸۸؛ جواهر التاریخ، علی کورانی، ج۱، ص۴۶۴.</ref>.


صعصعه خطابه‌ای نیز بر ضد [[معاویه]] ایراد کرده است<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۸۸؛ اختیار معرفة الرجال، شیخ طوسی، ج۱، ص۲۸۵؛ ایضاح الانتباه، علامه حلی، ص۲۰۴ (پاورقی).</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[ صعصعه بن صوحان العبدی (مقاله)|مقاله « صعصعه بن صوحان العبدی»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۲۸.</ref>
صعصعه خطابه‌ای نیز بر ضد [[معاویه]] ایراد کرده است<ref>الغارات، ثقفی کوفی، ج۲، ص۸۸۸؛ اختیار معرفة الرجال، شیخ طوسی، ج۱، ص۲۸۵؛ ایضاح الانتباه، علامه حلی، ص۲۰۴ (پاورقی).</ref>.<ref>[[سید حمید روحانی|روحانی، سید حمید]]، [[ صعصعه بن صوحان العبدی (مقاله)|مقاله « صعصعه بن صوحان العبدی»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۳۲۸.</ref>
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش