امامت‌پدیا

قدرت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

مدخل بحث

قدرت در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۶

۵۷۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - '# 22px '''فرهنگ شیعه'''' به '# 22px پژوهشکده تحقیقات اسلامی، '''فرهنگ شیعه''''
دیداری
 
(۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{خرد}}
{{مدخل مرتبط
{{نبوت}}
| موضوع مرتبط = قدرت
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| عنوان مدخل  = قدرت
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[قدرت]]''' است. "'''[[قدرت]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| مداخل مرتبط = [[قدرت در قرآن]] - [[قدرت در کلام اسلامی]] - [[قدرت در فقه سیاسی]]
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| پرسش مرتبط  =  
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[قدرت در قرآن]] | [[قدرت در حدیث]] | [[قدرت در نهج البلاغه]] | [[قدرت در معارف دعا و زیارات]] | [[قدرت در کلام اسلامی]] | [[قدرت در عرفان اسلامی]]</div>
}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[قدرت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==چیستی [[قدرت]]==
== معناشناسی ==
*[[قدرت]] جزء صفات ذاتی [[خداوند]] است و به معنای به وجود آمدن فعلی توسط وجود یا موجودی که عالم و [[آگاه]] به این [[قدرت]] است. اما [[قادر]] یعنی موجودی که انجام فعلی و یا ترک آن فعل برایش یکسان باشد؛ به عبارتی می‌‌توان گفت [[قادر]] وجود یا موجودی است که اگر میل به انجام عملی را داشته باشد انجام می‌‌دهد و اگر میلی نداشته باشد از انجامش منصرف می‌‌شود<ref>ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۳۷۵ </ref>.
[[قدرت]] جزء صفات ذاتی [[خداوند]] است و به معنای به وجود آمدن فعلی توسط وجود یا موجودی که عالم و [[آگاه]] به این [[قدرت]] است. اما [[قادر]] یعنی موجودی که انجام فعلی و یا ترک آن فعل برایش یکسان باشد؛ به عبارتی می‌‌توان گفت [[قادر]] وجود یا موجودی است که اگر میل به انجام عملی را داشته باشد انجام می‌‌دهد و اگر میلی نداشته باشد از انجامش منصرف می‌‌شود<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۵.</ref>.
*[[قدرت الهی]] صفت ثبوتی (یعنی صفاتی که برای [[خداوند]] کمال محسوب می‌‌شود) و ذاتی [[خداوند]] است، به طوری که فاعل این صفت یعنی [[خداوند]] کار خود را با [[اراده]] و از روی [[علم]] و [[آگاهی]] انجام می‌‌دهد، اما رکن در تعریف [[قدرت]] این است که [[قدرت]] باید حتما براساس [[اراده]] و میل [[خداوند]] نسبت به انجام دادن و یا عدم انجام دادن فعلی باشد، چنانکه [[آیات قرآن]] [[اراده]] و میل [[خداوند]] برای انجام فعلی و یا عدم انجام آن فعل را با این عبارت "فعال ما یشاء" توصیف کرده اند<ref>ر.ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۳-۱۶۴ </ref>.
 
==[[آیات]] درباره [[قدرت الهی]]==
[[قدرت الهی]] صفت ثبوتی (یعنی صفاتی که برای [[خداوند]] کمال محسوب می‌‌شود) و ذاتی [[خداوند]] است، به طوری که فاعل این صفت یعنی [[خداوند]] کار خود را با [[اراده]] و از روی [[علم]] و [[آگاهی]] انجام می‌‌دهد، اما رکن در تعریف [[قدرت]] این است که [[قدرت]] باید حتما براساس [[اراده]] و میل [[خداوند]] نسبت به انجام دادن و یا عدم انجام دادن فعلی باشد، چنانکه [[آیات قرآن]] [[اراده]] و میل [[خداوند]] برای انجام فعلی و یا عدم انجام آن فعل را با این عبارت "فعال ما یشاء" توصیف کرده اند<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۶۳-۱۶۴.</ref>.  
*در [[قرآن کریم]] از [[قدرت خداوند]] بسیار یاد شده است از جمله در [[آیات]]:  
 
== [[آیات]] درباره [[قدرت الهی]] ==
در [[قرآن کریم]] از [[قدرت خداوند]] بسیار یاد شده است از جمله در [[آیات]]:  
#{{متن قرآن|لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا فِيهِنَّ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«فرمانفرمایی آسمان‌ها و زمین و آنچه در آنهاست از آن خداوند است و او بر هر کاری تواناست» سوره مائده، آیه 120.</ref>
#{{متن قرآن|لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا فِيهِنَّ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«فرمانفرمایی آسمان‌ها و زمین و آنچه در آنهاست از آن خداوند است و او بر هر کاری تواناست» سوره مائده، آیه 120.</ref>
#{{متن قرآن|يَوْمَ هُمْ بَارِزُونَ لَا يَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْءٌ لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ}}<ref>«روزی که آنان آشکارند و هیچ چیز از ایشان بر خداوند پوشیده نیست؛ فرمانفرمایی در این روز از آن کیست؟ از آن خداوند یگانه دادفرما» سوره غافر، آیه 16.</ref>
#{{متن قرآن|يَوْمَ هُمْ بَارِزُونَ لَا يَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْءٌ لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ}}<ref>«روزی که آنان آشکارند و هیچ چیز از ایشان بر خداوند پوشیده نیست؛ فرمانفرمایی در این روز از آن کیست؟ از آن خداوند یگانه دادفرما» سوره غافر، آیه 16.</ref>
#{{متن قرآن|قُلْ مَنْ بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ يُجِيرُ وَلَا يُجَارُ عَلَيْهِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«بگو: اگر می‌دانید، کیست که گستره (فرمانفرمایی) هر چیز در کف اوست و او پناه می‌دهد و در برابر (خواست) وی (به کسی) پناه داده نمی‌شود؟» سوره مؤمنون، آیه 88.</ref>
#{{متن قرآن|قُلْ مَنْ بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ يُجِيرُ وَلَا يُجَارُ عَلَيْهِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«بگو: اگر می‌دانید، کیست که گستره (فرمانفرمایی) هر چیز در کف اوست و او پناه می‌دهد و در برابر (خواست) وی (به کسی) پناه داده نمی‌شود؟» سوره مؤمنون، آیه 88.</ref>
#{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«بی‌گمان خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۲۰.</ref>
#{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«بی‌گمان خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۲۰.</ref>
==[[شبهه]] درباره [[قدرت خداوند]]==
*از گذشته پرسش‌هایی دربارۀ [[قدرت خداوند]] مطرح بوده است، پرسش‌هایی که موجب [[انکار]] [[قدرت خداوند]] می‌‌شد؛ مانند اینکه آیا [[خداوند]] می‌تواند سنگی بیافریند که نتواند آن را بردارد؟ یا آیا می‌تواند موجودی بیافریند که نتواند نابودش کند؟ دامنۀ این [[پرسش‌ها]] به زمان [[ائمه معصومین]]{{ع}} هم بر می‌‌گردد، در روایتی از [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} آمده است که شخصی از ایشان سوال کرد: آیا [[پروردگار]] تو می‌تواند [[جهان]] را در تخم مرغی جای دهد بی آنکه [[جهان]] کوچک شود و یا تخم مرغ بزرگ گردد [[امام]] پاسخ داد: «[[خداوند]] عجز و [[ناتوانی]] ندارد؛ ولی آنچه تو خواستی شدنی نیست»<ref>التوحید، باب ۹/ ح ۹. </ref>.
*اما [[دانشمندان]] [[علم کلام]] به این نوع [[پرسش‌ها]] اینچنین پاسخ داده‌اند که از لحاظ [[عقلی]] چنین پرسش‌هایی نسبت به [[قدرت خداوند]] امری محال و غیر ممکن است چراکه تحقق چنین فرض‌هایی مستلزم اجتماع نقیضین است؛ مثلًا تحقق اینکه [[خالق]] نتواند مخلوق را از میان بردارد ([[خلقت]] سنگ بزرگ) مستلزم این است که هم [[خالق]] باشد و هم نباشد. [[خالق]] باشد، به این [[علت]] که [[خلقت]] سنگ توسط [[خداوند]] انجام شده و [[خالق]] نباشد به خاطر اینکه تمام موجودات در تمام مراحل و [[شئون]]، معلول و وابسطۀ به [[خداوند]] هستند و اگر موجودی مثل این سنگ از [[خالق]] [[تبعیت]] نکرد و وابسطۀ آن نشد بلکه قدرتش بیشتر از خالقش شد نتیجه این می‌‌شود که [[علت]] بودن [[خداوند]] برای چنین مخلقولی از بین می‌‌رود زیرا مخلوق دیگر [[وابستگی]] به [[خالق]] ندارد و زمانی که [[علت]] بودن [[خالق]] در تمام [[شئون]] مخلوق از بین رفت خالقیتش هم از بین می‌‌رود و تبدیل به مخلوق می‌‌شود<ref>ر.ک. فرهنگ شیعه، ص ۳۷۶ </ref>.
*باید دانست هیچ قانونی در [[جهان]] قطعی نیست؛ زیرا اگر قانونی قطعی شود، [[قدرت]] و ارادۀ [[خدا]] محدود به [[پیروی]] از [[قانون]] خواهد شد و این مطلب یعنی همان حرفی که [[یهود]] دربارۀ [[خدا]] گفته اند: {{متن قرآن|يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ}}<ref>«و یهودیان گفتند که دست خداوند بسته است» سوره مائده، آیه ۶۴.</ref> و [[خدا]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ}}<ref>«دستشان بسته باد و بر آنچه گفته‌اند لعنت بر ایشان باد بلکه دست‌های او باز است» سوره مائده، آیه ۶۴.</ref>، در حالی که امکان نقض قوانینی که به صورت طبیعی و صد درصد در عالم وجود دارد برای ما وجود ندارد؛ اما [[خداوند]] که این [[قوانین]] را وضع کرده می‌‌تواند آنها را نقض کند. البته نقض این [[قوانین]] بدون [[استدلال]] نیست. وجود [[قدرت الهی]] بدون هیچگونه منعی می‌‌تواند [[قوانین]] را وضع و یا آن را نقض کند؛ زیرا منع این [[قدرت]] از دو طریق حاصل می‌‌شود که هردو طریق قابل اشکال است: 
#امتناع [[عقلی]] مثل [[خلقت]] سنگ که بلند کردنش از عهدۀ [[خالق]] خارج باشد این قسم از منع همانطور که در [[بیان]] فوق گفته شد نمی‌تواند اثبات کنند عجز [[خداوند]] باشد چراکه این امر محال [[عقلی]] و محال [[عقلی]] به [[قدرت]] و عجز [[خداوند]] متصف نمی‌شود<ref>ر.ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۳-۱۶۴ </ref>.
#امتناع عادی یعنی مخلوقات [[خداوند]] چنین قدرتی داشته باشند که بتوانند جلوی [[قدرت الهی]] را بگیرند چنین فرضی هم قابل تصور نیست؛ زیرا ممکن و مخلوق نمی‌تواند [[مانع]] نفوذ واجب‌الوجود و [[خالق]] شود.


==نتیجه گیری==
== [[شبهه]] درباره [[قدرت خداوند]] ==
*بنابراین وقتی وضع و [[نقض ]] [[قوانین]] زیر سیطرۀ [[خداوند]] قرار گرفت نتیجه‌اش این می‌‌شود که [[خداوند]] اگر [[اراده]] و [[دوست]] داشته باشد می‌‌تواند قانونی را وضع وبه همین ترتیب آن را نقض کند به این ترتیبب به واسطۀ این [[برهان]] [[قدرت خداوند]] مشخص و فهمیده شد<ref>ر.ک. محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۱۶۳-۱۶۴ </ref>.  
از گذشته پرسش‌هایی دربارۀ [[قدرت خداوند]] مطرح بوده است، پرسش‌هایی که موجب [[انکار]] [[قدرت خداوند]] می‌‌شد؛ مانند اینکه آیا [[خداوند]] می‌تواند سنگی بیافریند که نتواند آن را بردارد؟ یا آیا می‌تواند موجودی بیافریند که نتواند نابودش کند؟ دامنۀ این [[پرسش‌ها]] به زمان [[ائمه معصومین]] {{ع}} هم بر می‌‌گردد، در روایتی از [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} آمده است که شخصی از ایشان سوال کرد: آیا [[پروردگار]] تو می‌تواند [[جهان]] را در تخم مرغی جای دهد بی آنکه [[جهان]] کوچک شود و یا تخم مرغ بزرگ گردد [[امام]] پاسخ داد: «[[خداوند]] عجز و [[ناتوانی]] ندارد؛ ولی آنچه تو خواستی شدنی نیست»<ref>التوحید، باب ۹/ ح ۹. </ref>.
 
اما [[دانشمندان]] [[علم کلام]] به این نوع [[پرسش‌ها]] اینچنین پاسخ داده‌اند که از لحاظ [[عقلی]] چنین پرسش‌هایی نسبت به [[قدرت خداوند]] امری محال و غیر ممکن است چراکه تحقق چنین فرض‌هایی مستلزم اجتماع نقیضین است؛ مثلًا تحقق اینکه [[خالق]] نتواند مخلوق را از میان بردارد ([[خلقت]] سنگ بزرگ) مستلزم این است که هم [[خالق]] باشد و هم نباشد. [[خالق]] باشد، به این [[علت]] که [[خلقت]] سنگ توسط [[خداوند]] انجام شده و [[خالق]] نباشد به خاطر اینکه تمام موجودات در تمام مراحل و [[شئون]]، معلول و وابسطۀ به [[خداوند]] هستند و اگر موجودی مثل این سنگ از [[خالق]] [[تبعیت]] نکرد و وابسطۀ آن نشد بلکه قدرتش بیشتر از خالقش شد نتیجه این می‌‌شود که [[علت]] بودن [[خداوند]] برای چنین مخلقولی از بین می‌‌رود زیرا مخلوق دیگر [[وابستگی]] به [[خالق]] ندارد و زمانی که [[علت]] بودن [[خالق]] در تمام [[شئون]] مخلوق از بین رفت خالقیتش هم از بین می‌‌رود و تبدیل به مخلوق می‌‌شود<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۶.</ref>.
 
باید دانست هیچ قانونی در [[جهان]] قطعی نیست؛ زیرا اگر قانونی قطعی شود، [[قدرت]] و ارادۀ [[خدا]] محدود به [[پیروی]] از [[قانون]] خواهد شد و این مطلب یعنی همان حرفی که [[یهود]] دربارۀ [[خدا]] گفته اند: {{متن قرآن|يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ}}<ref>«و یهودیان گفتند که دست خداوند بسته است» سوره مائده، آیه ۶۴.</ref> و [[خدا]] می‌‌فرماید: {{متن قرآن|غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ}}<ref>«دستشان بسته باد و بر آنچه گفته‌اند لعنت بر ایشان باد بلکه دست‌های او باز است» سوره مائده، آیه ۶۴.</ref>، در حالی که امکان نقض قوانینی که به صورت طبیعی و صد درصد در عالم وجود دارد برای ما وجود ندارد؛ اما [[خداوند]] که این [[قوانین]] را وضع کرده می‌‌تواند آنها را نقض کند. البته نقض این [[قوانین]] بدون [[استدلال]] نیست. وجود [[قدرت الهی]] بدون هیچگونه منعی می‌‌تواند [[قوانین]] را وضع و یا آن را نقض کند؛ زیرا منع این [[قدرت]] از دو طریق حاصل می‌‌شود که هردو طریق قابل اشکال است:
# امتناع [[عقلی]] مثل [[خلقت]] سنگ که بلند کردنش از عهدۀ [[خالق]] خارج باشد این قسم از منع همانطور که در [[بیان]] فوق گفته شد نمی‌تواند اثبات کنند عجز [[خداوند]] باشد چراکه این امر محال [[عقلی]] و محال [[عقلی]] به [[قدرت]] و عجز [[خداوند]] متصف نمی‌شود<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۶۳-۱۶۴ </ref>.
# امتناع عادی یعنی مخلوقات [[خداوند]] چنین قدرتی داشته باشند که بتوانند جلوی [[قدرت الهی]] را بگیرند چنین فرضی هم قابل تصور نیست؛ زیرا ممکن و مخلوق نمی‌تواند [[مانع]] نفوذ واجب‌الوجود و [[خالق]] شود.


==منابع==
== نتیجه گیری ==
* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
بنابراین وقتی وضع و [[نقض]] [[قوانین]] زیر سیطرۀ [[خداوند]] قرار گرفت نتیجه‌اش این می‌‌شود که [[خداوند]] اگر [[اراده]] و [[دوست]] داشته باشد می‌‌تواند قانونی را وضع وبه همین ترتیب آن را نقض کند به این ترتیبب به واسطۀ این [[برهان]] [[قدرت خداوند]] مشخص و فهمیده شد<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۶۳-۱۶۴.</ref>.
* [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']]


==جستارهای وابسته==
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[پژوهشکده تحقیقات اسلامی]]، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
# [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:قدرت]]
[[رده:قدرت]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]
Wasity
دیوان‌سالاران، مدیران
۲۱۸٬۸۷۸

ویرایش

برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/wiki/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/350539...1207722»