بجیله در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

این قبیله که اصالتی [[یمنی]] داشتند،<ref> همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۷۱، ۱۱۶، ۱۱۹، ۱۲۰-۱۲۲؛ کوسن دوپرسؤال، II/۴۸..I/۱۹۰.</ref> پس از اقامتی کوتاه در تهامه، به کوه‌های سراة وسطى – که بین نجد و تهامه قرار داشت - کوچ کرده در آنجا ساکن شدند.<ref> همدانى، صفة جزیرة العرب، ص۲۳۵ - ۲۳۳ و ياقوت حموى، معجم البلدان، ج۳، ص۲۰۵ ذيل کلمه سراة.</ref> اما بر اساس نقل برخی دیگر، آنان بر سلسله جبال سراوات که از [[یمن]] و [[حجاز]] تا تباله از جمله حلیه، أسالم و حقال امتداد داشت، ساکن شدند.<ref>ابن خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۰۴؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳-۶۴.</ref> آنان همچنان در این منازل بودند تا این که در جریان [[نزاع]] میان طایفه‌ای، بسیاری از آنان کشته شدند و این قبیله از هم پاشید. پس بالاجبار منازل خود را ترک گفته در [[پناه]] [[قبایل]] دیگر قرار گرفتند. قبایل [[بنو جعفر بن کلاب]]، [[کلب بن وبره]]، [[بنو سلیم]]، [[سعد بن تمیم]] و [[ذهل بن شیبان]] از جمله قبایلی هستند که [[مردم]] بجیله در جوار آنان قرار گرفتند.<ref>عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳-۶۴.</ref><ref> إحسان النص، مقاله «[قبیلة] بجیلة»، الموسوعة العربیه.</ref> برخی نیز، از [[بحرین]] هم در شمار مواضع و مواطن این قوم یاد کرده،<ref>زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۴۳.</ref> از «البشراء» در شمار کوه‌های این [[قبیله]] و از «عرادات» در عداد آبادی‌های آنان نام برده‌اند.<ref> عمررضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۴.</ref> در ایام مقارن با [[ظهور اسلام]]، عده‌ای از بجلیان در بخشی از سلسله جبال سَراة موسوم به سراة وسطی - نزدیک [[طائف]] که به اندک فاصله‌ای در جنوب [[مکه]] واقع است - [[سکونت]] داشتند.<ref> رجوع کنید به مفضل ضبی، مفضّلیّات، ج۱، ص۱۱۵ و بعد.</ref> با [[فراگیر شدن اسلام]] و با آغاز فتوح [[اسلامی]]، اکثر آنان جز معدودى از آنان که در مساکن نخستين خود باقى ماندند، بقیه، پراکنده شده بیشتر آنها در شهرهاى [[عراق]] و عده کمى هم در [[شام]] ساکن شدند.<ref> ابن خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۰۴؛ عمررضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳ ذيل کلمه بجيله.</ref> برخی نیز پس از [[فتح اندلس]] در [[شهر]] اربونه ساکن شدند. <ref> ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۰.</ref>

عمر پس از جمع شدن نیروها و [[تجهیز]] آنان، [[رایت]] فرماندهى به [[جریر بن عبدالله بجلى]] سپرد و از او خواست تا با قبیله خود به کمک [[مثنی بن حارثه]] بشتابد.<ref> محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۴۶۳.</ref> [[جریر]] با [[سپاه]] تحت فرمانش حرکت کرد و خود را به [[حیره]] رساند. [[مثنی]] که میان [[قادسیه]] و خفان اردو زده بود از جریر و دیگر مددکاران تازه نفسی که تازه از راه رسیده بودند خواست تا همگی در بویب – نزدیک [[کوفه]] کنونی - [[اجتماع]] کنند. با اجتماع [[مسلمین]] در کنار پل بویب، دیری نگذشت که نبردی سخت بین [[ایرانیان]] و مسلمین در گرفت. جریر سوى پل رفت و با مهران پسر [[باذان]] که از بزرگان پارسى بود و پل را [[بریده]] بود، رو به رو شد. این [[نبرد]] سخت با کشته شدن مهران به دست [[منذر بن حسان بن ضرار ضبى]] و جریر<ref> ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۴۴۱-۴۴۲.</ref> در سال چهاردهم، خاتمه یافت<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۱۴۳.</ref> گفته شده که در برخی [[فتوحات]] [[عراق]] دو هزار تن از بجلیان در رکاب [[مثنی بن حارثه]] جنگیدند.<ref>عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۵.</ref> [[عمر]] همچنین [[یزید بن اسد بجلی]] را همراه سپاهی از مسلمین به [[شام]] فرستاد. او پس از انجام [[مأموریت]] خود در همان بلاد ساکن شد. وی همان شخصیتی است که به هنگام محاصره [[عثمان]] از سوی معترضین، از سوی [[معاویه]] به [[یاری]] عثمان فرستاد شد. لکن او بعد از [[قتل عثمان]] به [[مدینه]] رسید. وی در [[زمان]] [[خلافت علی]] {{ع}} جانب معاویه را گرفت و در [[جنگ]] علیه علی {{ع}} و یارانش در [[صفین]] شرکت کرد. <ref> ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ج۶، ص۵۰۷.</ref> به علاوه این که [[عزرة بن قیس احمسی]] یا [[عروة بن قیس]] هم از کسانی بود که همراه با [[خالد بن ولید]] در فتوح شام حضور داشت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۳۹. </ref>  

[[قبیله بجیله]] همراه با جریر بجلی در نبرد [[ایران]] نیز حضوری پررنگ داشتند. در نبرد قادسیه‌، که بجلیان یک چهارم سپاه مسلمین را تشکیل می‌‌دادند،<ref> بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۶۳.</ref> دو هزار تن از بجلیان تحت فرماندهى‌ جریر حضور بسیار فعالی داشتند.<ref> دینوری، اخبار الطوال، ص۱۲۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۷۹؛ نیز نک: محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۴۸۶.</ref> هزار نفر از این بجلیان را [[زنان]] [[بجلی]] تشکیل می‌‌دادند که از حیث تعداد در مقایسه با دیگر [[قبایل]] بیشترین تعداد زنان حاضر را به خود اختصاص داده بودند. آنان در کنار هزار مرد جنگاور خود از این [[قوم]] حضور داشتند و پس از تأسیس [[کوفه]] در این [[شهر]] سکونت گزیدند.<ref> عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۵.</ref>

با آغاز [[فتوحات اسلامی]] و پس از فتح [[حیره]]، شهرهای اسلامى تازه تأسیس آن - کوفه و [[بصره]] - [[شاهد]] [[مهاجرت]] تعداد زیادى از [[قبایل عرب]] بود.<ref> عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۳، ص۱۰۶۲</ref> به طورى که به گفته بلاذرى، حضور [[دوازده]] هزار یمنى در کوفه، تنها بخشی از نخستین [[مهاجران]] به حیره (کوفه) بوده است.<ref> البلاذری، فتوح البلدان، ص۲۷۲.</ref> پس از مهاجرت قبایل عرب به کوفه، این شهر تخطیط شد و هر [[قبیله]]، محله‌ای را به خود اختصاص داد. بجلیان در کوفه بخش قابل توجهی از [[جمعیت]] [[شهر]] را به خود اختصاص داده بودند و در کنار [[قبایل یمنی]] [[قضاعه]]، [[غسان]]، [[خثعم]]، [[کنده]]، حضرموت و [[ازد]] بخشی از جمعیت اسباع کوفه را تشکیل داده بودند. و [[سیادت]] از آن دو قبیله بجیله با [[ریاست]] جریر که با [[خلیفه دوم]] [[دوستی]] نزدیکی داشت و [[قبیله کنده]] بود. <ref> لویی ماسینیون، خطط الکوفه و شرح خریطها، ص۱۹-‌۲۱.</ref> پس از [[جنگ جمل]] در [[سال ۳۶ هجری]] علی {{ع}} با [[تغییر]] این [[نظام]]، [[ازد]]، [[بجیله]]، خثعم و [[انصار]] را در یک گروه قرار داد.<ref> لویی ماسینیون، خطط الکوفه و شرح خریطها، ص۲۱-‌۲۲/ شبکه جامع کتاب گیسوم]</ref> در کنار [[اکثریت]] بجلیان ساکن در کوفه، گروه اندکی از آنان به بصره و [[شام]] رفتند ودر آنجا ساکن شدند. با [[فتح اندلس]] برخی از آنان به [[شهر]] اربونه رفته و در آن مأوا گزیدند. <ref> إحسان النص، مقاله «قبیلة بجیلة»، الموسوعة العربیه.</ref>