پرش به محتوا

اسحاق بن موسی الکاظم: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اسحاق بن موسی الکاظم در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اسحاق بن موسی الکاظم در معارف و سیره رضوی]] - [[اسحاق بن موسی الکاظم در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط  = }}
== آشنایی اجمالی ==
[[اسحاق بن موسی بن جعفر]] {{ع}} ملقب به [[امین]]، از [[اصحاب]] و [[راویان امام رضا]] {{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۵۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۲۳۳.</ref> و [[برادر]] آن [[حضرت]] از [[مادری]] «ام‌ولد» بود<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۱۱۸؛ عمدة الطالب، ص۲۳۱.</ref>.


== مقدمه ==
در پاره‌ای از منابع، بر پایه [[حدیثی]]، [[مادر]] وی را «ام‌احمد» ([[محمد]]) [[شناسایی]] کرده‌اند <ref>طب الأئمة {{عم}}، ص۵۸؛ منتهی الآمال، ج۳، ص۱۵۷۹؛ سفینة البحار، ج۲، ص۱۰۲.</ref>. برقی و [[طوسی]] وی را در شمار اصحاب امام رضا {{ع}} آورده‌اند، اما در کتب رجالی بعدی ذکری از او به میان نیامده است<ref>کتاب الرجال، برقی، ص۵۴؛ رجال الطوسی، ص۳۵۲؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۹۹؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۸۲.</ref>. عمدة الطالب [[لقب]] وی را [[امیر]] دانسته<ref>عمدة الطالب، ص۲۳۱.</ref>، در حالی که انساب مجدی و دیگر کتب او را امین لقب داده‌اند<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۱۱۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۸۶؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۲۸۰.</ref>. به نظر می‌رسد در کتاب ابن‌عنبه، اشتباهی در تدوین یا تصحیفی در استنساخ صورت گرفته باشد.
از [[اصحاب امام رضا]] {{ع}}. [[اسحاق بن موسی بن جعفر]] {{ع}} ملقب به [[امین]]، از [[اصحاب]] و [[راویان امام رضا]] {{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۵۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۲۳۳.</ref> و [[برادر]] آن [[حضرت]] از [[مادری]] ام‌ولد بود<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۱۱۸؛ عمدة الطالب، ص۲۳۱.</ref>. در پاره‌ای از منابع، بر پایه [[حدیثی]]، [[مادر]] وی را ام‌احمد ([[محمد]]) [[شناسایی]] کرده‌اند<ref>طب الأئمة {{عم}}، ص۵۸؛ منتهی الآمال، ج۳، ص۱۵۷۹؛ سفینة البحار، ج۲، ص۱۰۲.</ref>. برقی و [[طوسی]] وی را در شمار اصحاب امام رضا {{ع}} آورده‌اند، اما در کتب رجالی بعدی ذکری از او به میان نیامده است<ref>کتاب الرجال، برقی، ص۵۴؛ رجال الطوسی، ص۳۵۲؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۹۹؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۸۲.</ref>. عمدة الطالب [[لقب]] وی را [[امیر]] دانسته<ref>عمدة الطالب، ص۲۳۱.</ref>، در حالی که انساب مجدی و دیگر کتب او را امین لقب داده‌اند<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۱۱۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۸۶؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۲۸۰.</ref>. به نظر می‌رسد در کتاب ابن‌عنبه، اشتباهی در تدوین یا تصحیفی در استنساخ صورت گرفته باشد.


[[اسحاق]] روایت‌های بسیاری در موضوعات مختلف از اجدادش نقل می‌کند<ref>الاحتجاج، ج۱، ص۲۸؛ المناقب، ابن شهر آشوب، ج۲، ص۹؛ بحار الأنوار، ج۲۳، ص۲۸۴، ۳۲۸.</ref>. روایتی از وی به نقل [[محمد بن مسلم]] موجود است که از طریق برادر و عمویش حدیثی را از [[امام صادق]] {{ع}} شنیده است و به نظر می‌رسد که مراد از برادر، همان [[امام رضا]] {{ع}} و مقصود از عمو نیز [[علی بن جعفر]] باشد<ref>الکافی، ج۲، ص۳۸۷؛ وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۲۶۷؛ کتاب الوافی، ج۵، ص۱۰۴۷؛ تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۳۵۲.</ref>. اسحاق در روایتی دیگر از خروج عمویش [[محمد بن جعفر دیباج]] در [[مکه]] سخن می‌گوید و ادعای وی در [[خلافت]] و [[بیعت گرفتن]] برای خود را بیان می‌کند و نیز رفتن خویش به مکه همراه امام رضا {{ع}} و سپس [[ملاقات]] با محمد را منعکس می‌سازد و می‌گوید در این [[دیدار]] توصیه [[امام]]، مبنی بر عدم [[تکذیب]] [[پدر]] و برادر را به [[محمد دیباج]] منتقل کرد و همچنین از طرف آن [[حضرت]] به او یادآور شد که قیامش منجر به [[شکست]] خواهد شد. در ادامه [[اسحاق]] از رفتن به [[مدینه]] همراه [[امام]] سخن می‌گوید و از شکست [[محمد]] در [[مکه]] به دست جلودی مطالبی نقل می‌کند و می‌نویسد: محمد خود را [[خلع]] کرده و [[امان]] گرفته بود و سپس جلودی او را نزد [[مأمون]] ([[خلافت]] ۱۹۸۔ ۲۱۸ق) فرستاد و در [[همراهی]] [[خلیفه]] در [[جرجان]] از [[دنیا]] رفت<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۲۲۴؛ مدینة المعاجز، ج۷، ص۵۶؛ بحار الأنوار، ج۴۷، ص۲۴۶؛ ج۴۹، ص۳۲؛ مسند الإمام الرضا {{ع}}، ج۱، ص۱۷۶.</ref>.
اسحاق روایت‌های بسیاری در موضوعات مختلف از اجدادش نقل می‌کند<ref>الاحتجاج، ج۱، ص۲۸؛ المناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۲، ص۹؛ بحار الأنوار، ج۲۳، ص۲۸۴، ۳۲۸.</ref>. روایتی از وی به نقل [[محمد بن مسلم]] موجود است که از طریق برادر و عمویش حدیثی را از [[امام صادق]] {{ع}} شنیده است و به نظر می‌رسد که مراد از برادر، همان [[امام رضا]] {{ع}} و مقصود از عمو نیز [[علی بن جعفر]] باشد<ref>الکافی، ج۲، ص۳۸۷؛ وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۲۶۷؛ کتاب الوافی، ج۵، ص۱۰۴۷؛ تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۳۵۲.</ref>. اسحاق در روایتی دیگر از خروج عمویش [[محمد بن جعفر دیباج]] در [[مکه]] سخن می‌گوید و ادعای وی در [[خلافت]] و [[بیعت گرفتن]] برای خود را بیان می‌کند و نیز رفتن خویش به مکه همراه امام رضا {{ع}} و سپس [[ملاقات]] با محمد را منعکس می‌سازد و می‌گوید در این [[دیدار]] توصیه [[امام]]، مبنی بر عدم [[تکذیب]] [[پدر]] و برادر را به [[محمد دیباج]] منتقل کرد و همچنین از طرف آن [[حضرت]] به او یادآور شد که قیامش منجر به [[شکست]] خواهد شد. در ادامه اسحاق از رفتن به [[مدینه]] همراه [[امام]] سخن می‌گوید و از شکست [[محمد]] در [[مکه]] به دست جلودی مطالبی نقل می‌کند و می‌نویسد: محمد خود را [[خلع]] کرده و [[امان]] گرفته بود و سپس جلودی او را نزد [[مأمون]] ([[خلافت]] ۱۹۸۔ ۲۱۸ق) فرستاد و در [[همراهی]] [[خلیفه]] در [[جرجان]] از [[دنیا]] رفت<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۲۲۴؛ مدینة المعاجز، ج۷، ص۵۶؛ بحار الأنوار، ج۴۷، ص۲۴۶؛ ج۴۹، ص۳۲؛ مسند الإمام الرضا {{ع}}، ج۱، ص۱۷۶.</ref>.


وی هنگام ولی‌عهدی [[امام رضا]] {{ع}} حاضر بود. همچنین در جریان تزویج [[ام‌حبیب]]، دختر مأمون با امام رضا {{ع}} و [[عقد]] [[ام‌الفضل]] با [[امام جواد]] {{ع}}، وی نیز به [[دستور]] مأمون با دختر عموی خود [[اسحاق بن جعفر]] [[ازدواج]] کرد. بنا به نقل برخی از منابع [[شیعی]]، مأمون او را در همان سال [[امیرالحاج]] قرار داد تا عهده‌دار [[مسئولیت]] [[حاجیان]] باشد. او در خطبه‌های خود، همچون دیگر خطبا، از امام رضا {{ع}} به عنوان [[ولی‌عهد]] یاد کرده است<ref>مقاتل الطالبیین، ص۳۷۶؛ الارشاد، ج۲، ص۲۶۲؛ روضة الواعظین، ص۲۲۶؛ کشف الغمة، ج۳، ص۷۱.</ref>.
وی هنگام ولی‌عهدی [[امام رضا]] {{ع}} حاضر بود. همچنین در جریان تزویج [[ام‌حبیب]]، دختر مأمون با امام رضا {{ع}} و [[عقد]] [[ام‌الفضل]] با [[امام جواد]] {{ع}}، وی نیز به [[دستور]] مأمون با دختر عموی خود [[اسحاق بن جعفر]] [[ازدواج]] کرد. بنا به نقل برخی از منابع [[شیعی]]، مأمون او را در همان سال [[امیرالحاج]] قرار داد تا عهده‌دار [[مسئولیت]] [[حاجیان]] باشد. او در خطبه‌های خود، همچون دیگر خطبا، از امام رضا {{ع}} به عنوان [[ولی‌عهد]] یاد کرده است<ref>مقاتل الطالبیین، ص۳۷۶؛ الارشاد، ج۲، ص۲۶۲؛ روضة الواعظین، ص۲۲۶؛ کشف الغمة، ج۳، ص۷۱.</ref>.
خط ۱۲: خط ۱۳:
اسحاق [[فرزندان]] بسیاری از خود به جای گذاشت تا جایی که فقط حدود ده پسر برای او نام برده‌اند<ref>جمهرة أنساب العرب، ص۶۵؛ الشجرة المبارکة، ص۹۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۸۷.</ref>. اما از [[دختران]] وی، تنها از [[رقیه]] که عمری طولانی داشت در کنار نام [[پدر]] یاد شده است و گفته‌اند در [[سال ۳۱۶ق]] در [[بغداد]] از [[دنیا]] رفته است<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۱۱۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۸۶.</ref>.
اسحاق [[فرزندان]] بسیاری از خود به جای گذاشت تا جایی که فقط حدود ده پسر برای او نام برده‌اند<ref>جمهرة أنساب العرب، ص۶۵؛ الشجرة المبارکة، ص۹۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۸۷.</ref>. اما از [[دختران]] وی، تنها از [[رقیه]] که عمری طولانی داشت در کنار نام [[پدر]] یاد شده است و گفته‌اند در [[سال ۳۱۶ق]] در [[بغداد]] از [[دنیا]] رفته است<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۱۱۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۸۶.</ref>.


درباره زیست‌نامه [[اسحاق]] بعد از [[شهادت امام رضا]] {{ع}}، آورده‌اند که به [[نقلی]] در [[سال ۲۴۰ق]] در [[مدینه]] [[رحلت]] کرده است<ref>أعیان الشیعة، ج۲، ص۱۹؛ منتهی الآمال، ج۳، ص۱۵۹۷؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۸۶.</ref>، اما این داده با برخی از گزارش‌ها ناسازگار بوده و به همین سبب موجب تشکیک شده است. مرقدی به نام [[اسحاق بن موسی]] در [[ساوه]] موجود است<ref>نزهة القلوب، ص۱۰۵.</ref> و موجب گمانه‌زنی‌های اشتباهی در این باره گردیده که اسحاق همراه عدهای از برادرانش در پی فراخوانی [[امام رضا]] {{ع}} از مدینه به [[خراسان]] آمدند و در این مسیر اسحاق در ساوه از دنیا رفته است. [[عباس]] [[فیض]] [[قمی]] دیدگاه‌های مختلف در این باب را بیان و رد کرده و سیداسحاق موجود در ساوه را از [[نوادگان]] [[امام کاظم]] {{ع}} دانسته است<ref>گنجینه آثار قم، ج۲، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref><ref>[[مرضیه شریفی|شریفی، مرضیه]]، [[اسحاق بن موسی الکاظم - شریفی (مقاله)|مقاله «اسحاق بن موسی الکاظم»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۱۷۲.</ref>
درباره زیست‌نامه اسحاق بعد از [[شهادت امام رضا]] {{ع}}، آورده‌اند که به [[نقلی]] در [[سال ۲۴۰ق]] در [[مدینه]] [[رحلت]] کرده است<ref>أعیان الشیعة، ج۲، ص۱۹؛ منتهی الآمال، ج۳، ص۱۵۹۷؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۸۶.</ref>، اما این داده با برخی از گزارش‌ها ناسازگار بوده و به همین سبب موجب تشکیک شده است. مرقدی به نام [[اسحاق بن موسی]] در [[ساوه]] موجود است<ref>نزهة القلوب، ص۱۰۵.</ref> و موجب گمانه‌زنی‌های اشتباهی در این باره گردیده که اسحاق همراه عدهای از برادرانش در پی فراخوانی [[امام رضا]] {{ع}} از مدینه به [[خراسان]] آمدند و در این مسیر اسحاق در ساوه از دنیا رفته است. [[عباس فیض قمی]] دیدگاه‌های مختلف در این باب را بیان و رد کرده و سید اسحاق موجود در ساوه را از [[نوادگان]] [[امام کاظم]] {{ع}} دانسته است<ref>گنجینه آثار قم، ج۲، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref>.<ref>[[مرضیه شریفی|شریفی، مرضیه]]، [[اسحاق بن موسی الکاظم - شریفی (مقاله)|مقاله «اسحاق بن موسی الکاظم»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۱۷۲.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[اسحاق بن عباس بن اسحاق بن موسی بن جعفر]] (نواده)
* [[اسحاق بن عباس بن اسحاق بن موسی بن جعفر]] (نواده)
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
خط ۲۴: خط ۲۶:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:اسحاق بن موسی الکاظم]]
[[رده:راویان امام رضا]]
[[رده:راویان امام رضا]]
[[رده:اصحاب امام رضا]]
[[رده:اصحاب امام رضا]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:طبقه ششم راویان]]
[[رده:اصحاب امام کاظم]]
۱۱۵٬۲۱۳

ویرایش