|
|
| خط ۵: |
خط ۵: |
| | پرسش مرتبط = عصمت (پرسش) | | | پرسش مرتبط = عصمت (پرسش) |
| }} | | }} |
|
| |
| '''عصمت''' که در لغت به معنای بازداری و نگهداری یا مصونیت و برکنار بودن تعریف شده، در اصطلاح نیز به همین معنا به کار برده و گفته‌اند: عصمت به معنای محفوظ بودن شخص [[معصوم]] از [[گناه]] است و به همین دلیل آن را به [[پاکدامنی]] و [[ناآلودگی]] معنا کرده‌اند. اما درباره چیستی و مراتب یا گستره آن اختلاف‌نظر وجود دارد؛ برخی از [[دانشمندان علوم اسلامی]] [[حقیقت عصمت]] را [[نیروی درونی]] [[عقلی]] یا [[ملکه نفسانی]] برخاسته از [[لطف الهی|لطف]] و [[تفضل الهی]]، [[علم لدنی]]، [[اراده]] و [[انتخاب]] یا مجموع عوامل طبیعی، [[انسانی]] و [[الهی]] [[معصوم]] دانسته‌اند.
| |
|
| |
| از جمله مواردی که [[پیروان]] [[مذاهب اسلامی]] متعدد، لفظ عصمت را در باره آنها به کار برده اند: [[فرشتگان]]، [[وحی]]، [[قرآن]]، [[پیامبران]] و [[امامان]] هستند. همه [[امّت اسلامی]] بر [[عصمت پیامبران]] از [[شرک]]، [[کفر]] و [[خطا]] در [[دریافت وحی|دریافت]] و [[ابلاغ وحی]] و همچنین از [[گناهان کبیره]] [[اتفاق نظر]] دارند. اما درباره مصونیتشان از دیگر [[گناهان]] و همچنین [[مصونیت از خطا]] در امور روزمره دچار [[اختلاف]] نظر شده‌اند. به [[باور]] بیشتر [[مسلمانان]]، [[پیامبران]] در این دو زمینه نیز [[معصوم]] هستند. اما مشهور [[علمای شیعه]] بر آن است که [[پیامبران]] از همه [[گناهان]] [[معصوم]] هستند و با تقوای والای خود و [[توفیق الهی]] هیچ‌گاه از روی عمد یا [[سهو]] دچار [[خطا]] و [[فراموشی]] در دریافت و ابلاغ وحی یا [[مرتکب گناه]] یا [[لغزش]] و [[اشتباه]] در [[امور فردی]] و [[اجتماعی]] نمی‌شوند. [[پیروان مذهب شیعه اثناعشری]] همین گونه از عصمت را برای [[امامان دوازده‌گانه از اهل بیت]] {{ع}} که [[جانشینان پیامبر خاتم]] هستند نیز [[اثبات]] کرده و آن را از [[شرایط امامت]] می‌‌شمارند. در سایر [[فرقه‌ها]] و [[مذاهب اسلامی]]، [[دانشمندان]] آنان دیدگاه‌های متفاوتی درباره [[عصمت انبیا]]، [[پدران انبیا]]، [[اولیای الهی]]، [[زنان پیامبر خاتم]]، [[اهل بیت]] او، [[صحابه]]، [[اولواالامر]] و غیره ارائه داده‌اند.
| |
|
| |
| البته باورمندان به [[عصمت پیامبران]] یا [[عصمت امامان|امامان]]، این [[موهبت الهی]] را موجب [[سلب اختیار]] از [[معصوم]] نمی‌دانند؛ زیرا او با توجه به [[کمالات]] و [[آگاهی]] خود [[اراده]] می‌‌کند که از [[گناه]] و [[زشتی]] دوری کند. بنابر این، گرچه او بر [[ارتکاب معصیت]] تواناست، اما [[گناه]] نمی‌کند؛ ازاین‌رو، مستحق [[ستایش]] و [[پاداش]] است.
| |
|
| |
| از جمله [[دلایل]] مذکور برای [[اثبات ضرورت عقلی عصمت پیامبران]] اینکه اگر [[فرستادگان الهی]] [[معصوم]] نباشند [[هدف از بعثت]] آنان تأمین نخواهد شد؛ زیرا [[ارتکاب گناه]] و [[زشتی‌ها]] [[تنفر]] و [[انزجار]] [[مردم]] را به دنبال خواهد داشت و برخوردار نکردن [[پیامبر]] به صفت عصمت کاری مخالف [[حکمت]] خواهد بود که عقلاً بر [[خدا]] جایز نیست.
| |
| [[شیعیان]] نیز برخی از [[ادله عقلی اثبات عصمت پیامبران]] را در [[اثبات عصمت امامان]] به کار برده‌اند. علاوه بر آنها، چون [[امامت]] را استمرار [[وظایف نبوت]] و [[امام]] را [[جانشین پیامبر|جانشین]] و [[خلیفه پیامبر]] در همه [[شؤون نبوت]] (جز در مسأله [[تلقی وحی]]) می‌‌دانند، در [[اثبات عقلی عصمت امامان]] گفته‌اند: چنین [[انسانی]] باید در [[مقام]] تبیین و [[توضیح احکام الهی]] و [[سنت نبوی]]، از هر گونه [[انحراف]] عمدی و [[سهوی]] [[معصوم]] باشد و گرنه [[نقض غرض]] پیش آمده، [[هدف تشریع احکام]] و [[برانگیختن انبیا]] تحقق نخواهد یافت و این عقلاً بر [[خدای حکیم]]، [[قبیح]] و به دور است.
| |
|
| |
| بر اساس [[آیات]] ۸۲ و ۸۳ [[سوره ص]]، [[شیطان]] در [[بندگان]] [[مخلص]] نمی‌تواند [[نفوذ]] کند و چون [[پیامبران]] با توجه به [[آیه]] ۴۶ همین [[سوره]] از [[مخلصان]] شمرده شدند پس [[قرآن کریم]] به [[عصمت پیامبران]] نیز اشاره داشته است. [[علمای شیعه]] نیز، به [[آیات]] متعددی؛ همچون: [[آیه اولی‌الامر]]، [[آیه تطهیر]]، [[آیه ابتلای ابراهیم]]، [[آیه صادقین]]، [[آیه مودت]] و [[آیه صلوات]]، برای [[اثبات عصمت امامان]] استناد کرده‌اند. همچنین: [[روایات]] متعددی در [[اثبات عصمت پیامبران]] و [[اثبات]] [[پاکدامنی]] آنان از [[گناه]] موجود است. از طرفی دیگر، [[حدیث ثقلین]]، [[حدیث امان]] و [[حدیث سفینه]] ازجمله روایاتی است که در [[اثبات عصمت ائمه]] مورد استناد قرار گرفته است.
| |
|
| |
| با توجه به [[ادله عقلی]] و [[نقلی]] مذکور، [[ایمان به عصمت انبیا]] نزد همه [[مسلمانان]] از [[ضروریات دین]] و همچنین [[ایمان به عصمت امامان]] نزد [[امامیه]] از [[ضرورات مذهب]] است و با مقوله [[غلو]] سازگاری ندارد.
| |
|
| |
|
| == معناشناسی [[عصمت]] == | | == معناشناسی [[عصمت]] == |
