ابن ام‌مکتوم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از بعضی [[روایات]] به دست می‌آید که [[ابن ام مکتوم]] با آنکه [[نابینا]] بود کاملاً وقت‌شناس بوده است؛ چنان که [[سالم بن عبدالله]] می‌گوید: [[پیامبر]] فرمود: "[[بلال]]، زود [[اذان]] می‌گوید، موقعی که او [[اذان]] می‌گوید از [[خوردن و آشامیدن]] دست نکشید، مگر وقتی که [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] بگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۶.</ref>. در [[تأیید]] همین سخن، [[روایت]] ابن [[عمر]] است که می‌گفت: [[بلال بن رباح]] و [[ابن ام مکتوم]] هر دو برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند و معمولاً [[بلال]]، سپیده ندمیده [[اذان]] می‌گفت و [[مردم]] را بیدار می‌کرد ولی [[ابن ام مکتوم]] درست هنگام سپیده‌دم [[اذان]] می‌گفت، و [[پیامبر]] {{صل}} می‌فرمودند: "بخورید و بیاشامید تا هنگامی که [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] بگوید"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۸؛ صحیح البخاری، بخاری، ج۱، ص۱۵۳؛ صحیح مسلم، مسلم، ج۳، ص۱۲۹؛ کتاب المسند، شافعی، ص۳۰؛ سنن الدارمی، دارمی، ج۱، ص۲۷۰؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۲۷، ص۴۰۶.</ref> و وقتی [[ابن ام مکتوم]] [[اذان]] می‌گفت [[مردم]] می‌گفتند: {{عربی|أَصْبَحَتْ}}؛ صبح شد<ref>صحیح البخاری، بخاری، ج۱، ص۳۸۰؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۲، ص۱۲۳؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۰؛ امتاع الأسماع، مقریزی، ج۳، ص۴۸.</ref>.

ولی روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده عکس این مطلب را بیان می‌کند؛ [[راوی]] می‌گوید: "از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم: منظور و مقصود از گفته [[خداوند متعال]] در این [[آیه]] {{متن قرآن|حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ}}<ref>«تا سپیدی سپیده‌دم از سیاهی (شب) برای شما آشکار شود (می‌توانید) بخورید و بیاشامید» سوره بقره، آیه ۱۸۷.</ref>، چیست؟ [[حضرت]] فرمود: "مراد، تمییز دادن سفیدی صبح از [[تاریکی]] [[شب]] است"، و فرمود: [[بلال]] و [[ابن ام مکتوم]] برای [[پیامبر]] {{صل}} [[اذان]] می‌گفتند؛ [[ابن ام مکتوم]] چون [[نابینا]] بود پیش از [[طلوع فجر]] [[اذان]] می‌گفت و به همین [[دلیل]] [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "هر گاه صدای [[بلال]] را شنیدید از [[خوردن و آشامیدن]] دست بکشید". [[محمد بن عمر واقدی]] نیز همین مطلب را [[تأیید]] می‌کند و می‌گوید: "ابن ام مکتوم وقتی هنوز [[شب]] بود، [[اذان]] می‌گفته است"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۸؛ السنن الکبری، بیهقی، ج۱، ص۳۸۲.</ref>.

از قول [[زید بن ثابت]] [[نقل]] شده است: هنگامی که [[آیه]] {{متن قرآن|لَا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ}}<ref>«مؤمنان جهادگریز که آسیب دیده نباشند با جهادگران در راه خداوند به جان و مال، برابر نیستند» سوره نساء، آیه ۹۵.</ref>، نازل شد، [[پیامبر]] {{صل}} مرا فرا خواندند و استخوان شانه‌ای خواستند و فرمودند: "آیه مذکور را بنویس"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۹؛ سنن الدارمی، دارمی، ج۲، ص۲۰۹.</ref>. [[ابن ام مکتوم]] بعد از شنیدن این [[آیه]] و [[فضیلت]] [[مجاهدان]] برخاست و درباره کسانی که نمی‌توانند [[جهاد]] کنند، سؤال کرد<ref>سنن سعید بن منصور، ج۴، ص۱۳۶۰.</ref> که بار دیگر حالت [[وحی]] بر [[رسول اکرم]] {{صل}} دست داد و سپس به کاتب فرمود: "بنویس: {{متن قرآن|غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ}}؛ به غیر از کسانی که [[مبتلا]] هستند"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۴، ص۱۸۹.</ref>.