تفسیر موضوعی در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

# تفسیر موضوعی واژگانی. در این گونه، [[مفسر]] یکی از واژه‌های [[قرآنی]] را به صورت موضوعی بررسی می‌‌کند که کاربردی متعدد در [[قرآن کریم]] دارد و معمولا در سیاق‌های مختلف دارای معانی متفاوت است تا معنای دقیق آن واژه را [[کشف]] و معانی مختلف و کاربردهای متنوع آن را معرفی کند. <ref>نک: التفسیر الموضوعی بین النظریة والتطبیق، ص۵۲ - ۵۴.</ref> شکل ساده و غیر روشمند این گونه تفسیر موضوعی را در گذشته در کتاب‌های وجوه و نظائر مانند [[الاشباه والنظائر (کتاب)|الاشباه والنظائر]] [[مقاتل]]، [[الوجوه والنظائر (کتاب)|الوجوه والنظائر]] [[دامغانی]] و [[بصائر ذوی التمییز (کتاب)|بصائر ذوی التمییز]] [[فیروزآبادی]]<ref>برای آگاهی از کتاب‌های وجوه و نظائر نک: وجوه القرآن، ص۳۵ - ۳۹، «مقدمه».</ref> می‌‌توان [[مشاهده]] کرد. کتاب مفردات [[راغب اصفهانی]] نمونه [[غنی]] و کامل‌تری از آثار کهن این شیوه است. در دوره معاصر نیز نمونه‌هایی کامل‌تر و روشمند از این شیوه را در آثار وابسته به [[مکتب]] [[تفسیر ادبی]] [[امین خولی]] می‌‌توان مشاهده کرد <ref>برای نمونه نک: یوم الدین والحساب، ص۲۷ - ۷۵؛ نیز نک: التفسیر البیانی، ص۱۳ - ۱۹۲.</ref> که اغلب تحولاتی را در [[تفسیر]] کلمات [[قرآن]] در پی داشته است؛ همچنین آثار مستقل و رساله‌های دانشگاهی که امروزه با عنوان معناشناسی یکی از واژه‌ها و مصطلحات قرآنی نگاشته می‌‌شوند نمونه‌هایی روشمند از این گونه تفسیر موضوعی‌اند. [[ضرورت]] رویکرد به این گونه تفسیر موضوعی در [[روزگار]] ما و بهره‌گیری از آن برای تفسیر صحیح‌تر [[آیات قرآن]] و بازنگری و نواندیشی در آرای [[مفسران]] کهن، انکارناپذیراند.

# تفسیر موضوعی یک موضوع قرآنی. این گونه از تفسیر موضوعی خود به چند روش انجام می‌‌گیرد.  

معمولاً در سوره‌های کوتاه و مکی [[قرآن]] که یکباره نازل شده‌اند کشف موضوع اصلی چندان دشوار نیست؛ اما سوره‌های بلند مشتمل بر موضوعات متنوع به ویژه [[سوره‌های مدنی]] کشف موضوع اصلی سوره به تدبری بیشتر نیازمند و گاه ممکن است نیازمند سال‌ها تدبر جدی مفسر باشد یا در برخی [[سوره‌ها]] مفسری نتواند به موضوع واحدی در آن سوره دست یابد؛ گویا نخستین [[تفسیر موضوعی]] از این گونه، تفسیر موضوعی [[سوره بقره]] به نام النباءُ العظیم از [[عبدالله درّاز]] است. <ref>نک: نحو تفسیر موضوعی لسور القرآن، ص۵.</ref> [[سید قطب]] در [[فی ظلال القرآن (کتاب)|فی ظلال القرآن]] و [[عایشه عبدالرحمان بنت‌الشاطی]] در [[التفسیر البیانی للقرآن الکریم (کتاب)|التفسیر البیانی للقرآن الکریم]] با همین نگرش به تفسیر پرداخته‌اند؛ همچنین آثار موضوعی تک سوره‌ای فراوانی نیز تألیف شده‌اند. <ref>نک: التفسیر الموضوعی بین النظریة والتطبیق، ص۵۸ - ۵۹.</ref> از آثار قابل توجه در این زمینه [[قبس من نور القرآن الکریم (کتاب)|قبس من نور القرآن الکریم]] از [[محمد علی صابونی]] است که به بیان اهداف و مقاصد سوره‌ها پرداخته و در سال ۱۴۰۵ قمری انتشار یافته و اخیراً [[محمد غزالی]] کتاب [[نحو تفسیر موضوعی لسور القرآن (کتاب)|نحو تفسیر موضوعی لسور القرآن]] را در سال ۱۴۱۳ قمری منتشر کرده <ref>نحو تفسیر موضوعی لسور القرآن، ص۵ - ۶.</ref> که با عنوان [[گامی به سوی تفسیر موضوعی سوره‌های قرآن کریم (کتاب)|گامی به سوی تفسیر موضوعی سوره‌های قرآن کریم]] به [[فارسی]] نیز ترجمه شده است.