اقتداء: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۳

مقدمه

مرادف کلمه اسوه، «قدوه» است. اقتدا نیز به معنای پیروی نمودن است. فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ^[۱]: دستور به اقتدای به آنان است. امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه می‌فرماید: «أَلَا وَ إِنَّ لِكُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاماً يَقْتَدِي بِهِ وَ يَسْتَضِي‏ءُ بِنُورِ عِلْمِهِ...»^[۲]: آگاه باش برای هر مأمومی (و مردمی) رهبر و پیشوایی است که به او اقتدا کنند و از نور دانش وی بهره‌مند گردند.

اسوه و قدوه را به یکدیگر معنا می‌کنند. اقتدا به پیش نماز یعنی پیروی نمودن از آنچه امام جماعت انجام می‌دهد. اقتداکننده به کسی را شیعه و پیرو هم گویند. شیعه در لغت یعنی پیرو در قرآن درباره ابراهیم (ع) این کلمه آمده است^[۳]. اکنون شیعه به پیروان و دوستداران علی بن ابی طالب (ع) و خاندان وی گفته می‌شود. رسول خدا (ص) از پیروان علی (ع) با نام شیعه یاد و از آنان تجلیل می‌کند و می‌فرماید: «إِنَّ عَلِيّاً وَ شِيعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»^[۴]: به راستی علی (ع) و پیروان وی همان رستگاران روز رستاخیزند. در تفسیر آیه أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ^[۵] از پیامبر (ص) آورده‌اند که خَيْرُ الْبَرِيَّةِ علی (ع) و شیعیان اویند^[۶].

این روایات به خوبی نشان می‌دهد واژه شیعه درباره پیروان علی (ع) توسط پیامبر (ص) به کار رفته است. در جمع صحابه در عصر پیامبر (ص) برخی افراد شیعه علی (ع) نامیده می‌شدند^[۷]. ابو حاتم رازی (م ۳۲۲) اولین واژه در مذاهب اسلامی را شیعه می‌داند که بر چهار تن از صحابۀ پیرو علی (ع) اطلاق شده: عمار، ابوذر، مقداد و سلمان^[۸]. شیعه امامیه امامت را یکی از اصول دین دانسته و معتقد به عصمت پیامبر (ص)، فاطمه زهرا (س) و دوازده امام جانشین پیامبر هستند و پیروی و اقتدا به آنان را لازم می‌شمرند^[۹]

جستارهای وابسته

اسوه

منابع

اکبر ذاکری، علی، درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه

پانویس

↑ «پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.
↑ نهج البلاغه، ص۴۱۷، ن۴۵.
↑ وَإِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ «و از پیروان وی ابراهیم بود» سوره صافات، آیه ۸۳.
↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۳۳۳؛ محمدحسین مظفر، تاریخ شیعه، ص۳۴.
↑ «آنان بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.
↑ جلال الدین عبدالرحمان سیوطی، در المنثور، ج۶، ص۳۷۹ (چ مرعشی)؛ ابوجعفر محمد بن جریر طبری، تفسیر طبری، ج۳۰، ص۱۷۱.
↑ صبحی صالح، النظم الإسلامیه، ص۹۶.
↑ ابوحاتم رازی، الزینة فی کلمات الاسلامیه العربیه، ج۳، ص۱۰: إن اوّل اسم ظهر لمذهب في الاسلام هو الشيعة و كان هذا لقب اربعة من الصحابة: ابوذر، عمار، مقداد و سلمان.
↑ اکبر ذاکری، علی، درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۸۸.

[1] «پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.

[2] نهج البلاغه، ص۴۱۷، ن۴۵.

[3] وَإِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ «و از پیروان وی ابراهیم بود» سوره صافات، آیه ۸۳.

[4] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۳۳۳؛ محمدحسین مظفر، تاریخ شیعه، ص۳۴.

[5] «آنان بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.

[6] جلال الدین عبدالرحمان سیوطی، در المنثور، ج۶، ص۳۷۹ (چ مرعشی)؛ ابوجعفر محمد بن جریر طبری، تفسیر طبری، ج۳۰، ص۱۷۱.

[7] صبحی صالح، النظم الإسلامیه، ص۹۶.

[8] ابوحاتم رازی، الزینة فی کلمات الاسلامیه العربیه، ج۳، ص۱۰: إن اوّل اسم ظهر لمذهب في الاسلام هو الشيعة و كان هذا لقب اربعة من الصحابة: ابوذر، عمار، مقداد و سلمان.

[9] اکبر ذاکری، علی، درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۸۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش غیرنهایی}}
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اقتداء در فقه اسلامی]] - [[اقتداء در فقه سیاسی]] | پرسش مرتبط  = }}
-{{امامت}}
+== مقدمه ==
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+مرادف کلمه اسوه، «قدوه» است. [[اقتدا]] نیز به معنای [[پیروی]] نمودن است. {{متن قرآن|فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ}}<ref>«پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.</ref>: [[دستور]] به اقتدای به آنان است. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در [[نهج البلاغه]] می‌فرماید: {{متن حدیث|أَلَا وَ إِنَّ لِكُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاماً يَقْتَدِي بِهِ وَ يَسْتَضِي‏ءُ بِنُورِ عِلْمِهِ...}}<ref>نهج البلاغه، ص۴۱۷، ن۴۵.</ref>: [[آگاه]] باش برای هر مأمومی (و مردمی) [[رهبر]] و [[پیشوایی]] است که به او اقتدا کنند و از [[نور]] [[دانش]] وی بهره‌مند گردند.
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[اقتداء در قرآن]] | [[اقتداء در حدیث]] | [[اقتداء در فقه سیاسی]] </div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[اقتداء (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
-==مقدمه==
+اسوه و [[قدوه]] را به یکدیگر معنا می‌کنند. اقتدا به پیش [[نماز]] یعنی پیروی نمودن از آنچه [[امام جماعت]] انجام می‌دهد. اقتداکننده به کسی را شیعه و پیرو هم گویند. شیعه در لغت یعنی پیرو در [[قرآن]] درباره [[ابراهیم]] {{ع}} این کلمه آمده است<ref>{{متن قرآن|وَإِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ}} «و از پیروان وی ابراهیم بود» سوره صافات، آیه ۸۳.</ref>. اکنون شیعه به [[پیروان]] و [[دوستداران]] [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} و [[خاندان]] وی گفته می‌شود. [[رسول خدا]] {{صل}} از پیروان [[علی]] {{ع}} با نام شیعه یاد و از آنان [[تجلیل]] می‌کند و می‌فرماید: {{متن حدیث|إِنَّ عَلِيّاً وَ شِيعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ}}<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۳۳۳؛ محمدحسین مظفر، تاریخ شیعه، ص۳۴.</ref>: به [[راستی]] علی {{ع}} و پیروان وی همان [[رستگاران]] [[روز]] رستاخیزند. در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>«آنان بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> از [[پیامبر]] {{صل}} آورده‌اند که {{متن قرآن|خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}} علی {{ع}} و [[شیعیان]] اویند<ref>جلال الدین عبدالرحمان سیوطی، در المنثور، ج۶، ص۳۷۹ (چ مرعشی)؛ ابوجعفر محمد بن جریر طبری، تفسیر طبری، ج۳۰، ص۱۷۱.</ref>.
-*اقتداء: [[پیروی]] از [[سیره]] و [[سنت]] کسی، [[اتباع]] از [[سنت]] دیگری با رغبت<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۲۱۶.</ref> و [[اقتدا]] کردن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۱۳.</ref>. اصل آن "قدو" به معنای اقتباس‌ کردن و هدایت‌ یافتن<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۶۶.</ref> و تبعیّت و عمل به روش دیگری<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۲۱۶.</ref>.
-*{{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ}}<ref>«آنان کسانی هستند که خداوند رهنمایی‌شان کرده است پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.</ref>.
-*[[پیروی]] از [[سنن]] گذشتگان بدون [[تفکر]] در آرا و [[اعمال]] آنان در [[قرآن کریم]] مذموم و نکوهیده است: {{متن قرآن|قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِمْ مُقْتَدُونَ}}<ref>«کامروایان آن (شهر) گفتند: ما پدران خویش را بر آیینی یافته‌ایم و آثار آنان را پی می‌گیریم» سوره زخرف، آیه ۲۳.</ref> و تنها بر اقتدا کردن به [[هدایت‌یافتگان]] [[الهی]] تأکید شده است: {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ}}<ref>«آنان  کسانی هستند که خداوند رهنمایی‌شان کرده است پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.</ref>. این [[آیه شریفه]] بر این نکته مهم دلالت دارد که [[خداوند]] در هر زمانی [[بنده]] یا بندگانی دارد که موکلین [[الهی]] برای [[هدایت]] و نشان‌ دادن راه راست -که آنچه [[انبیای الهی]] از کتاب و [[حکمت]] و [[نبوت]] آورده‌اند، متضمن آن است- هستند که [[خداوند]] به [[وسیله]] آنان دینش را از [[زوال]] و [[هدایت]] خود را از انقراض [[حفظ]] می‌کند. [[شرک]] و [[ظلم]] راهی برای [[نفوذ]] بر این [[بندگان]] ندارند؛ زیرا به اعتصام [[الهی]] چنگ زده‌اند و اینان انبیای کرام و اوصیای آنها هستند که معصوم‌اند<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۷، ص۲۵۹-۲۶۰.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۱۵.</ref>.
-==منابع==
+این [[روایات]] به خوبی نشان می‌دهد واژه شیعه درباره پیروان علی {{ع}} توسط پیامبر {{صل}} به کار رفته است.
-* [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']]
+در جمع [[صحابه]] در [[عصر پیامبر]] {{صل}} برخی افراد شیعه علی {{ع}} نامیده می‌شدند<ref>صبحی صالح، النظم الإسلامیه، ص۹۶.</ref>. [[ابو حاتم رازی]] (م ۳۲۲) اولین واژه در [[مذاهب اسلامی]] را [[شیعه]] می‌داند که بر چهار تن از صحابۀ پیرو [[علی]] {{ع}} اطلاق شده: [[عمار]]، [[ابوذر]]، [[مقداد]] و [[سلمان]]<ref>ابوحاتم رازی، الزینة فی کلمات الاسلامیه العربیه، ج۳، ص۱۰: {{عربی|إن اوّل اسم ظهر لمذهب في الاسلام هو الشيعة و كان هذا لقب اربعة من الصحابة: ابوذر، عمار، مقداد و سلمان}}.</ref>. [[شیعه امامیه]] [[امامت]] را یکی از [[اصول دین]] دانسته و [[معتقد]] به [[عصمت پیامبر]] {{صل}}، [[فاطمه زهرا]] {{س}} و [[دوازده امام]] [[جانشین پیامبر]] هستند و [[پیروی]] و [[اقتدا]] به آنان را لازم می‌شمرند<ref>[[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۸۸.</ref>
-==پانویس==
+== جستارهای وابسته ==
-{{یادآوری پانویس}}
+{{مدخل وابسته}}
-{{پانویس2}}
+* [[اسوه]]
+{{پایان مدخل وابسته}}
+== منابع ==
+{{منابع}}
+# [[پرونده:1100516.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|'''درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه''']]
+{{پایان منابع}}
-[[رده: مدخل]]
+== پانویس ==
-[[رده: اقتداء]]
+{{پانویس}}
+[[رده:اقتداء]]