اقتداء
اقتداء از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اقتداء در فقه اسلامی - اقتداء در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
مرادف کلمه اسوه، «قدوه» است. اقتدا نیز به معنای پیروی نمودن است. ﴿فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ﴾[۱]: دستور به اقتدای به آنان است. امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه می‌فرماید: «أَلَا وَ إِنَّ لِكُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاماً يَقْتَدِي بِهِ وَ يَسْتَضِيءُ بِنُورِ عِلْمِهِ...»[۲]: آگاه باش برای هر مأمومی (و مردمی) رهبر و پیشوایی است که به او اقتدا کنند و از نور دانش وی بهره‌مند گردند.
اسوه و قدوه را به یکدیگر معنا می‌کنند. اقتدا به پیش نماز یعنی پیروی نمودن از آنچه امام جماعت انجام می‌دهد. اقتداکننده به کسی را شیعه و پیرو هم گویند. شیعه در لغت یعنی پیرو در قرآن درباره ابراهیم (ع) این کلمه آمده است[۳]. اکنون شیعه به پیروان و دوستداران علی بن ابی طالب (ع) و خاندان وی گفته می‌شود. رسول خدا (ص) از پیروان علی (ع) با نام شیعه یاد و از آنان تجلیل می‌کند و می‌فرماید: «إِنَّ عَلِيّاً وَ شِيعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»[۴]: به راستی علی (ع) و پیروان وی همان رستگاران روز رستاخیزند. در تفسیر آیه ﴿أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ﴾[۵] از پیامبر (ص) آورده‌اند که ﴿خَيْرُ الْبَرِيَّةِ﴾ علی (ع) و شیعیان اویند[۶].
این روایات به خوبی نشان می‌دهد واژه شیعه درباره پیروان علی (ع) توسط پیامبر (ص) به کار رفته است. در جمع صحابه در عصر پیامبر (ص) برخی افراد شیعه علی (ع) نامیده می‌شدند[۷]. ابو حاتم رازی (م ۳۲۲) اولین واژه در مذاهب اسلامی را شیعه می‌داند که بر چهار تن از صحابۀ پیرو علی (ع) اطلاق شده: عمار، ابوذر، مقداد و سلمان[۸]. شیعه امامیه امامت را یکی از اصول دین دانسته و معتقد به عصمت پیامبر (ص)، فاطمه زهرا (س) و دوازده امام جانشین پیامبر هستند و پیروی و اقتدا به آنان را لازم می‌شمرند[۹]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «پس، از رهنمود آنان پیروی کن!» سوره انعام، آیه ۹۰.
- ↑ نهج البلاغه، ص۴۱۷، ن۴۵.
- ↑ ﴿وَإِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ﴾ «و از پیروان وی ابراهیم بود» سوره صافات، آیه ۸۳.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۳۳۳؛ محمدحسین مظفر، تاریخ شیعه، ص۳۴.
- ↑ «آنان بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.
- ↑ جلال الدین عبدالرحمان سیوطی، در المنثور، ج۶، ص۳۷۹ (چ مرعشی)؛ ابوجعفر محمد بن جریر طبری، تفسیر طبری، ج۳۰، ص۱۷۱.
- ↑ صبحی صالح، النظم الإسلامیه، ص۹۶.
- ↑ ابوحاتم رازی، الزینة فی کلمات الاسلامیه العربیه، ج۳، ص۱۰: إن اوّل اسم ظهر لمذهب في الاسلام هو الشيعة و كان هذا لقب اربعة من الصحابة: ابوذر، عمار، مقداد و سلمان.
- ↑ اکبر ذاکری، علی، درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۸۸.