جز
جایگزینی متن - 'محمدبن' به 'محمد بن'
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == منابع ==' به '== منابع ==') |
جز (جایگزینی متن - 'محمدبن' به 'محمد بن') |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = قبایل | عنوان مدخل = بجیله | مداخل مرتبط = [[بجیله در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
'''قبیله بجلیه''' از قبایل عرب و دارای شاخه‌های متعدد بودند که در نواحی مرتفع و کوهستانی یمن و [[حجاز]] [[زندگی]] میکردند. انان در ایام [[جاهلیت]] [[بت]] می‌‌پرستیدند و با ظهور [[اسلام]] [[مسلمان]] شدند و در فتوحات اسلامی و در [[جنگ قادسیه]]، فتح شوشتر و در جنگ‌های دوران [[خلافت امیرالمؤمنین]] {{ع}} و در [[واقعه عاشورا]] نقش فعال و پررنگی داشتند. برخی از افراد این قبیله از کارگزاران حکومت [[علوی]] بودند و در گسترش [[تشیع]] فعالیت زیادی انجام دادند. [[نافع بن هلال]]، [[زهیر بن قین بجلی]]، [[صفوان بن یحیی]] و... نمونه‌هایی از شخصیت‌های بارز و ممتاز قبیله بجلی هستند. | |||
== | == نسب [[قبیله]] == | ||
سلسله نسب بجيله به درستى معلوم نيست، برخی ایشان را اصالتاً [[عدنانی]] خوانده<ref>ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج ۱، ص۲۷۹، ذیل «جریر بن عبداللّه»؛ ابن دُرَیْد، الاشتقاق، ص۱۰۱.</ref>، بسیاری نیز آنها را قحطانى گفته‌اند<ref>قاسم بن سلام، کتاب النسب، ص۳۰۱؛ هشام بن محمد بن سائب کلبى، جمهرة النسب، ج۱، ص۳۷۵.</ref>. در وجه تسمیه این قبیله به بجیله، این نام را مأخوذ از نام بجيله، دختر [[صعب بن سعد عشيره]] دانسته‌اند<ref>سمعانی، الانساب، ج۲، ص۹۱؛ قلقشندی، صبح الاعشی، ج۱، ص۳۲۹؛ هشام بن محمد بن سائب کلبى، جمهرة النسب، ج۱، ص۳۷۵.</ref>. | |||
این قبیله نیز همچون دیگر [[قبایل عرب]] به شاخه‌های متعدد منشعب گردیده که از مهمترین آنان می‌‌توان به اسامی [[قسر بن عبقر]]، [[أحمس بن غوث]] و [[فتیان بن زید بن غوث]] و.... اشاره کرد<ref> هشام بن محمد بن سائب کلبى، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۳۴۴-۳۵۵؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۸۸-۳۸۹.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]؛ [[اصغر منتظرالقائم|منتظرالقائم، اصغر]]، [[نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت (کتاب)|نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت]]، ص۸۶.</ref> | |||
== مواطن بجیله در [[جاهلیت]] == | |||
این قبیله پس از اقامتی کوتاه در تهامه، به کوه‌های سراة وسطى ـ که بین نجد و تهامه قرار داشت ـ کوچ کرده در آنجا ساکن شدند<ref>همدانى، صفة جزیرة العرب، ص۲۳۵ ـ ۲۳۳ و ياقوت حموى، معجم البلدان، ج۳، ص۲۰۵ ذيل کلمه سراة.</ref>؛ اما بر اساس نقل برخی دیگر، آنان بر [[سلسله]] جبال سراوات که از [[یمن]] و [[حجاز]] تا تباله از جمله حلیه، أسالم و حقال امتداد داشت، ساکن شدند<ref>ابن خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۰۴؛ [[عمر رضا کحاله]]، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳-۶۴.</ref>. آنان همچنان در این منازل بودند تا اینکه در جریان [[نزاع]] میان طایفه‌ای، بسیاری از آنان کشته شدند و این قبیله از هم پاشید. پس بالاجبار منازل خود را ترک گفته در [[پناه]] [[قبایل]] دیگر قرار گرفتند<ref>[[عمر رضا کحاله]]، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳-۶۴.</ref>.<ref> إحسان النص، مقاله «[قبیلة] بجیلة»، الموسوعة العربیه.</ref> | |||
==[[اسلام]] | با [[فراگیر شدن اسلام]] و با آغاز فتوح [[اسلامی]]، اکثر آنان جز معدودى از آنان که در مساکن نخستين خود باقى ماندند، بقیه، پراکنده شده بیشتر آنها در شهرهاى [[عراق]] و عده کمى هم در [[شام]] ساکن شدند<ref> ابن خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۰۴؛ عمررضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳ ذيل کلمه بجيله.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | ||
در [[سال دهم هجری]] [[جَریر بن عبدالله بَجَلی]] همراه ۱۵۰ نفر از قبیله خود به [[مدینه]] آمد و همگی اسلام آوردند و با [[پیامبر]] [[بیعت]] کردند. [[رسول خدا]]{{صل}} به [[جریر]] فرمود: [[بت]] [[ذوالخَلَصَه]] در چه حال است؟ گفت: همچنان به حال خود باقی است و [[خداوند متعال]] ما را از [[شر]] او راحت خواهد ساخت. سپس [[رسول‌الله]]{{صل}} جریر را [[مأمور]] ویرانی آن بت کرد. وی نیز به [[همراهی]] دویست نفر از قومش آن بت را ویران ساخت و به مدینه بازگشت<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، المجلد الأول، ص۳۴۷.</ref>. همچنین رسول‌الله{{صل}} جریر را به نزد دو نفر از اذواء یمن به نام‌های [[ذوالکلاع]] و [[ذوعمرو]] فرستاد و آن دو را به اسلام [[دعوت]] کرد. آنان [[مسلمان]] شدند و جریر تا هنگام [[رحلت رسول خدا]]{{صل}} نزد آن دو بود<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، المجلد الأول، ص۲۶۵.</ref>. همچنین [[قیس بن | |||
== [[تاریخ]] بجیله در [[دوران جاهلیت]] == | |||
یکی از مهمترین نبردهایی که این قبیله در آن شرکت داشت، واقعه [[جبله]] میان [[ایرانیان]] و [[اعراب]] در [[عام الفیل]] بود<ref>ابوعبيد، معجم مااستعجم، ج ۱، ص۶۲؛ نولدکه، تاريخ ايرانيان و عرب‌ها در زمان ساسانيان، ص۳۷۳.</ref>. در [[زمان]] شاپور دوم بجلیان به [[خاک]] عراق [[حمله]] بردند، اما با حمله متقابل شاپور، [[شکست]] خورده، با دادن تلفات بسیار سنگین عقب نشستند<ref>رجوع کنید به مفضل ضبی، مفضّلیّات، ج۱، ص۱۱۵ و بعد.</ref>. بَجيله پيوسته با همسايگان خود در چالش بودند<ref>ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۲۸۷.</ref> از سویی وجود [[بت]] «ذوالخَلَصه» [[معبود]] مشترک ازدیان (به ویژه دوس)، [[خثعم]] و بجیله، خود عاملی برای [[استحکام]] [[دوستی]] بین این دو قبیله با تیره‌هایی از ازدیان شده بود<ref> هشام بن محمد کلبی، الاصنام، ص۳۵؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۷۱؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۳۲۲.</ref>. [[نزاع]] با [[قبایل]] [[همسایه]] و نیز [[اختلافات]] درون قبیله‌ای [[طوایف]] مختلف آن با یکدیگر موجب پراکندگی آنان گردید<ref>ر. ک. ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۰.</ref> تا اینکه جرير بن عبدالله بَجَلىّ توانست در [[زمان]] [[خلافت]] [[عمر بن خطاب]] این [[ملت]] متفرق را مجدداً [[متحد]] کرده، [[وحدت]] و [[یکپارچگی]] قبیله را بدان بازگرداند<ref> ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۲۸۷</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]؛ [[اصغر منتظرالقائم|منتظرالقائم، اصغر]]، [[نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت (کتاب)|نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت]]، ص۸۶.</ref> | |||
== [[ادیان]] بجیله در [[جاهلیت]] == | |||
بجلیان نیز همچون اغلب [[اعراب پیش از اسلام]]، [[بت]] می‌‌پرستیدند. آنان بتی به نام ذوالخلصه داشتند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۵۸؛ ابن هشام، السیرة ا لنبویة، ج۱، ص۸۸ -۸۹.</ref>، تا اینکه پس از ظهور [[اسلام]] [[جریر بن عبدالله بجلی]] و جماعتی از قومش به دستور [[رسول خدا]] {{صل}} بدان مکان رفته ضمن کشتن بسیاری از [[مردم]]، بت ذو الخلصه را در هم شکستند و [[خانه]]ای را هم که در آن این [[بت]] نگهداری می‌‌شد به [[آتش]] کشیدند<ref>ابن کلبی، الاصنام، ص۱۳۱-۱۳۲. و با اختلاف اندک ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۱-۲۶۲.</ref>.<ref> إحسان النص، مقاله «[قبیلة] بجیلة»، الموسوعة العربیه.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== [[اسلام]] بجلیه == | |||
در [[سال دهم هجری]] [[جَریر بن عبدالله بَجَلی]] همراه ۱۵۰ نفر از قبیله خود به [[مدینه]] آمد و همگی اسلام آوردند و با [[پیامبر]] [[بیعت]] کردند. [[رسول خدا]] {{صل}} به [[جریر]] فرمود: [[بت]] [[ذوالخَلَصَه]] در چه حال است؟ گفت: همچنان به حال خود باقی است و [[خداوند متعال]] ما را از [[شر]] او راحت خواهد ساخت. سپس [[رسول‌الله]] {{صل}} جریر را [[مأمور]] ویرانی آن بت کرد. وی نیز به [[همراهی]] دویست نفر از قومش آن بت را ویران ساخت و به مدینه بازگشت<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، المجلد الأول، ص۳۴۷.</ref>. همچنین رسول‌الله {{صل}} جریر را به نزد دو نفر از اذواء یمن به نام‌های [[ذوالکلاع]] و [[ذوعمرو]] فرستاد و آن دو را به اسلام [[دعوت]] کرد. آنان [[مسلمان]] شدند و جریر تا هنگام [[رحلت رسول خدا]] {{صل}} نزد آن دو بود<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، المجلد الأول، ص۲۶۵.</ref>. همچنین [[قیس بن عزره احمسی]] همراه ۲۵۰ نفر از شاخه [[احمس]] به حضور [[رسول‌الله]] {{صل}} آمدند و [[اسلام]] آوردند و رسول‌الله {{صل}} به [[بلال]] [[دستور]] داد به [[نمایندگان]] بَجیله جایزه بپردازد<ref>شهاب‌الدین احمد نویری، نهایة الأرب، ترجمه محمود مهدوی، جلد سوم، ص۹۹.</ref><ref>[[اصغر منتظرالقائم|منتظرالقائم، اصغر]]، [[نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت (کتاب)|نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت]]، ص:۸۶-۸۷.</ref> | |||
== بجیله و [[اهل]] رده == | |||
بعد از [[رحلت پیامبر]] {{صل}} و با [[شورش]] برخی [[قبایل]] علیه [[حکومت مدینه]]، بسیاری از [[اعراب]] منطقه [[یمن]] راه [[ارتداد]] پیمودند که از جمله آنان برخی از مردم [[قبیله]] بجیله بودند. [[ابوبکر]]، با فرا خواندن [[جریر بن عبدالله بجلی]]، او را بار دیگر نزد [[قوم]] خود بجیله فرستاد تا آنان را که پس از [[پذیرش اسلام]] بر [[ایمان]] خود ثابت ماندند، علیه کسانی که راه ارتداد پیموده بودند، [[بسیج]] نماید. او به نزد [[قبیله خثعم]] رفت اما جز اندکی، کسی در برابر او [[مقاومت]] نکرد پس او با کشتن آنها مأموریت خود را به انجام رسانید<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۳۲۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۷۵.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== بجلیان و فتوحات اسلامی == | |||
در جریان فتوحات اسلامی و در ایام [[خلافت]] [[عمر بن خطاب]]، زمانی که یک سال از [[شکست]] [[مسلمانان]] در [[نبرد جسر]] می‌‌گذشت و آنان رغبتی به انجام [[فتوحات]] در [[عراق]] و [[نبرد]] با قوای ساسانی نداشتند، [[جریر بن عبدالله بجلی]] و قبیله‌اش جهت امر فتوحات از سراة نزد [[عمر]] رفتند. وی شرط حضور خود و قبیله‌اش در فتوحات را بازگرداندن شاخه‌های پراکنده آن از میان دیگر [[قبایل]] قرار داد و عمر نیز با شرط او موافقت کرد و از قبایل مختلف خواست تا بجلیان حاضر در قبایل خود را نزد او بفرستند<ref> محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۴۶۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۴۴۱.</ref>. با جمع شدن بجلیان، عمر [[ریاست]] آنان را به [[جریر]] سپرد و از آنها خواست تا جهت امر فتوحات به عراق بروند. اما آنان نپذیرفتند و خواستند برای فتوحات به [[شام]] بروند. عمر ناچار با این امتیاز که یک چهارم [[خمس]] اموالی که از مناطق [[فتح]] شده عراق از آن این [[قبیله]] باشد<ref>منابع تاریخی اشاره دارد که یک چهارم سپاه اسلام را در جنگ قادسیه، نیروهای قبیله بجیله تشکیل می‌دادند. هنگام توزیع غنایم، شرط یک چهارمی که این قبیله نهاده بود مشکل‌ساز شد و در حالی که سپاهیان بجلی توقع یک چهارم خمس غنایم را داشتند، سعد بن ابی وقاص (فرمانده جنگ قادسیه) این شرط را محدود به جنگ قادسیه دانست. پس از دخالت عمر برای حل این اختلاف، سپاهیان بجلی به سهم مساوی با دیگر سپاهیان رضایت دادند. با این حال شرط مذکور همواره مایه افتخار بجیله بوده است.</ref> آنها را روانه عراق کرد<ref> بلاذری، فتوح البلدان، ص۲۴۹.</ref>. | |||
عمر پس از جمع شدن نیروها و [[تجهیز]] آنان، [[رایت]] فرماندهى به [[جریر بن عبدالله بجلى]] سپرد و از او خواست تا با قبیله خود به کمک [[مثنی بن حارثه]] بشتابد<ref> محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۴۶۳.</ref>. [[عمر]] همچنین [[یزید بن اسد بجلی]] را همراه سپاهی از مسلمین به [[شام]] فرستاد. او پس از انجام [[مأموریت]] خود در همان بلاد ساکن شد. وی همان شخصیتی است که به هنگام محاصره [[عثمان]] از سوی معترضین، از سوی [[معاویه]] به [[یاری]] عثمان فرستاد شد. لکن او بعد از [[قتل عثمان]] به [[مدینه]] رسید. وی در [[زمان]] [[خلافت علی]] {{ع}} جانب معاویه را گرفت و در [[جنگ]] علیه علی {{ع}} و یارانش در [[صفین]] شرکت کرد<ref> ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ج۶، ص۵۰۷.</ref>. به علاوه این که [[عزرة بن قیس احمسی]] یا [[عروة بن قیس]] هم از کسانی بود که همراه با [[خالد بن ولید]] در فتوح شام حضور داشت<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۳۹. </ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== بجیله و حضور در شهرهای [[اسلامی]] == | |||
با آغاز [[فتوحات اسلامی]] و پس از فتح [[حیره]]، شهرهای اسلامى تازه تأسیس آن ـ کوفه و [[بصره]] ـ، [[شاهد]] [[مهاجرت]] تعداد زیادى از [[قبایل عرب]] بود<ref> [[عمر رضا کحاله]]، معجم قبائل العرب، ج۳، ص۱۰۶۲</ref>. بجلیان در کوفه بخش قابل توجهی از [[جمعیت]] [[شهر]] را به خود اختصاص داده بودند<ref> لویی ماسینیون، خطط الکوفه و شرح خریطها، ص۱۹-۲۱.</ref>، پس از [[جنگ جمل]] در [[سال ۳۶ هجری]] علی {{ع}} با [[تغییر]] این [[نظام]]، [[ازد]]، بجیله، خثعم و [[انصار]] را در یک گروه قرار داد<ref> لویی ماسینیون، خطط الکوفه و شرح خریطها، ص۲۱-۲۲/ شبکه جامع کتاب گیسوم]</ref>. | |||
آنان در بازار [[کوفه]] نیز حضوری فعال داشتند به نحوی که چهار سوق بجیله در کنار بازاریان [[قبایل]] خنیس و [[همدان]] یکی از مهمترین چهارسوق‌های بازار کوفه به شمار می‌‌رفت<ref> لویی ماسینیون، خطط الکوفه و شرح خریطها، ص۳۳.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== بجیله در دوران [[خلافت امیرالمؤمنین]] {{ع}} == | |||
کشته شدن عثمان در ذی‌الحجه سال سی و پنج [[هجری]]، [[بیعت]] عمومی [[مردم]] با علی {{ع}} را به عنوان [[خلیفه مسلمین]] به همراه داشت. با برپایی [[جنگ جمل]] در [[سال ۳۶ هجری]] علیه [[خلیفه]] به حق [[مسلمین]]، [[کوفیان]] که هفت گروه از قبایل [[ازد]]، بجیله و [[خثعم]] نیز در میانشان بودند<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۴۴.</ref>، به کمک [[سپاه علی]] {{ع}} شتافتند. | |||
این قبیله در صفین نیز حضور یافت؛ بسیاری از افراد این [[قبیله]] در این [[جنگ]] جانب [[حضرت علی]] {{ع}} را گرفتند و جز اندکی، همگی در [[سپاه]] آن حضرت حضور داشتند<ref>نصربن مزاحم، وقعة صفین، ۱۴۰۴ق، ص۶۰،۲۰۵،۲۲۸ـ۲۲۹.</ref>، هر چند گروهی از آنان در [[جنگ صفین]] با [[سپاه شام]] همراه بودند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۴، ص۵۰۰، ۵۶۱، ۵۶۲؛ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۴۴- ۱۴۶، ۱۷۲.</ref>. | |||
[[ابن اثیر]] در نقل بیان کار [[خوارج]] پس از [[نهروان]] از خروج فردی به نام اشهب یا [[اشعث بن بشر]] از بُجَلیه خبر داده و آورده است وی با یکصد و هشتاد تن از مردان رزم آور، علیه علی {{ع}} خروج کرد و در [[جنگی]] که روی داد، اشهب و یارانش همگی کشته شدند<ref> ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۳۷۳-۳۷۴.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== بجیله و کارگزاری [[حکومت]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} == | |||
بجلیان علاوه بر یاری [[امام علی]] {{ع}} در صحنه‌های [[نبرد]]، یاری‌گر ایشان در عرصه‌های [[سیاسی]] و کارگزاری نیز بودند. [[رفاعة بن شداد بجلی]] عهده‌دار [[منصب قضاوت]] [[اهواز]] در ایام [[حکومت امام علی]] {{ع}} بود<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ج۱، ص۲۲۷.</ref>. از دیگر چهره‌های ممتاز بجیله [[عبدالله بن شبیل احمسی]] است که [[جانشین]] [[قیس بن سعد بن عباده]] در [[امارت]] [[آذربایجان]] بود<ref> یعقوبی، تاریخ، ج ۲، ص۲۰۳.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== بجلیان و نقش آنان در [[قیام امام حسین]] {{ع}} == | |||
پس از مرگ معاویه و عدم [[بیعت]] [[امام حسین]] {{ع}} با [[یزید]]، سران [[شیعه]] از جمله [[رفاعة بن شداد بجلی]] در [[منزل]] [[سلیمان بن صرد خزاعی]] جمع شدند و با ارسال نامه به سوی آن حضرت ایشان را به [[کوفه]] [[دعوت]] کردند<ref> دینوری، الامامه و سیاسة، ج۲، ص۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ۱۵۷؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۳۵۲.</ref> و پس از ورود [[سیدالشهداء]] {{ع}} به [[کربلا]] و آغاز [[نهضت عاشورا]] جمعی از آنان از جمله [[زهیر بن قین بجلی]] از [[فرماندهان]] و یاران نزدیک امام حسین {{ع}}<ref>ر. ک. بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۵، ص۴۴۱ و خوارزمی، مقتل الحسین {{ع}}، ج۲، ص۲۰.</ref> و پسر عمویش [[سلیمان بن مضارب بجلی]]<ref> محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین {{ع}}، ص۱۶۹.</ref> و [[نافع بن هلال بجلی]]<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۵، صص۴۴۱-۴۴۲ و ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، صص۷۱-۷۲. </ref> در کنار آن حضرت جنگیدند تا اینکه به [[شهادت]] رسیدند. در آن سوی میدان نیز برخی از جنگاوران این [[قوم]] حضور داشتند که [[عبدالرحمن بن ابی خشکاره بجلی]] از [[قاتلان]] [[مسلم بن عوسجه]]<ref> محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، صص۴۳۵-۴۳۶؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، صص۶۷-۶۸.</ref> و از [[غارت]] برندگان لباس‌ها و کالای ورس<ref> ورس دانه‌های رنگی زرد است که از آن برای رنگ‌آمیزی لباس و غیره استفاده میکردند.</ref> [[امام حسین]] {{ع}}،<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۶، ص۴۰۹؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۶، ص۵۸؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۴۰.</ref> [[حجار بن ابجر بجلی]] از [[اشراف کوفه]]<ref> دینوری، اخبار الطوال، ص۲۱۴؛ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱۴، ص۴۲۲. </ref> و از جمله دعوت‌کنندگان امام حسین {{ع}} به [[کوفه]]<ref> شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۳۸؛ ابوعلی مسکویه، تجارب الامم، ج۲، ص۴۰. </ref> [[عزرة بن قیس احمسی]]<ref> طبرسی، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج۱، ص۴۵۱؛ ابن اعثم الکوفی، الفتوح، ج۵، ص۸۶.</ref> از دعوت کنندگان امام حسین {{ع}} به کوفه<ref>دینوری، اخبار الطوال، ص۲۲۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۵۸.</ref> و از سران و [[فرماندهان]] [[سپاه عمر بن سعد]] در [[کربلا]] <ref> محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک(تاریخ الطبری)، ج۵، ص۴۲۲؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۸۷. </ref> و [[عبدالله بن ابی حصین ازدی بجلی]]،<ref> محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۵، ص۴۱۲.</ref> از جمله این افرادند<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. | |||
== [[قبیله بجیله]] و حضور در قیام‌های [[شیعی]] [[عراق]] == | |||
پس از واقعه تلخ [[عاشورا]] و با آغاز نهضت‌های [[ضد]] [[اموی]] [[کوفیان]] علیه [[خاندان]] سفاک اموی، بسیاری از [[مردم]] بجیله به این [[قیام‌ها]] پیوستند که باز هم چهره ممتاز این [[قوم]] [[رفاعة بن شداد بجلی]] است. او در کنار [[سلیمان بن صرد]] از سران [[توابین]] بود<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۶، ص۳۶۴.</ref>. وی در [[قیام مختار]] حضور داشت<ref> ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۶۴.</ref> اما هنگامی که [[احساس]] کرد مختار افکاری دارد که آنها را پنهان می‌کند، از مختار جدا شد و در صف [[مخالفان]] او قرار گرفت<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج۸، ص۲۹۱.</ref> اما هنگامی که صدای «یا لثارات [[عثمان]]» را از مخالفان مختار شنید [[غضبناک]] شد و به [[سپاه]] مختار پیوست. تا اینکه سرانجام در [[سال ۶۶ هجری]] در سپاه مختار کشته شد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۶، ص۶۱۶؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۲۳۵.</ref>. | |||
علاوه بر [[رفاعه]] بسیاری از [[مردم]] بجیله در سپاه مختار حضور داشتند چندان که بجیله یکی از قبایلی بود که در کنار [[قبایل]] کنده، [[ازد]]، [[نخع]]، [[خثعم]]، قیس، [[رباب]]، [[اسد]]، [[تمیم]]، [[همدان]] و [[مذحج]] ترکیب قیبله‌ای سپاه مختار را در نبردهایش تشکیل می‌‌داد.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ص۳۰۰-۳۰۵.</ref> | |||
از جمله این بجلی‌ها [[احمر بن شمیط بجلی]] از [[فرماندهان]] [[شجاع]] مختار بود که در اکثر وقایع او علیه [[بنی امیه]] و [[عبیدالله بن زیاد]] حضور داشت. مختار او را به [[فرماندهی سپاه]] خود به [[جنگ]] [[مصعب بن زبیر]] فرستاد. تا اینکه در جنگ مذار در [[سال ۶۷ هجری]] در [[نبرد]] با زبیریان کشته شد<ref> زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۲۷۶.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== نقش [[قبیله]] بجیله در [[تشیع]] و گسترش آن == | |||
علاوه بر حضور بجلیان در [[جنگ‌ها]] و نیز کمک در امر حکومت‌داری آن [[حضرت]] در کسوت کارگزاری در دوران حکومت علی {{ع}}، آنان [[حمایت]] خود را از [[امام حسن]] {{ع}} دریغ نورزیدند چندان که برخی از منابع برخی از آنان را در شمار [[یاران امام حسن]] {{ع}} قرار داده‌اند. <ref> شیخ طوسی، رجال، ص۹۴.</ref> ضمن این که گروهی از آنان نیز از [[اصحاب]] [[اباعبدالله الحسین]] {{ع}} و از شهدای در رکابش قرار گرفتند. حضور در وقایع مرتبط به [[شیعه]] پس از [[قیام عاشورا]] نیز حاکی از نقش فعال آنان در عرصه [[تشیع]] دارد و این نقش همچنان ادامه یافت تا این که در [[زمان]] [[امام پنجم]] و ششم، بسیاری از آنان در شمار [[شاگردان]] و [[یاران]] آن دو [[امام]] و [[امامان]] بعدی درآمدند. به طوری که [[نجاشی]]، در رجالش بیش از پنجاه نفر را نام می‌برد، که نسبت [[بجلی]] دارند<ref>نجاشی، رجال، ص۷۱، ۱۱۹،۲۱۵،۴۱۲، ۴۱۳، ۴۴۶، ۲۳۸، ۳۰۲.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:1100763.jpg|22px]] [[اصغر منتظرالقائم|منتظرالقائم، اصغر]]، [[نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت (کتاب)|'''نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت''']] | # [[پرونده:1100763.jpg|22px]] [[اصغر منتظرالقائم|منتظرالقائم، اصغر]]، [[نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت (کتاب)|'''نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت''']] | ||
# [[پرونده:13681302.jpg|22px]] [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۲۱: | خط ۶۶: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{قبایل عرب}} | {{قبایل عرب}} | ||
[[رده:قبیله‌های عرب]] | |||