رقیه دختر پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[پیامبر خاتم]]''' است. "'''[[رقیه دختر پیامبر خاتم]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">

: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[رقیه دختر پیامبر خاتم در حدیث]] | [[رقیه دختر پیامبر خاتم در نهج البلاغه]] | [[رقیه دختر پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی]]</div>

<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">

: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[رقیه دختر پیامبر خاتم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>

*[[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} از [[همسر]] خویش "[[خدیجه بنت خویلد]]" چهار دختر داشت. دختر بزرگ ایشان با "[[ابوالعاص بن ربیع]]" و دختر دیگرشان "[[حضرت فاطمه زهرا]]{{س}}" با [[علی بن ابی طالب]]{{ع}}"[[ازدواج]] کردند و دو دختر دیگر آن [[حضرت]]، "[[رقیه]]" و "[[ام‌کلثوم]]" هستند که با [[عثمان]] [[ازدواج]] کردند<ref>[[حبیب محمدزاده|محمدزاده،حبیب]]، [[رقیه و ام‌کلثوم (مقاله)|رقیه و ام‌کلثوم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۸۶.</ref>.

==نسب==

*"[[رقیه]]" دومین دختر [[رسول اکرم]]{{صل}} است و پیش از [[اسلام]] با پسر عموی پدرش "[[عتبه بن ابولهب بن عبدالمطلب]]" [[ازدواج]] کرد. [[مادر]] عتبه "[[ام‌جمیل]]" دختر "[[حرب بن امیه]]" است که بعد از [[نزول]] [[سوره]] [[مبارک]] "مسد" به "حماله الحطب" معروف شد.

*[[ام‌جمیل]] و [[ابولهب]] پس از [[نزول]] [[سوره]] "مسد" که [[مذمت]] خودشان بود، [[عتبه بن ابولهب بن عبدالمطلب]] را مجبور کردند تا همسرش [[رقیه]] را [[طلاق]] دهد و به او گفتند: "دختر [[محمد]] را رها کن". و [[ابولهب]] گفت: "اگر همسرت را [[طلاق]] ندهی، با تو [[قطع]] رابطه می‌کنم"<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۰۱.</ref>.

*البته [[پیامبر اکرم]]{{صل}} قبلاً [[طلاق]] [[رقیه]] را از [[عتبه بن ابولهب بن عبدالمطلب]] خواسته بود و خود [[رقیه]] نیز به این امر [[راضی]] بود. سرانجام با [[نزول]] [[سوره]] "مسد" و به [[دلیل]] [[مسلمان]] شدن [[رقیه]]، [[عتبه بن ابولهب بن عبدالمطلب]] او را [[طلاق]] داد<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۲، ص۳۳۹.</ref>.

*برخی معتقدند [[قریش]] به منظور [[دشمنی]] با [[پیامبر]]{{صل}} از [[عتبه بن ابولهب بن عبدالمطلب]] خواستند که همسرش را [[طلاق]] دهد و با هر کس دیگری که [[دوست]] داشته باشد [[ازدواج]] کند. [[عتبه بن ابولهب بن عبدالمطلب]] [[راضی]] شد و سپس با دختر [[سعید بن عاص]] [[ازدواج]] کرد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۰۱.</ref><ref>[[حبیب محمدزاده|محمدزاده،حبیب]]، [[رقیه و ام‌کلثوم (مقاله)|رقیه و ام‌کلثوم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۸۶-۳۸۷.</ref>.

==[[ازدواج]] [[رقیه]] با [[عثمان بن عفان]]==

*[[رقیه]] پس از جدایی از [[عتبه بن ابولهب بن عبدالمطلب]] با "[[عثمان بن عفان]]" [[ازدواج]] کرد<ref>ابو بکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۲، ص۳۳۹؛ احمدبن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، م ص۴۰۱.</ref>. البته بنابر قولی [[ازدواج]] [[رقیه]] با "[[عثمان بن عفان]]" در زمان [[جاهلیت]] صورت گرفت<ref>شیخ حسین دیار بکری، تاریخ الخمیس فی أحوال انفس النفیس، ج۱، ص۲۷۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۱۴۲؛ ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۷، ص۲۸۷.</ref>. او برای [[عثمان بن عفان]] پسری به نام "[[عبدالله]]" به [[دنیا]] آورد که در [[کودکی]] از [[دنیا]] رفت و [[فرزند]] دیگری را نیز سقط کرد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۳۰.</ref>.

*البته بنابر قول دیگر، [[عبدالله]] در سال ۴ [[هجری]] و بعد از مادرش [[رقیه]] از [[دنیا]] رفت<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الحفدة و المتاع، ج۵، ص۳۵۵؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۴۱۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۹.</ref>. [[رقیه]] در هر دو [[هجرت]] با [[عثمان بن عفان]] به [[حبشه]] رفت و در [[هجرت]] نخست، [[کودکی]] را سقط کرد. [[رقیه]] پس از سفر [[عثمان بن عفان]] به [[مدینه]] که هم زمان با [[هجرت]] [[حضرت رسول]]{{صل}} بود، به [[مدینه]] رفت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۰.</ref>؛ البته آنها زودتر از سایر [[مسلمانان]] از [[حبشه]] به [[مکه]] بازگشته بودند و قبل از [[رسول اکرم]]{{صل}} به [[مدینه]] [[هجرت]] کردند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۴، ص۴۱۹؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۸۳؛ ج۳، ص۴۰.</ref><ref>[[حبیب محمدزاده|محمدزاده،حبیب]]، [[رقیه و ام‌کلثوم (مقاله)|رقیه و ام‌کلثوم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۸۷.</ref>.

==[[وفات]] [[رقیه]]==

*[[وفات]] او در [[رمضان]] [[سال دوم هجری]] صورت گرفت<ref>شیخ حسین دیار بکری، تاریخ الخمیس فی أحوال انفس النفیس، ج۱، ص۴۰۶، شمس‌الدین محمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، ج۲، ص۱۲۴؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۱۵۱.</ref> و در روزی که [[زید بن حارثه]] به [[مدینه]] وارد شد تا خبر [[پیروزی]] [[مسلمانان]] را در [[جنگ بدر]] به اطلاع [[مردم]] برساند<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳، ص۱۷۸؛ ابوبکر بیهقی، دلائل النبوة و معرفة احوال صاحب الشریعه، ج۷، ص۲۸۳؛ ابوالربیع حمیری کلاعی، الإکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله{{صل}} و الثلاثة الخلفاء، ج۱، ص۳۴۴.</ref>. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[مرگ]] او فرمود: "ملحق شو به سَلفمان، [[عثمان بن مظعون]]"<ref>وی مرد عابدی بود و روزها روزه می‌گرفت و شب‌ها به عبادت طی می‌کرد. او اولین مهاجری بود که در مدینه از دنیا رفت و در بقیع مدفون شد. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۰.</ref><ref>[[حبیب محمدزاده|محمدزاده،حبیب]]، [[رقیه و ام‌کلثوم (مقاله)|رقیه و ام‌کلثوم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۸۷-۳۸۸.</ref>.

==رقیه در دایرة صحابه پیامبر اعظم ج۲==

[[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[خدیجه]] چهار دختر به ترتیب به نام‌های رقیه، [[زینب]]، [[ام کلثوم]] و [[فاطمه]]{{س}} داشتند<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۳۹؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۱۹۰.</ref> که رقیه و ام کلثوم [[قبل از بعثت]] به [[دنیا]] آمدند و فاطمه{{س}} بعد از [[رسالت پیامبر]]{{صل}} دیده به [[جهان]] گشود<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۴۳۹.</ref>. همه این چهار دختر، [[اسلام]] را [[درک]] کردند و اسلام آوردند و همراه [[پیامبر]]{{صل}} به [[مدینه]] [[هجرت]] نمودند<ref>السیرة النبویة، ابن هشام، ج۱، ص۱۹۰.</ref>.

رقیه را [[عتبة بن ابی لهب]] تزویج نمود و لیکن قبل از دخول وی را [[طلاق]] داد. وی او را سخت در [[اذیت]] و فشار قرار می‌داد. پیامبر{{صل}} [[عتبه]] را [[نفرین]] کرد و فرمود: خداوندا یکی از سگ‌های خود را بر وی مسلط کن. پس از چندی شیری بر وی حمله نمود و او را پاره پاره نمود<ref>اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص۱۴۰.</ref>. پس از اینکه عتبه رقیه را طلاق داد [[عثمان بن عفان]] او را به [[نکاح]] خود در آورد<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۶۵۲؛ اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص۱۴۰-۱۴۱؛ المنتظم، ابن جوزی، ج۳، ص۱۳۸.</ref>.

رقیه در جریان [[هجرت به حبشه]] همراه [[عثمان]] بود<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۲۲؛ اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص۱۴۰-۱۴۱؛ المنتظم، ابن جوزی، ج۳، ص۱۳۸.</ref> و در هجرت نخستین [[کودکی]] را که از عثمان باردار بود سقط کرد و پس از آن برای عثمان پسری به نام [[عبدالله]] آورد و لذا او را [[ابو عبدالله]] نامیدند. در یکی از روزها خروسی با منقار خود چشم عبدالله را زخمی نمود و در نتیجه عبدالله مریض شد و از دنیا رفت<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۳۰؛ اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص۱۴۰.</ref> و برای [[دفن]] او عثمان در مدینه ماند و در [[جنگ بدر]] [[شرکت]] نکرد<ref>اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ص۱۴۰.</ref>.

<ref>[[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا (مقاله)|مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۲۴۳-۲۴۴.</ref>

==[[وفات]] رقیه==

[[رقیه دختر رسول خدا]]{{صل}} پس از یکسال و ده ماه و بیست [[روز]] بعد از [[هجرت پیامبر]]{{صل}} به [[مدینه]]<ref>المعارف، ابن قتیبه دینوری، ص۱۴۲.</ref> به [[مرض]] حصبه دچار شد و از [[دنیا]] رفت<ref>تاریخ المدینه، ابن شبه، ج۱، ص۱۰۴.</ref>.

هنگامی که [[رقیه]] از دنیا رفت [[رسول خدا]]{{صل}} خطاب به [[روح]] پاکش فرمود: به [[عثمان بن مظعون]] که پیش از ما مرده است ملحق شو<ref>فروع کافی، کلینی، ج۳، ص۲۴۱؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۳۰؛ وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۳، ص۲۸۰.</ref> (عثمان بن مظعون در ذی الحجه [[سال دوم هجری]] [[وفات]] یافت و [[پیامبر]]{{صل}} وی را در [[بقیع]] [[دفن]] کرد)<ref>تاریخ الطبری، طبری، ج۲، ص۴۸۵.</ref> در این هنگام [[زنان]] بر [[مرگ]] رقیه گریستند. [[حضرت فاطمه]]{{س}} هم در بالای [[قبر]] کنار رسول خدا قرار داشت و می‌گریست. رسول خدا{{صل}} نیز با [[لباس]] خود [[اشک]] چشمان [[فاطمه]]{{س}} را [[پاک]] می‌کرد<ref>فروع کافی، کلینی، ج۳، ص۲۴۱؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۳۰.</ref>. پیامبر{{صل}} سرش را رو به [[آسمان]] کرد و در حالی که اشک از چشمانش جاری می‌شد، [[دعا]] کرد: خدایا رقیه را از [[فشار قبر]] [[نجات]] بده<ref>فروع کافی، کلینی، ج۳، ص۲۳۶.</ref>.<ref>[[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده، فرهاد]]، [[رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا (مقاله)|مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۲۴۴.</ref>

== جستارهای وابسته ==

==منابع==

* [[پرونده:42439.jpg|22px]] [[حبیب محمدزاده|محمدزاده،حبیب]]، [[رقیه و ام‌کلثوم (مقاله)|مقاله «رقیه و ام‌کلثوم»]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱''']]

* [[پرونده:1100352.jpg|22px]] [[فرهاد علی‌زاده|علی‌زاده،فرهاد]]، [[رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا (مقاله)|مقاله «رقیه و ام‌کلثوم دختران رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲''']]

{{یادآوری پانویس}}

{{پانویس2}}

[[رده:مدخل]]

[[رده:پیامبر خاتم]]

[[رده:رقیه دختر پیامبر خاتم]]