آسیب‌شناسی نظام اداری

این مدخل زیرشاخهٔ بحث نظام اداری است. آسیب‌شناسی نظام اداری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آسیب‌شناسی نظام اداری در فقه سیاسی - پرسش مرتبط ندارد

آسیب‌شناسی نظام اداری از اهم مسائل نظام اداری در اندیشه اسلامی است. سستی ایمان، ضعف بینش علمی، عدم برنامه‌ریزی، یکسونگری و ... از مهمترین آفات مهم نظام اداری است.

مقدمه

آسیب‌شناسی نظام اداری از اهم مسائل نظام اداری در اندیشه اسلامی است. نظام اداری، توانی است که همه انسان‌ها آن را دارند ولی وقتی تناسب مسؤولیت با توانایی از نظر تعهد و علم به‌هم خورد، ناگزیر زمینه رشد آفت‌های نظام اداری فراهم می‌گردد. مهمترین آفات نظام اداری عبارت‌اند از:

1. سستی ایمان: نظام اداری اسلامی باید با آن به عنوان یک آفت مبارزه کرده و به همین دلیل است که اسلام بر جهاد اکبر و خودسازی و تربیت معنوی و ارتقاء ایمان تأکید نموده است.
2. ضعف بینش علمی: مدیریت هر سازمان به تناسب گستردگی و پیچیدگی سازمان خود باید به میزان علم و تخصص و تجربه بیافزاید و غفلت از این معیار اسلامی در گزینش مدیران موجب خسارت‌های جبران ناپذیر خواهد بود ولی حتی اگر در ابتدا انتخاب مدیر بر اساس صلاحیت علمی در کنار تعهد ایمانی صورت گرفته باشد، نباید از آفت ضعف بینش علمی غافل بود.
3. عدم برنامه‌ریزی: بی‌برنامگی مدیریت را از صلاحیت خارج کرده و سازمان را تباه و نیروها و امکانات را نابود می‌سازد.
4. یکسونگری: یکسونگری مدیر را از وسعت نظر باز می‌دارد و او را در تصمیم‌گیری و عمل دچار اشتباه می‌سازد.
5. سستی اراده: اراده مدیران، حرکت ماشین سازمان است و آفت شناخت سرانجام، سستی اراده می‌آفریند
6. خودمحوری: خود محوری آفت سهمگینی است که نه تنها اختلال در تصمیم‌گیری به‌وجود می‌آورد، اصولاً پیآمدهای آن سازمان را به تباهی می‌کشاند.
7. خشونت: آفت خشونت خنثی کننده نقش مدیریت است؛ زیرا نیروها را از انسجام و یکپارچگی به دور و ارتباط آنها را با مدیریت قطع می‌کند و این درست برخلاف جهتی است که مدیریت باید در آن تلاشی مداوم داشته باشد.
8. دخالت مستقیم در کارها: مراقبت و نظارت و اطلاع یافتن از مجاری امور در سازمان، نباید مدیریت را به دخالت مستقیم در مسئولیت‌های سازمان بکشاند؛ زیرا این عمل اعتماد نیروها را از میان می‌برد و میزان کارایی آنها را کاهش می‌دهد و آنها را به سردی و بی‌تفاوتی و سرخوردگی وا می‌دارد.
9. استتار و حاجت گرفتن: جدایی مدیریت از ارباب حاجت و استتار نسبت به نیروهای سازمان تحت مدیریتی، مدیر را از واقعیت‌ها دور می‌سازد و ارتباطات سازمان را مختل می‌کند و نظارت وی را ضعیف می‌گرداند
10. ناسپاسی: ناسپاسی و کفور بودن خصلت نکوهیده برای هر انسان است ولی در مدیریت می‌تواند در حد یک آفت زیان بخش مورد توجه قرار گیرد.
11. تکبر و طغیان‌گری: هر انسانی ممکن است به تکبر و طغیان‌گری دچار گردد ولی خطر وقتی صد چندان می‌شود که این آفت به مدیریت سرایت کند.
12. شتاب‌زدگی: خطر شتاب‌زدگی بیش از میزان خطری است که انسان در کارهای فردی و عادی خود با شتاب‌زدگی به استقبال آن می‌رود.
13. لجاجت و خشک‌سری: مدیر شایسته باید با حسن نیت و اعتماد به منطق و استدلال و احترام به آراء دیگران این خصلت را در خود بمیراند.
14. فخرفروشی و امتیاز‌طلبی: از خود راضی بودن و به دیگران فخر فروختن و خود را از دیگران ممتاز شمردن آفتی است که می‌تواند تمامی تلاش‌های یک مدیر کاردان و لایق را خنثی و موفقیت او را ناچیز گرداند.
15. عدم پویایی: ایستایی در مدیریت و ایجاد وقفه در روند سازمان به معنی مرگ نظام اداری است
16. تسویف: کار امروز به فردا واگذار کردن (تسویف) نمودار فرار مدیر از مشکلات روزمره است و اگر این کار تکرار شود، آفت خطرناکی، نظام اداری را به تباهی می‌کشاند.

پرسش مستقیم

• آفات نظام اداری و مدیریت چیست؟ (پرسش)

منابع

1. عمید زنجانی و موسی‌زاده، بایسته‌های فقه سیاسی