ابن قدامه سعدی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - 'اهل بصره' به 'اهل بصره')
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۷: خط ۱۷:


او یکی از [[فرماندهان]] نیرومند و پر [[نفوذ]] [[لشکر امام علی]] {{ع}} بود و [[امام]] {{ع}} در [[جنگ صفین]] او را به [[فرماندهی]] قبیله‌های [[بنی سعد]] و [[بنی رباب]] گمارد<ref>وقعة صفین، نصر بن مزاحم، ص۲۰۵.</ref><ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[جاریه بن قدامه (مقاله)|مقاله «جاریه بن قدامه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۴، ص:۲۵۱-۲۵۲.</ref>
او یکی از [[فرماندهان]] نیرومند و پر [[نفوذ]] [[لشکر امام علی]] {{ع}} بود و [[امام]] {{ع}} در [[جنگ صفین]] او را به [[فرماندهی]] قبیله‌های [[بنی سعد]] و [[بنی رباب]] گمارد<ref>وقعة صفین، نصر بن مزاحم، ص۲۰۵.</ref><ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[جاریه بن قدامه (مقاله)|مقاله «جاریه بن قدامه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۴، ص:۲۵۱-۲۵۲.</ref>
==مأموریتهای [[جاریة بن قدامه]]==
جاریه، مأموریت‌های متعددی در [[دوران خلافت امام علی]]{{ع}} عهده‌دار بود که به [[درستی]] آنها را به انجام رسانده است.
#وقتی [[عبدالله بن عامر حضرمی]] از طرف [[معاویه]] به [[بصره]] رفت که آنجا را مانند [[مصر]] در [[اختیار]] معاویه قرار دهد، ابن حضرمی فرستادۀ علی{{ع}} را که از [[کوفه]] رفته بود، کُشت. حضرت، جاریه را فرستاد و او توانست با کشتن ابن حضرمی، بصره را از [[سقوط]] [[نجات]] دهد. <ref> بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ج۳، ص۱۸۵-۱۹۳.</ref>.
#وقتی خبر [[ارتداد]] [[مردم]] [[نجران]] به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} رسید، حضرت [[جاریة بن قدامه]] را برای جلوگیری از عمل آنان فرستاد<ref>ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۳۵۱.</ref>. در [[رجال کشی]] به فرستادن [[جاریة بن قدامه سعدی]] به نجران توسط امیرالمؤمنین پرداخته، هنگامی که آنان [[مرتد]] شدند. [[جون بن قتاده عبسی]] اشعاری دربارۀ جاریه گفته<ref>رجال الکشّی، إختیار معرفة الرّجال، ص۱۰۵، ش۱۶۸.</ref> که شاید مربوط به تعقیبِ بسر باشدکه وی به نجران هم رفت<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۹۹؛ ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۳۸۴.</ref>.
#[[اشهب بن بشر]]<ref>ابن کثیر، البدایة والنّهایه، چ دار احیاء التراث، ج۷، ص۳۴۳.</ref>، در [[جمادی الاولی]] ۳۸ [[شورش]] کرده و به منطقه‌ای رفت که [[هلال بن عُلَّفه]] رفته بود<ref>ابناثیر، الکامل، ج۳، ص۳۷۲؛ نویری، نهایة الأرب، ج۲۰، ص۱۸۰.</ref>. علی{{ع}} برای [[سرکوب]] وی، جاریة را فرستاد<ref>ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۳۷۲؛ محسن امین، أعیان الشّیعه، ج۴، ص۶۰.</ref> و جاریه در «جَرْجَرایا» او را کشت<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، ص۱۳۰.</ref>.[[زرکلی]] می‌نویسد: [[اشهب بن بشر بجلی]]، یکی از رئیسان [[شجاع]] در [[صدر اسلام]] بود که برضدّ [[امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب]]{{ع}} بعد از واقعۀ [[نهروان]] همراهِ ۱۸۰ مرد [[قیام]] کرد و [[یاران علی]] او و یارانش را در [[جرجرایا]] بین واسط و [[بغداد]] کُشتند<ref>زرکلی، الأعلام، ج۱، ص۳۳۳.</ref>. قیام وی را برخی در [[جمادی الاخر]] [[سال]] ۳۸ نوشته‌اند<ref>زرکلی، الأعلام، ج۱، ص۳۳۳؛ ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۳۷۳.</ref>.
#وقتی [[بسر بن ارطات]] به مناطق تحت [[حکومت علی]]{{ع}} [[تجاوز]] کرد و در مناطق مختلف عدّۀ زیادی را کشت و [[اموال]] فراوانی را [[غارت]] کرد، [[امام]] [[جاریة بن قدامه]] را در تعقیب وی فرستاد و او بسر را تعقیب کرد. تا او را از مناطق تحت [[حکومت]] حضرت بیرون راند. او در تعقیب بسر به [[نجران]] رفت و در آنجا به [[نقلی]]، گروهی از طرف داران [[عثمان]] را کُشت<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۹۹؛ الکامل، ج۳، ص۳۸۴.</ref>. اما وقتی به [[کوفه]] بازگشت که امام به [[شهادت]] رسیده بود. سپس به [[مدینه]] آمد و چون [[ابو‌هریره]] [[نماز]] می‌خواند، او فرار کرد و [[جاریه]] از [[مردم]] خواست با [[امام حسن]]{{ع}} [[بیعت]] کنند<ref>تاریخ طبری، دارالتراث، ج۵، ص۱۴۰.</ref>. جاریه در عصر [[خلافت]] [[معاویه]] درگذشت. معاویه او را به سبب نامش [[سرزنش]] کرد و جاریه نیز اسم او را برگرفته از صدای سگ دانست<ref>بلاذری، جمل من أنساب الأشراف، ج۱۲، ص۳۷۸.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج4، ص 466-467.</ref>


== جاریه و [[نصیحت]] به [[عایشه]] ==
== جاریه و [[نصیحت]] به [[عایشه]] ==
خط ۲۸: خط ۳۵:
پس از آنکه [[معاویه]] در [[مصر]] پیش روی کرد و [[محمد بن ابی بکر]]، [[حاکم]] [[علی]] {{ع}}، را کشت، به [[طمع]] آنکه [[بصره]] را هم به چنگ آورد، [[عبدالله بن عمرو حضرمی]] را بدان سو فرستاد. ابن حضرمی زمانی وارد بصره شد که [[عبدالله بن عباس]]، حاکم علی {{ع}}برای [[تسلیت گویی]] به [[امام]] در [[مرگ]] محمد بن ابی بکر به [[کوفه]] رفته بود. [[زیاد بن عبید]] [[جانشین]] او در بصره مقاومتی نشان نداد و ابن حضرمی وارد بصره شد و [[نامه]] معاویه را برای مردم خواند و آنها را به [[خونخواهی عثمان]] [[دعوت]] کرد. عده‌ای از [[مردم بصره]] با او [[مخالفت]] کردند و بیشتر [[مردم]] [[تسلیم]] [[فرمان]] [[معاویه]] شدند.
پس از آنکه [[معاویه]] در [[مصر]] پیش روی کرد و [[محمد بن ابی بکر]]، [[حاکم]] [[علی]] {{ع}}، را کشت، به [[طمع]] آنکه [[بصره]] را هم به چنگ آورد، [[عبدالله بن عمرو حضرمی]] را بدان سو فرستاد. ابن حضرمی زمانی وارد بصره شد که [[عبدالله بن عباس]]، حاکم علی {{ع}}برای [[تسلیت گویی]] به [[امام]] در [[مرگ]] محمد بن ابی بکر به [[کوفه]] رفته بود. [[زیاد بن عبید]] [[جانشین]] او در بصره مقاومتی نشان نداد و ابن حضرمی وارد بصره شد و [[نامه]] معاویه را برای مردم خواند و آنها را به [[خونخواهی عثمان]] [[دعوت]] کرد. عده‌ای از [[مردم بصره]] با او [[مخالفت]] کردند و بیشتر [[مردم]] [[تسلیم]] [[فرمان]] [[معاویه]] شدند.


در این هنگام زیاد ترسیده و به [[طایفه]] [[ازد]] [[پناهنده]] شد و ماجرا را برای [[عبدالله بن عباس]] نوشت و او هم به [[امام]] {{ع}} خبر داد. با همگانی شدن این خبر در میان [[یاران علی]] {{ع}} درباره این آمد. که وقتی چه کسی و از چه، طایفه‌ای برای رویارویی با این [[فتنه]] فرستاده شود، [[اختلاف]] پیش آمد. وقتی [[امام علی]] {{ع}} شنید، در میان مرد به پا خواست و آنها را این گونه [[پند]] داد: "ای مردم! از این اختلاف و [[آشوب]] [[دست]] بردارید! [[اسلام]] آمد تا شما را از این [[ستم]] پیشگی و [[سستی]] باز دارد. به [[راه خدا]] بروید و گفتارتان را یکی کنید، روزگاری را که جمعیتی پراکنده بودید، به یاد آورید که اسلام در میان شما [[الفت]] و [[مهربانی]] افکند و شما را [[برادر]] ساخت. اینک پس از [[دوستی]]، با هم [[دشمنی]] نکنید و پس از [[اجتماع]]، پراکنده نشوید، اگر مردمی را دیدید که شما را به [[تفرقه]] و پراکندگی می‌خوانند، [[شمشیر]] تان را به سر و صورتشان فرود آورید تا به سوی [[خدا]] و رسولش برگردند؛ پس، از این [[خودخواهی]] دست بردارید و از [[شیطان]] [[پیروی]] نکنید".
در این هنگام زیاد ترسیده و به [[طایفه]] [[ازد]] [[پناهنده]] شد و ماجرا را برای [[عبدالله بن عباس]] نوشت و او هم به [[امام]] {{ع}} خبر داد. با همگانی شدن این خبر در میان [[یاران علی]] {{ع}} درباره این آمد. که وقتی چه کسی و از چه، طایفه‌ای برای رویارویی با این [[فتنه]] فرستاده شود، [[اختلاف]] پیش آمد. وقتی [[امام علی]] {{ع}} شنید، در میان مرد به پا خواست و آنها را این گونه [[پند]] داد: "ای مردم! از این اختلاف و [[آشوب]] دست بردارید! [[اسلام]] آمد تا شما را از این [[ستم]] پیشگی و [[سستی]] باز دارد. به [[راه خدا]] بروید و گفتارتان را یکی کنید، روزگاری را که جمعیتی پراکنده بودید، به یاد آورید که اسلام در میان شما [[الفت]] و [[مهربانی]] افکند و شما را [[برادر]] ساخت. اینک پس از [[دوستی]]، با هم [[دشمنی]] نکنید و پس از [[اجتماع]]، پراکنده نشوید، اگر مردمی را دیدید که شما را به [[تفرقه]] و پراکندگی می‌خوانند، [[شمشیر]] تان را به سر و صورتشان فرود آورید تا به سوی [[خدا]] و رسولش برگردند؛ پس، از این [[خودخواهی]] دست بردارید و از [[شیطان]] [[پیروی]] نکنید".


چون برخی از مردم طایفه [[بنی تمیم]] در [[بصره]] اطراف ابن حضرمی را گرفته بودند، [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} رو به طایفه بنی تمیم کرد و گفت: "شما از خودتان کسی را بفرستید تا ننگی را که بستگان شما به وجود آورده‌اند، از بین ببرند".
چون برخی از مردم طایفه [[بنی تمیم]] در [[بصره]] اطراف ابن حضرمی را گرفته بودند، [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} رو به طایفه بنی تمیم کرد و گفت: "شما از خودتان کسی را بفرستید تا ننگی را که بستگان شما به وجود آورده‌اند، از بین ببرند".
خط ۳۸: خط ۴۵:
[[نامه]] زیاد به عبدالله بن عباس
[[نامه]] زیاد به عبدالله بن عباس
[[عبدالله]] بن حضرمی به خواست معاویه وارد بصره شد و در [[طایفه]] [[بنی تمیم]] فرود آمد. او [[مردم]] را به [[خون خواهی]] [[عثمان]] فرا خوانده و آماده [[جنگ]] شده است، گروه زیادی از اهل بصره با او [[بیعت]] کرده‌اند، من هنگامی که این وضع را دیدم به همراه [[بیت المال]] به [[منزل]] [[صبرة بن شیمان]] از دی [[پناهنده]] شدم. اینک [[دار الاماره]] خالی است و [[شیعیان امیر المؤمنین]] در منزل صبره نزد من می‌آیند و [[پیروان]] [[عثمان]] هم نزد ابن حضرمی می‌روند. ماجرا را به [[امیر المؤمنین]] خبر بده و نظر وی را هر چه زودتر به من برسان.
[[عبدالله]] بن حضرمی به خواست معاویه وارد بصره شد و در [[طایفه]] [[بنی تمیم]] فرود آمد. او [[مردم]] را به [[خون خواهی]] [[عثمان]] فرا خوانده و آماده [[جنگ]] شده است، گروه زیادی از اهل بصره با او [[بیعت]] کرده‌اند، من هنگامی که این وضع را دیدم به همراه [[بیت المال]] به [[منزل]] [[صبرة بن شیمان]] از دی [[پناهنده]] شدم. اینک [[دار الاماره]] خالی است و [[شیعیان امیر المؤمنین]] در منزل صبره نزد من می‌آیند و [[پیروان]] [[عثمان]] هم نزد ابن حضرمی می‌روند. ماجرا را به [[امیر المؤمنین]] خبر بده و نظر وی را هر چه زودتر به من برسان.
[[ابن عباس]] هم ماجرا را به [[علی]] خبر داد. در این هنگام ماجرای [[بصره]] در [[کوفه]] همگانی شد، و [[مردم]] از آن باخبر شدند. قبیله‌های [[بنی تمیم]] و [[قیس]] به ابن حضرمی پیشنهاد کردند، اکنون که زیاد، در دار الاماره نیست، او به آنجا برود. او هم آماده این کار شد اما قبیلة [[ازد]] به ابن حضرمی [[پیام]] دادند که ما اجازه نمی‌دهیم به دار الاماره وارد شوی و باید فردی که شما و ما به او [[راضی]] هستیم، به آنجا برود. [[یاران]] ابن حضرمی به این سخن توجهی نکردند و آماده حرکت به سوی دار الاماره شدند ولی افراد [[قبیله ازد]] جلوی آنها را گرفتند. در این هنگام [[احنف بن قیس]] به یاران ابن [[حشر]] می‌گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، شما شایسته‌تر از این مردم نیستید که در دار الاماره اقامت کنید. شما [[حق]] ندارید کسی را که مردم قبول ندارند، بر آنها [[حاکم]] کنید. یاران ابن حضرمی بازگشتند و احنف بن قیس نیز قبیلة ازدرا بازگردانید. هنگامی که ابن حضرمی به بصره وارد شد، در منزل ستبیل در [[قبیله]] بنی تمیم فرود آمد و افراد بنی تمیم و گروهی از تیره‌های مختلف قبیله [[مضر]] را دور خود جمع کرد در این هنگام، زیاد به [[ابو الاسود دوئلی]] گفت: [[اهل بصره]] به سخنان [[معاویه]] گوش می‌دهد و من به قبیلة ازد امیدی ندارم. أبو الأسود گفت: اگر از قبیله ازد جدا شوی، از تو [[حمایت]] نمی‌کنند، اما اگر نزد آنها بروی، از تو حمایت خواهند کرد. پس همان [[شب]] به سوی قبیله ازد رفت و در [[منزل]] [[صبرة بن شیمان]] فرود آمد و صبره نیز به او [[پناه]] داده [[روز]] بعد صبره به زیاد گفت: ماندن تو پیش از یک [[شب]] در اینجا جایز نیست و اگر مخفی شدن تو طولانی شود، مشکلاتی خواهد داشت. پس [[دستور]] داد تا [[مسجد]] حدان را که در آن نزدیکی بود، مرکز حضور او قرار دهند و آنجا منبری قرار داد و مامورانی گماشت. زیاد نیز [[نماز جمعه]] را در این مسجد اقامه می‌کرد. [[عبدالله]] بن حضرمی بر [[بصره]] و اطراف آن مسلط شد و شروع به گرفتن [[مالیات]] کرد ولی از دیان دور زیاد جمع شدند و او هم بالای [[منبر]] به آنها گفت: ای [[مردم]] [[ازد]]! شما [[دشمن]] من بودید ولی امروز [[دوستان]] بوده و از همه به من نزدیک ترید. اگر من در میان [[بنی تمیم]] بودم و ابن حضرمی در میان شما بود، من هرگز برای [[دستگیری]] او [[طمع]] نمی‌کردم؛ چون شما از او [[حمایت]] می‌کردید و اکنون هم ابن حضرمی نمی‌تواند درباره من کاری صورت دهد، چون شما از من حمایت می‌کنید. ای مردم! فرزند خورنده جگرها با افراد خود در این جا [[اختلاف]] انداخته است. [[معاویه]] هرگز نمی‌تواند بر [[علی]] {{ع}} [[پیروز]] شود؛ چرا که [[مهاجران]] و [[انصار]] او را [[یاری]] می‌کنند. من اکنون به عنوان [[امانت]] نزد شما هستم و شما [[حفظ]] کردن مرا به عهده گرفته‌اید. پس به [[عهد]] خود [[وفا]] کنید. من شما را در [[جنگ جمل]] دیده‌ام، اکنون هم در کنار [[حق]]، [[صبر]] کنید، همانگونه که در برابر [[باطل]] صبر کردید. شما مردمانی [[شجاع]] هستید و [[ترس]] و باطل در شما راه ندارد. در این هنگام، صبرة بن شیمان برخواست و برای ازدیان در حمایت از [[زیاد]] [[سخنرانی]] کرد. ازدیان به او گفتند: ما از تو حمایت می‌کنیم و تو به او پناه بده. زیاد خنده‌ای کرد و به صبره گفت: گویا شما از بنی تمیم می‌ترسید. صبرة گفت: اگر آنها [[احنف]] را به میدان بیاورند ما هم ابو صبره را می‌آوریم، و اگر آنها حتات را بیاورند، من با شما هستم. اگر در میان آنها جوانانی هست، ما هم جوانانی داریم. زیاد گفت: من خواستم مزاحی کرده باشم. هنگامی که [[بنی تمیم]] دانستند [[قبیله ازد]] از زیاد [[حمایت]] می‌کنند و به او [[پناه]] داده‌اند، برای ازدیان [[پیام]] فرستادند که شما [[امیر]] خود را (برای [[جنگ]]) بیرون بفرستید و ما نیز امیر خود را بیرون می‌فرستیم. آنگاه هر کدام [[پیروز]] شدند، از او [[اطاعت]] می‌کنیم؛ چرا که نمی‌خواهیم [[مردم]] کشته شوند. أبو صبرة به آنان پیام داد که شما این سخن را باید قبل از [[پناه دادن]] به زیاد می‌گفتید و اکنون این سخن، قبول نیست. کشته شدن زیاد و یا بیرون کردن او از [[بصره]] برای ما مساوی است و شما می‌دانید که ما به خاطر [[احترام]] او به او پناه داده‌ایم. بدانید که ما او را از بصره بیرون نخواهیم کرد. پس از اطلاع [[علی]] {{ع}} از این ماجرا، ایشان [[اعین بن ضبیعة مجاشعی]] را فرا خوانده و به او فرمودند: آیا خبر داری که [[قوم]] تو بر [[حاکم]] من شوریده‌اند و از ابن حضرمی [[پیروی]] می‌کنند؟ آنها مردم را از من دور کرده و بر پیروی از [[گمراهان]] [[دعوت]] می‌کنند و بصره را [[ناامن]] ساخته‌اند. اعین گفت: ناراحت نباشید. شما من را به سوی بصره روانه کنید تا آنها را پراکنده و ابن حضرمی را از بصره بیرون کرده باشم. علی {{ع}} فرمود: هم اکنون به سوی بصره برو. او نیز پس از ورود به بصره نزد زیاد رفت. زیاد به او خوش‌آمد گفت. این [[سخنان امام علی]] {{ع}} را به او رساند و نظر خود را نیز گفت. در این هنگام [[نامه]] علی {{ع}} به دست زیاد رسید که در آن نوشته بودند: من [[اعین بن ضبیعة]] را فرستادم تا قوم خود را از اطراف ابن حضرمی پراکنده سازد. اینک مراقب [[اعمال]] او باش. اگر او [[حسن ظن]] نشان داد، و افراد [[فاسد]] را پراکنده کرد، کار خوبی کرده است و اگر آنها از [[مخالفت]] [[دست]] برنداشتند و بر [[نافرمانی]] [[اصرار]] ورزیدند، خودت با همان گروهی که نزد تو هستند، با آنها بجنگ. اگر بر آنها [[پیروز]] شدی، که من [[پیروزی]] را می‌بینم، و اگر پیروز نشدی، با آنها با [[احتیاط]] [[رفتار]] کن و احوال را زیر نظر بگیر تا [[لشکریان]] [[مسلمان]] برسند و [[خداوند]] [[ظالمان]] و [[مفسدان]] را هلاک و [[مؤمنان]] را [[یاری]] می‌کند. زیاد [[نامه]] را خواند و به اعین نیز خبر داد. او گفت: امیدوارم بتوانم [[مردم]] را از اطراف ابن حضرمی دور سازم، از نزد زیاد بیرون رفت و به طرف منزلش رفت. پس در میان [[قوم]] خویش حاضر شد و بعد از بیان سخنانی به آنها به طرف ابن حضرمی و همراهان او رفت و به آنها گفت: ای قوم! [[بیعت]] خود را نشکنید و با [[امام]] خود مخالفت نکنید و راه دیگران را بر خود هموار نسازید، یک بار دیدید که [[پیمان‌شکنی]] چه سرانجام [[بدی]] برای شما داشت. آنها با اعین نجنگیدند اما همواره به او [[ناسزا]] می‌گفتند. پس اعین به طرف [[منزل]] خود رفت و ده نفر که گفته شده از [[خوارج]] بودند به دنبال او رفتند و در منزل به او حمله کردند و او را کشتند. در این هنگام [[زیاد]] [[تصمیم]] گرفت با گروهی از ازدیان که از او [[حمایت]] می‌کردند با ابن حضرمی بجنگد و از دیگر [[شیعیان]] نیز کمک بگیرد، اما [[بنی تمیم]] [[پیام]] فرستادند که ما به [[پناهنده]] شما کاری نداشتیم و شما نیز به پناهنده ما کاری نداشته باشید، ازدیان هم از [[جنگیدن]] با آنها خودداری کردند. ([[الغارات]]، ثقفی [[کوفی]]، ص۴۰۰-۳۷۳).</ref><ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[جاریه بن قدامه (مقاله)|مقاله «جاریه بن قدامه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۴، ص:۲۵۳-۲۵۶.</ref>
[[ابن عباس]] هم ماجرا را به [[علی]] خبر داد. در این هنگام ماجرای [[بصره]] در [[کوفه]] همگانی شد، و [[مردم]] از آن باخبر شدند. قبیله‌های [[بنی تمیم]] و [[قیس]] به ابن حضرمی پیشنهاد کردند، اکنون که زیاد، در دار الاماره نیست، او به آنجا برود. او هم آماده این کار شد اما قبیلة [[ازد]] به ابن حضرمی [[پیام]] دادند که ما اجازه نمی‌دهیم به دار الاماره وارد شوی و باید فردی که شما و ما به او [[راضی]] هستیم، به آنجا برود. [[یاران]] ابن حضرمی به این سخن توجهی نکردند و آماده حرکت به سوی دار الاماره شدند ولی افراد [[قبیله ازد]] جلوی آنها را گرفتند. در این هنگام [[احنف بن قیس]] به یاران ابن [[حشر]] می‌گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، شما شایسته‌تر از این مردم نیستید که در دار الاماره اقامت کنید. شما [[حق]] ندارید کسی را که مردم قبول ندارند، بر آنها [[حاکم]] کنید. یاران ابن حضرمی بازگشتند و احنف بن قیس نیز قبیلة ازدرا بازگردانید. هنگامی که ابن حضرمی به بصره وارد شد، در منزل ستبیل در [[قبیله]] بنی تمیم فرود آمد و افراد بنی تمیم و گروهی از تیره‌های مختلف قبیله [[مضر]] را دور خود جمع کرد در این هنگام، زیاد به [[ابو الاسود دوئلی]] گفت: [[اهل بصره]] به سخنان [[معاویه]] گوش می‌دهد و من به قبیلة ازد امیدی ندارم. أبو الأسود گفت: اگر از قبیله ازد جدا شوی، از تو [[حمایت]] نمی‌کنند، اما اگر نزد آنها بروی، از تو حمایت خواهند کرد. پس همان [[شب]] به سوی قبیله ازد رفت و در [[منزل]] [[صبرة بن شیمان]] فرود آمد و صبره نیز به او [[پناه]] داده [[روز]] بعد صبره به زیاد گفت: ماندن تو پیش از یک [[شب]] در اینجا جایز نیست و اگر مخفی شدن تو طولانی شود، مشکلاتی خواهد داشت. پس [[دستور]] داد تا [[مسجد]] حدان را که در آن نزدیکی بود، مرکز حضور او قرار دهند و آنجا منبری قرار داد و مامورانی گماشت. زیاد نیز [[نماز جمعه]] را در این مسجد اقامه می‌کرد. [[عبدالله]] بن حضرمی بر [[بصره]] و اطراف آن مسلط شد و شروع به گرفتن [[مالیات]] کرد ولی از دیان دور زیاد جمع شدند و او هم بالای [[منبر]] به آنها گفت: ای [[مردم]] [[ازد]]! شما [[دشمن]] من بودید ولی امروز [[دوستان]] بوده و از همه به من نزدیک ترید. اگر من در میان [[بنی تمیم]] بودم و ابن حضرمی در میان شما بود، من هرگز برای [[دستگیری]] او [[طمع]] نمی‌کردم؛ چون شما از او [[حمایت]] می‌کردید و اکنون هم ابن حضرمی نمی‌تواند درباره من کاری صورت دهد، چون شما از من حمایت می‌کنید. ای مردم! فرزند خورنده جگرها با افراد خود در این جا [[اختلاف]] انداخته است. [[معاویه]] هرگز نمی‌تواند بر [[علی]] {{ع}} [[پیروز]] شود؛ چرا که [[مهاجران]] و [[انصار]] او را [[یاری]] می‌کنند. من اکنون به عنوان [[امانت]] نزد شما هستم و شما [[حفظ]] کردن مرا به عهده گرفته‌اید. پس به [[عهد]] خود [[وفا]] کنید. من شما را در [[جنگ جمل]] دیده‌ام، اکنون هم در کنار [[حق]]، [[صبر]] کنید، همانگونه که در برابر [[باطل]] صبر کردید. شما مردمانی [[شجاع]] هستید و [[ترس]] و باطل در شما راه ندارد. در این هنگام، صبرة بن شیمان برخواست و برای ازدیان در حمایت از [[زیاد]] [[سخنرانی]] کرد. ازدیان به او گفتند: ما از تو حمایت می‌کنیم و تو به او پناه بده. زیاد خنده‌ای کرد و به صبره گفت: گویا شما از بنی تمیم می‌ترسید. صبرة گفت: اگر آنها [[احنف]] را به میدان بیاورند ما هم ابو صبره را می‌آوریم، و اگر آنها حتات را بیاورند، من با شما هستم. اگر در میان آنها جوانانی هست، ما هم جوانانی داریم. زیاد گفت: من خواستم مزاحی کرده باشم. هنگامی که [[بنی تمیم]] دانستند [[قبیله ازد]] از زیاد [[حمایت]] می‌کنند و به او [[پناه]] داده‌اند، برای ازدیان [[پیام]] فرستادند که شما [[امیر]] خود را (برای [[جنگ]]) بیرون بفرستید و ما نیز امیر خود را بیرون می‌فرستیم. آنگاه هر کدام [[پیروز]] شدند، از او [[اطاعت]] می‌کنیم؛ چرا که نمی‌خواهیم [[مردم]] کشته شوند. أبو صبرة به آنان پیام داد که شما این سخن را باید قبل از [[پناه دادن]] به زیاد می‌گفتید و اکنون این سخن، قبول نیست. کشته شدن زیاد و یا بیرون کردن او از [[بصره]] برای ما مساوی است و شما می‌دانید که ما به خاطر [[احترام]] او به او پناه داده‌ایم. بدانید که ما او را از بصره بیرون نخواهیم کرد. پس از اطلاع [[علی]] {{ع}} از این ماجرا، ایشان [[اعین بن ضبیعة مجاشعی]] را فرا خوانده و به او فرمودند: آیا خبر داری که [[قوم]] تو بر [[حاکم]] من شوریده‌اند و از ابن حضرمی [[پیروی]] می‌کنند؟ آنها مردم را از من دور کرده و بر پیروی از [[گمراهان]] [[دعوت]] می‌کنند و بصره را [[ناامن]] ساخته‌اند. اعین گفت: ناراحت نباشید. شما من را به سوی بصره روانه کنید تا آنها را پراکنده و ابن حضرمی را از بصره بیرون کرده باشم. علی {{ع}} فرمود: هم اکنون به سوی بصره برو. او نیز پس از ورود به بصره نزد زیاد رفت. زیاد به او خوش‌آمد گفت. این [[سخنان امام علی]] {{ع}} را به او رساند و نظر خود را نیز گفت. در این هنگام [[نامه]] علی {{ع}} به دست زیاد رسید که در آن نوشته بودند: من [[اعین بن ضبیعة]] را فرستادم تا قوم خود را از اطراف ابن حضرمی پراکنده سازد. اینک مراقب [[اعمال]] او باش. اگر او [[حسن ظن]] نشان داد، و افراد [[فاسد]] را پراکنده کرد، کار خوبی کرده است و اگر آنها از [[مخالفت]] دست برنداشتند و بر [[نافرمانی]] [[اصرار]] ورزیدند، خودت با همان گروهی که نزد تو هستند، با آنها بجنگ. اگر بر آنها [[پیروز]] شدی، که من [[پیروزی]] را می‌بینم، و اگر پیروز نشدی، با آنها با [[احتیاط]] [[رفتار]] کن و احوال را زیر نظر بگیر تا [[لشکریان]] [[مسلمان]] برسند و [[خداوند]] [[ظالمان]] و [[مفسدان]] را هلاک و [[مؤمنان]] را [[یاری]] می‌کند. زیاد [[نامه]] را خواند و به اعین نیز خبر داد. او گفت: امیدوارم بتوانم [[مردم]] را از اطراف ابن حضرمی دور سازم، از نزد زیاد بیرون رفت و به طرف منزلش رفت. پس در میان [[قوم]] خویش حاضر شد و بعد از بیان سخنانی به آنها به طرف ابن حضرمی و همراهان او رفت و به آنها گفت: ای قوم! [[بیعت]] خود را نشکنید و با [[امام]] خود مخالفت نکنید و راه دیگران را بر خود هموار نسازید، یک بار دیدید که [[پیمان‌شکنی]] چه سرانجام [[بدی]] برای شما داشت. آنها با اعین نجنگیدند اما همواره به او [[ناسزا]] می‌گفتند. پس اعین به طرف [[منزل]] خود رفت و ده نفر که گفته شده از [[خوارج]] بودند به دنبال او رفتند و در منزل به او حمله کردند و او را کشتند. در این هنگام [[زیاد]] [[تصمیم]] گرفت با گروهی از ازدیان که از او [[حمایت]] می‌کردند با ابن حضرمی بجنگد و از دیگر [[شیعیان]] نیز کمک بگیرد، اما [[بنی تمیم]] [[پیام]] فرستادند که ما به [[پناهنده]] شما کاری نداشتیم و شما نیز به پناهنده ما کاری نداشته باشید، ازدیان هم از [[جنگیدن]] با آنها خودداری کردند. ([[الغارات]]، ثقفی [[کوفی]]، ص۴۰۰-۳۷۳).</ref><ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[جاریه بن قدامه (مقاله)|مقاله «جاریه بن قدامه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۴، ص:۲۵۳-۲۵۶.</ref>


== نامه زیاد به [[علی]] {{ع}} ==
== نامه زیاد به [[علی]] {{ع}} ==
خط ۱۴۸: خط ۱۵۵:


== سرانجام جاریه ==
== سرانجام جاریه ==
جاریه حدود [[سال ۵۰ هجری]] در گذشت<ref>الوافی بالوفیات، صفدی، ج۱۱، ص۳۰.</ref><ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[جاریه بن قدامه (مقاله)|مقاله «جاریه بن قدامه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۴، ص:۲۶۸.</ref>
جاریه حدود سال ۵۰ هجری در گذشت<ref>الوافی بالوفیات، صفدی، ج۱۱، ص۳۰.</ref><ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[جاریه بن قدامه (مقاله)|مقاله «جاریه بن قدامه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۴، ص:۲۶۸.</ref>
 
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده: 1100831.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴ (کتاب)|'''سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴''']]
# [[پرونده:1100353.jpg|22px]] [[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[جاریه بن قدامه (مقاله)|مقاله «جاریه بن قدامه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴''']]
# [[پرونده:1100353.jpg|22px]] [[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[جاریه بن قدامه (مقاله)|مقاله «جاریه بن قدامه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}
۱۱۵٬۲۱۴

ویرایش