|
|
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{امامت}}
| | #تغییر_مسیر [[ابان بن عبدالرحمن بصری]] |
| <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ابان بن عبدالرحمن در تاریخ اسلامی]]</div>
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| ابان بن<ref>«بن» مصحف «عن» است و عبارت صحیح، «ابان عن عبدالرحمن» است.</ref> عبدالرحمن تنها در سند ۱ [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] به گزارش از کتاب [[تفسیر عیاشی]] ذکر شده: {{متن حدیث|وفي تفسير العياشي عَنْ أَبَانِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} يَقُولُ أَدْنَى مَا يَخْرُجُ بِهِ الرَّجُلُ مِنَ الْإِسْلَامِ أَنْ يَرَى الرَّأْيَ بِخِلَافِ الْحَقِ فَيُقِيمَ عَلَيْهِ قَالَ {{متن قرآن|وَمَنْ يَكْفُرْ بِالْإِيمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ}}<ref>«و هر کس گرویدن (به اسلام) را نپذیرد کردارش تباه می‌شود» سوره مائده، آیه ۵.</ref> وَ قَالَ الَّذِي {{متن قرآن|يَكْفُرْ بِالْإِيمَانِ}} الَّذِي لَا يَعْمَلُ بِمَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ وَ لَا يَرْضَى بِهِ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۴۵؛ به گزارش از تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۹۷، ح۴۲. </ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۲۵.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| [[حدیث]] یادشده، در کتاب‌های [[بحار الأنوار (کتاب)|بحار الأنوار]]<ref>ر.ک: بحارالأنوار، ج۶۹، ص۹۸، ح۱۶.</ref>، [[مستدرک الوسائل]]<ref>ر.ک: مستدرک الوسائل، ج۱۸، ص۱۷۶، ح۲۲۴۲۹.</ref> و [[جامع احادیث الشیعه]]<ref>ر.ک: جامع أحادیث الشیعه، ج۱، ص۲۹۴، ح۵۲۱.</ref> همین گونه از [[تفسیر عیاشی]] نقل شده؛ ولی در [[وسائل الشیعه]]<ref>ر.ک: وسائل الشیعه (ط - آل البیت)، ج۲۷، ص۶۰، ۳۳۱۹۷؛ (ط - اسلامیه)، ج۱۸، ص۳۹، ح۴۷.</ref> به جای «ابان بن عبدالرحمن»، «ابان عن عبدالرحمن» آمده که همین درست است و مراد از ابان، «[[ابان بن عثمان احمر]]» است، چنان که مقصود از عبدالرحمن، «[[عبدالرحمن بن ابی عبدالله بصری]]» است که در کتب رجالی آمده است.
| |
| شاید کسی [[معتقد]] به [[صحت]] اسم «ابان بن عبدالرحمن» باشد و به دو دلیل، وقوع تصحیف در آن را رد کند:
| |
| #این نام در [[رجال]] «[[شیخ طوسی]]»<ref>ر.ک: رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۷۸.</ref> در [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} ذکر شده است.
| |
| #در [[سند روایت]] [[کتاب شریف کافی]] قرار گرفته است<ref>{{متن حدیث|أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فِي الْجُبُنِّ قَالَ كُلُّ شَيْءٍ لَكَ حَلَالٌ حَتَّى يَجِيئَكَ شَاهِدَانِ يَشْهَدَانِ عِنْدَكَ أَنَّ فِيهِ مَيْتَةً}} </ref>.
| |
| | |
| «مرحوم اردبیلی» در [[جامع الرواة (کتاب)|جامع الرواة]]<ref>ر.ک: جامع الرواة، ج۱، ص۱۱.</ref> و «[[آیت الله خویی]]» در [[معجم رجال الحدیث]]<ref>ر.ک: معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۴۱، ش۳۲.</ref> ذیل عنوان «ابان بن عبدالرحمن» پس از نقل عنوان «[[شیخ طوسی]]» و اشاره به [[روایت]] کافی بی‌هیچ اعتراضی از کنار آن گذشته‌اند؛ بدین معنا که «ابان بن عبدالرحمن» در سند کافی همان «ابان بن عبدالرحمن، [[ابوعبدالله بصری]]» است که در رجال «شیخ طوسی» از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} شمرده شده است.
| |
| | |
| بر پایه تحقیق، احتمال یادشده درست نیست؛ زیرا در بعضی نسخه‌های کافی<ref>ر.ک: الکافی (ط. دارالحدیث)، ج۱۲، ص۵۰۹، ح۱۱۹۴۵.</ref> «ا[[بان عن عبدالله بن سلیمان]]» یعنی بدون «بن عبدالرحمن» ثبت شده که وقوع تصحیف را تقویت می‌کند، از این رو در سند کافی چند احتمال هست:
| |
| #{{عربی|"محمد بن الولید، عن أبان بن عبدالرحمن، عن عبدالله بن سلیمان...."}} | |
| #{{عربی|"محمد بن الولید، عن أبان، عن عبدالرحمن، عن عبدالله بن سلیمان...."}}
| |
| #{{عربی|"محمد بن الولید، عن أبان، عن عبدالرحمن و عبدالله بن سلیمان...."}}
| |
| #{{عربی|"محمد بن الولید، عن أبان، عن عبدالله بن سلیمان...."}}
| |
| با ملاحظه «[[راوی]]» و {{عربی|"مروی عنه"}} احتمال {{عربی|"محمد بن الولید، عن أبان عن عبدالرحمن، عن<ref>پس از جست‌وجوی بسیار، روایتی از «عبدالرحمن بن ابی عبدالله» از «عبدالله بن سلیمان» یافت نشده، بلکه روایتی پیدا شده که نشان می‌دهد این دو، هم طبقه بوده و همگی از امام صادق{{ع}} روایت کرده‌اند: {{متن حدیث|عَنْهُ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالا سَأَلْنَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} عَنِ الرَّجُلِ يَهَبُ الْهِبَةَ أَ يَرْجِعُ فِيهَا...}} (تهذیب الاحکام، ج۹، ص۱۵۵) بنابراین احتمال می‌رود که در سند روایت کافی، «عن» تصحیف «و» باشد.</ref> عبدالله بن سلیمان"}} درست است و مراد از آبان، «[[ابان بن عثمان احمر]]» و مقصود از عبدالرحمن، «عبدالرحمن بن ابی عبدالله» است، به قرینه روایت فراوانی «محمد بن الولید» از «ابان بن عثمان»<ref>ر.ک: الکافی، ج۳، ص۲۸۱، ح۱۴، ج۴، ص۲۶۹ (۵) و ۳۷۷ (ح ۹).</ref> و روایت او از «[[عبدالرحمن بن ابی عبدالله]]»<ref>ر.ک: الکافی، ج۲، ص۲۰۳ (۱۵) و۲۵۶ (ح۲۱)، ج۳، ص۱۴۶، ح۱۵.</ref>.
| |
| | |
| بر این اساس، نام «ابان بن عبدالرحمن» در سند کافی و اسم «ابان بن عبدالرحمن، أبوعبدالله بصری» که در [[رجال]] «[[شیخ طوسی]]»<ref>ر.ک: رجال الطوسی، ص۱۶۴، ش۱۸۷۸.</ref> و به دنبال آن در کتب رجالی<ref>ر.ک: نقد الرجال، ج۱، ص۴۲، ش۱۸؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۱؛ الفوائد الرجالیه (بحر العلوم)، ج۱، ص۳۶۲؛ منتهی المقال، ج۱، ص۱۳۶، ش۱۳؛ طرائف المقال، ج۱، ص۳۹۳، ش۳۰۸۳؛ أعیان الشیعه، ج۲، ص۱۰۰ و۳۷۵ (ش ۲۲۸۳)؛ ج۳، ص۶۱۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۹۰، ش۳۰؛ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۴۱، ش۳۲؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۱۱۰، ش۲۰، ج۱۱، ص۴۰۰، ش۵۴۴.</ref> پسین ذکر شده، درست نیست و چنین شخصی وجود خارجی ندارد؛ ولی عنوان «عبدالرحمن بن ابی عبدالله بصری» در کتب رجالی [[خاصه]] و [[عامه]] ذکر شده است:
| |
| | |
| «شیخ طوسی» در کتاب رجال در [[اصحاب امام صادق]]{{ع}}: {{عربی|"عبدالرحمن بن أبی عبدالله البصری، مولی بنی شیبان، أصله کوفی و اسم أبی عبد الله، میمون"}}<ref>رجال الطوسی، ص۲۹۹، ش۴۳۸۶.</ref> (نام [[راوی]] «عبدالرحمن»، نام پدرش «میمون» مکنی به «أبوعبدالله»).
| |
| | |
| «کشی» ذیل اسم «عبدالرحمان بن ابی عبدالله»: {{متن حدیث|قَالَ أَبُو عَمْرٍو: سَأَلْتُ مُحَمَّدَ بْنَ مَسْعُودٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ فَذَكَرَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ، أَنَّهُ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَيْمُونٍ الَّذِي فِي الْحَدِيثِ، وَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ اسْمُهُ مَيْمُونٌ، وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ هُوَ خَتَنُ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ}}<ref>رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، ص۳۱۱، ش۵۶۲.</ref>؛
| |
| | |
| بدان جهت در رجال [[شیعه]] با اسم «عبدالرحمن بن ابی عبدالله»<ref>ر.ک: رجال البرقی، ص۲۴؛ رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، ص۳۱۱، ش۵۶۲؛ رجال الطوسی، ص۲۳۶، ش۳۲۱۶؛ الرجال (ابن داود)، ص۲۲۲، ش۹۲۵.</ref>؛ ولی در رجال [[اهل سنت]]، با عنوان «عبدالرحمن بن میمون»<ref>ر.ک: التاریخ الکبیر، ج۵، ص۳۵۱، ش۱۱۱۳؛ تقریب التهذیب، ج۱، ص۵۹۳، ش۴۰۴۰؛ تهذیب التهذیب، ج۶، ص۲۵۵، ش۵۶۰.</ref> یاد شده است.
| |
| | |
| «[[نجاشی]]» نیز در ترجمه نوه‌اش «[[اسماعیل بن همام بن عبدالرحمن بن ابی عبدالله میمون بصری]]»<ref>ر.ک: رجال النجاشی، ص۳۰، ش۶۲.</ref> به او اشاره کرده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۲۵-۱۲۸.</ref>
| |
| | |
| ==نتیجه==
| |
| عنوان «ابان بن عبدالرحمن» در [[رجال]] «[[شیخ طوسی]]»، [[سند روایت]] کافی و سند روایت [[تفسیر عیاشی]] ([[روایت]] مورد بحث) وجود خارجی ندارد، بلکه کلمه «بن» [[مصحف]] «عن» و عنوان صحیح، «ابان عن عبدالرحمن» است.
| |
| | |
| و مراد از «اَبان»، «[[اَبان بن عثمان احمر]]» و مقصود از «عبدالرحمن»، «[[عبدالرحمن بن أبی عبدالله بصری]]» است که شرح حال هر کدام در [[آینده]] خواهد آمد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۲۹.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: IM009725.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۱''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:ابان بن عبدالرحمن]]
| |
| [[رده:مدخل]]
| |
| [[رده:اعلام]]
| |
