←استادان و شاگردان راوی
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
|||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ابراهیم بن هارون هیتی در تراجم و رجال]] | پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ابراهیم بن هارون هیتی در تراجم و رجال]] | پرسش مرتبط = }} | ||
== مقدمه == | |||
ابراهیم بن هارون هیتی<ref>ر. ک: طرائف المقال، ج۱، ص۱۵۴، ش۷۵۳؛ تنقیح المقال، ج۵، ص۶۸، ش۶۱۹؛ أعیان الشیعة، ج۲، ص۱۲۴، ش۱۵۱؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۲۲، ش۵۵۳؛ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۸۹، ش۳۳۱.</ref> در سند ۱ [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]]، به نقل از [[توحید]] [[شیخ صدوق]] آمده: | |||
{{متن حدیث|مَا حَدَّثَنَا بِهِ إِبْرَاهِيمُ بْنُ هَارُونَ الْهِيتِيُّ بِمَدِينَةِ السَّلَامِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي الثَّلْجِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ غَالِبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَيُّوبَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ الذُّهَلِيِّ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ {{ع}} {{متن قرآن|اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ}}<ref>خداوند، نور آسمان‌ها و زمین است سوره نور، آیه ۳۵.</ref> قَالَ كَذَلِكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ قُلْتُ {{متن قرآن|مَثَلُ نُورِهِ}}<ref>مثل نور او چون چراغدانی است سوره نور، آیه ۳۵.</ref> قَالَ مُحَمَّدٌ {{صل}}. | |||
قُلْتُ {{متن قرآن|كَمِشْكَاةٍ}}<ref>چراغدانی است سوره نور، آیه ۳۵.</ref> قَالَ صَدْرُ مُحَمَّدٍ صقَالَ قُلْتُ {{متن قرآن|فِيهَا مِصْبَاحٌ}} قَالَ فِيهِ نُورُ الْعِلْمِ يَعْنِي النُّبُوَّةَ قُلْتُ {{متن قرآن|الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ}} قَالَ عِلْمُ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} صَدَرَ إِلَى قَلْبِ عَلِيٍّ {{ع}} قُلْتُ {{متن قرآن|كَأَنَّهَا}} قَالَ لِأَيِّ شَيْءٍ تَقْرَأُ كَأَنَّها فَقُلْتُ فَكَيْفَ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ كَأَنَّهُ {{متن قرآن|كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ}} قُلْتُ {{متن قرآن|يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ}} قَالَ ذَلِكَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ {{ع}}لَا يَهُودِيٌّ وَ لَا نَصْرَانِيٌّ قُلْتُ {{متن قرآن|يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ}} قَالَ يَكَادُ الْعِلْمُ يَخْرُجُ مِنْ فَمِ الْعَالِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَنْطِقَ بِهِ قُلْتُ {{متن قرآن|نُورٌ عَلَى نُورٍ}} قَالَ الْإِمَامُ فِي إِثْرِ الْإِمَامِ {{ع}}}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۹، ص۳۰۴ - ۳۰۵ به گزارش از التوحید، ج۱، ص۱۵۷ - ۱۵۸، ح۳.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۵۷۰-۵۷۱.</ref> | |||
قُلْتُ {{متن قرآن|كَمِشْكَاةٍ}}<ref>چراغدانی است سوره نور، آیه ۳۵.</ref> قَالَ صَدْرُ مُحَمَّدٍ صقَالَ قُلْتُ {{متن قرآن|فِيهَا مِصْبَاحٌ}} قَالَ فِيهِ نُورُ الْعِلْمِ يَعْنِي النُّبُوَّةَ قُلْتُ {{متن قرآن|الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ}} قَالَ عِلْمُ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} صَدَرَ إِلَى قَلْبِ عَلِيٍّ{{ع}} قُلْتُ {{متن قرآن|كَأَنَّهَا}} قَالَ لِأَيِّ شَيْءٍ تَقْرَأُ كَأَنَّها فَقُلْتُ فَكَيْفَ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ كَأَنَّهُ {{متن قرآن|كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ}} قُلْتُ {{متن قرآن|يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ}} قَالَ ذَلِكَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ{{ع}}لَا يَهُودِيٌّ وَ لَا نَصْرَانِيٌّ قُلْتُ {{متن قرآن|يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ}} قَالَ يَكَادُ الْعِلْمُ يَخْرُجُ مِنْ فَمِ الْعَالِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَنْطِقَ بِهِ قُلْتُ {{متن قرآن|نُورٌ عَلَى نُورٍ}} قَالَ الْإِمَامُ فِي إِثْرِ الْإِمَامِ{{ع}}}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۹، ص۳۰۴ - ۳۰۵ به گزارش از التوحید، ج۱، ص۱۵۷ - ۱۵۸، ح۳.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۵۷۰-۵۷۱.</ref> | |||
== تحقیق == | == تحقیق == | ||
نام [[راوی]] در [[اسناد روایات]] با ضبط‌های گوناگون ذکر شده؛ مانند | نام [[راوی]] در [[اسناد روایات]] با ضبط‌های گوناگون ذکر شده؛ مانند «[[ابراهیم بن هارون هیتی]]»<ref>ر. ک: التوحید، ج۱، ص۱۵۷، ح۳؛ بحارالأنوار، ج۱۶، ص۳۵۵، ح۴۲.</ref>، «[[ابراهیم بن هارون هیسی]]»<ref>ر. ک: معانی الأخبار، ص۱۵، ح۷.</ref>، «[[ابراهیم بن هارون هیستی]]»، «[[ابراهیم بن هارون هیبستی]]»، «[[ابراهیم بن هارون هیثمی]]» <ref>ر. ک: بحار الأنوار، ج۴، ص۱۵، ح۴، ج۲۳، ص۳۰۶، ح۳؛ ج۳۵، ص۳۴، ح۳۲.</ref>، «[[ابراهیم بن هارون بن هیتی]]» <ref>ر. ک: البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۶۸، ح۷۶۳۰.</ref>، «[[ابراهیم بن هارون هیثی]]»<ref>ر. ک: تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۶۰۳، ش۱۷۳.</ref> و «[[ابراهیم بن هارون هاشمی]]»<ref>{{متن حدیث|حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ هَارُونَ الْهَاشِمِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي الثَّلْجِ...}}؛ (علل الشرائع، ج۱، ص۲۰۸، ح۱۱). </ref>. | ||
عنوان ابراهیم بن هارون هیتی درست است و دیگر عناوین مصحف‌اند؛ زیرا [[هیت]] نام شهری در کناره [[رود فرات]] است و شماری از [[راویان]] و [[محدثان]] منسوب به آن هستند<ref>{{عربی|هی بلدة علی الفرات من نواحی بغداد فوق الأنبار... ؛ و هیت أیضاً: دحل تحت عارض جبل بالیمامة. و هیت أیضاً: من قری حوران من ناحیة اللوی من أعمال دمشق}}؛ (معجم البلدان، ج۵، ص۴۲۱). | عنوان ابراهیم بن هارون هیتی درست است و دیگر عناوین مصحف‌اند؛ زیرا [[هیت]] نام شهری در کناره [[رود فرات]] است و شماری از [[راویان]] و [[محدثان]] منسوب به آن هستند<ref>{{عربی|هی بلدة علی الفرات من نواحی بغداد فوق الأنبار... ؛ و هیت أیضاً: دحل تحت عارض جبل بالیمامة. و هیت أیضاً: من قری حوران من ناحیة اللوی من أعمال دمشق}}؛ (معجم البلدان، ج۵، ص۴۲۱). | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۰: | ||
== استادان و [[شاگردان راوی]] == | == استادان و [[شاگردان راوی]] == | ||
ابراهیم بن هارون از محمد بن احمد بن | ابراهیم بن هارون از [[محمد بن احمد بن ابی‌ثلج]]<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۹، ص۳۰۴؛ التوحید، ج۱، ص۱۵۷، ح۳.</ref>، [[ابوبکر احمد بن محمد بن عیسی]]<ref>قصص الأنبیاء، ص۴۴، ح۱۰.</ref> و [[احمد بن محمد بن سعید]]<ref>اثبات الهداه، ج۲، ص۶۳، ح۱۷۱.</ref>[[حدیث]] نقل کرده که از اساتید وی به شمار می‌آیند و تنها [[شاگرد]] وی هم [[شیخ صدوق]]<ref>معانی الأخبار، ص۱۰۱، ح۳.</ref> است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۵۷۳.</ref> | ||
== جایگاه [[حدیثی]] راوی == | == جایگاه [[حدیثی]] راوی == | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۶: | ||
# [[راوی]] یادشده از [[مشایخ]] [[شیخ صدوق]] به شمار می‌آید که با تعبیر حدثنا در موارد متعدد از وی [[حدیث]] نقل کرده که نزد بعضی از [[رجالیان]] گونه‌ای [[مدح]] به شمار می‌آید<ref>ر. ک: تنقیح المقال، ج۵، ص۶۸، ش۶۱۹.</ref>. | # [[راوی]] یادشده از [[مشایخ]] [[شیخ صدوق]] به شمار می‌آید که با تعبیر حدثنا در موارد متعدد از وی [[حدیث]] نقل کرده که نزد بعضی از [[رجالیان]] گونه‌ای [[مدح]] به شمار می‌آید<ref>ر. ک: تنقیح المقال، ج۵، ص۶۸، ش۶۱۹.</ref>. | ||
# توجه به مضامین [[روایت]] وی، از جمله روایت مورد بحث. | # توجه به مضامین [[روایت]] وی، از جمله روایت مورد بحث. | ||
# توجه به [[جایگاه علمی]] و [[حدیثی]] استادش محمد بن ابی ثلج که در موارد متعدد از وی حدیث نقل کرده و در معرفی وی نوشتند: {{عربی|محمد بن أحمد بن محمد بن أبی الثلج عبدالله بن إسماعیل، أبوبکر البغدادی، الکاتب، یعرف بابن أبی الثلج. ولد سنة ثمان و ثلاثین و مائتین. سمع منه: هارون بن موسی التلعکبری، و له منه إجازة، و أبوالمفضل الشیبانی؛ و صنف کتباً، منها: ما نزل من القرآن فی أمیرالمؤمنین{{ع}}، البشری والزلفی فی فضائل الشیعة، تاریخ الأئمه{{عم}}، أخبار النساء الممدوحات، أخبار فاطمة و الحسن و الحسین{{عم}}، و من قال بالتفضیل من الصحابة، وغیرها؛ وکان فقیها، مؤرخاً، کثیر الحدیث، عیناً؛ و له روایة کثیرة من روایات أهل السنة. قال الخطیب البغدادی: سمع جده محمداً، و عمر بن شبة، و محمد بن حماد المقرئ، و القاسم بن محمد المروزی. روی عنه أبو الحسن الدارقطنی، و أبوحفص ابن شاهین، و یوسف بن عمر القواس وعده ابن الندیم فی فقهاء أصحاب الحدیث؛ ثم فی أصحاب أبی جعفر الطبری، المتفقهین علی مذهبه، و ذکر له کتاب السنن والآداب، و کتاب فضائل الصحابة، و کتاب الاختیار فی الأسانید. توفی سنة -خمس و عشرین و ثلاثمائة، و قیل: - اثنتین و عشرین}}<ref>موسوعة طبقات الفقهاء، ج۴، ص۳۶۳ - ۳۶۴، ش۱۵۵۸ به گزارش از فهرست ابن الندیم ۳۴۰، ۳۴۲، رجال النجاشی ۲ - ۲۹۹ برقم ۱۰۳۸، رجال الطوسی ۵۰۲ برقم ۶۴، تاریخ بغداد ۱ - ۳۳۸، رجال (ابن داوود)، ۲۹۶ برقم ۱۲۸۲، رجال العلامة ۱۶۱ برقم ۱۵۵، تهذیب التهذیب ۹ - ۲۰، جامع الرواة ۲ - ۵۸، بهجة الآمال ۶ - ۲۶۶، أعیان الشیعة ۹ - ۱۰۱، الذریعه ۳ - ۱۱۹ برقم ۴۰۵، معجم رجال الحدیث ۱۴ - ۳۱۳ برقم ۱۰۰۶۲، قاموس الرجال ۸- ۱۲).</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۵۷۳-۵۷۵.</ref> | # توجه به [[جایگاه علمی]] و [[حدیثی]] استادش محمد بن ابی ثلج که در موارد متعدد از وی حدیث نقل کرده و در معرفی وی نوشتند: {{عربی|محمد بن أحمد بن محمد بن أبی الثلج عبدالله بن إسماعیل، أبوبکر البغدادی، الکاتب، یعرف بابن أبی الثلج. ولد سنة ثمان و ثلاثین و مائتین. سمع منه: هارون بن موسی التلعکبری، و له منه إجازة، و أبوالمفضل الشیبانی؛ و صنف کتباً، منها: ما نزل من القرآن فی أمیرالمؤمنین {{ع}}، البشری والزلفی فی فضائل الشیعة، تاریخ الأئمه {{عم}}، أخبار النساء الممدوحات، أخبار فاطمة و الحسن و الحسین {{عم}}، و من قال بالتفضیل من الصحابة، وغیرها؛ وکان فقیها، مؤرخاً، کثیر الحدیث، عیناً؛ و له روایة کثیرة من روایات أهل السنة. قال الخطیب البغدادی: سمع جده محمداً، و عمر بن شبة، و محمد بن حماد المقرئ، و القاسم بن محمد المروزی. روی عنه أبو الحسن الدارقطنی، و أبوحفص ابن شاهین، و یوسف بن عمر القواس وعده ابن الندیم فی فقهاء أصحاب الحدیث؛ ثم فی أصحاب أبی جعفر الطبری، المتفقهین علی مذهبه، و ذکر له کتاب السنن والآداب، و کتاب فضائل الصحابة، و کتاب الاختیار فی الأسانید. توفی سنة -خمس و عشرین و ثلاثمائة، و قیل: - اثنتین و عشرین}}<ref>موسوعة طبقات الفقهاء، ج۴، ص۳۶۳ - ۳۶۴، ش۱۵۵۸ به گزارش از فهرست ابن الندیم ۳۴۰، ۳۴۲، رجال النجاشی ۲ - ۲۹۹ برقم ۱۰۳۸، رجال الطوسی ۵۰۲ برقم ۶۴، تاریخ بغداد ۱ - ۳۳۸، رجال (ابن داوود)، ۲۹۶ برقم ۱۲۸۲، رجال العلامة ۱۶۱ برقم ۱۵۵، تهذیب التهذیب ۹ - ۲۰، جامع الرواة ۲ - ۵۸، بهجة الآمال ۶ - ۲۶۶، أعیان الشیعة ۹ - ۱۰۱، الذریعه ۳ - ۱۱۹ برقم ۴۰۵، معجم رجال الحدیث ۱۴ - ۳۱۳ برقم ۱۰۰۶۲، قاموس الرجال ۸- ۱۲).</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۵۷۳-۵۷۵.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۸: | ||
[[رده:رجال تفسیری]] | [[رده:رجال تفسیری]] | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:طبقه نهم راویان]] | |||
[[رده:طبقه دهم راویان]] | |||