توکل در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
←پانویس
جز (جایگزینی متن - 'خداوند عزیز' به 'خداوند عزیز') |
(←پانویس) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
== حکایتی از [[توکّل]] [[پیامبر]] {{صل}} == | == حکایتی از [[توکّل]] [[پیامبر]] {{صل}} == | ||
# به [[نقل]] از [[جابر بن عبد الله]]: با [[پیامبر خدا]] {{صل}} برای شرکت در [[جنگی]] به طرف نجد، حرکت کردیم. [[پیامبر]] {{صل}} در یک وادی پر از درختان خاردار، به ما رسید و زیر درختی فرود آمد و شمشیرش را به یکی از شاخه‌های آن آویخت. [[مسلمانان]] برای [[پناه]] گرفتن در سایه درختان، در وادی، پراکنده شدند. [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: "من خوابیده بودم که مردی آمد و [[شمشیر]] را برداشت. از [[خواب]] که بیدار شدم، دیدم او بالای سرم [[ایستاده]] است. همین [[قدر]] فهمیدم که [[شمشیر]] در دست‌های او می‌درخشد. آن مرد به من گفت: کیست که تو را از دست من برهاند؟ گفتم: [[خدا]]. دوباره گفت: کیست که تو را از دست من برهاند؟ گفتم: [[خدا]]. آن مرد، [[شمشیر]] را غلاف کرد و نشست". [[پیامبر خدا]] {{صل}} هم متعرّض او نشد<ref>{{عربی|عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ: غَزَوْنَا مَعَ رَسُولِ اللهِ {{صل}} غَزْوَةً قِبَلَ نَجْدٍ، فَأَدْرَكَنَا رَسُولُ اللهِ {{صل}} فِي وَادٍ كَثِيرِ الْعِضَاهِ، فَنَزَلَ رَسُولُ اللهِ {{صل}} تَحْتَ شَجَرَةٍ، فَعَلَّقَ سَيْفَهُ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِهَا قَالَ وَتَفَرَّقَ النَّاسُ فِي الْوَادِي يَسْتَظِلُّونَ بِالشَّجَرِ قَالَ: فَقَالَ رَسُولُ اللهِ {{صل}}: إِنَّ رَجُلًا أَتَانِي وَأَنَا نَائِمٌ، فَأَخَذَ السَّيْفَ فَاسْتَيْقَظْتُ وَهُوَ قَائِمٌ عَلَى رَأْسِي، فَلَمْ أَشْعُرْ إِلَّا وَالسَّيْفُ صَلْتًا فِي يَدِهِ، فَقَالَ لِي: مَنْ يَمْنَعُكَ مِنِّي؟ قَالَ قُلْتُ: اللهُ، ثُمَّ قَالَ فِي الثَّانِيَةِ: مَنْ يَمْنَعُكَ مِنِّي؟ قَالَ قُلْتُ: اللهُ، قَالَ: فَشَامَ السَّيْفَ فَهَا هُوَ ذَا جَالِسٌ " ثُمَّ لَمْ يَعْرِضْ لَهُ رَسُولُ اللهِ {{صل}}}}؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۱۷۸۶، ح۱۳؛ صحیح البخاری، ج۳، ص۱۰۶۵، ح۲۷۵۳؛ السنن الکبری للنسائی، ج۵، ص۲۳۶، ح۸۷۷۲؛ مسند ابن حنبل، ج۵، ص۴۴، ح۱۴۳۴۱، کلّها نحوه؛ | # به [[نقل]] از [[جابر بن عبد الله]]: با [[پیامبر خدا]] {{صل}} برای شرکت در [[جنگی]] به طرف نجد، حرکت کردیم. [[پیامبر]] {{صل}} در یک وادی پر از درختان خاردار، به ما رسید و زیر درختی فرود آمد و شمشیرش را به یکی از شاخه‌های آن آویخت. [[مسلمانان]] برای [[پناه]] گرفتن در سایه درختان، در وادی، پراکنده شدند. [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: "من خوابیده بودم که مردی آمد و [[شمشیر]] را برداشت. از [[خواب]] که بیدار شدم، دیدم او بالای سرم [[ایستاده]] است. همین [[قدر]] فهمیدم که [[شمشیر]] در دست‌های او می‌درخشد. آن مرد به من گفت: کیست که تو را از دست من برهاند؟ گفتم: [[خدا]]. دوباره گفت: کیست که تو را از دست من برهاند؟ گفتم: [[خدا]]. آن مرد، [[شمشیر]] را غلاف کرد و نشست". [[پیامبر خدا]] {{صل}} هم متعرّض او نشد<ref>{{عربی|عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ: غَزَوْنَا مَعَ رَسُولِ اللهِ {{صل}} غَزْوَةً قِبَلَ نَجْدٍ، فَأَدْرَكَنَا رَسُولُ اللهِ {{صل}} فِي وَادٍ كَثِيرِ الْعِضَاهِ، فَنَزَلَ رَسُولُ اللهِ {{صل}} تَحْتَ شَجَرَةٍ، فَعَلَّقَ سَيْفَهُ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِهَا قَالَ وَتَفَرَّقَ النَّاسُ فِي الْوَادِي يَسْتَظِلُّونَ بِالشَّجَرِ قَالَ: فَقَالَ رَسُولُ اللهِ {{صل}}: إِنَّ رَجُلًا أَتَانِي وَأَنَا نَائِمٌ، فَأَخَذَ السَّيْفَ فَاسْتَيْقَظْتُ وَهُوَ قَائِمٌ عَلَى رَأْسِي، فَلَمْ أَشْعُرْ إِلَّا وَالسَّيْفُ صَلْتًا فِي يَدِهِ، فَقَالَ لِي: مَنْ يَمْنَعُكَ مِنِّي؟ قَالَ قُلْتُ: اللهُ، ثُمَّ قَالَ فِي الثَّانِيَةِ: مَنْ يَمْنَعُكَ مِنِّي؟ قَالَ قُلْتُ: اللهُ، قَالَ: فَشَامَ السَّيْفَ فَهَا هُوَ ذَا جَالِسٌ " ثُمَّ لَمْ يَعْرِضْ لَهُ رَسُولُ اللهِ {{صل}}}}؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۱۷۸۶، ح۱۳؛ صحیح البخاری، ج۳، ص۱۰۶۵، ح۲۷۵۳؛ السنن الکبری للنسائی، ج۵، ص۲۳۶، ح۸۷۷۲؛ مسند ابن حنبل، ج۵، ص۴۴، ح۱۴۳۴۱، کلّها نحوه؛ الارشاد، ج۱، ص۱۲، نحوه؛ بحار الأنوار، ج۲۱، ص۱۴، ح۱۱.</ref>. | ||
# به [[نقل]] از [[جابر بن عبد الله]]: [[پیامبر خدا]] {{صل}} در [[جنگ]] ذات الرقاع با [[قبیله]] عارب خصفه زیر نخلی فرود آمد و چون [[مشرکان]]، [[غفلت]] [[مسلمانان]] را در [[حفاظت]] از [[پیامبر]] {{صل}} دیدند، یکی از آنها به نام [[غورث بن حارث]] آمد و خود را به [[پیامبر]] {{صل}} رساند و با [[شمشیر]]، بالای سر ایشان ایستاد و گفت: چه کسی تو را در برابر من حفظ می‌کند؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "[[خداوند عزیز]] جلیل". [[شمشیر]] از دست آن مرد افتاد و [[پیامبر خدا]] {{صل}} آن را برداشت و فرمود: "حالا چه کسی تو را در برابر من حفظ می‌کند؟". مرد گفت: تو [[بهترین]] دستگیر من باش. [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "آیا [[گواهی]] می‌دهی که معبودی جز [[خداوند]] یکتا نیست؟". گفت: نه؛ امّا با تو [[عهد]] می‌کنم که با تو نجنگم و با کسانی هم که با تو می‌جنگند، [[همراهی]] نکنم. [[پیامبر]] {{صل}} آزادش گذاشت. او نزد همراهانش باز گشت و گفت: از نزد [[بهترین]] [[مردم]] پیش شما آمده‌ام<ref>{{عربی|عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ:: قَاتَلَ رَسُولُ اللهِ {{صل}} مُحَارِبَ خَصَفَةَ بِنَخْلٍ، فَرَأَوْا مِنَ الْمُسْلِمِينَ غِرَّةً، فَجَاءَ رَجُلٌ مِنْهُمْ يُقَالَ لَهُ: غَوْرَثُ بْنُ الْحَارِثِ، حَتَّى قَامَ عَلَى رَأْسِ رَسُولِ اللهِ {{صل}} بِالسَّيْفِ، فَقَالَ: مَنْ يَمْنَعُكَ مِنِّي؟ قَالَ: " اللهُ "، فَسَقَطَ السَّيْفُ مِنْ يَدِهِ، فَأَخَذَهُ رَسُولُ اللهِ {{صل}} فَقَالَ: " مَنْ يَمْنَعُكَ مِنِّي؟ " قَالَ: كُنْ كَخَيْرِ آخِذٍ، قَالَ: " أَتَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ "، قَالَ: لَا، وَلَكِنِّي أُعَاهِدُكَ أَنْ لَا أُقَاتِلَكَ، وَلَا أَكُونَ مَعَ قَوْمٍ يُقَاتِلُونَكَ، فَخَلَّى سَبِيلَهُ، قَالَ: فَذَهَبَ إِلَى أَصْحَابِهِ، قَالَ: قَدْ جِئْتُكُمْ مِنْ عِنْدِ خَيْرِ النَّاسِ}}؛ مسند ابن حنبل، ج۵، ص۱۵۱، ح۱۴۹۳۴؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۳۱، ح۴۳۲۲، بزیادة «وأنّی رسول الله» بعد «أتشهد أن لا إله إلا الله»؛ صحیح ابن حبان، ج۷، ص۱۳۸، ح۲۸۸۳، و فیه «کن خیراً منّی» بدل «کن کخیر آخذ»؛ مسند أبی یعلی، ج۲، ص۳۱۸، ح۱۷۷۲؛ المنتخب من مسند عبد بن حمید، ص۳۳۰، ح۱۰۹۶، و راجع؛ الکافی، ج۸، ص۱۲۷، ح۹۷.</ref><ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم]]، ج۱، ص ۴۹۲-۴۹۵.</ref>. | # به [[نقل]] از [[جابر بن عبد الله]]: [[پیامبر خدا]] {{صل}} در [[جنگ]] ذات الرقاع با [[قبیله]] عارب خصفه زیر نخلی فرود آمد و چون [[مشرکان]]، [[غفلت]] [[مسلمانان]] را در [[حفاظت]] از [[پیامبر]] {{صل}} دیدند، یکی از آنها به نام [[غورث بن حارث]] آمد و خود را به [[پیامبر]] {{صل}} رساند و با [[شمشیر]]، بالای سر ایشان ایستاد و گفت: چه کسی تو را در برابر من حفظ می‌کند؟ [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "[[خداوند عزیز]] جلیل". [[شمشیر]] از دست آن مرد افتاد و [[پیامبر خدا]] {{صل}} آن را برداشت و فرمود: "حالا چه کسی تو را در برابر من حفظ می‌کند؟". مرد گفت: تو [[بهترین]] دستگیر من باش. [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "آیا [[گواهی]] می‌دهی که معبودی جز [[خداوند]] یکتا نیست؟". گفت: نه؛ امّا با تو [[عهد]] می‌کنم که با تو نجنگم و با کسانی هم که با تو می‌جنگند، [[همراهی]] نکنم. [[پیامبر]] {{صل}} آزادش گذاشت. او نزد همراهانش باز گشت و گفت: از نزد [[بهترین]] [[مردم]] پیش شما آمده‌ام<ref>{{عربی|عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ:: قَاتَلَ رَسُولُ اللهِ {{صل}} مُحَارِبَ خَصَفَةَ بِنَخْلٍ، فَرَأَوْا مِنَ الْمُسْلِمِينَ غِرَّةً، فَجَاءَ رَجُلٌ مِنْهُمْ يُقَالَ لَهُ: غَوْرَثُ بْنُ الْحَارِثِ، حَتَّى قَامَ عَلَى رَأْسِ رَسُولِ اللهِ {{صل}} بِالسَّيْفِ، فَقَالَ: مَنْ يَمْنَعُكَ مِنِّي؟ قَالَ: " اللهُ "، فَسَقَطَ السَّيْفُ مِنْ يَدِهِ، فَأَخَذَهُ رَسُولُ اللهِ {{صل}} فَقَالَ: " مَنْ يَمْنَعُكَ مِنِّي؟ " قَالَ: كُنْ كَخَيْرِ آخِذٍ، قَالَ: " أَتَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ "، قَالَ: لَا، وَلَكِنِّي أُعَاهِدُكَ أَنْ لَا أُقَاتِلَكَ، وَلَا أَكُونَ مَعَ قَوْمٍ يُقَاتِلُونَكَ، فَخَلَّى سَبِيلَهُ، قَالَ: فَذَهَبَ إِلَى أَصْحَابِهِ، قَالَ: قَدْ جِئْتُكُمْ مِنْ عِنْدِ خَيْرِ النَّاسِ}}؛ مسند ابن حنبل، ج۵، ص۱۵۱، ح۱۴۹۳۴؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۳۱، ح۴۳۲۲، بزیادة «وأنّی رسول الله» بعد «أتشهد أن لا إله إلا الله»؛ صحیح ابن حبان، ج۷، ص۱۳۸، ح۲۸۸۳، و فیه «کن خیراً منّی» بدل «کن کخیر آخذ»؛ مسند أبی یعلی، ج۲، ص۳۱۸، ح۱۷۷۲؛ المنتخب من مسند عبد بن حمید، ص۳۳۰، ح۱۰۹۶، و راجع؛ الکافی، ج۸، ص۱۲۷، ح۹۷.</ref><ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری|م‍ح‍م‍دی ری‌ش‍ه‍ری، محمد]]، [[سیره پیامبر خاتم ج۱ (کتاب)|سیره پیامبر خاتم]]، ج۱، ص ۴۹۲-۴۹۵.</ref>. | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
== احادیث مرتبط == | == احادیث مرتبط == | ||
# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "[[خداوند]] - عزَّوجلّ! - به [[ | # [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "[[خداوند]] - عزَّوجلّ! - به [[داوود]] {{ع}} [[وحی]] فرمود که: هیچ‌یک از [[بندگان]] من به‌صورت واقعی و با [[نیّت]] [[حقیقی]] به من چنگ نزد و دیگران را رها نساخت، مگر آنکه چون [[آسمان]] و [[زمین]] و هرکس که میان این دو است او را به [[حیله]] گیرند، من او را از میان همه این موجودات به [[سلامت]] خارج سازم؛ و هیچ‌یک از [[بندگان]] من به‌صورت واقعی و با [[نیّت]] [[حقیقی]] به یکی از مخلوقات من چنگ نزد و مرا رها نساخت، مگر آنکه تمامی اسباب و علل [[آسمان]] و [[زمین]] را از دسترسش خارج ساختم و [[زمین]] را در زیر پایش خشمگین کردم، و [[پروا]] ننمودم که به کدامین بیابان هلاک شود!" <ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ: أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى دَاوُدَ {{ع}} مَا اعْتَصَمَ بِي عَبْدٌ مِنْ عِبَادِي دُونَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِي عَرَفْتُ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ ثُمَّ تَكِيدُهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِيهِنَّ إِلَّا جَعَلْتُ لَهُ الْمَخْرَجَ مِنْ بَيْنِهِنَّ وَ مَا اعْتَصَمَ عَبْدٌ مِنْ عِبَادِي بِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِي عَرَفْتُ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ إِلَّا قَطَعْتُ أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مِنْ يَدَيْهِ وَ أَسَخْتُ الْأَرْضَ مِنْ تَحْتِهِ وَ لَمْ أُبَالِ بِأَيِّ وَادٍ هَلَكَ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۶۳.</ref>؛ | ||
# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "[[بی‌نیازی]] و [[عزّت]] گردش می‌کنند، پس چون به جایی که محلّ [[توکّل]] است دست یابند، در آن ساکن می‌شوند" <ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ: إِنَّ الْغِنَى وَ الْعِزَّ يَجُولَانِ فَإِذَا ظَفِرَا بِمَوْضِعِ التَّوَكُّلِ أَوْطَنَا}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۶۴.</ref>؛ | # [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "[[بی‌نیازی]] و [[عزّت]] گردش می‌کنند، پس چون به جایی که محلّ [[توکّل]] است دست یابند، در آن ساکن می‌شوند" <ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ: إِنَّ الْغِنَى وَ الْعِزَّ يَجُولَانِ فَإِذَا ظَفِرَا بِمَوْضِعِ التَّوَكُّلِ أَوْطَنَا}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۶۴.</ref>؛ | ||
# یکی از [[یاران امام]] کاظم {{ع}} گوید: از ایشان درباره معنای [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ}}<ref>«و هر که بر خدا توکل کند همو وی را بسنده است» سوره طلاق، آیه ۳.</ref> سؤال کردم، ایشان فرمودند: [[توکل بر خدا]] چندین درجه دارد، یکی از آن درجات آن است که در تمامی کارهایت بر [[خدا]] [[توکل]] کنی، از این رو او با تو هر چه کرد بدان [[راضی]] باشی... و بدانی که در تمامی این امور حُکم به‌دست خداست. بر این اساس بر خدای [[توکّل]] کن، بدین‌گونه که کارهایت را به او واگذاری و به او در آن [[کارها]] و غیر آن [[اعتماد]] و تکیه کنی" <ref>{{متن حدیث|عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ {{ع}} قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ فَقَالَ التَّوَكُّلُ عَلَى اللَّهِ دَرَجَاتٌ مِنْهَا أَنْ تَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ فِي أُمُورِكَ كُلِّهَا فَمَا فَعَلَ بِكَ كُنْتَ عَنْهُ رَاضِياً تَعْلَمُ أَنَّهُ لَا يَأْلُوكَ خَيْراً وَ فَضْلًا وَ تَعْلَمُ أَنَّ الْحُكْمَ فِي ذَلِكَ لَهُ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ بِتَفْوِيضِ ذَلِكَ إِلَيْهِ وَ ثِقْ بِهِ فِيهَا وَ فِي غَيْرِهَا}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۶۵.</ref>؛ | # یکی از [[یاران امام]] کاظم {{ع}} گوید: از ایشان درباره معنای [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ}}<ref>«و هر که بر خدا توکل کند همو وی را بسنده است» سوره طلاق، آیه ۳.</ref> سؤال کردم، ایشان فرمودند: [[توکل بر خدا]] چندین درجه دارد، یکی از آن درجات آن است که در تمامی کارهایت بر [[خدا]] [[توکل]] کنی، از این رو او با تو هر چه کرد بدان [[راضی]] باشی... و بدانی که در تمامی این امور حُکم به‌دست خداست. بر این اساس بر خدای [[توکّل]] کن، بدین‌گونه که کارهایت را به او واگذاری و به او در آن [[کارها]] و غیر آن [[اعتماد]] و تکیه کنی" <ref>{{متن حدیث|عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ {{ع}} قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ فَقَالَ التَّوَكُّلُ عَلَى اللَّهِ دَرَجَاتٌ مِنْهَا أَنْ تَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ فِي أُمُورِكَ كُلِّهَا فَمَا فَعَلَ بِكَ كُنْتَ عَنْهُ رَاضِياً تَعْلَمُ أَنَّهُ لَا يَأْلُوكَ خَيْراً وَ فَضْلًا وَ تَعْلَمُ أَنَّ الْحُكْمَ فِي ذَلِكَ لَهُ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ بِتَفْوِيضِ ذَلِكَ إِلَيْهِ وَ ثِقْ بِهِ فِيهَا وَ فِي غَيْرِهَا}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۶۵.</ref>؛ | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: توکل]] | [[رده:توکل]] | ||
[[رده: مدخل | [[رده:مدخل]] | ||