بصیرت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بصیرت در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۴ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۱۷

۲۶٬۳۵۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۴ سپتامبر ۲۰۲۳

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۹۵

ویرایش

@@ خط ۴۲: / خط ۴۲: @@
 # [[خداوند]] به [[پیامبر]] می‌فرماید ازآنها سؤال کن که‌؟ آیا آنان که دارای بصیرتند با کوردلان برابرند که سؤال استفهام انکاری است، یعنی نه چنین نیست {{متن قرآن|قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ}}<ref>«بگو: من به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های خداوند نزد من است و غیب نمی‌دانم و به شما نمی‌گویم که من فرشته‌ام؛ جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم؛ بگو:» سوره انعام، آیه ۵۰.</ref>
 # از جانب [[خداوند]] نشانه‌های آشکار و بصیرت دهنده برای [[هدایت]] دل‌های شما و [[انتخاب]] راه روشن به سوی [[توحید]] آمده است و [[پیامبر]] کسی را بدون بصیرت به [[ایمان آوردن]] مجبور نمی‌کند: {{متن قرآن|قَدْ جَاءَكُمْ بَصَائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ... وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ}}<ref>«بی‌گمان بینش‌هایی از (سوی) پروردگارتان به شما رسیده است پس هر کس بینا شد به سود خود اوست و آنکه کور (دل) گشت به زیان وی است و من بر شما نگهبان نیستم» سوره انعام، آیه ۱۰۴.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۳۰.</ref>.
+==[[بصیرت]]==
+[[انسان‌ها]] در هنگام [[فتنه‌ها]] و [[هجوم]] [[شبهات]]، دچار نوعی [[تحیر]] و [[سرگردانی]] می‌شوند که خود عامل بسیاری از [[مصیبت‌ها]] و گرفتاری‌های بعدی است. مشکل اینجاست که اگر در فضای تیره و تار فتنه‌ها، [[اقدام]] را انجام دهند، ممکن است به [[هلاکت]] برسند و اگر دست از اقدام بشویند و به کناری بنشینند، [[فرصت‌ها]] از دست برود و زیانکار شوند. از این رو، [[خردمندان]] همواره در اندیشه‌اند تا پیش از وقوع فتنه‌ها و هجوم شبهات، خود را برای چنین زمان‌های [[بحرانی]] که در [[زندگی]] [[انسان]] کم نیست، آماده کنند.
+[[پرسش]] اساسی این است که چگونه می‌توان به توانایی‌ای دست یافت که در این فضای تیره و یا خاکستری فتنه‌ها و هجوم شبهات، بی‌هیچ تردیدی تصمیم درست گرفت و دست به اقدام مناسب زد و حتی از [[تهدید]] به عنوان یک [[فرصت]] استثنایی [[رشد]] بهره گرفت؛ چراکه در فتنه‌هاست که [[آدمی]] آبدیده می‌شود و توانایی‌های خویش را در میدان عمل به نمایش می‌گذارد.
+[[قرآن]] به این پرسش پاسخ داده و به آدمی آموخته است که چگونه می‌توان از [[تهدیدها]] به عنوان بهترین فرصت‌ها برای [[تحول]] کمالی [[سود]] جست و [[اسمای الهی]] سرشته در نهاد خویش را آشکار ساخت. نویسنده در این مطلب، پاسخ و راهکار [[قرآنی]] چگونگی [[پیشگیری]] از افتادن در دام فتنه‌ها را تبیین کرده است.
+==فتنه‌ها و شبهات، آزمونی [[الهی]]==
+از نظر قرآن، انسان تنها در شرایط سخت می‌تواند توانمندی‌های خویش را به فعلیت در آورد. از این رو [[آزمون]] و [[امتحان]] یکی از اساسی‌ترین اصول زندگی [[بشر]] در دنیاست و در این میان مدعیان [[ایمان]]، با [[سختی‌ها]] آزموده می‌شوند‌<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ}} «و بی‌گمان پیشینیان آنان را (نیز) آزموده‌ایم، و همانا خداوند راستگویان را خوب می‌شناسد و دروغگویان را (نیز) نیک می‌شناسد» سوره عنکبوت، آیه ۳.</ref> به گونه‌ای که گفته شده «البلاء للولاء، [[بلا]] و [[گرفتاری]] برای [[دوستان]] است». بنابراین هر کسی مدعی ایمان و [[دوستی]] با خداست می‌بایست این دوستی خویش را در آزمون‌های سخت و [[بلایا]] نشان دهد؛ چراکه بی‌آزمون و [[بلا]]، نمی‌توان اسمای سرشته شده را فعلیت بخشید و به [[خداوند]] [[تقرب]] جست.
+در [[حقیقت]]، آزمون‌های سخت ازقبیل [[شبهات]] و [[فتنه‌ها]]، برای فعلیت‌یابی تمامی [[اسمای الهی]] به [[ودیعت]] نهاده شده در [[آدمی]] است و [[انسان‌ها]] به‌ویژه [[مؤمنان]] بارها و بارها بدان آزموده می‌شوند تا در [[مقام صبر]] در آیند و همه اسمای ایشان فعلیت یابد. ‌<ref>{{متن قرآن|أَوَلَا يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لَا يَتُوبُونَ وَلَا هُمْ يَذَّكَّرُونَ}} «آیا نمی‌بینند که آنان هر سال یک یا دوبار (با بلا و سختی) آزمون می‌گردند باز هم نه توبه می‌کنند و نه در یاد می‌گیرند» سوره توبه، آیه ۱۲۶ و نیز {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ وَإِذًا لَاتَّخَذُوكَ خَلِيلًا}} «و نزدیک بود که تو را از آنچه ما به تو وحی کردیم (به ترفند) باز دارند تا جز آن را بر ما بربندی و آنگاه تو را بی‌گمان دوست می‌گرفتند» سوره اسراء، آیه ۷۳.</ref>
+[[فتنه]] در اصل به معنای قرار دادن طلا در [[آتش]] برای به دست آوردن خالصی آن است. [[انسانی]] که در فتنه قرار می‌گیرد در میان [[هرج و مرج]] و اختلالات [[زندگی]]، [[توانمندی]] و [[استعداد]] ذاتی خویش را آشکار می‌کند. در [[آموزه‌های قرآنی]] مصادیق بسیاری برای فتنه بیان شده است که از جمله می‌توان به [[مال]]، [[اولاد]]، [[کفر]] و مانند آن‌اشاره کرد. ‌<ref>مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفهانی، ص۶۲۳ و نیز مجمع‌البیان، ج ۱ و ۲، ص۵۱۱ و التحقیق، حسن مصطفوی، ج ۹، ص۲۳‌</ref>
+خداوند در [[آیه]] ۷ [[سوره آل عمران]]، [[متشابهات]] [[قرآن]] را یکی از عوامل فتنه و [[آزمون الهی]] می‌داند. بنابراین تنها کسانی که [[بیمار]] [[دل]] هستند و [[اهل]] [[بصیرت]] نمی‌باشند در دام فتنه متشابهات [[قرآنی]] می‌افتند و به جای آنکه آن را به [[محکمات]] قرآنی بازگردانند به همان بسنده می‌کنند و این گونه در دام [[فتنه]] گرفتار می‌آیند.
+به هر حال [[فتنه‌ها]] و [[شبهات]]، [[آزمون‌های الهی]] هستند که [[آدمی]] می‌بایست خود را برای مقابله با آن و خروج سالم از آن آماده کند.
+==[[پیشگیری]]، بهتر از درمان==
+بی‌گمان پیشگیری بهتر از درمان است؛ بنابراین بهتر آن است که آدمی خود را برای فتنه‌ها آماده کند تا در هنگام [[هجوم]] بی‌امان آن بتواند سربلند از درون [[آتش]] فتنه‌ها بیرون آید. ازاین روست که [[خداوند]] در [[آیه]] ۲۵ [[سوره انفال]]، [[تقوا]] را به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیشگیری از آسیب‌های فتنه بیان می‌کند.
+به سخن دیگر، آدمی در [[دنیا]] گرفتار فتنه‌ها خواهد بود و حتی وجود [[متشابهات]] در کنار [[محکمات]] [[قرآنی]]، بر اساس همین [[فلسفه]] [[آزمون]] و [[ابتلای الهی]] است. بنابراین [[انسان]] نمی‌تواند از فتنه به معنای [[آزمون الهی]] [[رهایی]] یابد؛ زیرا [[بلا]] و [[امتحان]] و [[ابتلا]] در [[زندگی]] [[بشر]] در دنیا، از [[سنت الهی]] است که هیچ‌گونه [[تخلف]] و تبدلی در آن راه پیدا نمی‌کند.
+خداوند از [[مؤمنان]] می‌خواهد تا نسبت به فتنه تقوا پیدا کنند؛ زیرا فتنه تنها به [[ظالمان]] تعلق نمی‌گیرد بلکه همگی گرفتار فتنه‌های [[الهی]] خواهند شد. بنابراین مراد از تقوا به معنای [[پرهیز]] از فتنه نیست، بلکه مراد همان وقایه و [[حفظ]] خود از فتنه می‌باشد. به این معنا که آدمی به گونه‌ای خود را بسازد که سپری محکم و [[استوار]] در برابر فتنه‌های الهی داشته باشد که آدمی دچار آن می‌شود و هیچ کسی از اصابت آن در [[امان]] نیست. براین اساس، ساخت سازه‌ای محکم که آدمی را در [[پوشش]] [[امنیتی]] خود نگه دارد، همان [[هدف]] خداوند در [[قرآن]] است. به این معنا که آدمی می‌بایست به گونه‌ای خود را بسازد که نسبت به فتنه‌ها بتواند خود را حفظ کند.
+==تقوا، بصیرت‌زا و فرقان‌ساز==
+اصولا توده‌های [[مردم]] که [[بیماردل]] نیستند و جزو دسته [[منافقان]] و [[ستمگران]] و [[فاسقان]] قرار نمی‌گیرند، به [[سادگی]] در دام فتنه‌های گوناگون می‌افتند و گروه‌های پیش گفته از ایشان برای مقاصد شوم خویش بهره می‌گیرند تا به اهداف [[پلید]] خود دست یابند. در [[حقیقت]] توده‌های [[مردم]]، بازیچه فتنه‌گری گروه‌های فوق می‌باشند و آنان برای دستیابی به مقاصد خود نیازمند [[همراهی]] این قبیل [[مردمان]] هستند.
+از آنجاکه فتنه‌های [[الهی]] به معنای آزمون‌های سخت، اختصاصی به [[ستمکاران]] ندارد و همه مردمان به‌ویژه [[مؤمنان]] را در بر می‌گیرد، می‌بایست نسبت به آنها خود را واکسینه کرد و نوعی وقایه و [[تقوا]] برای خود فراهم آورد. توده‌های مردم در این راه می‌توانند از [[هوشیاری]] و تقوای [[رهبران]] خود بهره گیرند ولی این به [[تنهایی]] کفایت نمی‌کند؛ زیرا در فضای تیره و تار [[فتنه‌ها]] نمی‌توان [[امید]] داشت تا حتی رهبران [[واقعی]] خود را [[شناخت]]؛ چراکه گاه فتنه‌ها در ارتباط با رهبران و تردیدافکنی [[بیماردلان]] نسبت به [[رهبری]] آنان می‌باشد. اینجاست که [[انسان]] می‌بایست دست کم زمینه‌ای برای [[گرایش]] به [[پاکی‌ها]] و راستی‌ها در خود داشته باشد و [[فطرت سالم]] خود را همچنان [[حفظ]] یا تقویت کرده باشد. این مهم جز از راه تقویت [[تقوای الهی]] امکان‌پذیر نیست.
+[[خداوند]] در [[آیه]] ۲۹ [[سوره انفال]] به تقوا به عنوان مهم‌ترین و اساسی‌ترین عامل حفظ فطرت سالم و [[عقل سلیم]] و تقویت آن توجه می‌دهد. همچنین در آیه ۲۵ همین [[سوره]] به این نکته اشاره می‌کند که [[انسان‌ها]] همگی گرفتار [[فتنه]] هستند و مؤمنان می‌بایست خود را از آن حفظ کنند و نسبت به آن وقایه پیدا نمایند. در آیه ۲۹ تبیین می‌کند که تقوای الهی شرایطی ایجاد می‌کند که عامل اصلی ایجاد فرقان در انسان است. به این معنا که تقوا موجب می‌شود تا [[آدمی]] بتواند میان [[حق و باطل]] جدایی افکند و از بصیرتی [[سود]] برد که این [[توانایی]] را به وی می‌بخشد. هنگامی که آدمی دارای [[قدرت]] فرقان و توانایی [[بصیرت]] شد، دیگر به [[سادگی]] می‌تواند خود را از هر گونه فتنه‌ای در هر سطح و درجه‌ای حفظ کند؛ زیرا قدرت [[تشخیص حق]] از [[باطل]] یعنی فرقان در کنار [[بصیرت]] و [[بینایی]] دیدن [[حقایق]] به [[علم]] [[شهودی]] و حضوری، شخص را در [[دژ]] [[امنیت]] [[الهی]] قرار می‌دهد.
+با نگاهی به مصادیق فرقان، یعنی [[آیات]] [[استوار]] و محکم قرآن‌<ref>{{متن قرآن|شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}} «(روزهای روزه گرفتن در) ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستاده‌اند؛ به رهنمودی برای مردم و برهان‌هایی (روشن) از راهنمایی و جدا کردن حقّ از باطل. پس هر کس از شما این ماه را دریافت (و در سفر نبود)، باید (تمام) آن را روزه بگیرد و اگر بیمار یا در سفر بود، شماری از روزهایی دیگر (روزه بر او واجب است)؛ خداوند برای شما آسانی می‌خواهد و برایتان دشواری نمی‌خواهد و (می‌خواهد) تا شمار (روزه‌ها) را کامل کنید و تا خداوند را برای آنکه راهنمایی‌تان کرده است به بزرگی یاد کنید و باشد که سپاس گزارید» سوره بقره، آیه ۱۸۵.</ref>، [[کتب آسمانی]] چون [[تورات]] و انجیل‌<ref>{{متن قرآن|وَإِذْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ}} «و (یاد کنید) آنگاه را که به موسی کتاب و فرقان دادیم، باشد که به راه آیید» سوره بقره، آیه ۵۳ و {{متن قرآن|نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ * مِنْ قَبْلُ هُدًى لِلنَّاسِ وَأَنْزَلَ الْفُرْقَانَ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَاللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ}} «(این) کتاب را که کتاب‌های آسمانی پیش از خود را راست می‌شمارد، به حق بر تو (به تدریج) فرو فرستاد و تورات و انجیل را (یکجا) فرو فرستاد * از پیش، که رهنمون مردم است و فرقان را فرو فرستاد؛ بی‌گمان آنان که به آیات خداوند کفر می‌ورزند عذابی سخت خواهند داشت و خداوند پیروزمندی دادستاننده است» سوره آل عمران، آیه ۳-۴ و نیز {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى وَهَارُونَ الْفُرْقَانَ وَضِيَاءً وَذِكْرًا لِلْمُتَّقِينَ}} «و به راستی به موسی و هارون فرقان و روشنایی و یادکردی برای پرهیزگاران دادیم؛» سوره انبیاء، آیه ۴۸.</ref>[[برهان]] و [[حجت‌های الهی]] چون [[وحی]] و [[عقل]] [[قطعی]]، [[شریعت اسلام]] ‌<ref>بقره، آیه ۵۳ و انبیاء، آیه ۴۸‌</ref> و مانند آن می‌توان دریافت که [[حق]] را تنها از طریق عقل قطعی و وحی معتبر و قطعی می‌توان به دست آورد.
+در [[حقیقت]] [[عقل سلیم]] و [[وحی الهی]]، دو عامل مهمی هستند که به [[آدمی]] در جهت [[تشخیص حق]] از [[باطل]] کمک می‌کنند. [[پیروی]] [[انسان]] از این دو عامل موجب می‌شود تا آدمی در دژی قرار گیرد که [[فتنه‌ها]] هیچ راه نفوذی بدان نمی‌یابند؛ زیرا عقل به آدمی [[حکم]] می‌کند تا از هرگونه پلشتی و [[زشتی]] که [[حکم عقل]]، حکم عقلا و [[حکم شریعت]] است [[پرهیز]] کند. [[اطاعت]] از این امر موجب می‌شود تا انسان از نوری [[الهی]] برخوردار شود و همین [[نور]] است که بر فتنه‌ها و [[شبهات]] [[روشنایی]] می‌افکند و انسان را [[قادر]] به تشخیص حق از باطل می‌کند. در حقیقت، [[تقوای الهی]] نوری است که در [[دل]] آدمی روشن می‌شود و فرقان‌ساز و بصیرت‌زا می‌گردد.
+تقوای الهی علاوه بر اینکه عامل فرقان و [[قدرت]] تشخیص حق از باطل است در حقیقت عامل [[بصیرت]] زا نیز می‌باشد؛ چراکه فرقان به معنای خارج‌کننده انسان از شبهات و [[توانایی]] تشخیص حق از باطل است، چیزی جز همان بصیرت نیست؛ زیرا بصیرت در مفهوم [[قرآنی]] [[بینایی]] [[شهودی]] انسان است که [[حقایق]] برای وی آشکار می‌شود. بنابراین با قدرت فرقان است که انسان حقیقت را از باطل جدا می‌کند و در میان فتنه‌ها و شبهات، حق را می‌یابد. یافتن حق نیز چیزی جز همان دستیابی به بصیرت نیست. از این رو می‌توان گفت، تقوای الهی موجب فرقان و عامل بصیرت است. پس بصیرت فرقانی، بصیرتی است که در فتنه‌ها به سبب جدایی [[حق]] از [[باطل]] برای [[آدمی]] پدید می‌آید.
+به سخن دیگر، [[تقوای الهی]] موجب می‌شود تا آدمی به یک [[توانایی]] دست یابد که همان [[قدرت]] [[تشخیص حق]] از باطل می‌باشد و این شدنی نیست مگر آنکه افزون بر چشم ظاهری، [[انسان]] به چشم [[دل]] نیز مجهز شود،؛ چراکه با چشم ظاهری نمی‌توان حق را از باطل جدا کرد؛ زیرا باطل چنان خود را در جلوه حق ظاهر می‌کند که آدمی در می‌ماند. در این جاست که آدمی می‌بایست از توانایی دیگری برخوردار باشد تا بتواند از ورای ظاهر [[فریبنده]]، [[حقیقت]] را ببیند و از باطل جدا کند. در درون [[تاریکی]] [[فتنه‌ها]] و تیرگی [[شبهات]] نمی‌توان [[حق و باطل]] را دید. اینجاست که [[نور]] [[باطنی]] باید بر درون تاریکی بتابد و ظاهر را بشکافد و به [[باطن]] در آید و حق را از باطل جدا نماید. این نور تابنده همان نور بصیرتی است که در [[آدم]] [[متقی]] وجود دارد. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید [[شیعیان]] ما دارای چهار دیده هستند. دو چشم ظاهر که در سر است و دو چشم باطن که در [[قلب]] است. البته همه [[انسان‌ها]] این گونه هستند ولی [[خداوند]] تنها چشم باطن و قلب [[مؤمنان]] را باز می‌کند و چشمان باطن دیگران [[کور]] می‌ماند و باز نمی‌شود.‌<ref>کافی، کلینی، ج۸، ص۲۱۵، حدیث ۲۶۰‌</ref>
+کوردلی غیر مؤمنان به سبب [[پیروی]] از [[هوای نفسانی]] ‌<ref>نهج‌البلاغه، نامه ۳۱ و غرر الحکم، حدیث ۵۸۰‌</ref>، [[گرایش به دنیا]] و [[آرزوها]] و [[آمال]] دنیوی‌<ref>بحارالانوار، ج ۷۷، ص۱۶۳، حدیث ۱۸۷‌</ref>، [[غفلت]] از [[خدا]] و [[آخرت]] ‌<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ}} «و بی‌گمان بسیاری از پریان و آدمیان را برای دوزخ آفریده‌ایم؛ (زیرا) دل‌هایی دارند که با آن درنمی‌یابند و دیدگانی که با آن نمی‌نگرند و گوش‌هایی که با آن نمی‌شنوند؛ آنان چون چارپایانند بلکه گمراه‌ترند؛ آنانند که ناآگاهند» سوره اعراف، آیه ۱۷۹ و بحارالانوار، ج ۱، ص۱۲۲ حدیث ۱۱‌</ref>، [[حب]] و [[بغض]] نادرست ‌<ref>بحارالانوار، ج ۷۷، ص۱۶۵، حدیث ۲‌</ref>، عمل نکردن به [[علم]] و [[دانش]] ‌<ref>بحارالانوار، ج ۷۷، ص۱۰۰، حدیث ۱‌</ref> و [[لجاجت]] و [[خیره]] سری‌<ref>{{متن قرآن|فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَكُمْ * أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ}} «آیا جز این امید دارید که چون (از کتاب خداوند) رو بگردانید، در زمین تباهی انگیزید و پیوندتان را با خویشاوندان بگسلید؟ * آنان کسانی هستند که خداوند آنان را لعنت کرده است و ناشنوایشان ساخته و چشم‌هاشان را نابینا کرده است» سوره محمد، آیه ۲۲-۲۳.</ref> است. بنابراین آنان نمی‌توانند از ظاهر بگذرند و [[باطن]] چیزی را ببینند و [[حق]] را از [[باطل]] تشخیص دهند. این گونه است که در [[فتنه‌ها]] گرفتار می‌آیند و فتنه‌ها آنان را [[غرق]] کرده و به [[هلاکت]] می‌رساند.
+[[امام علی]]{{ع}} درباره زیان‌های بی‌بصیرتی که از [[کور]] دلی چشم و [[بی‌تقوایی]] حاصل می‌شود، می‌فرماید: هر که از دیدن آنچه پیش روی اوست کور شود، نهال [[شک]] را در سینه خود نشانیده است. ‌<ref>غررالحکم، حدیث ۸۸۵۵‌</ref> آن حضرت{{ع}} همچنین می‌فرمایند: [[شبهه]] را به این دلیل شبهه نامیده‌اند که در ظاهر شبیه حق است، اما [[دوستان]] [[خدا]] چراغ راه‌شان در [[تاریکی]] [[شبهه‌ها]]، [[یقین]] است و راهنمایشان [[راه راست]] ولی [[دشمنان خدا]] انگیزه‌شان برای شبهه [[گمراهی]] است و راهنمایشان [[کوری]] می‌باشد. ‌<ref>غررالحکم، حدیث ۳۹۰۹‌</ref> و [[امام صادق]]{{ع}} توضیح می‌دهد که: کسی که بدون [[بینش]] عمل کند همچون کسی است که در [[بیراهه]] برود. چنین کسی هر چه تندتر رود و [[شتاب]] گیرد از راه راست دورتر خواهد شد. ‌<ref>بحارالانوار، ج ۱، ص۲۰۶، حدیث ۱‌</ref> این‌گونه است که [[بی‌بصیرت]] گرفتار [[ریا]] می‌شود ‌<ref>بحارالانوار، ج ۷۷، ص۳۷۸ حدیث ۱‌</ref> و بغض و [[کینه]] [[اهل بیت]]{{ع}} را در [[دل]] می‌کارد‌<ref>بحارالانوار، ج ۱۰، ص۱۱۱، حدیث ۱‌</ref> و در [[روز قیامت]] پشیمان و نادم خواهد بود‌<ref>بحارالانوار، ج ۲۴، ص۳۴۸، حدیث ۶۰‌</ref>
+در [[ارزش]] [[بصیرت]] فرقانی همین بس که [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} می‌فرماید: نگاه چشم و دیده ظاهر سودی نمی‌دهد هنگامی که بصیرت [[کور]] باشد. ‌<ref>غررالحکم، حدیث ۹۹۷۲‌</ref> بنابراین [[انسان]] باید تلاش کند تا افزون بر چشم ظاهر چشم [[باطن]] خویش را نیز روشن سازد و همچنین افزون بر [[علم حصولی]] اکتسابی از طریق چشم ظاهر، از [[علم]] [[شهودی]] از طریق چشم باطن نیز برخوردار شود؛ زیرا همه چیز در این [[تقوا]] و بصیرت فرقانی است که خدایی شدن و [[ربوبیت]] یافتن بخشی از آثار آن است.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[بصیرت فرقانی شاخص تشخیص حق از باطل (مقاله)|بصیرت فرقانی شاخص تشخیص حق از باطل]].</ref>.
 == منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:000056.jpg|22px]] [[الهه هادیان رسنانی|هادیان رسنانی، الهه]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']]
 # [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:11790.jpg|22px]] [[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[بصیرت فرقانی شاخص تشخیص حق از باطل (مقاله)|'''بصیرت فرقانی شاخص تشخیص حق از باطل''']]
 {{پایان منابع}}