شکرگزاری در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۵۹

مقدمه

«شُکر» در لغت یعنی تصور نعمت (دانستن اینکه: آنچه داری نعمت است و از ناحیه دیگری) و آشکار و ظاهر کردن آن^[۱]، برخی نیز آن را ستایش احسان‌کننده دانسته‌اند^[۲] و در مقابل آن: «کفر» قرار دارد به‌معنای پوشاندن نعمت^[۳].^[۴]

در تعریفی دیگر چنین آمده است: «شکر» به معنای توجه‌داشتن و اظهارکردن نعمت و عنایتی است که از کسی و یا مقامی به انسان می‌رسد. لذا به حیوانی که با کمترین غذا چاق می‌شود و نعمت را اظهار می‌کند «دابّه شکور» گفته می‌شود. واژه «شکر» در مورد نعمت‌های مادی و معنوی، هر دو به کار می‌رود. بنا بر قول راغب اصفهانی، اصل این واژه از «عین شَکری» است؛ یعنی چشمه‌ای که سرریز از آب است. از این‌رو، شکر تنها به ابراز تشکر و قدردانی اطلاق نمی‌شود؛ بلکه مراد از آن، ابراز کامل قدردانی از منعم، به صورت قلبی و لسانی و عملی است^[۵].^[۶]

منابع

پانویس

↑ الشُّكْرُ: تصوّر النّعمة و إظهارها... و يضادّه الْكُفْرُ، و هو: نسيان النّعمة و سترها؛ المفردات، ص۴۶۱.
↑ جوهری، الصحاح، ۲/۷۰۲.
↑ و الكُفْرُ: نقيض الشكر. كَفَرَ النعمةَ، أي: لم يشكرها؛ العین، ج۵، ص۳۵۶؛ لسان العرب، ج۵، ص۱۴۴.
↑ شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۳۳- ۱۳۴؛ رضوانی‌پور، مهدی، مقاله «شکر»، دانشنامه امام خمینی ج۶، ص۴۴۰ ـ ۴۴۶.
↑ مفردات ألفاظ القرآن، ص۴۶۲.
↑ فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲، ص ۳۵۸.

[1] الشُّكْرُ: تصوّر النّعمة و إظهارها... و يضادّه الْكُفْرُ، و هو: نسيان النّعمة و سترها؛ المفردات، ص۴۶۱.

[2] جوهری، الصحاح، ۲/۷۰۲.

[3] و الكُفْرُ: نقيض الشكر. كَفَرَ النعمةَ، أي: لم يشكرها؛ العین، ج۵، ص۳۵۶؛ لسان العرب، ج۵، ص۱۴۴.

[4] شکری، آرزو، حقوق اهل بیت، ص۱۳۳- ۱۳۴؛ رضوانی‌پور، مهدی، مقاله «شکر»، دانشنامه امام خمینی ج۶، ص۴۴۰ ـ ۴۴۶.

[5] مفردات ألفاظ القرآن، ص۴۶۲.

[6] فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲، ص ۳۵۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{نبوت}}
+{{مدخل مرتبط
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[شکرگزاری]]''' است. "'''[[شکرگزاری]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+| موضوع مرتبط = شکرگزاری
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[شکرگزاری در لغت]] - [[شکرگزاری در قرآن]] - [[شکرگزاری در حدیث]] - [[شکرگزاری در نهج البلاغه]] - [[شکرگزاری در کلام اسلامی]] - [[شکرگزاری در اخلاق اسلامی]] - [[حق شکرگزاری]] - [[شکرگزاری در معارف دعا و زیارات]] - [[شکرگزاری در معارف و سیره سجادی]] - [[شکرگزاری در معارف و سیره رضوی]] - [[شکرگزاری در جامعه‌شناسی اسلامی]]</div>
+| عنوان مدخل  = شکرگزاری
-<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[شکرگزاری (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
+| مداخل مرتبط = [[شکرگزاری در لغت]] - [[شکرگزاری در قرآن]] - [[شکرگزاری در حدیث]] - [[شکرگزاری در نهج البلاغه]] - [[شکرگزاری در اخلاق اسلامی]] - [[شکرگزاری در معارف دعا و زیارات]] - [[شکرگزاری در معارف و سیره علوی]] - [[شکرگزاری در معارف و سیره سجادی]] - [[شکرگزاری در معارف و سیره امام جواد]] - [[شکرگزاری در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[شکرگزاری در حقوق اسلامی]] - [[شکرگزاری در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
-<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
+| پرسش مرتبط  =
+}}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-[[شکر]] به معنای توجه‌داشتن و اظهارکردن [[نعمت]] و عنایتی است که از کسی و یا مقامی به [[انسان]] می‌رسد. لذا به حیوانی که با کمترین [[غذا]] چاق می‌شود و نعمت را اظهار می‌کند “دابّه شکور” گفته می‌شود. واژه شکر در مورد نعمت‌های مادی و [[معنوی]]، هر دو به کار می‌رود. بنا بر قول راغب، اصل این واژه از “عین شَکری” است؛ یعنی چشمه‌ای که سرریز از آب است. از این‌رو، شکر تنها به ابراز تشکر و [[قدردانی]] اطلاق نمی‌شود؛ بلکه مراد از آن، ابراز کامل قدردانی از [[منعم]]، به صورت [[قلبی]] و لسانی و عملی است<ref>مفردات ألفاظ القرآن، ص۴۶۲.</ref>. براین اساس، [[خداوند]] در [[قرآن]]، [[مقام]] شاکرین را در مراتبی عالی ستوده و فرموده است: {{متن قرآن|بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ وَكُنْ مِنَ الشَّاكِرِينَ}}<ref>«بلکه تنها خداوند را پرستش کن و از سپاسگزاران باش!» سوره زمر، آیه ۶۶.</ref>.
+«شُکر» در لغت یعنی تصور [[نعمت]] (دانستن اینکه: آنچه داری نعمت است و از ناحیه دیگری) و آشکار و ظاهر کردن آن<ref>{{عربی|الشُّكْرُ: تصوّر النّعمة و إظهارها... و يضادّه الْكُفْرُ، و هو: نسيان النّعمة و سترها}}؛ المفردات، ص۴۶۱.</ref>، برخی نیز آن را [[ستایش]] [[احسان‌کننده]] دانسته‌اند<ref>جوهری، الصحاح، ۲/۷۰۲.</ref> و در مقابل آن: «[[کفر]]» قرار دارد به‌معنای پوشاندن نعمت<ref>{{عربی|و الكُفْرُ: نقيض الشكر. كَفَرَ النعمةَ، أي: لم يشكرها}}؛ العین، ج۵، ص۳۵۶؛ لسان العرب، ج۵، ص۱۴۴.</ref>.<ref>[[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|حقوق اهل بیت]]، ص۱۳۳- ۱۳۴؛ [[مهدی رضوانی‌پور|رضوانی‌پور، مهدی]]، [[شکر - رضوانی‌پور (مقاله)| مقاله «شکر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۶ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۶]]، ص۴۴۰ ـ ۴۴۶.</ref>
-انجام شکر [[حقیقی]] به حدی سخت است که خداوند تعداد [[بندگان]] [[شاکر]] حقیقی خویش را بسیار کم می‌داند و می‌فرماید: {{متن قرآن|اعْمَلُوا آلَ دَاوُودَ شُكْرًا وَقَلِيلٌ مِنْ عِبَادِيَ الشَّكُورُ}}<ref>«ای خاندان داوود! سپاس گزارید! و اندکی از بندگان من سپاسگزارند» سوره سبأ، آیه ۱۳.</ref>.
-بر این مبنا، نتیجه شکر، به یاد داشتن نعمت، در مقابل [[کفر]]، به معنای پوشاندن نعمت و [[فراموشی]] [[صاحب نعمت]] است. “اظهار” نعمت، به معنای استفاده از نعمت در [[جهت]] مورد رضای منعم می‌باشد<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۸-۳۹؛ مجمع البیان، ج۱، ص۴۳۰.</ref>. بنابراین، شاکر نعمت، اولاً باید [[آگاه]] از نعمت باشد، تا بتواند [[ذاکر]] نعمت و صاحب نعمت گردد و ثانیاً، [[راه و رسم]] شکر را بداند، تا با طریق [[مرضی]] او، ثناگوی صاحب نعمت باشد<ref>عبارت صاحب التحقیق در این رابطه به این ترتیب است: {{عربی|أن الأصل الواحد فی هذه المادة: هو إظهار التقدیر و التجلیل فی قبال نعمة ظاهریة أو معنویة تصل الیه من المنعم. و یقابله الکفران و هو ستر النعمة و عدم التقدیر فی مقابل إنعام المنعم...}}. در ادامه، نویسنده به سه جهتی که در تحلیل واژه شکر بیان شد، اشاره می‌نماید. (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۱۰۰).</ref><ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش، محمد تقی]] و [[فرید محسنی|محسنی، فرید]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۲ ص ۳۵۸.</ref>
+در تعریفی دیگر چنین آمده است: «شکر» به معنای توجه‌داشتن و اظهارکردن [[نعمت]] و عنایتی است که از کسی و یا مقامی به [[انسان]] می‌رسد. لذا به حیوانی که با کمترین غذا چاق می‌شود و نعمت را اظهار می‌کند «دابّه شکور» گفته می‌شود. واژه «شکر» در مورد نعمت‌های مادی و [[معنوی]]، هر دو به کار می‌رود. بنا بر قول [[راغب اصفهانی]]، اصل این واژه از «عین شَکری» است؛ یعنی چشمه‌ای که سرریز از آب است. از این‌رو، شکر تنها به ابراز تشکر و [[قدردانی]] اطلاق نمی‌شود؛ بلکه مراد از آن، ابراز کامل قدردانی از [[منعم]]، به صورت [[قلبی]] و لسانی و عملی است<ref>مفردات ألفاظ القرآن، ص۴۶۲.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش، محمد تقی]] و [[فرید محسنی|محسنی، فرید]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲ (کتاب)| ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲]]، ص ۳۵۸.</ref>
-== جستارهای وابسته ==
+== منابع ==
-==منابع==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:1379150.jpg|22px]] [[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش، محمد تقی]] و [[فرید محسنی|محسنی، فرید]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲ (کتاب)|'''ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲''']]
+# [[پرونده:IM009851.jpg|22px]] [[مهدی رضوانی‌پور|رضوانی‌پور، مهدی]]، [[شکر - رضوانی‌پور (مقاله)| مقاله «شکر»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۶ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۶''']]
+# [[پرونده:1379781.jpg|22px]] [[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|'''حقوق اهل بیت''']]
 {{پایان منابع}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
 [[رده:شکرگزاری]]
-[[رده:مدخل]]
 [[رده:مدخل لغوی]]