برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }}
| | #تغییر_مسیر [[حسن بن منذر بجلی]] |
| == مقدمه ==
| |
| به گزارش از اصول [[الکافی]] [[الحسن بن المنذر]]<ref>ر.ک: رجال البرقی، ص۲۶؛ رجال الطوسی، ص۱۳۱، ش۱۳۴۵؛ منهج المقال، ج۴، ص۱۶۳، ش۱۴۹۳؛ نقد الرجال، ج۲، ص۶۶، ش۱۳۸۰؛ جامع الرواه، ج۱، ص۲۲۷، ش۱۷۶۳؛ أعیان الشیعه، ج۵، ص۳۱۷، ش۷۸۱؛ تنقیح المقال، ج۲۱، ص۷۸، ش۵۷۰۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۱۵۱، ش۳۱۵۹؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۳، ص۵۸، ش۴۰۲۸؛ قاموس الرجال، ج۳، ص۳۸۲، ش۲۰۵۷.</ref> در یکی از [[اسناد]] [[تفسیر کنز الدقائق]] قرار دارد:
| |
| | |
| {{متن حدیث|عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْمُنْذِرِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} يَقُولُ مَنْ قَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ فَهِيَ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ مَنْ قَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ فَهِيَ عِشْرُونَ حَسَنَةً وَ مَنْ قَالَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ فَهِيَ ثَلَاثُونَ حَسَنَةً}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۴۹۲؛ الکافی، ج۲، ص۶۴۵، ح۹.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 581.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| در [[کتب رجال]] دو نفر با عنوان [[ابن منذر]] ذکر شدند:
| |
| #[[الحسن بن المنذر ابن أبی طریقه]]<ref>رجال الطوسی، ص۱۳۱، ش۱۳۴۵.</ref>.
| |
| #{{عربی|"الحسین بن المنذر أخو أبی حسان"}}<ref>رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، ص۳۷۱، ح۶۹۳؛ رجال الطوسی، ص۱۹۵، ش۲۴۵۰؛ رجال البرقی، ص۲۷؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۵۰، ش۱۲؛ الرجال (ابن داود)، ص۱۲۷، ش۴۹۱.</ref>؛ ولی در [[اسناد روایات]]، به نام [[الحسین بن منذر]] و [[الحسن بن منذر]] بی‌پسوند آمده است<ref> المحاسن، ج۲، ص۵۵۶، ح۹۱۱؛ بصائر الدرجات، ج۱، ص۶، ح۴؛ الکافی، ج۵، ص۵۰۷، ح۵؛ مکارم الأخلاق، ص۴۴؛ و....</ref>.
| |
| | |
| براین اساس، [[مرحوم خویی]] نوشته است که [[حسین بن منذر]] واقع در اسناد روایات، از [[راویان]] مشترک بوده و به یکی از این دو تن انصراف دارد<ref>معجم رجال الحدیث، ج۷، ص۱۰۲، ش۳۶۶۹.</ref>.
| |
| | |
| [[الحسن بن المنذر بن أبی طریفة البجلی]] از [[اصحاب امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} است. او جز [[روایت]] مذکور، تنها یک روایت دیگر از امام صادق{{ع}} در [[کتاب الکافی]] گزارش کرده است: {{متن حدیث|مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُنْذِرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}قَالَ: ثَلَاثَةٌ لَا تُقْبَلُ لَهُمْ صَلَاةٌ عَبْدٌ آبِقٌ مِنْ مَوَالِيهِ حَتَّى يَضَعَ يَدَهُ فِي أَيْدِيهِمْ وَ امْرَأَةٌ بَاتَتْ وَ زَوْجُهَا عَلَيْهَا سَاخِطٌ وَ رَجُلٌ أَمَ قَوْماً وَ هُمْ لَهُ كَارِهُونَ}}<ref>الکافی، ج۵، ص۵۰۷، ح۵.</ref>.
| |
| | |
| نیز در متن روایتی دیگر در [[تفسیر العیاشی]] قرار گرفته است: {{متن حدیث|عَنْ قُتَيْبَةَ الْأَعْشَى قَالَ: سَأَلَ الْحَسَنُ بْنُ الْمُنْذِرِ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}- أَنَّ الرَّجُلَ يَبْعَثُ فِي غَنَمِهِ رَجُلًا أَمِيناً يَكُونُ فِيهَا نَصْرَانِيّاً أَوْ يَهُودِيّاً فَتَقَعُ الْعَارِضَةُ فَيَذْبَحُهَا وَ يَبِيعُهَا فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}لَا تَأْكُلْهَا وَ لَا تُدْخِلْهَا فِي مَالِكَ فَإِنَّمَا هُوَ الِاسْمُ وَ لَا يُؤْمَنُ عَلَيْهِ إِلَّا الْمُسْلِمُ فَقَالَ رَجُلٌ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} وَ أَنَا أَسْمَعُ فَأَيْنَ قَوْلُ اللَّهِ {{متن قرآن|وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ}}<ref> امروز چیزهای پاکیزه بر شما حلال است و غذای اهل کتاب برای شما حلال است و غذای شما برای آنان حلال است سوره مائده، آیه ۵.</ref> لَكُمْ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} كَانَ أَبِي يَقُولُ إِنَّمَا ذَلِكَ الْحُبُوبُ وَ أَشْبَاهُهُ}}<ref>تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۹۵، ح۳۶.</ref>.
| |
| | |
| [[شیخ طوسی]] در [[اصحاب امام باقر]]{{ع}} به دو فرزند منذر اشاره می‌کند: {{عربی|"الحسن والحسين، ابنأ منذر"}} <ref>رجال الطوسی، ص۱۳۱، ش۱۳۴۵.</ref>؛ همچنین در [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} تنها به نام «الحسین» اشاره کرده است: [[الحسین بن المنذر بن أبی طریفة البجلی کوفی]] <ref>رجال الطوسی، ص۱۸۲، ش۲۲۰۱.</ref>؛ {{عربی|منذر بن أبی طریفة البجلی، مولاهم کوفی، روی عنهما، و ابنه الحسین}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۰۸، ش۴۵۶۳.</ref>.
| |
| | |
| [[برقی]] در اصحاب امام صادق{{ع}} با عنوان زیر نام [[راوی]] را ذکر نموده است: [[حسن بن المنذر کوفی]]<ref>رجال البرقی، ص۲۶.</ref>.
| |
| | |
| [[نجاشی]] نام راوی را ذکر نکرده؛ ولی در شرح حال [[محمد بن علی بن النعمان بن أبی طریفة البجلی]] معروف به [[مؤمن الطاق]]، به فردی که نام او پیش‌تر از شیخ طوسی نقل گردید و به ظاهر، [[برادر]] راوی مورد بحث است، اشاره می‌کند و می‌نویسد: {{عربی|...و عم أبيه المنذر بن أبي طريفة روي عن علي بن الحسين و أبي جعفر و أبي عبدالله{{عم}}؛ و ابن عمه الحسين بن المنذر (منذر) بن أبي طريفة روي أيضاً عن علي بن الحسين و أبي جعفر و أبي عبدالله{{عم}}...}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۲۵، ش۸۸۶.</ref>.
| |
| | |
| [[مجلسی اول]]، [[روایت]] مورد بحث را آورده و عنوان [[الحسن بن المنذر]] را رد کرده و [[الحسین بن المنذر]] را عنوان صحیح استظهار کرده و برگزیده است: {{عربی|و في الموثق كالصحيح، عن أبان، عن الحسن (أو الحسين علي الظاهر) بن المنذر قال: سمعت أبا عبدالله{{ع}} يقول:...}}<ref>روضة المتقین، ج۱۲، ص۱۲۹-۱۳۰.</ref>.
| |
| | |
| وی همچنین دومین روایت منقول از [[کتاب الکافی]] را که الحسن بن المنذر در سندش ذکر شده، آورده و نظر پیشین خود را تکرار کرده است: {{عربی|وفي القوي كالصحيح، عن الحسن بن منذر (و الظاهر أنه الحسين و يكون حسنا) عن أبي عبدالله{{ع}} قال: ثلاثة لا تقبل لهم صلاة،...}}<ref>روضة المتقین، ج۸، ص۳۶۳.</ref>.
| |
| | |
| با توجه به اینکه [[نجاشی]]، منذر بن أبی طریفة و فرزندش حسین را از [[اصحاب امام سجاد]]، [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} شمرده، استفاده می‌شود حسین نیز که [[شیخ طوسی]] با عنوان [[الحسن]] و الحسین، ابنا منذر <ref>رجال الطوسی، ص۱۳۱، ش۱۳۴۵.</ref> در [[اصحاب امام باقر]]{{ع}} به او اشاره کرده، فرزند [[المنذر بن أبی طریفة]] است و الحسن نیز که به همراه الحسین ذکر شده، [[ابن أبی طریفة]] خواهد بود. شیخ طوسی در [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} تصریح کرده که حسین فرزند منذر بن أبی طریفة است: {{عربی|منذر بن أبی طریفة البجلی، مولاهم کوفی، روی عنهما، و ابنه الحسین}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۰۸، ش۴۵۶۳.</ref>.
| |
| | |
| از بیان فوق معلوم گردید که عنوان {{عربی|"الحسین بن المنذر، ابن أخی حسان"}} که [[برقی]] در اصحاب امام صادق{{ع}} آورده<ref>رجال البرقی، ص۲۷.</ref> و شیخ طوسی آن را با عنوان {{عربی|"الحسین بن المنذر، أخو أبی حسان"}} در همان محل ذکر نموده<ref>رجال الطوسی، ص۱۹۵، ش۲۴۵۰.</ref>، مغایر با [[راوی]] مورد بحث است.
| |
| | |
| گروهی از [[رجالیان]] پس از ثبت عنوان الحسن بن المنذر -[[برادر]] الحسین بن المنذر - به روایت مورد بحث، نیز روایت دوم [[الکافی]] که [[الحسن بن المنذر]] در سندش ذکر شده، اشاره نموده‌اند<ref>جامع الرواه، ج۱، ص۲۲۷، ش۱۷۶۳؛ قاموس الرجال، ج۳، ص۳۸۲، ش۲۰۵۷؛ معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۱۵۱-۱۵۲، ش۳۱۵۹؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۳، ص۵۸، ش۴۰۲۸.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 581-585.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] الحسن بن المنذر مشخص نیست. این [[راوی]] جز [[روایت]] مورد بحث، دو روایت دیگر از [[امام صادق]]{{ع}} گزارش کرده که در شرح حال راوی ذکر گردید. [[آیة الله بروجردی]] وی را از طبقه پنجم شمرده است<ref>الموسوعة الرجالیه، طبقات رجال الکافی، ص۱۱۶.</ref>. عنوان الحسن بن المنذر در برخی از [[اسناد]] دیگر ثبت شده ولی از جهت طبقه با راوی مورد بحث مطابقت نمی‌کند. الحسن بن المنذر در طبقه مذکور، از غیر [[معصوم]] روایتی ندارد و [[ابان بن عثمان]] و [[قتیبة بن محمد الأعشی]] راوی از او هستند<ref>الکافی، ج۲، ص۶۴۵، ح۹؛ تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۹۵، ح۳۶.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 585.</ref>
| |
| | |
| ==[[مذهب]] راوی==
| |
| با توجه به [[حکم]] جواز خوردن ذبیحه [[یهود]] و [[نصارا]] در [[مذهب عامه]] ([[اهل سنت]]) [[نهی]] و بازداشتن حسن بن المنذر از خوردن آن در روایت [[عیاشی]] نشانه [[تشیع]] اوست.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 586.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه [[حدیثی]] راوی==
| |
| روایت دو تن از [[اصحاب اجماع]]، دلیل بر حسن و [[ممدوح]] بودن راوی است:
| |
| #[[ابان بن عثمان]]: روایت او از الحسن بن المنذر در دو روایت آغاز تحقیق نقل گردید. | |
| #[[عبدالله بن مسکان]]: این همان روایت [[تفسیر العیاشی]] است که مرسل در آن کتاب گزارش شده؛ ولی همین روایت با کمی تفاوت در [[کتاب الکافی]] نیز با این سند ذکر شده است:
| |
| | |
| {{متن حدیث|أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ قُتَيْبَةَ الْأَعْشَى قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} وَ أَنَا عِنْدَهُ فَقَالَ لَهُ الْغَنَمُ يُرْسَلُ فِيهَا- الْيَهُودِيُّ وَ النَّصْرَانِيُّ فَتَعْرِضُ فِيهَا الْعَارِضَةُ فَيَذْبَحُ أَ نَأْكُلُ ذَبِيحَتَهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} لَا تُدْخِلْ ثَمَنَهَا مَالَكَ وَ لَا تَأْكُلْهَا فَإِنَّمَا هُوَ الِاسْمُ وَ لَا يُؤْمَنُ عَلَيْهِ إِلَّا مُسْلِمٌ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى- {{متن قرآن|الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ}}<ref> امروز چیزهای پاکیزه بر شما حلال است و غذای اهل کتاب برای شما حلال است و غذای شما برای آنان حلال است و (نیز ازدواج با) زنان پاکدامن از زنان مؤمن (مسلمان) و زنان پاکدامن از آنان که پیش از شما به آنان کتاب آسمانی داده‌اند، اگر کابینشان را پرداخته و پاکدامن باشید نه پلیدکار و گزینندگان دوست پنهان، (بر شما حلال است) و هر کس گرویدن (به اسلام) را نپذیرد کردارش تباه می‌شود و او در جهان واپسین از زیانکاران است سوره مائده، آیه ۵.</ref> فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} كَانَ أَبِي{{ع}} يَقُولُ إِنَّمَا هُوَ الْحُبُوبُ وَ أَشْبَاهُهَا}}<ref>الکافی، ج۶، ص۲۴۰، ح۱۰.</ref>.
| |
| | |
| این [[روایت]] به همین شکل در کتاب [[تحریم]] [[ذبائح أهل الکتاب]]، نیز در [[تهذیب]] و [[استبصار]] نقل گردید<ref>تحریم ذبائح أهل الکتاب، ص۳۰؛ تهذیب الأحکام، ج۹، ص۶۴، ح۲۷۰؛ الاستبصار، ج۴، ص۸۱، ح۳۰۳.</ref>.
| |
| در این چهار کتاب، نام [[راوی]] ذکر نشده؛ ولی شباهت پیکره روایت و موضوع آن در این کتب با روایت [[تفسیر العیاشی]]، حاکی از [[اتحاد]] روایت است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 586-587.</ref>
| |
| | |
| ==امکان اتحاد==
| |
| پیش‌تر بیان شد که صاحب [[روضة المتقین]] عبارت «الحسین» را به جای «الحسن» استظهار کرده است که نتیجه این نظر، وقوع تصحیف در عنوان مورد بحث است؛ به ویژه که راوی از [[حسن بن منذر]] در روایت مورد بحث -یعنی [[ابان بن عثمان]] - در یک مورد از [[الحسین بن المنذر]] گزارش کرده و [[روایات]] [[حسین بن المنذر]] در کتب [[روایی]] متعدد است. نزدیکی دو کلمه «الحسن» و «الحسین» نیز می‌تواند احتمال تصحیف را افزایش دهد؛ ولی نبود نسخه «الحسین» برای عنوان مورد بحث در دو روایت [[کتاب الکافی]] که در آغاز تحقیق گذشت، همچنین ثبت عنوان [[الحسن بن المنذر]] در [[رجال البرقی]] و [[شیخ طوسی]] نشانه [[صحت]] الحسن بن المنذر در سند بوده و کمی روایات او سبب [[تضعیف]] آن نمی‌گردد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۶، ص 587.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: IM009730.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۶ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۶''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:رجال تفسیری]]
| |
| [[رده:اعلام]]
| |
| [[رده:طبقه پنجم راویان]]
| |
