ویژگی‌های نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان مدخل  =  

| مداخل مرتبط =  

| پرسش مرتبط  =  

== ویژگی‌های نهج البلاغه ==

=== گستره وسیع موضوعی ===

برجسته‌ترین ویژگی نهج البلاغه، گستره موضوعی وسیعی است که [[امام علی]] {{ع}} با تکیه بر [[دانش]] وسیع و [[علم لدنی]] خود به آن‌ها پرداخته است. سخنان امام گاه همچون یک دانشمند علوم اسلامی، موضوعات دقیق [[فلسفی]] و [[کلامی]] را به میدان می‌کشد: خداوندی که فراخنای صفاتش را نه حدی است و نه نهایتی و وصف جلال و [[جمال]] او را سخنی درخور نتوان یافت، که در زمان نگنجد و مدت نپذیرد. آفریدگان را به [[قدرت]] خویش بیافرید و بادهای باران‌زا را بپراکند تا [[بشارت]] [[باران]] [[رحمت]] او دهند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱</ref>. و گاه همچون پدری [[مهربان]] و دلسوز، [[فرزندان]] خود را [[نصیحت]] می‌کند و [[آیین]] [[زندگی]] را به آنان می‌آموزد. فرزندم، تو را به پاسداری از مرزهای الهی و هماره در خدمت و [[اطاعت]] او بودن، سفارش می‌کنم. [[شهر]] [[دل]] را با یاد او آباد ساز، به نیروی پرتوان او متکی باش و به پشتوانه قدرتش، دست مشکل گشا بگشا؛ و چه نیرو و دستاویزی [[برتر]] و بالاتر از دستاویز [[الهی]] است<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱.</ref>.

گاه در جایگاه یک [[حاکم]] مقتدر، فرماندار خود را به ولایت‌های مختلف می‌فرستد و دستورالعمل‌هایی شامل [[آیین]] حکمرانی به آن‌ها ارائه می‌دهد که به ریز مسائل [[اداری]] و [[مدیریتی]] می‌پردازد و فرماندار خود را متوجه تمام مسائل پیش‌رو می‌کند. گاه چون یک [[مصلح]] [[اجتماعی]] مشکلات [[اجتماعی]] را به [[مردم]] گوشزد و آن‌ها را در جهت رفع مشکلات ترغیب می‌کند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۸۴۸.</ref>.

=== تقسیم‌بندی موضوعی نهج البلاغه ===

[[شهید مطهری]] در یک تقسیم‌بندی کلی موضوعات نهج البلاغه را به بخش‌های [[خداشناسی]]، [[عبادت]] و [[سلوک]]، [[حکومت]] و [[عدالت]]، [[اهل بیت]] و [[خلافت]]، حماسه و [[شجاعت]]، [[ملاحم]] و [[مغیبات]]، شکایت و [[انتقاد]] از [[مردم]] زمان (مردم‌شناس)، اصول [[اجتماعی]]، [[اسلام]] و [[قرآن]]، [[اخلاق]] و [[تهذیب]] تقسیم کرده است.

 

 

=== جامعیت نهج البلاغه ===

نهج البلاغه همه گونه‌های افراد [[بشر]] را در هر سطح از [[نیازمندی]] پوشش می‌دهد، یعنی اگر فیلسوفی با نگاه ژرف [[فلسفی]] به نهج البلاغه نظر افکند، بهره خویش را از این کتاب می‌برد، همان‌گونه که یک [[فقیه]] و اصولی می‌تواند مطلوب خود را از آن به‌دست آورد؛ در عین‌حال که یک فرد ساده و معمولی نیز می‌تواند با مطالعه نهج البلاغه برحسب [[نیاز]] خود بهره وافی را ببرد. [[استاد مطهری]] در بیان [[جامعیت]] نهج البلاغه می‌گوید: از امتیازات برجسته سخنان امیرالمؤمنین که به‌نام نهج البلاغه امروز در دست ماست، این است که محدود به زمینه خاصی نیست. [[علی]] به تعبیر خودش تنها در یک میدان اسب نتاخته است، در میدان‌های گوناگون ـ که احیاناً بعضی با بعضی متضاد است ـ تکاور بیان را به جولان آورده است. نهج البلاغه شاهکار است، اما نه‌تنها در یک زمینه مثلاً [[موعظه]] یا حماسه یا فرضاً [[عشق]] و غزل یا [[مدح]] و هجا و غیره، بلکه در زمینه‌های گوناگون که شرح خواهیم داد این‌که سخن شاهکار باشد ولی در یک زمینه، البته زیاد نیست و انگشت‌شمار است ولی به هر حال هست. این‌که در زمینه‌های گوناگون باشد در حد معمولی نه شاهکار، فراوان است، ولی این که سخنی شاهکار باشد و در عین حال محدود به زمینه خاصی نباشد از مختصات نهج البلاغه است<ref>سیری در نهج البلاغه [مجموعه آثار]، مرتضی مطهری، ج ۱۶، ص ۳۷۳</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۸۴۹.</ref>

 

=== جاودانگی نهج البلاغه ===

مباحث مطرح شده در کتاب نهج البلاغه، ظرف زمان و مکان را درنوردیده و در هر حال برای افراد قابل استفاده است و این یکی از ویژگی‌های خاص نهج البلاغه به‌شمار می‌رود و می‌توان ادعا کرد که آثار دیگر، گرچه ممکن است در زمان خود با اقبال مواجه شده باشند، اما هیچ یک برای هر عصر و [[نسل]] مورد استفاده نبوده است. ریشه این مبحث را می‌توان در [[علم الهی]] [[صاحب]] نهج البلاغه جست. از آن‌جا که ریشه [[علم]] [[صاحب]] نهج البلاغه مبتنی بر [[علم لدنی]] و [[وحی]] است، از این‌رو محصول آن نیز با [[علوم]] دیگران متفاوت است، زیرا در [[علم الهی]] و [[قرآنی]] [[یقین]] بر [[شک]] مقدم است، درست نقطه مقابل دستاوردهای بشری که از [[شک]] شروع و با تجربه فرضیه‌های گوناگون اثبات یا رد می‌شود. این مسئله منشأ تفاوت میان [[علم الهی]] و [[علم]] بشری است که [[خداوند سبحان]] [[علم]] خویش را به اولیای خاص خودش منتقل کرده است.

 

بر این اساس، [[علم]] [[صاحب]] نهج البلاغه از اصالت ذاتی برخوردار است و به عنوان [[قانون]] در بستر زمان جاری می‌شود. از این‌رو نهج البلاغه متعلق به زمان خاصی نیست و [[کلامی]] جاودانه است<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۲]]، ص ۸۴۹.</ref>.

# [[پرونده:13681049.jpg|22px]] [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه نهج البلاغه ج۲''']]

[[رده:نهج البلاغه]]