بی‌نیازی از مردم در حدیث

این مدخل زیرشاخهٔ بحث بی‌نیازی از مردم است. بی‌نیازی از مردم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بی‌نیازی از مردم در حدیث - بی‌نیازی از مردم در اخلاق اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

روایات مربوطه

1. امام صادق (ع) فرمودند: "یکی از یاران پیامبر اکرم (ص) در فقری سخت واقع شد، از این رو همسر آن مرد به او گفت: به نزد پیامبر برو و از ایشان چیزی درخواست کن. آن مرد نزد پیامبر (ص) آمد و چون ایشان او را دیدند فرمودند: هرکس که از ما درخواست نماید ما به او اعطا می‌کنیم، و هرکس استغنا ورزد و چیزی طلب نکند خداوند او را بی‌نیاز گرداند. آن مرد چون این سخن شنید، با خود گفت: منظور ایشان از این جمله من هستم. از این رو نزد همسرش بازگشت و او را از آنچه گذشته بود آگاه کرد. همسرش امّا گفت: پیامبر (ص) هم یک انسان است، از این رو باید حالت خود را برایشان شرح دهی. آن مرد نزد پیامبر (ص) بازگشت و چون پیامبراکرم (ص) او را دیدند باز فرمودند: هرکس که از ما درخواست نماید ما به او اعطا می‌کنیم، و هرکس استغنا ورزد و چیزی طلب نکند خداوند او را بی‌نیاز گرداند. این کار سه مرتبه تکرار شد، تا آنکه آن مرد تبری به قرض گرفت، به کوه رفت، چوبی را قطع کرد و آن را به اندکی آرد، فروخت و آن را خوردند. فردا نیز به همین کار پرداخت و بیشتر از روز گذشته هیزم تهیه کرد، آن را فروخت و غذائی تهیّه کرد. او این کار را ادامه داد تا اندک اندک تبری خرید؛ پس از آن چهارپا و غلامی تهیّه کرد و کم کم ثروتمند شد. او روزی به نزد پیامبر اکرم (ص) آمد و برای ایشان توضیح داد که نزد ایشان آمد تا چیزی طلب کند، و سخن پیامبر (ص) را شنید و از درخواست خود صرف‌نظر کرد. پیامبر اکرم (ص) نیز فرمودند: به تو گفتم که هرکس که از ما درخواست نماید ما به او اعطا می‌کنیم. ، و هرکس استغنا ورزد و چیزی طلب نکند خداوند او را بی‌نیاز گرداند" ؛
2. امام صادق (ع) فرمودند: "شرافت مؤمن در برخواستن شبانه برای عبادت، و عزّت او در بی‌نیازیش از مردم است"؛
3. امام صادق (ع) فرمودند: "هرگاه کسی از شما خواست که هیچ دعائی نکند مگر آنکه خداوند دعایش را بپذیرد، باید از همه مردم ناامید شود، و هیچ امیدی جز از حضرت حق نداشته باشد؛ چون خداوند این مطلب را از قلب او دریابد، هر دعائی نماید او پذیرا می‌شود"؛
4. امام سجاد (ع) فرمودند: "تمامی خیر و نیکی را دریافتم، که در قطع طمع از داشته‌های مردم، جمع شده است" ؛
5. امیرمؤمنان (ع) می‌فرمودند: "باید نیاز به مردم و بی‌نیازی از آنان در قلب تو همنشین گردد، بدین ترتیب که نیاز تو به آنان در سخن آرام و ملایم و روی گشاده‌ات جلوه نماید؛ و بی‌نیازی تو از آنان در نگاه‌ داشتن آبرو و پایداری عزّتت به نمایش آید"؛
6. امام صادق (ع) فرمودند: "اگر خواهی که روانی شاد داشته باشی، و خیر دنیا و آخرت را دریابی، از مال مردم قطع طمع کن، و خویشتن را در شمار مردگان به حساب آور، و با خود میندیش که حتّی از یک نفر از مردم برتری؛ و همان‌گونه که ثروت خود را نگاه می‌داری، زبان خود را نیز نگاه دار"؛
7. "بر هر کس که خواهی ببخش که تو امیر او خواهی بود، و از هرکس که خواهی بی‌نیازی کن که همانند او خواهی بود، و به هر کس که خواهی نیازمند شو که تو اسیر او خواهی بود"؛
8. امام رضا (ع) فرمودند: "یکی از صحابه پیامبر اکرم (ص) نزد ایشان آمد و گفت: ای پیامبر خدا! مرا به اختصار سفارشی بفرما تا شاید موفّق به حفظ آن بشوم. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: تو را به پنج چیز سفارش می‌کنم: به بریدن امید از دارائی مردم، که این امید بریدن غنا و بی‌نیازی است؛ و برحذر باش از طمع که خودْ فقر بالفعل انسان است؛ و نماز گزار آن‌گونه که گوئی آخرین نماز توست؛ و از آنچه که از آن پوزش می‌طلبند دوری کن؛ و برای برادرت بپسند آنچه را که برای خود می‌پسندی".

منابع

1. مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۲