بدون خلاصۀ ویرایش
(←نبوت) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
===تورات=== | ===تورات=== | ||
واژه تورات، ۱۸ بار در ۱۶ [[آیه]] از ۷ [[سوره]] قرآن به مناسبتهای گوناگون و به صراحت یاد شده است. برخی [[آیات]] ضمن تصریح به [[وحیانی]] بودن تورات و [[هدایتگری]] آن پیش از [[قرآن]]، ماهیت [[الهی]] و [[هدف]] [[نزول]] آن را بیان کردهاند. {{متن قرآن|نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ}}<ref>«(این) کتاب را که کتابهای آسمانی پیش از خود را راست میشمارد، به حق بر تو (به تدریج) فرو فرستاد و تورات و انجیل را (یکجا) فرو فرستاد» سوره آل عمران، آیه ۳.</ref> شماری دیگر از [[آیات]] به ارتباط [[تورات]] با [[حضرت مسیح]]{{ع}} و [[کتاب آسمانی]] وی پرداختهاند؛ [[تصدیق]] تورات از سوی [[انجیل]] و [[حضرت عیسی]]{{ع}} {{متن قرآن|وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَلِأُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ وَجِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ}}<ref>«و تورات پیش از خود را راست میشمارم، و (آمدهام) تا برخی از چیزهایی را که بر شما حرام شده است حلال گردانم و نشانهای از پروردگارتان برای شما آوردهام پس، از خداوند پروا و از من فرمانبرداری کنید!» سوره آل عمران، آیه ۵۰.</ref>، | واژه تورات، ۱۸ بار در ۱۶ [[آیه]] از ۷ [[سوره]] قرآن به مناسبتهای گوناگون و به صراحت یاد شده است. برخی [[آیات]] ضمن تصریح به [[وحیانی]] بودن تورات و [[هدایتگری]] آن پیش از [[قرآن]]، ماهیت [[الهی]] و [[هدف]] [[نزول]] آن را بیان کردهاند. {{متن قرآن|نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ}}<ref>«(این) کتاب را که کتابهای آسمانی پیش از خود را راست میشمارد، به حق بر تو (به تدریج) فرو فرستاد و تورات و انجیل را (یکجا) فرو فرستاد» سوره آل عمران، آیه ۳.</ref> شماری دیگر از [[آیات]] به ارتباط [[تورات]] با [[حضرت مسیح]]{{ع}} و [[کتاب آسمانی]] وی پرداختهاند؛ [[تصدیق]] تورات از سوی [[انجیل]] و [[حضرت عیسی]]{{ع}} {{متن قرآن|وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَلِأُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ وَجِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ}}<ref>«و تورات پیش از خود را راست میشمارم، و (آمدهام) تا برخی از چیزهایی را که بر شما حرام شده است حلال گردانم و نشانهای از پروردگارتان برای شما آوردهام پس، از خداوند پروا و از من فرمانبرداری کنید!» سوره آل عمران، آیه ۵۰.</ref>، {{متن قرآن|وَقَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِمْ بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَيْنَاهُ الْإِنْجِيلَ فِيهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«و از پی آنان عیسی بن مریم را فرستادیم در حالی که تورات پیش از خود را راست میشمرد و به او انجیل دادیم که در آن رهنمود و روشنایی بود و تورات پیش از خود را راست میشمرد و رهنمود و پند برای پرهیزگاران بود» سوره مائده، آیه ۴۶.</ref>، {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خداوند به سوی شمایم، توراتی را که پیش از من بوده است راست میشمارم و نویددهنده به پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد، نام او احمد است؛ امّا چون برای آنان برهانها (ی روشن) آورد، گفتند: این جادویی آشکار است» سوره صف، آیه ۶.</ref> و [[تعلیم]] آن به حضرت عیسی{{ع}} {{متن قرآن|وَيُعَلِّمُهُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ}}<ref>«و به او کتاب و حکمت و تورات و انجیل میآموزد» سوره آل عمران، آیه ۴۸.</ref>،{{متن قرآن|إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنْفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي وَتُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِي وَإِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«یاد کن که خداوند فرمود: ای عیسی پسر مریم! نعمت مرا بر خود و بر مادرت به یاد آور هنگامی که تو را با روح القدس پشتیبانی کردم که در گهواره و در میانسالی با مردم سخن میگفتی و هنگامی که به تو کتاب و حکمت و تورات و انجیل آموختم و هنگامی که با اذن من از گل، همگون پرنده میساختی و در آن میدمیدی و به اذن من پرنده میشد و نابینای مادرزاد و پیس را با اذن من شفا میدادی و هنگامی که با اذن من مرده را (از گور) برمیخیزاندی و هنگامی که بنی اسرائیل را از (آزار) تو باز داشتم آنگاه که برای آنان برهانها (ی روشن) آوردی و کافران از ایشان گفتند: این (کارها) جز جادویی آشکار نیست» سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref> از این قبیلاند. این آیات به نوعی در پی آناند که پیوند [[آیین]] [[مسیح]]{{ع}} با [[دین]] و کتاب آسمانی پیش از آن را بیان کنند. | ||
بخش دیگری از آیات به جایگاه تورات در میان [[یهودیان]] و چگونگی تعامل گروهی از آنها و عالمانشان با آن در دوره [[تاریخی]] پس از مسیح{{ع}} تا [[زمان پیامبر اکرم]]{{صل}} پرداختهاند. این آیات نشان میدهند که تورات تا [[زمان]] [[اسلام]] مبنای [[داوری]] [[پیامبران بنی اسرائیل]]، ربّانیان و [[احبار]] بوده است؛ همچنین گروهی از یهودیان به آن [[ایمان]] نداشته، برخلاف آن داوری کردهاند. [[تشبیه]] [[عالمان]] غیر عامل به تورات، به الاغهایی که بار کتاب دارند، برخوردار شدن [[یهود]] از [[برکات]] [[زمین]] و [[آسمان]] در صورت عمل کردن به آموزههای تورات و بیارزش بودن آنها در غیر این صورت، مضامین برخی دیگر از این آیاتاند. {{متن قرآن|وَكَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَعِنْدَهُمُ التَّوْرَاةُ فِيهَا حُكْمُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَمَا أُولَئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«چگونه تو را به داوری میگیرند در حالی که تورات نزد آنهاست که در آن حکم خداوند (آمده) است! سپس، بعد از آن، روی میگردانند و آنان مؤمن نیستند» سوره مائده، آیه ۴۳.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هَادُوا وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتَابِ اللَّهِ وَكَانُوا عَلَيْهِ شُهَدَاءَ فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«ما تورات را که در آن رهنمود و روشنایی بود، فرو فرستادیم؛ پیامبران که تسلیم (خداوند) بودند و (نیز) دانشوران ربّانی و دانشمندان (توراتشناس) بنابر آنچه از کتاب خداوند به آنان سپرده شده بود و بر آن گواه بودند برای یهودیان داوری میکردند؛ پس، از مردم نهراسید و از من بهراسید و آیات مرا ارزان مفروشید؛ و آن کسان که بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری نکنند کافرند» سوره مائده، آیه ۴۴.</ref>، {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ سَاءَ مَا يَعْمَلُونَ}}<ref>«و اگر آنان تورات و انجیل و آنچه را از پروردگارشان به سوی آنها فرو فرستاده شده است، بر پا میداشتند از نعمتهای آسمانی و زمینی برخوردار میشدند ؛ برخی از ایشان امتی میانهرو هستند و بسیاری از آنان آنچه انجام میدهند زشت است» سوره مائده، آیه ۶۶.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَيْءٍ حَتَّى تُقِيمُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«بگو: ای اهل کتاب! تا تورات و انجیل و آنچه را از پروردگارتان به سوی شما فرو فرستاده شده است بر پا ندارید بر حق نیستید ؛ و بیگمان آنچه از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است بر سرکشی و کفر بسیاری از آنان میافزاید پس بر گروه کافران اندوه مخور» سوره مائده، آیه ۶۸.</ref>، {{متن قرآن|مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ}}<ref>«داستان آنان که (عمل به) تورات بر دوش آنها نهاده شد اما زیر بار آن نرفتند همچون داستان درازگوشی است بر او کتابی چند؛ داستان آن گروه که آیات خداوند را دروغ شمردند بد (داستانی) است و خداوند گروه ستمگران را راهنمایی نمیکند» سوره جمعه، آیه ۵.</ref> شمار دیگری از آیات که ناظر به دوره [[بعد از ظهور]] اسلاماند، به ارتباط تورات با [[قرآن کریم]] و [[پیامبر اکرم]] پرداختهاند. بر اساس این آیات، از یک سو تورات درباره [[بعثت]] و ویژگیهای پیامبر اکرم{{صل}}، [[پیروان]] و فراگیر شدن [[دعوت]] او [[بشارت]] داده است و از سوی دیگر قرآن کریم[[تورات]] را تصدیق میکند. {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«همان کسان که از فرستاده پیامآور درس ناخوانده پیروی میکنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته مییابند؛ آنان را به نیکی فرمان میدهد و از بدی باز میدارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام میگرداند و بار (تکلیف) های گران و بندهایی را که بر آنها (بسته) بود از آنان برمیدارد، پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رساندهاند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کردهاند رستگارند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref>، {{متن قرآن|مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«محمد، پیامبر خداوند است و آنان که با ویاند، بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند؛ آنان را در حال رکوع و سجود میبینی که بخشش و خشنودییی از خداوند را خواستارند؛ نشان (ایمان) آنان در چهرههایشان از اثر سجود، نمایان است، داستان آنان در تورات همین است و داستان آنان در انجیل مانند کشتهای است که جوانهاش را برآورد و آن را نیرومند گرداند و ستبر شود و بر ساقههایش راست ایستد، به گونهای که دهقانان را به شگفتی آورد تا کافران را با آنها به خشم انگیزد، خداوند به کسانی از آنان که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند نوید آمرزش و پاداشی سترگ داده است» سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> این آیات که در واقع از [[تأیید]] متقابل [[دین حضرت موسی]]{{ع}} و پیامبر اکرم{{صل}} [[سخن]] میگویند، پاسخ به [[پرسشها]] و مسائلی هستند که با [[پیدایش اسلام]] درباره اصل ارتباط دو [[دین]] یاد شده با یکدیگر پدید آمدند. | بخش دیگری از آیات به جایگاه تورات در میان [[یهودیان]] و چگونگی تعامل گروهی از آنها و عالمانشان با آن در دوره [[تاریخی]] پس از مسیح{{ع}} تا [[زمان پیامبر اکرم]]{{صل}} پرداختهاند. این آیات نشان میدهند که تورات تا [[زمان]] [[اسلام]] مبنای [[داوری]] [[پیامبران بنی اسرائیل]]، ربّانیان و [[احبار]] بوده است؛ همچنین گروهی از یهودیان به آن [[ایمان]] نداشته، برخلاف آن داوری کردهاند. [[تشبیه]] [[عالمان]] غیر عامل به تورات، به الاغهایی که بار کتاب دارند، برخوردار شدن [[یهود]] از [[برکات]] [[زمین]] و [[آسمان]] در صورت عمل کردن به آموزههای تورات و بیارزش بودن آنها در غیر این صورت، مضامین برخی دیگر از این آیاتاند. {{متن قرآن|وَكَيْفَ يُحَكِّمُونَكَ وَعِنْدَهُمُ التَّوْرَاةُ فِيهَا حُكْمُ اللَّهِ ثُمَّ يَتَوَلَّوْنَ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَمَا أُولَئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«چگونه تو را به داوری میگیرند در حالی که تورات نزد آنهاست که در آن حکم خداوند (آمده) است! سپس، بعد از آن، روی میگردانند و آنان مؤمن نیستند» سوره مائده، آیه ۴۳.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هَادُوا وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتَابِ اللَّهِ وَكَانُوا عَلَيْهِ شُهَدَاءَ فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«ما تورات را که در آن رهنمود و روشنایی بود، فرو فرستادیم؛ پیامبران که تسلیم (خداوند) بودند و (نیز) دانشوران ربّانی و دانشمندان (توراتشناس) بنابر آنچه از کتاب خداوند به آنان سپرده شده بود و بر آن گواه بودند برای یهودیان داوری میکردند؛ پس، از مردم نهراسید و از من بهراسید و آیات مرا ارزان مفروشید؛ و آن کسان که بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری نکنند کافرند» سوره مائده، آیه ۴۴.</ref>، {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ سَاءَ مَا يَعْمَلُونَ}}<ref>«و اگر آنان تورات و انجیل و آنچه را از پروردگارشان به سوی آنها فرو فرستاده شده است، بر پا میداشتند از نعمتهای آسمانی و زمینی برخوردار میشدند ؛ برخی از ایشان امتی میانهرو هستند و بسیاری از آنان آنچه انجام میدهند زشت است» سوره مائده، آیه ۶۶.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَيْءٍ حَتَّى تُقِيمُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«بگو: ای اهل کتاب! تا تورات و انجیل و آنچه را از پروردگارتان به سوی شما فرو فرستاده شده است بر پا ندارید بر حق نیستید ؛ و بیگمان آنچه از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است بر سرکشی و کفر بسیاری از آنان میافزاید پس بر گروه کافران اندوه مخور» سوره مائده، آیه ۶۸.</ref>، {{متن قرآن|مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ}}<ref>«داستان آنان که (عمل به) تورات بر دوش آنها نهاده شد اما زیر بار آن نرفتند همچون داستان درازگوشی است بر او کتابی چند؛ داستان آن گروه که آیات خداوند را دروغ شمردند بد (داستانی) است و خداوند گروه ستمگران را راهنمایی نمیکند» سوره جمعه، آیه ۵.</ref> شمار دیگری از آیات که ناظر به دوره [[بعد از ظهور]] اسلاماند، به ارتباط تورات با [[قرآن کریم]] و [[پیامبر اکرم]] پرداختهاند. بر اساس این آیات، از یک سو تورات درباره [[بعثت]] و ویژگیهای پیامبر اکرم{{صل}}، [[پیروان]] و فراگیر شدن [[دعوت]] او [[بشارت]] داده است و از سوی دیگر قرآن کریم[[تورات]] را تصدیق میکند. {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«همان کسان که از فرستاده پیامآور درس ناخوانده پیروی میکنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته مییابند؛ آنان را به نیکی فرمان میدهد و از بدی باز میدارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام میگرداند و بار (تکلیف) های گران و بندهایی را که بر آنها (بسته) بود از آنان برمیدارد، پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رساندهاند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کردهاند رستگارند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref>، {{متن قرآن|مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«محمد، پیامبر خداوند است و آنان که با ویاند، بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند؛ آنان را در حال رکوع و سجود میبینی که بخشش و خشنودییی از خداوند را خواستارند؛ نشان (ایمان) آنان در چهرههایشان از اثر سجود، نمایان است، داستان آنان در تورات همین است و داستان آنان در انجیل مانند کشتهای است که جوانهاش را برآورد و آن را نیرومند گرداند و ستبر شود و بر ساقههایش راست ایستد، به گونهای که دهقانان را به شگفتی آورد تا کافران را با آنها به خشم انگیزد، خداوند به کسانی از آنان که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند نوید آمرزش و پاداشی سترگ داده است» سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> این آیات که در واقع از [[تأیید]] متقابل [[دین حضرت موسی]]{{ع}} و پیامبر اکرم{{صل}} [[سخن]] میگویند، پاسخ به [[پرسشها]] و مسائلی هستند که با [[پیدایش اسلام]] درباره اصل ارتباط دو [[دین]] یاد شده با یکدیگر پدید آمدند. | ||
خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
[[بشارت]] به آمدن برخی [[پیامبران]] پس از موسی{{ع}} از آموزههای دیگر [[تورات]] در این باره است؛ بنابر [[نص صریح]] برخی [[آیات قرآن]] و نیز ظاهر برخی دیگر، خبر [[بعثت پیامبر اکرم]]{{صل}} و ویژگیهای او در تورات و [[انجیل]] نازل شده از سوی [[خدا]]، آمده است. این موضوع در میان آموزههای یاد شده تورات و انجیل در [[قرآن]] برجستگی ویژه ای دارد: {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«همان کسان که از فرستاده پیامآور درس ناخوانده پیروی میکنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته مییابند؛ آنان را به نیکی فرمان میدهد و از بدی باز میدارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام میگرداند و بار (تکلیف) های گران و بندهایی را که بر آنها (بسته) بود از آنان برمیدارد، پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رساندهاند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کردهاند رستگارند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref> از [[ظاهر آیه]] بر میآید که اوصاف سه گانه «[[رسول]]»، «[[نبیّ]]» و «اُمّی» (درس ناخوانده و خط نانوشته) همه در تورات و انجیل برای [[پیامبر اکرم]]{{صل}} یاد شدهاند<ref>جامع البیان، ج ۹، ص۱۱۲ - ۱۱۳؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۲، ص۲۶۲؛ ج ۳، ص۴۲۷؛ المیزان، ج ۸، ص۲۸۰.</ref> و اگر [[آیه]] درصدد چنین بیانی نبود، یادکرد هر سه وصف در کنار هم که منحصر به همین آیه است، به ویژه آوردن ویژگی سوم، نکته پیدایی نداشت؛<ref>المیزان، ج ۸، ص۲۸۰.</ref> همچنین [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[حلال]] کردن خوراکیهای [[پاکیزه]] و [[تحریم]] چیزهای [[ناپاک]] بر [[مردم]] و برداشتن بارهای گران و [[غل]] و زنجیرها از دوش و گردن آنها از ویژگیهایی است که تورات و انجیل برای آن حضرت گفتهاند. | [[بشارت]] به آمدن برخی [[پیامبران]] پس از موسی{{ع}} از آموزههای دیگر [[تورات]] در این باره است؛ بنابر [[نص صریح]] برخی [[آیات قرآن]] و نیز ظاهر برخی دیگر، خبر [[بعثت پیامبر اکرم]]{{صل}} و ویژگیهای او در تورات و [[انجیل]] نازل شده از سوی [[خدا]]، آمده است. این موضوع در میان آموزههای یاد شده تورات و انجیل در [[قرآن]] برجستگی ویژه ای دارد: {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«همان کسان که از فرستاده پیامآور درس ناخوانده پیروی میکنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته مییابند؛ آنان را به نیکی فرمان میدهد و از بدی باز میدارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام میگرداند و بار (تکلیف) های گران و بندهایی را که بر آنها (بسته) بود از آنان برمیدارد، پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رساندهاند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کردهاند رستگارند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref> از [[ظاهر آیه]] بر میآید که اوصاف سه گانه «[[رسول]]»، «[[نبیّ]]» و «اُمّی» (درس ناخوانده و خط نانوشته) همه در تورات و انجیل برای [[پیامبر اکرم]]{{صل}} یاد شدهاند<ref>جامع البیان، ج ۹، ص۱۱۲ - ۱۱۳؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۲، ص۲۶۲؛ ج ۳، ص۴۲۷؛ المیزان، ج ۸، ص۲۸۰.</ref> و اگر [[آیه]] درصدد چنین بیانی نبود، یادکرد هر سه وصف در کنار هم که منحصر به همین آیه است، به ویژه آوردن ویژگی سوم، نکته پیدایی نداشت؛<ref>المیزان، ج ۸، ص۲۸۰.</ref> همچنین [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[حلال]] کردن خوراکیهای [[پاکیزه]] و [[تحریم]] چیزهای [[ناپاک]] بر [[مردم]] و برداشتن بارهای گران و [[غل]] و زنجیرها از دوش و گردن آنها از ویژگیهایی است که تورات و انجیل برای آن حضرت گفتهاند. | ||
بر اساس برخی دیگر از آیات قرآن، گزارشهای تورات و انجیل درباره [[بعثت]] و ویژگیهای پیامبر اکرم{{صل}} به گونه ای دقیق و روشن بوده است که برای [[یهود]] و [[نصارا]] یا دست کم برای [[دانشمندان]] آنان هیچ تردیدی در [[شناخت]] آن حضرت و [[حقانیت]] [[دعوت]] و [[رسالت]] وی باقی نمیگذاشت؛<ref>المیزان، ج ۷، ص۴۰.</ref> اما گروهی از آنان بر اثر انگیزههای گوناگون به [[کتمان]] آن میپرداختند: {{متن قرآن|الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}}<ref>«کسانی که به آنان کتاب (آسمانی) دادهایم او را میشناسند همانگونه که فرزندانشان را میشناسند؛ و به راستی دستهای از آنان حق را دانسته پنهان میدارند» سوره بقره، آیه 146.</ref> از این [[آیه]] و همانند آن {{متن قرآن|الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِهِ هُمْ بِهِ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«کسانی که پیش از آن به آنان کتاب (آسمانی) داده بودیم به آن ایمان میآورند» سوره قصص، آیه ۵۲.</ref>، {{متن قرآن|وَإِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ قَالُوا آمَنَّا بِهِ إِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّنَا إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلِهِ مُسْلِمِينَ}}<ref>«و چون (قرآن) برای آنان خوانده شود میگویند: ما بدان باور داریم که راستین است، از سوی پروردگار ماست، ما پیش از آن (هم) گردن نهاده بودیم» سوره قصص، آیه ۵۳.</ref> برمیآید که گزارشهای یاد شده در [[تورات]] و انجیلهای موجود در [[عصر نزول]] نیز بوده است. در غیر این صورت، یهود ونصارا با استناد بر آن به عنوان بهترین دلیل، شدیدا به [[تکذیب]] [[قرآن]]، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و دعوت او میپرداختند،<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۷، ص۱۱۹؛ البیان، ص۱۲۲؛ المیزان، ج ۱۹، ص۲۵۳ - ۲۵۴.</ref> در حالی که شماری از آنان به ویژه برخی از [[دانشمندان یهود]] و نصارا بر اساس بشارتهای یاد شده و شناخت پیشین از پیامبر اکرم به وی [[ایمان]] آوردند<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۳، ص۲۹۶؛ المیزان، ج ۱۶، ص۵۴؛ البیان، ص۱۱۹.</ref> البته با توجه به [[تحریف]] آمیز بودن بسیاری از گزارشهای [[عهد قدیم]]، آنچه قرآن در این باره آورده است، به طور کامل در آن وجود ندارد و آنچه یافت میشود برخی عبارات کلی است که قابل انطباق بر پیامبر اکرم است، در حالی که از قرآن برمی آید که در تورات و [[انجیل]] به روشنی و با صراحت از آمدن [[پیامبر]]{{صل}} خبر داده شده است.<ref>قرآنشناسی، ص۱۸۸.</ref> در آیه {{متن قرآن|مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«محمد، پیامبر خداوند است و آنان که با ویاند، بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند؛ آنان را در حال رکوع و سجود میبینی که بخشش و خشنودییی از خداوند را خواستارند؛ نشان (ایمان) آنان در چهرههایشان از اثر سجود، نمایان است، داستان آنان در تورات همین است و داستان آنان در انجیل مانند کشتهای است که جوانهاش را برآورد و آن را نیرومند گرداند و ستبر شود و بر ساقههایش راست ایستد، به گونهای که دهقانان را به شگفتی آورد تا کافران را با آنها به خشم انگیزد، خداوند به کسانی از آنان که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند نوید آمرزش و پاداشی سترگ داده است» سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> نیز از یادکرد برخی [[اوصاف پیامبر]] [[اکرم]]{{صل}} و [[پیروان راستین]] او در تورات و انجیل[[سخن]] به میان آمده است. بر اساس این آیه در کتب یاد شده آمده است که پیامبر و پیروانش با [[کافران]]، سرسخت و با یکدیگر بسی مهرباناند؛ همچنین آنان به زراعتی [[تشبیه]] شدهاند که [[روز]] به روز [[رشد]]، بالندگی و [[استحکام]] بیشتری یافته، [[شگفتی]] کشاورزان را برمی انگیزد؛ به این معنا که [[مسلمانان]] نیز در آغاز اندکاند؛ اما در گذر ایام چنان بر شمار و نیروی آنان افزوده میشود که [[کافران]] را به [[خشم]] آورده، هراسان میسازند<ref>جامع البیان، ج ۲۵، ص۱۴۱ - ۱۴۹؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۶، ص۲۹۲.</ref>. [[مفسران]] در اینکه همه اوصاف یاد شده، در هر دو کتاب [[تورات]] و [[انجیل]] آمدهاند یا بخشی در تورات و بخشی دیگر در انجیل، [[اختلاف]] دارند؛ شماری از [[مفسران شیعه]]<ref>التبیان، ج ۹، ص۳۳۶ - ۳۳۷؛ مجمع البیان، ج ۹، ص۱۹۲.</ref> و [[سنی]]<ref>جامع البیان، ج۲۶، ص۱۴۵ - ۱۴۶؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴،ص ۲۱۹؛ معانی القرآن، ج ۶، ص۵۱۵.</ref> به [[پیروی]] از تفسیرگران نخستینی چون [[قتاده]]، [[ضحاک]] و [[ابن جبیر]]،<ref>جامع البیان، ج ۲۶، ص۱۴۵؛ تفسیر صنعانی، ج ۳، ص۲۱۵؛ زادالمسیر، ج ۷، ص۴۴۸ - ۴۴۹.</ref> اوصافی را که پیش از واژه «ذلِکَ» آمدهاند، یاد شده در تورات، و [[تشبیه]] به زرع و کِشته را آمده در انجیل میدانند. [[طبری]] در [[اثبات]] این دیدگاه میگوید: اگر {{متن قرآن|الزُّرَّاعَ}} عطف بر اوصاف پیشین و به تورات هم مربوط بود، باید همراه «واوِ» عطف میآمد.<ref>جامع البیان، ج ۲۶، ص۱۴۶.</ref> در مقابل، شوکانی، جمله «کَزَرعٍ» را مستأنفه دانسته، به پیروی از [[مجاهد]] [[معتقد]] است که همه ویژگیهای یاد شده از آغاز تا پایان [[آیه]]، هم در تورات و هم در انجیل آمدهاند،<ref>فتح القدیر، ج ۵، ص۵۶.</ref> چنان که [[ابو سلیمان | بر اساس برخی دیگر از آیات قرآن، گزارشهای تورات و انجیل درباره [[بعثت]] و ویژگیهای پیامبر اکرم{{صل}} به گونه ای دقیق و روشن بوده است که برای [[یهود]] و [[نصارا]] یا دست کم برای [[دانشمندان]] آنان هیچ تردیدی در [[شناخت]] آن حضرت و [[حقانیت]] [[دعوت]] و [[رسالت]] وی باقی نمیگذاشت؛<ref>المیزان، ج ۷، ص۴۰.</ref> اما گروهی از آنان بر اثر انگیزههای گوناگون به [[کتمان]] آن میپرداختند: {{متن قرآن|الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}}<ref>«کسانی که به آنان کتاب (آسمانی) دادهایم او را میشناسند همانگونه که فرزندانشان را میشناسند؛ و به راستی دستهای از آنان حق را دانسته پنهان میدارند» سوره بقره، آیه 146.</ref> از این [[آیه]] و همانند آن {{متن قرآن|الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِهِ هُمْ بِهِ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«کسانی که پیش از آن به آنان کتاب (آسمانی) داده بودیم به آن ایمان میآورند» سوره قصص، آیه ۵۲.</ref>، {{متن قرآن|وَإِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ قَالُوا آمَنَّا بِهِ إِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّنَا إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلِهِ مُسْلِمِينَ}}<ref>«و چون (قرآن) برای آنان خوانده شود میگویند: ما بدان باور داریم که راستین است، از سوی پروردگار ماست، ما پیش از آن (هم) گردن نهاده بودیم» سوره قصص، آیه ۵۳.</ref> برمیآید که گزارشهای یاد شده در [[تورات]] و انجیلهای موجود در [[عصر نزول]] نیز بوده است. در غیر این صورت، یهود ونصارا با استناد بر آن به عنوان بهترین دلیل، شدیدا به [[تکذیب]] [[قرآن]]، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و دعوت او میپرداختند،<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۷، ص۱۱۹؛ البیان، ص۱۲۲؛ المیزان، ج ۱۹، ص۲۵۳ - ۲۵۴.</ref> در حالی که شماری از آنان به ویژه برخی از [[دانشمندان یهود]] و نصارا بر اساس بشارتهای یاد شده و شناخت پیشین از پیامبر اکرم به وی [[ایمان]] آوردند<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۳، ص۲۹۶؛ المیزان، ج ۱۶، ص۵۴؛ البیان، ص۱۱۹.</ref> البته با توجه به [[تحریف]] آمیز بودن بسیاری از گزارشهای [[عهد قدیم]]، آنچه قرآن در این باره آورده است، به طور کامل در آن وجود ندارد و آنچه یافت میشود برخی عبارات کلی است که قابل انطباق بر پیامبر اکرم است، در حالی که از قرآن برمی آید که در تورات و [[انجیل]] به روشنی و با صراحت از آمدن [[پیامبر]]{{صل}} خبر داده شده است.<ref>قرآنشناسی، ص۱۸۸.</ref> در آیه {{متن قرآن|مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«محمد، پیامبر خداوند است و آنان که با ویاند، بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند؛ آنان را در حال رکوع و سجود میبینی که بخشش و خشنودییی از خداوند را خواستارند؛ نشان (ایمان) آنان در چهرههایشان از اثر سجود، نمایان است، داستان آنان در تورات همین است و داستان آنان در انجیل مانند کشتهای است که جوانهاش را برآورد و آن را نیرومند گرداند و ستبر شود و بر ساقههایش راست ایستد، به گونهای که دهقانان را به شگفتی آورد تا کافران را با آنها به خشم انگیزد، خداوند به کسانی از آنان که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند نوید آمرزش و پاداشی سترگ داده است» سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> نیز از یادکرد برخی [[اوصاف پیامبر]] [[اکرم]]{{صل}} و [[پیروان راستین]] او در تورات و انجیل[[سخن]] به میان آمده است. بر اساس این آیه در کتب یاد شده آمده است که پیامبر و پیروانش با [[کافران]]، سرسخت و با یکدیگر بسی مهرباناند؛ همچنین آنان به زراعتی [[تشبیه]] شدهاند که [[روز]] به روز [[رشد]]، بالندگی و [[استحکام]] بیشتری یافته، [[شگفتی]] کشاورزان را برمی انگیزد؛ به این معنا که [[مسلمانان]] نیز در آغاز اندکاند؛ اما در گذر ایام چنان بر شمار و نیروی آنان افزوده میشود که [[کافران]] را به [[خشم]] آورده، هراسان میسازند<ref>جامع البیان، ج ۲۵، ص۱۴۱ - ۱۴۹؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۶، ص۲۹۲.</ref>. [[مفسران]] در اینکه همه اوصاف یاد شده، در هر دو کتاب [[تورات]] و [[انجیل]] آمدهاند یا بخشی در تورات و بخشی دیگر در انجیل، [[اختلاف]] دارند؛ شماری از [[مفسران شیعه]]<ref>التبیان، ج ۹، ص۳۳۶ - ۳۳۷؛ مجمع البیان، ج ۹، ص۱۹۲.</ref> و [[سنی]]<ref>جامع البیان، ج۲۶، ص۱۴۵ - ۱۴۶؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴،ص ۲۱۹؛ معانی القرآن، ج ۶، ص۵۱۵.</ref> به [[پیروی]] از تفسیرگران نخستینی چون [[قتاده]]، [[ضحاک]] و [[ابن جبیر]]،<ref>جامع البیان، ج ۲۶، ص۱۴۵؛ تفسیر صنعانی، ج ۳، ص۲۱۵؛ زادالمسیر، ج ۷، ص۴۴۸ - ۴۴۹.</ref> اوصافی را که پیش از واژه «ذلِکَ» آمدهاند، یاد شده در تورات، و [[تشبیه]] به زرع و کِشته را آمده در انجیل میدانند. [[طبری]] در [[اثبات]] این دیدگاه میگوید: اگر {{متن قرآن|الزُّرَّاعَ}} عطف بر اوصاف پیشین و به تورات هم مربوط بود، باید همراه «واوِ» عطف میآمد.<ref>جامع البیان، ج ۲۶، ص۱۴۶.</ref> در مقابل، شوکانی، جمله «کَزَرعٍ» را مستأنفه دانسته، به پیروی از [[مجاهد]] [[معتقد]] است که همه ویژگیهای یاد شده از آغاز تا پایان [[آیه]]، هم در تورات و هم در انجیل آمدهاند،<ref>فتح القدیر، ج ۵، ص۵۶.</ref> چنان که [[ابو سلیمان]] دمشقی بر این [[باور]] است که فقط تشبیه به زرع و کِشته در تورات و انجیل یاد شده است.<ref>زاد المسیر، ج ۷، ص۴۴۸.</ref> | ||
===[[احکام]]=== | ===[[احکام]]=== | ||
بررسی [[آیات قرآن]] نشان میدهد که [[تورات]] [[احکام]] فردی، [[اجتماعی]]، [[عبادی]]، [[قضایی]]، [[سیاسی]] و نظامی مهمی را شامل بوده است و [[خداوند]] [[تورات]] را به [[موسی]]{{ع}} داد تا به بیان تفصیلی همه چیز بپردازد: | بررسی [[آیات قرآن]] نشان میدهد که [[تورات]] [[احکام]] فردی، [[اجتماعی]]، [[عبادی]]، [[قضایی]]، [[سیاسی]] و نظامی مهمی را شامل بوده است و [[خداوند]] [[تورات]] را به [[موسی]]{{ع}} داد تا به بیان تفصیلی همه چیز بپردازد: «ثُمَّ ءاتَینا موسَی الکِتـبَ... و تَفصیلاً لِکُلِّ شَی ءٍ.»... (انعام / ۶، ۱۵۴ و نیز [[اعراف]] / ۷، ۱۴۵) به [[عقیده]] [[مفسران]]، مراد بیان تفصیلی در حوزه مسائل و نیازهای [[دینی]] و [[شریعت]] * است.<ref>جامع البیان، ج ۸، ص۱۲۱؛ تفسیر نسفی، ج ۱، ص۳۵۳؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۲، ص۱۹۹.</ref> بعضی مفسران با [[اعتقاد]] به ارتباط این [[آیه]] با [[آیات]] پیشین (انعام / ۶، ۱۵۱ ـ ۱۵۳ و نیز [[شوری]] / ۴۲، ۱۳) معتقدند که [[محرمات]] یاد شده در آیات مزبور در [[کتابهای آسمانی]] پیش از تورات به همین صورت کلی آمدهاند؛ ولی تورات در پاسخ به نیاز عصری مخاطبانش به بیان تفصیلی آنها پرداخته است.<ref>المیزان، ج ۷، ص۳۸۱ - ۳۸۴؛ نمونه، ج ۶، ص۴۰.</ref> [[پرهیز]] از [[شرک به خدا]] و کشتن [[فرزندان]] از [[ترس]] نداری، دوری از [[کارهای زشت]] آشکار و [[نهان]]، نکشتن بیگناهان، اجتناب از [[خوردن مال یتیم]]، کمفروشی نکردن، [[نیکی]] کردن به پدر و مادر و عادلانه [[سخن گفتن]] آموزههاییاند که در آیات یاد شده آمدهاند. | ||
[[اقامه نماز]] برای یاد خداوند از نخستین آموزههای نازل شده بر موسی{{ع}} در حوزه [[احکام عبادی]] است: | [[اقامه نماز]] برای یاد خداوند از نخستین آموزههای نازل شده بر موسی{{ع}} در حوزه [[احکام عبادی]] است: «واَقِمِ الصَّلوةَ لِذِکری». (طه / ۲۰، ۱۴) پرهیز از بستن [[دروغ]] و دادن نسبتهای ناروا به خداوند و نیز [[ستمگر]] خواندن کسانی که بر اساس [[آموزههای الهی]] [[حکم]] نمیکنند از دیگر [[احکام]] [[تورات]] در حوزه [[ارتباط با خدا]] و [[دین الهی]] اند: «اِنّا اَنزَلنَا التَّورةَ... ومَن لَم یَحکُم بِما اَنزَلَ اللّهُ فَاُولـئِکَ هُمُ الظّــلِمون». ([[مائده]] / ۵، ۴۴ ـ ۴۵ و نیز [[اعراف]] / ۷، ۱۶۹) [[لزوم]] [[پرهیز]] از [[جنگ]] و درگیری داخلی، بیرون نکردن یکدیگر از [[خانه]] و کاشانه خویش، [[همپیمانی]] و [[همکاری]] نکردن با [[بیگانگان]] بر ضد یکدیگر و لزوم آزادسازی [[اسیران]] خویش با پرداخت فدیه، از آموزههای [[اجتماعی]] [[تورات]] با رویکرد [[سیاسی]] و نظامیاند: «واِذ اَخَذنا میثـقَکُم لاتَسفِکونَ دِماءَکُم ولا تُخرِجونَ اَنفُسَکُم مِن دِیـرِکُم... * اَفَتُؤمِنونَ بِبَعضِ الکِتـبِ وتَکفُرونَ بِبَعضٍ» (بقره / ۲، ۸۴ - ۸۵)<ref>الکشاف، ج ۱، ص۱۶۰ - ۱۶۱؛ التبیان، ج ۱، ص۳۳۱ - ۳۳۶؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۳۰۰.</ref>، همچنان که یکی دیگر از آموزههای تورات با رویکرد نظامی، [[جنگ]] و [[جهاد در راه خدا]] و [[وعده]] حتمی [[بهشت]] به مؤمنانی است که در این مسیر، [[دشمنان خدا]] را کشته یا خود کشته میشوند. ([[توبه]] / ۹، ۱۱۱) [[آیه]] مورد اشاره را درباره صاحبان [[بیعت عقبه]] دانستهاند <ref>زاد المسیر، ج ۳، ص۵۰۳ - ۵۰۴.</ref> و [[مفسران]] بر این باورند که وجود [[حکم جهاد]] در همه [[ادیان آسمانی]] را میرساند.<ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۶، ص۲۰۱؛ مجمع البیان، ج ۵، ص۱۱۴؛ فقه القرآن، ج ۱، ص۳۴۹.</ref>[[احکام]] [[قصاص]] بخش دیگری از آموزههای تورات در حوزه [[احکام قضایی]] و [[حقوق]] جزاست: «اِنّا اَنزَلنَا التَّورةَ... * وکَتَبنا عَلَیهِم فیها اَنَّ النَّفسَ بِالنَّفسِ والعَینَ بِالعَینِ والاَنفَ بِالاَنفِ والاُذُنَ بِالاُذُنِ والسِّنَّ بِالسِّنِّ والجُروحَ قِصاصٌ فَمَن تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ کَفّارَةٌ لَهُ و.»... (مائده / ۵، ۴۴ - ۴۵) این احکام در عصر [[نزول قرآن]] وجود داشتند و پاسخگوی نیاز [[یهودیان]] بودند. (مائده / ۵، ۴۳) تورات حتی برای تنظیم ارتباط [[پیروان]] خویش با [[طبیعت]] و پدیدههای آن نیز احکامی داشته است. بر اساس آموزههای تورات همه خوراکیها پیش از [[نزول]] آن، بر [[بنی اسرائیل]] [[حلال]] بوده است: «کُلُّ الطَّعامِ کانَ حِلاًّ لِبَنِی اِسرءیلَ اِلاّ ما حَرَّمَ اِسرءیلُ عَلی نَفسِهِ مِن قَبلِ اَن تُنَزَّلَ التَّورةُ.»... ([[آل عمران]] / ۳، ۹۳) بعدها شماری از این [[خوردنیها]] به عنوان [[کیفر]] برخی از [[گناهان]] [[بنی اسرائیل]] و در قالب آموزههای [[تورات]] بر آنان [[حرام]] شد. ([[نساء]] / ۴، ۱۶۰ ـ ۱۶۱؛ انعام / ۶، ۱۴۶) برخی از این [[احکام]] تحریمی به وسیله [[حضرت مسیح]]{{ع}} [[حلال]] و [[منسوخ]] شدند. (آل عمران / ۳، ۵۰) | ||
===[[اخلاق]]=== | ===[[اخلاق]]=== |