بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == منابع ==' به '== منابع ==') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = ارتداد | |||
| عنوان مدخل = ارتداد | |||
| مداخل مرتبط = [[ارتداد در لغت]] - [[ارتداد در قرآن]] - [[ارتداد در کلام اسلامی]] - [[ارتداد در فقه اسلامی]] - [[ارتداد در فقه سیاسی]] - [[ارتداد در معارف و سیره رضوی]] - [[ارتداد در معارف و سیره نبوی]] - [[ارتداد در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
به [[مسلمانی]] که از [[آیین اسلام]] خارج شده و [[کفر]] را | به [[مسلمانی]] که از [[آیین اسلام]] خارج شده و [[کفر]] را برگزیده است، "مرتدّ" گفته می‌شود. واژه [[ارتداد]] ریشه [[قرآنی]] دارد. <ref>ذکری الشیعة، ج۴، ص:۳۹۷؛ الحدائق الناضرة، ج۱۱، ص:۱۹۴ ـ ۱۹۵؛ جواهر الکلام، ج۱۳، ص:۳۴۲ ـ ۳۴۴.</ref> | ||
جایگاه اصلی عنوان یاد شده باب حدود است و از آن به مناسبت در باب‌هایی مانند [[طهارت]]، [[صلات]]، [[زکات]]، [[صوم]]، [[حج]]، [[تجارت]]، [[نکاح]]، و [[ارث]] سخن رفته است. برخی نیز بابی مستقل تحت عنوان "کتاب مرتدّ"، به آن اختصاص دادهاند. | جایگاه اصلی عنوان یاد شده باب حدود است و از آن به مناسبت در باب‌هایی مانند [[طهارت]]، [[صلات]]، [[زکات]]، [[صوم]]، [[حج]]، [[تجارت]]، [[نکاح]]، و [[ارث]] سخن رفته است. برخی نیز بابی مستقل تحت عنوان "کتاب مرتدّ"، به آن اختصاص دادهاند. | ||
==اسباب ارتداد== | == اسباب ارتداد == | ||
ارتداد با [[انکار خداوند]]، [[توحید]]، رسالتِ [[پیامبر]]{{صل}} یا [[تکذیب]] آن [[حضرت]]، [[انکار]] ضروری [[دین]]، همچنین با کارهایی که بر [[استهزا]] و [[اهانت]] به دین و رویگردانی از آن دلالت کند، مانند پاره کردن و انداختن [[قرآن]] در جای [[آلوده]] و کثیف، [[اهانت]] به [[کعبه]] و [[کرنش]] در برابر [[بت]] محقّق می‌شود. <ref>جواهرالکلام، ج۴۱، ص:۶۰۰</ref> | ارتداد با [[انکار خداوند]]، [[توحید]]، رسالتِ [[پیامبر]] {{صل}} یا [[تکذیب]] آن [[حضرت]]، [[انکار]] ضروری [[دین]]، همچنین با کارهایی که بر [[استهزا]] و [[اهانت]] به دین و رویگردانی از آن دلالت کند، مانند پاره کردن و انداختن [[قرآن]] در جای [[آلوده]] و کثیف، [[اهانت]] به [[کعبه]] و [[کرنش]] در برابر [[بت]] محقّق می‌شود. <ref>جواهرالکلام، ج۴۱، ص:۶۰۰</ref> | ||
برای ضروری دین به [[وجوب]] [[نماز]]، [[روزه]]، حج و مانند آنها [[مَثَل]] زده شده است، لکن برخی قلمرو آن را گسترش داده و گفتهاند: مراد از ضروری دین، چیزی است که انکار کننده، به ثبوت آن در دین [[یقین]] داشته باشد؛ هر چند نزد همه به ثبوت نرسیده باشد. <ref>مجمع الفائدة، ج۳، ص:۱۹۹</ref> برخی نیز تصریح کردهاند که اگر انکار حکمی [[اجماعی]] باشد، لکن به حدّ ضروری دین نرسیده باشد، موجب ارتداد نمیشود. <ref>جواهر الکلام، ج۶، ص:۴۹</ref> | برای ضروری دین به [[وجوب]] [[نماز]]، [[روزه]]، حج و مانند آنها [[مَثَل]] زده شده است، لکن برخی قلمرو آن را گسترش داده و گفتهاند: مراد از ضروری دین، چیزی است که انکار کننده، به ثبوت آن در دین [[یقین]] داشته باشد؛ هر چند نزد همه به ثبوت نرسیده باشد. <ref>مجمع الفائدة، ج۳، ص:۱۹۹</ref> برخی نیز تصریح کردهاند که اگر انکار حکمی [[اجماعی]] باشد، لکن به حدّ ضروری دین نرسیده باشد، موجب ارتداد نمیشود. <ref>جواهر الکلام، ج۶، ص:۴۹</ref> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
به قول مشهور، انکار ضروری [[مذهب]]، مانند انکار [[امامان]] علیهمالسّلام یا برخی از آنان، موجب ارتداد نمیشود. البته برخی تصریح کردهاند که اگر فرد [[شیعی]] منکر ضروری مذهب خویش شود، مرتدّ میگردد. <ref>جواهر الکلام، ج۴۱، ص:۶۰۲</ref> | به قول مشهور، انکار ضروری [[مذهب]]، مانند انکار [[امامان]] علیهمالسّلام یا برخی از آنان، موجب ارتداد نمیشود. البته برخی تصریح کردهاند که اگر فرد [[شیعی]] منکر ضروری مذهب خویش شود، مرتدّ میگردد. <ref>جواهر الکلام، ج۴۱، ص:۶۰۲</ref> | ||
هر یک از انکار خداوند، توحید، [[رسالت]]، و انکار یا تکذیب [[رسول خدا]]{{صل}}، سببی مستقل برای ارتداد است. در اینکه انکار ضروری دین، سببی مستقل برای ارتداد است یا در صورتی که به انکار خداوند، رسالت و یا رسول خدا باز گردد، موجب ارتداد می‌شود، [[اختلاف]] است. قول نخست به ظاهر کلمات [[فقها]] نسبت داده شده است. <ref>مستمسک العروة، ج۱، ص:۳۷۸</ref> | هر یک از انکار خداوند، توحید، [[رسالت]]، و انکار یا تکذیب [[رسول خدا]] {{صل}}، سببی مستقل برای ارتداد است. در اینکه انکار ضروری دین، سببی مستقل برای ارتداد است یا در صورتی که به انکار خداوند، رسالت و یا رسول خدا باز گردد، موجب ارتداد می‌شود، [[اختلاف]] است. قول نخست به ظاهر کلمات [[فقها]] نسبت داده شده است. <ref>مستمسک العروة، ج۱، ص:۳۷۸</ref> | ||
بنابر قول دوم، اگر فرد [[معتقد]] به [[توحید]] و [[رسالت]]، ضروری [[دین]] را [[انکار]] کند، در صورتی که از بازگشت انکار یاد شده، به انکار توحید یا رسالت [[غفلت]] داشته باشد، انکار او موجب [[ارتداد]] نیست. | بنابر قول دوم، اگر فرد [[معتقد]] به [[توحید]] و [[رسالت]]، ضروری [[دین]] را [[انکار]] کند، در صورتی که از بازگشت انکار یاد شده، به انکار توحید یا رسالت [[غفلت]] داشته باشد، انکار او موجب [[ارتداد]] نیست. | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۴: | ||
اگر نسبت به منکر ضروری، [[شبهه]] [[عدم آگاهی]] وی برضروری بودن حکمی وجود داشته باشد، مانند آنکه محل زندگیاش دور از [[بلاد اسلامی]] باشد؛ به گونهای که احتمال پنهان بودن [[ضرورت]] [[حکم]] برای او معقول و منطقی باشد به صرف انکار، حکم به [[کفر]] وی نمیشود. <ref>جواهر الکلام، ج۶، ص:۴۹</ref> | اگر نسبت به منکر ضروری، [[شبهه]] [[عدم آگاهی]] وی برضروری بودن حکمی وجود داشته باشد، مانند آنکه محل زندگیاش دور از [[بلاد اسلامی]] باشد؛ به گونهای که احتمال پنهان بودن [[ضرورت]] [[حکم]] برای او معقول و منطقی باشد به صرف انکار، حکم به [[کفر]] وی نمیشود. <ref>جواهر الکلام، ج۶، ص:۴۹</ref> | ||
==شرایط== | == شرایط == | ||
شرایط عمومی [[تکلیف]]، یعنی [[عقل]]، [[بلوغ]]، قصد و [[اختیار]] در تحقّق ارتداد نیز معتبر است. بنابراین، بر ارتداد دیوانه، غیر بالغ، [[غافل]]، کسی که در [[خواب]] است، [[سهو]] کننده، بیهوش و مُکَره، مانند گفتن کلمات کفر آمیز از روی [[تقیّه]]، اثری مترتّب نیست. <ref>جواهر الکلام، ج۴۱، ص:۶۰۹</ref> اگر مرتدّ ادّعای [[اکراه]] کند، در صورت وجود [[شاهد]] و نشانهای بر [[راستی]] گفته وی از او پذیرفته می‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج۴۱، ص:۶۱۰</ref> | شرایط عمومی [[تکلیف]]، یعنی [[عقل]]، [[بلوغ]]، قصد و [[اختیار]] در تحقّق ارتداد نیز معتبر است. بنابراین، بر ارتداد دیوانه، غیر بالغ، [[غافل]]، کسی که در [[خواب]] است، [[سهو]] کننده، بیهوش و مُکَره، مانند گفتن کلمات کفر آمیز از روی [[تقیّه]]، اثری مترتّب نیست. <ref>جواهر الکلام، ج۴۱، ص:۶۰۹</ref> اگر مرتدّ ادّعای [[اکراه]] کند، در صورت وجود [[شاهد]] و نشانهای بر [[راستی]] گفته وی از او پذیرفته می‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج۴۱، ص:۶۱۰</ref> | ||
==راه‌های [[اثبات]]== | == راه‌های [[اثبات]] == | ||
ارتداد با [[اقرار]]، بیّنه) و صدور [[رفتار]] یا گفتارِ بیانگر ارتداد، [[ثابت]] می‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج۴۱، ص:۶۰۰</ref> | ارتداد با [[اقرار]]، بیّنه) و صدور [[رفتار]] یا گفتارِ بیانگر ارتداد، [[ثابت]] می‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج۴۱، ص:۶۰۰</ref> | ||
==اقسام مرتدّ== | == اقسام مرتدّ == | ||
مرتدّ دو گونه است: [[فطری]] و ملّی. [[مرتدّ فطری]]، مرتدّی است که [[مسلمان]]، زاده شده و [[مرتدّ ملّی]] مرتدّی است که [[کافر]]، زاده شده است.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۳۶۶-۳۶۸.</ref> | مرتدّ دو گونه است: [[فطری]] و ملّی. [[مرتدّ فطری]]، مرتدّی است که [[مسلمان]]، زاده شده و [[مرتدّ ملّی]] مرتدّی است که [[کافر]]، زاده شده است.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۳۶۶-۳۶۸.</ref> | ||