بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = ابی بن کعب | | موضوع مرتبط = ابی بن کعب | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = ابی بن کعب | ||
| مداخل مرتبط = [[ابی بن کعب در قرآن]] - [[ابی بن کعب در تاریخ اسلامی]]- [[ابی بن کعب در علوم قرآنی]] - [[ابی بن کعب در تراجم و رجال]] | | مداخل مرتبط = [[ابی بن کعب در قرآن]] - [[ابی بن کعب در تاریخ اسلامی]]- [[ابی بن کعب در علوم قرآنی]] - [[ابی بن کعب در تراجم و رجال]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[ابیّ بن کعب بن قیس]] کنیه‌اش ابو المنذر از [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}}، [[اهل مدینه]] و از [[انصار]] بوده است. | [[ابیّ بن کعب بن قیس]] کنیه‌اش ابو المنذر از [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}}، [[اهل مدینه]] و از [[انصار]] بوده است. | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۸: | ||
در این [[حدیث]] {{متن قرآن|الرَّاجِفَةُ}} به [[مرگ]] و {{متن قرآن|الرَّادِفَةُ}} به آنچه بعد از مرگ برای [[انسان]] پیش می‌آید، [[تفسیر]] شده است. نمونه‌های دیگر [[روایات]] و آرای [[تفسیری]] وی را در مصادر زیر بنگرید<ref>تفسیر الثعالبی، ج۱، ص۴۳۱؛ ج۲، ص۴۷۷؛ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۷۴ و ۱۶۶۰؛ ج۸، ص۳۵۵؛ تفسیر ابو الفتوح رازی، ج۶، ص۱۷۱؛ ج۱۰، ص۲۱۸؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۶، ص۳۱۸؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۵۰۷؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۱۷، ص۱۱۹، ح۱۷؛ ج۳۸، ص۲۸، ح۱؛ ج۶۰، ص۱۸، ح۲۹؛ ج۶۹، ص۱۵۰؛ ابو نعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ج۱، ص۲۵۳-۲۵۴ و ۲۵۶؛ شامی، صالح احمد، تهذیب حلیة الاولیاء، ج۱، ص۱۹۸؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۷۶.</ref>. | در این [[حدیث]] {{متن قرآن|الرَّاجِفَةُ}} به [[مرگ]] و {{متن قرآن|الرَّادِفَةُ}} به آنچه بعد از مرگ برای [[انسان]] پیش می‌آید، [[تفسیر]] شده است. نمونه‌های دیگر [[روایات]] و آرای [[تفسیری]] وی را در مصادر زیر بنگرید<ref>تفسیر الثعالبی، ج۱، ص۴۳۱؛ ج۲، ص۴۷۷؛ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۷۴ و ۱۶۶۰؛ ج۸، ص۳۵۵؛ تفسیر ابو الفتوح رازی، ج۶، ص۱۷۱؛ ج۱۰، ص۲۱۸؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۶، ص۳۱۸؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۵۰۷؛ مجلسی، بحار الانوار، ج۱۷، ص۱۱۹، ح۱۷؛ ج۳۸، ص۲۸، ح۱؛ ج۶۰، ص۱۸، ح۲۹؛ ج۶۹، ص۱۵۰؛ ابو نعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، ج۱، ص۲۵۳-۲۵۴ و ۲۵۶؛ شامی، صالح احمد، تهذیب حلیة الاولیاء، ج۱، ص۱۹۸؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۷۶.</ref>. | ||
برای ابی مصحفی را ذکر کرده‌اند و یکی از ویژگی‌های آن را [[اختلاف قرائت]] آن با [[نص قرآن]] فعلی به شمار آورده‌اند<ref>ر. ک: معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص۳۲۳ و ۳۲۴.</ref>؛ برای مثال، گفته‌اند جملۀ کریمه {{متن قرآن|فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ}}<ref>«و هر کس (که قربانی) نیافت روزه سه روز از ایّام حج و هفت روز هنگامی که (از حج) بازگشتید (بر عهده اوست)» سوره بقره، آیه ۱۹۶.</ref> در قرائت ابیّ {{متن قرآن|فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ}} {{عربی|متتابعات}} {{متن قرآن|فِي الْحَجِّ}}است<ref>زمخشری، الکشّاف، ج۱، ص۱۲۱.</ref> و جمله {{متن قرآن|فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ}}<ref>«کابین آن زنان را که از آنان (با ازدواج غیر دائم) بهره‌مند شده‌اید به عنوان واجب بپردازید» سوره نساء، آیه ۲۴.</ref> در [[قرائت]] [[ابی بن کعب]] {{متن قرآن|فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ}} {{متن قرآن|إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى}}<ref>«چون وامی تا سرآمدی معیّن میان شما برقرار شد» سوره بقره، آیه ۲۸۲.</ref> است<ref>طبری، جامع البیان، ج۴، ص۱۳.</ref> و {{متن قرآن|كُلَّمَا أَضَاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِيهِ}}<ref>«نزدیک است آن برق، بینایی‌هاشان را برباید؛ هرگاه برای آنان روشن شود در آن (روشنایی) راه می‌افتند» سوره بقره، آیه ۲۰.</ref> را [[ابی بن کعب]] {{عربی|"مرّوا فيه"}}، {{عربی|"سعوا فيه"}} قرائت کرده است<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۴۹ (نوع شانزدهم مسئله سوم قرل نهم از اقوال در معنای سبعة احرف).</ref>، ولی این گونه [[قرائت‌ها]] در فرض ثبوت، ظاهرا زیاده‌ها و نقل به معناهای [[تفسیری]] است که به صورت مزجی در بین کلمات [[قرآن]] ذکر کرده است و بر این اساس، [[مصحف]] وی مشتمل بر مطالب تفسیری بوده است و آن را نیز می‌توان [[شاهد]] دیگری برای [[مفسّر]] بودن وی قرار داد. افزون بر این، [[سیوطی]] از نسخه کبیری برای او خبر داده که [[ابو جعفر]] رازی - با سندی که سیوطی صحیح دانسته - آن را از او [[روایت]] کرده و ابو [[جریر]] و [[ابن | برای ابی مصحفی را ذکر کرده‌اند و یکی از ویژگی‌های آن را [[اختلاف قرائت]] آن با [[نص قرآن]] فعلی به شمار آورده‌اند<ref>ر. ک: معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص۳۲۳ و ۳۲۴.</ref>؛ برای مثال، گفته‌اند جملۀ کریمه {{متن قرآن|فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ}}<ref>«و هر کس (که قربانی) نیافت روزه سه روز از ایّام حج و هفت روز هنگامی که (از حج) بازگشتید (بر عهده اوست)» سوره بقره، آیه ۱۹۶.</ref> در قرائت ابیّ {{متن قرآن|فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ}} {{عربی|متتابعات}} {{متن قرآن|فِي الْحَجِّ}}است<ref>زمخشری، الکشّاف، ج۱، ص۱۲۱.</ref> و جمله {{متن قرآن|فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ}}<ref>«کابین آن زنان را که از آنان (با ازدواج غیر دائم) بهره‌مند شده‌اید به عنوان واجب بپردازید» سوره نساء، آیه ۲۴.</ref> در [[قرائت]] [[ابی بن کعب]] {{متن قرآن|فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ}} {{متن قرآن|إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى}}<ref>«چون وامی تا سرآمدی معیّن میان شما برقرار شد» سوره بقره، آیه ۲۸۲.</ref> است<ref>طبری، جامع البیان، ج۴، ص۱۳.</ref> و {{متن قرآن|كُلَّمَا أَضَاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِيهِ}}<ref>«نزدیک است آن برق، بینایی‌هاشان را برباید؛ هرگاه برای آنان روشن شود در آن (روشنایی) راه می‌افتند» سوره بقره، آیه ۲۰.</ref> را [[ابی بن کعب]] {{عربی|"مرّوا فيه"}}، {{عربی|"سعوا فيه"}} قرائت کرده است<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۴۹ (نوع شانزدهم مسئله سوم قرل نهم از اقوال در معنای سبعة احرف).</ref>، ولی این گونه [[قرائت‌ها]] در فرض ثبوت، ظاهرا زیاده‌ها و نقل به معناهای [[تفسیری]] است که به صورت مزجی در بین کلمات [[قرآن]] ذکر کرده است و بر این اساس، [[مصحف]] وی مشتمل بر مطالب تفسیری بوده است و آن را نیز می‌توان [[شاهد]] دیگری برای [[مفسّر]] بودن وی قرار داد. افزون بر این، [[سیوطی]] از نسخه کبیری برای او خبر داده که [[ابو جعفر]] رازی - با سندی که سیوطی صحیح دانسته - آن را از او [[روایت]] کرده و ابو [[جریر]] و [[ابن ابی‌حاتم]] (در [[تفسیر]] خود) فراوان و [[حاکم]] در مستدرک و احمد در مسندش مطالبی را از آن نقل کرده‌اند<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص۱۲۳۳.</ref> و با توجه به اینکه محتوای آن نسخه نیز مطالب تفسیری است، این نقل سیوطی نیز سومین شاهد [[مفسر]] بودن او است. | ||
البته در مفسّر بودن، اشتهار [[ابن عباس]] و حتی اشتهار [[ابن مسعود]] را نداشته و [[روایات]] و آرای تفسیری نقل‌شده از وی نیز از روایات و [[آیات]] تفسیری منسوب به آن‌دو کمتر است، ولی باتوجه به آنچه نقل شد، در مفسر بودن وی تردیدی نمی‌ماند. | البته در مفسّر بودن، اشتهار [[ابن عباس]] و حتی اشتهار [[ابن مسعود]] را نداشته و [[روایات]] و آرای تفسیری نقل‌شده از وی نیز از روایات و [[آیات]] تفسیری منسوب به آن‌دو کمتر است، ولی باتوجه به آنچه نقل شد، در مفسر بودن وی تردیدی نمی‌ماند. | ||