آزمایش الهی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| پرسش مرتبط  =  

}}

== مقدمه ==

== معناشناسی ==

برخی خواسته‌اند یکی از دو معنا را به دیگری برگردانند<ref>مفردات راغب، ص۱۴۵؛ لسان العرب، ج۱۴، ص۸۳.</ref> و برخی در جستجوی اصل واحد دیگری برآمده‌اند مثل: [[شناسایی]] حال فرد در [[طاعت]] و [[گناه]] با [[تحمیل]] [[مشقّت]] بر او<ref>معجم الفروق اللغویة، ص۱۳۹ و ۱۰۵.</ref>، آشکار ساختن [[باطن]] فرد<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۴۱۷.</ref>، ایجاد [[تحول]] و دگرگونی برای تحصیل نتیجه مطلوب<ref>التحقیق، ج۱، ص۳۶۲.</ref> و نقل چیزی از وضع و حالی به وضع وحال دیگر<ref>المیزان، ج۲۰، ص۱۳۲.</ref>.

== [[فلسفه]] و [[اهداف]] ابتلاء ==

[[علی]] {{ع}} در توضیح اغراض [[خداوند]] از [[آزمایش]] [[بندگان]] می‌فرماید: "[[خداوند]] بندگانش را بر اثر رفتارهای ناپسندشان، به کیفرِ کاهش میوه درختان و دریغ داشتن [[باران]] و فرو بستن درهای [[نیکی]] دچار می‌سازد تا [[توبه]] کنند و از [[گناه]] دست کشَند و [[عبرت]] آموزَند"<ref>نهج‌البلاغه‌، خطبه ۱۴۳/ ۱۳۸.</ref>. [[آزمایش الهی]] هم فرد را در قلمرو خود دارد و هم [[جوامع]] را [[هدف]] می‌گیرد<ref>{{متن قرآن|قَدْ جَاءَكُم بَصَائِرُ مِن رَّبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ عَمِيَ فَعَلَيْهَا وَمَا أَنَاْ عَلَيْكُم بِحَفِيظٍ }}؛ سوره انعام، آیه ۱۰۴؛ {{متن قرآن|وَقَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِم بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَيْنَاهُ الإِنجِيلَ فِيهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِينَ}}؛ سوره مائده، آیه ۴۶.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۱.</ref>

می‌‌توان اهدافی سه‌گانه و در طول همدیگر برای ابتلاء تصویر کرد:

# تمییز و [[شناسایی]] افراد؛

# استحقاق [[پاداش]] و [[عقاب]]<ref>المیزان، ج۴، ص۲۹ـ۳۳؛ مجمع البیان، ج۲، ص۳۹۹ـ ۴۰۲.</ref>.

## الطاف مربوط به نوع امتحان؛ یعنی امتحان به گونه ای باشد که به نتیجه مورد نظر برسد و ابتر نباشد. در [[حدیث قدسی]] آمده است که [[خداوند]] برخی از [[بندگان]] [[مؤمن]] را با [[فقر]] یا [[بیماری]] می‌‌آزماید، چون تنها در این صورت امر [[دین]] آنها [[صلاح]] می‌‌یابد، و برخی را با غنا و [[سلامتی]] امتحان می‌‌کند چون صلاح دینشان در همین است<ref>تحف العقول کتاب تمحیص، باب۷، ص۱۱۵.</ref>.

# [[باور]] نداشتن به سنّت ابتلاء و عدم توجه به آن، موجب غرور در مواجهه با [[نعمت‌های الهی]] و موجب [[یأس]] و خودباختگی در برابر [[ثروتمندان]] و قدرتمندان می‌‌گردد<ref>شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج۴، ص۲۷۱؛ نهج البلاغه خطبه ۱۹۲.</ref>. اما ابتلاء باوری، اصالت را از [[نعمت]] و [[بلا]] می‌‌گیرد و به [[صبر]] و شگرگزاری می‌‌دهد، نگاه ما را به متاع [[دنیا]] آلی و نسبی می‌‌کند و بلا و نعمت [[حقیقی]] را می‌‌شناساند<ref>جامع السعادات، ج۳، ص۲۷۵؛ کشف الأسرار، ج۷، ص۲۲.</ref>. ابتلاء در قبال تمام اتفاقات و دقایق [[زندگی]]، فرصت می‌‌آفریند، [[وظیفه]] می‌‌سازد، به حوادث معنا می‌‌دهد و تکاپو می‌‌آفریند، [[خیر و شرّ]] و [[سعادت]] و [[شقاوت]] را به [[تفسیر]] می‌‌نشیند و به این مبحث جنجالی پایان می‌‌دهد<ref>[[داوود فتح‌الله‌زاده|فتح‌الله‌زاده]] و [[عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی|سلیمانی بهبهانی]]، [[ابتلا (مقاله)|مقاله «ابتلا»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۱۲۵-۱۳۰.</ref>.

== [[ابتلاء]] و [[علم خداوند]] ==