بقیع: تفاوت میان نسخه‌ها

بقیع (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۵

۱۱٬۸۰۹ بایت اضافه‌شده ، ۱۱ ژوئن

←‏جستارهای وابسته

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۷۱

ویرایش

@@ خط ۷۸: / خط ۷۸: @@
 اولین کسی که در بقیع مدفون شد، [[عثمان بن مظعون]] از [[مهاجرین]] بوده است. هنگام [[مرگ]] عثمان بن مظعون، [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: عثمان بن مظعون را در بقیع [[دفن]] کنید تا شاخص و یادگاری از گذشتگان ما باشد و چه شاخص [[نیکی]] است [[عثمان]]<ref>تاریخ المدینه، ابن شبه، ج۱، ص۹۶؛ اسد الغابه، ج۳، ص۳۸۷.</ref>.
 البته از [[انصار]]، اولین کسی که در بقیع دفن شده، [[اسعد بن زراره]] است<ref>تاریخ المدینه، ابن شبه، ج۱، ص۹۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۴۹.</ref>
+==بارگاه [[امامان بقیع]]==
+[[حرم مطهر]] [[ائمه بقیع]] که در کتب [[تاریخ]] به عنوان «[[مشهد]]» و «[[حرم]]» [[اهل بیت]] معروف شده، در سمت [[غربی]] و منتهی الیه [[بقیع]] واقع شده است که در این منطقه [[قبور]] چهار تن از [[ائمه]]؛ [[امام مجتبی]]، [[امام سجاد]]، [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} را در کنار هم و به فاصله دو سه متری این قبرها، [[قبر]] عباس عموی گرامی [[رسول خدا]]{{صل}} قرار گرفته و در کنار آن نیز قبر دیگری است متعلق به [[فاطمه بنت اسد]] که قبل از ویرانی ساختمان این حرم مطهر، همه این قبور شش‌گانه در زیر یک گنبد و به جز قبر [[فاطمه]]، دارای [[ضریح]] و صندوق [[زیبا]] بوده‌اند.
+[[اجمال]] تاریخ این [[حرم مقدس]] این است که قبور ائمه بقیع{{عم}} مانند سایر قبرها در محوطه باز وبدون [[دیوار]] و سقف نبوده، بلکه قبور [[مطهر]] آنان مانند [[تربت]] [[پاک]] رسول خدا{{صل}} از آغاز [[دفن]] اجساد [[مبارک]] و پیکر مطهرشان در داخل خانه‌ای که متعلق به [[عقیل]] بوده، قرار داشته است و به مرور [[زمان]] این [[خانه]] به ساختمان مناسب تبدیل گردیده، سپس در محل همان ساختمان، بزرگ‌ترین و مرتفع‌ترین گنبد و بارگاه بنا شده است. در قرون متمادی دارای [[خادم]] و [[دربان]] و دارای ظریف‌ترین و گران‌بهاترین ضریح و صندوق با [[زیباترین]] روپوش و دارای فرش و قندیل بوده است و بالاخره در هشتم [[شوال]] سال ۱۳۴۴ ه ق به وسیله [[وهابیون]] منهدم گردیده است<ref>تاریخ حرم ائمه بقیع، ص۶۱.</ref>.
+گفتنی است حرم [[شریف]] ائمه بقیع{{عم}} قبل از دفن پیکر این [[امامان]]، در خارج از بقیع و در خانه‌ای متعلق به [[عقیل بن ابی طالب]] قرار گرفته بود و با [[توسعه]] بقیع به آن منضم شده است.
+ایجاد ساختمان [[مدفن]] ائمه بقیع{{عم}} و تبدیل شدن خانه عقیل به حرم و [[زیارتگاه]] عمومی در دوران [[خلافت سفاح]] ۱۳۲ - ۱۳۶ و یا در اوائل دوران [[خلافت منصور]] ۱۳۷-۱۵۸ به وسیله یکی از این [[دو خلیفه]] و یا به وسیله بنی الحسن و [[شیعیان]] [[مدینه]] و یا با [[هماهنگی]] هر دو جناح و با اهداف مختلف صورت گرفته است.
+اجساد [[مطهر]] سه تن از [[ائمه هدی]]؛ یعنی [[امام]] ححسن [[مجتبی]]، [[امام سجاد]] و [[امام باقر]]{{عم}} [[ارتحال]] و [[شهادت]] آنان به ترتیب در سال‌های ۵۰، ۹۵ و ۱۱۴ واقع شده، در داخل [[خانه]] [[عقیل]] [[دفن]] شده است، ولی پیکر [[امام صادق]]{{ع}} که شهادت آن حضرت در سال ۱۴۸ به وقوع پیوسته، نه تنها در داخل محوطه مسقف و در داخل خانه، بلکه در داخل [[حرم]] و پس از تبدیل شدن خانه عقیل به [[مسجد]] و [[زیارتگاه]] عمومی در کنار [[قبور ائمه]] سه‌گانه به خاک سپرده شده است.
+بارگاه حرم [[امامان بقیع]] در [[قرن پنجم]] ساخته می‌شود. این گنبد و بارگاه از نظر [[استحکام]] و ارتفاع، ظرافت و [[زیبایی]] بر همه قبرهای موجود در [[بقیع]]، [[برتری]] داشته و هشتصد سال سر به [[آسمان]] می‌سوده و توجه [[مورخان]] و جهانگردان را به خود جلب و در صفحات [[تاریخ]]، [[عظمت]] آن منعکس شده است. این بارگاه به دستور مجدالملک ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی البراوستانی القمی [[وزیر]] برکیارق از [[سلاطین]] سلجوقی ساخته شده است.
+مرحوم [[قاضی نورالله شوشتری]] می‌گوید: از آثار [[مجد]] [[الملک]]، قُبه [[حسن بن علی]]{{ع}} در بقیع است که علی، [[زین العابدین]]، [[محمد باقر]]، [[جعفر صادق]] و [[عباس بن عبدالمطلب]] در آنجا آسوده‌اند.
+[[مرحوم محدث قمی]] می‌گوید: براوستان قریه‌ای است از قرای [[قم]] و از آن جاست [[ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی مجدالملک شیعی]] وزیر برکیارق، و از برای اوست آثار [[حسنه]] مانند: [[قبه]] [[ائمه بقیع]] ومشهد امام [[موسی]] و امام محمد تقی{{عم}} و [[مشهد]] جناب [[عبدالعظیم]] و غیر ذلک.
+هیچ‌یک از مورخان، تاریخ دقیق ایجاد ساختمان و بنای گنبد را که به دستور مجدالملک انجام پذیرفته مشخص نکرده‌اند ولی با توجه به تقارن [[قتل]] معمار این [[حرم مطهر]] با کشته شدن مجدالملک که در سال ۴۹۵ به وقوع پیوسته است می‌توان گفت که بنای [[قبه]] [[حرم]] [[ائمه بقیع]] نیز مقارن همان [[تاریخ]] و در اواخر [[قرن پنجم]] به اتمام رسیده است<ref>تاریخ حرم ائمه بقیع، نجمی ص۹۰.</ref>.
+درباره کیفیت گنبد و بارگاه ائمه بقیع، [[مورخان]] و جهانگردان در تالیفات و سفرنامه‌های خود نکاتی ثبت کرده‌اند که به برخی اشاره می‌کنیم:
+#در [[قرن هفتم]]: [[ابن جبیر]] جهانگرد معروف (متوفای (۶۱۴ه) درباره گنبد [[امامان بقیع]] می‌گوید: و آن قبه‌ای است مرتفع و سر به [[فلک]] کشیده که در نزدیکی در [[بقیع]] واقع شده است. ابن نجار [[مدینه]] شناس و [[مورخ]] معروف (متوفای ۶۴۳) نیز می‌گوید: این گنبد، بزرگ و مرتفع و دارای [[قدمت]] زمانی است، دو در دارد که یکی از آنها هر [[روز]] باز است.
+#در [[قرن هشتم]]: خالد بن [[عیسی]] البلوی المغربی که در سال ۷۴۰ ه د. ق به مدینه [[سفر]] کرده می‌گوید: این گنبدی است بزرگ، سر به فلک کشیده. مشابه همین جمله را [[ابن بطوطه]] جهانگرد معروف (متوفای ۷۷۹ ه د.. ق) آورده است.
+#در [[قرن دهم]]: [[سمهودی]] (متوفای ۹۱۱) می‌گوید: در روی قبرشان گنبدی است بلند و سر به فلک کشیده.
+#در [[قرن سیزدهم]]: سرریچارد بورتون - جهانگرد [[غربی]] - که در سال ۱۲۷۶ ه. د. ق به مدینه [[مسافرت]] کرده در سیاحتنامه خود گنبد ائمه بقیع را چنین توصیف می‌کند: این قبه که در دست راست واردین به بقیع قرار گرفته است، بزرگ‌تر و زیباتر از همه قبه‌هاست.
+#در [[قرن چهاردهم]]: [[علی بن موسی]] که یکی از نویسندگان ساکن مدینه است راجع به قبه ائمه بقیع می‌گوید: قبه امامان بقیع از بزرگ‌ترین قبه‌های بقیع است.
+# ابراهیم [[رفعت]] پاشا که آخرین بار در سال ۱۳۲۵ ﻫ. ق. و ۱۹ سال قبل از تخریب حرم ائمه بقیع [[سفر حج]] نموده است می‌گوید: بارگاه امامان بقیع از بزرگ‌ترین بارگاه‌های موجود در بقیع است.
+با مرور [[زمان]] و در مقاطع مختلف، در حرم و گنبد و بارگاه ائمه بقیع{{عم}} تعمیرات و اصلاحاتی به وسیله بعضی از [[خلفا]] و [[سلاطین]] و یا افراد مختلف به عمل آمده است اولین تعمیر در [[حرم]]، در سال ۵۱۹ و پس از گذشت بیست و چهار سال از ایجاد ساختمان آن به دستور «مسترشد بالله» [[خلیفه عباسی]] انجام گرفته است. دومین تعمیر در حرم [[بقیع]] میان سال‌های ۶۲۳ و ۶۴۰ ه. د. به وسیله یکی دیگر از [[خلفای عباسی]] به نام [[مستنصر]] بالله انجام گرفته است. تعمیر سوم متعلق به اوائل [[قرن سیزدهم هجری]] است که به دستور [[سلطان]] محمود ثانی (سی‌امین سلطان [[عثمانی]]) انجام گرفته است. این تعمیرات، همانند احداث اصل ساختمان گنبد و بارگاه بر [[قبور]] [[امامان بقیع]]{{عم}} نشانگر اهتمام [[مسلمانان]] در طول [[تاریخ]] به این حرم [[شریف]] بوده است.
+و اما حرم شریف امامان بقیع دارای ویژگی‌هایی بوده که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
+# حرم بقیع هشت ضلعی بوده است.
+#دارای دو در بوده است.
+# [[محراب]] نیز داشته است.
+# [[خادم]]، کفشدار و [[زیارتنامه]] خوان هم داشته است.
+#دارای [[ضریح]]، روپوش، چلچراغ، شمعدان و فرش بوده.
+#دارای [[صحن]] و سرا نبوده است.
+آنچه از تاریخ به دست می‌آید این است که قبور امامان بقیع و جناب عباس، از قدیم الایام یعنی پیش از [[قرن هفتم]] دارای ضریح و صندوق بوده‌اند که به مناسبت نزدیکی و اتصال [[قبور ائمه]]{{عم}} همه آنها در داخل یک ضریح و [[قبر]] جناب عباس به علت فاصله آن با این قبور، دارای ضریح مستقل بوده است در قرن‌های اخیر علاوه بر این دو صندوق، یک ضریح مشبک و چوبین بزرگ هم ساخته شده که هر دو صندوق در داخل آن قرار داشته‌اند<ref>تاریخ حرم ائمه بقیع، نجمی ص۱۰۲-۸۱.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۷۱.</ref>
+==بارگاه قبور بقیع==
+علاوه بر قبور [[ائمه بقیع]]، [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[فاطمه بنت اسد]] هم گنبد و بارگاهی با [[شکوه]] داشتند.
+قبور دیگری که منابع از گنبد و بارگاه آنها گزارش داده‌اند عبارتند از:
+# [[دختران]] و [[همسران پیامبر]]{{صل}}.
+# [[عقیل]] و [[مالک بن انس]].
+# ابراهیم فرزند [[رسول خدا]]{{صل}}.
+# [[عثمان بن عفان]].
+# [[عثمان بن مظعون]].<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، اصغر قائدان، ص۳۵۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۱۷۴.</ref>
 == جستارهای وابسته ==