کیسانیه در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[کیسانیه]] یکی از فرقه‌های [[منقرض شده]] [[شیعه]] است که در نیمه دوم [[قرن اول]] [[هجری]] پدید آمد و حدود یک قرن ادامه یافت. [[پیروان]] این [[فرقه]] قائل به [[امامت]] [[محمد حنفیه]] [[فرزند امام علی]] {{ع}} بوده‌اند. علت نامگذاری آنان به [[کیسانیه]] به خاطر استنادشان به [[کیسان]] است اما درباره اینکه [[کیسان]] چه کسی است نظرات مختلفی وجود دارد<ref>ر. ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۵۹؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۹۸؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۸۷-۳۸۸.</ref>:

# [[کیسان]]، [[لقب]] [[مختار ثقفی]](بنیانگذار این [[فرقه]]) بوده که [[حضرت علی]] {{ع}} او را پس از [[تولد]]" کَیّس" (یعنی [[زیرک]]) نامید یا اینکه [[محمد بن حنفیه]] او را به [[دلیل]] [[هوشیاری]] و فراستش [[کیسان]] نامیده است.

# [[کیسان]]، نام [[رئیس]] شرطه (پلیس) مختار بود.

# [[کیسان]]، نام یکی از [[غلامان]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} بود که مختار را به [[خونخواهی امام حسین]] {{ع}} [[تشویق]] نمود<ref>ر. ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۵۹؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۹۸؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۸۷-۳۸۸.</ref>.

اینکه [[کیسان]] [[لقب]] مختار باشد از لحاظ [[تاریخی]] [[اثبات]] نشده است. نظر سوم نیز ضعیف است چون [[کیسان]] [[غلام]] [[امیر المؤمنین]] {{ع}} در [[جنگ صفّین]] به [[شهادت]] رسیده است، اما تردیدی نیست که [[رئیس]] شهربانی مختار شخصی به نام "[[کیسان]]" ملقب به [[ابوعمره]] بوده است، بنابراین نظر دوم از لحاظ [[تاریخی]] معتبرتر از دو نظر دیگر است اما [[پیروان]] این [[فرقه]] [[کیسان]] را همان [[لقب]] مختار می‌‌دانند<ref>ر. ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج‌۱، ص۱۰۲-۱۰۴؛ [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۳۶۴ – ۳۶۵، [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۹۸؛ [[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[با دعای ندبه در پگاه جمعه (کتاب)|با دعای ندبه در پگاه جمعه]]، ص۹۰-۹۴.</ref>.

== [[اعتقادات]] [[کیسانیه]] ==

[[پیروان]] [[فرقه]] [[کیسانیه]] معتقدند [[محمد حنفیه]]، [[اسرار]] [[دین]] و [[علم]] [[تأویل]] و [[علوم]] [[باطنی]] را از [[امام حسن]] {{ع}} و [[امام حسین]] {{ع}} فراگرفته و او [[امام چهارم]] است. پس از درگذشت [[محمد حنفیه]]، [[کیسانیه]] دو دسته شدند: دسته‌ای [[مرگ]] [[محمد]] را [[انکار]] کرده و قائل شدند وی نمرده و نمی‌میرد و در "[[کوه رضوی]]" [[پنهان]] است تا روزی که به او امر شود و [[ظهور]] کند. این دسته وی را همان [[امام]] [[منتظر]] می‌دانند؛ ازاین‌رو هیچ‌کس را پس از وی [[امام]] نمی‌دانند! گروه دیگر [[مرگ]] [[محمد]] را [[باور]] کرده، پس از وی [[ابوهاشم]] [[عبدالله]] بن [[محمد]] را به [[امامت]] [[انتخاب]] کردند و به [[حلول]] [[روح]] [[محمد]] در [[ابوهاشم]] [[اعتقاد]] یافتند. البته شماری از [[کیسانیه]] نیز پس از [[مرگ]] [[محمد حنفیه]]، به [[امامت]] [[راستین]] [[اعتقاد]] یافته و [[مستبصر]] شدند<ref>ر. ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج‌۱، ص۱۰۲-۱۰۴؛ [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۳۶۴ – ۳۶۵؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۸۷-۳۸۸.</ref>.

تمام فرق [[کیسانیه]]، دارای بعضی [[عقاید]] مشترک هستند؛ از جمله: [[عقیده]] به مسأله [[بدا]]؛ [[اعتقاد]] به [[تناسخ]] و [[حلول]]؛ [[اعتقاد به رجعت]] (با بیان خاص به خود)؛ [[اعتقاد]] به نوعی [[غلو]] در [[حق]] [[ائمه]] و [[پیشوایان]] خویش.

هریک از فرقه‌های [[کیسانیه]]، دارای [[اعتقادی]] خاص نیز هستند. برخی از آنها، ارکان [[شریعت]] ـ مانند [[نماز]] و [[روزه]] را ـ [[تأویل]] کرده‌اند. برخی دیگر معتقدند بخشی از [[شریعت]] به [[وسیله]] بیان [[نسخ]] شده است و برخی از آنان بر این باورند که اگر کسی [[امام]] را بشناسد، از قید [[واجبات]] و [[محرمات]] [[دینی]] [[آزاد]] است و به خاطر چنین باورهایی به اباحه‌گری [[شهرت]] یافته‌اند<ref>ر. ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج‌۱، ص۱۰۲-۱۰۴؛ [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۳۶۴ – ۳۶۵؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۸۷-۳۸۸.</ref>.

# [[حربیه]]: [[پیروان]] "[[عبدالله بن عمرو]] بن حرب‌" که معتقدند [[روح]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[امام علی]] {{ع}} و [[امام حسن]] {{ع}} و [[امام حسین]] {{ع}} و [[محمد حنفیه]] در وجود [[ابوهاشم]] [[حلول]] کرده و سپس به عبدالله‌ بن عمرو رسیده و از این رو، [[عبدالله]] تا [[ظهور]] حنفیه، [[امام]] است<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۸۷-۳۸۸.</ref>.