احسان در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان مدخل  = احسان

| مداخل مرتبط = [[احسان در قرآن]] - [[احسان در حدیث]] - [[احسان در نهج البلاغه]] - [[احسان در معارف دعا و زیارات]] - [[احسان در معارف و سیره نبوی]] - [[احسان در معارف و سیره سجادی]] - [[احسان در معارف و سیره رضوی]] - [[احسان در فقه سیاسی]] - [[احسان در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[احسان در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]

| پرسش مرتبط  =  

# احسان به‌صورت عام که بنابر این تعریف، هر [[کار نیک]]، در هر شرایط و کیفیتی، احسان و [[نیکی]] شمرده می‌شود، از این رو [[امام علی]] {{ع}} هر معروفی را احسان می‌نامند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۸۸.</ref>.

# احسان در مفهوم خاص، یعنی مصداق [[کار نیک]]. [[امام علی]] {{ع}} در تعریف [[عدل]] و احسان با توجّه به [[تفسیر]] [[آیه]] ۹۰ [[سوره]] نحل "[[خدا]] به [[عدل]] و احسان [[فرمان]] می‌دهد"، فرمود: "[[عدل]]، همان [[انصاف]] و احسان، همان [[بخشش]] است"<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۳۱: {{متن حدیث|وَ قَالَ (علیه السلام): فِي قَوْلِهِ تَعَالَى "إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ"، الْعَدْلُ الْإِنْصَافُ، وَ الْإِحْسَانُ التَّفَضُّلُ}}</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۸۸.</ref>.

# [[برترین احسان]]: [[امام علی]] {{ع}} فرمود: [[برترین احسان]]، احسان به [[مؤمنان]] است<ref>غرر الحکم، ح ۸۹۰۰: {{متن حدیث|رَأْسُ الْإِحْسَانِ‏ الْإِحْسَانُ‏ إِلَى الْمُؤْمِنِينَ}}</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص 89.</ref>

در اهمیّت و فایده احسان نیز [[امام علی]] {{ع}} فواید بسیاری را برشمرده‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود. [[امام]] {{ع}} احسان را اساس [[فضیلت]]<ref>غرر الحکم، ح ۸۷۳۹</ref>، غنیمت<ref>غرر الحکم، ح ۸۶۷۰</ref>، سرمایه<ref>غرر الحکم، ۸۷۵</ref>، تسخیر کردن قلب‌ها<ref>غرر الحکم، ح ۸۷۹۲</ref>، [[بخشش گناهان]] و موجب عزیز شدن در بین [[مردم]]<ref>غرر الحکم، ح ۸۸۰۱</ref> و... دانسته‌اند<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص 90.</ref>.

== [[شناخت]] جایگاه احسان ==

[[حضرت علی]] {{ع}} در [[خطبه]] ۱۴۲، جایگاه [[بخشش]] و [[احسان]] را نخست، [[بخشش]] به نااهلان و آسیب‌های آن و دیگری، [[بخشش]] در جایگاه [[حق]] و ثمرات آن دانسته و فرموده‌اند: "برای کسی که نابجا به ناکسان [[نیکی]] کند بهره‌ای جز [[ستایش]] فرومایگان، تعریف سرکشان ا اشرار و سخنان [[جاهلان]] بدگفتار ندارد و این‌ها نیز تا هنگامی که به آنها [[بخشش]] می‌کنند، ادامه دارد. دست سخاوتمندی ندارد آن کس که از [[بخشش]] در [[راه خدا]] [[بخل]] می‌ورزد. آن کس که [[خدا]] او را [[مالی]] بخشید، پس باید بر [[خویشاوندان]] خود [[بخشش]] داشته باشد و سفره مهمانی خوب بگستراند و [[اسیر]] آزاد کند و [[رنج‌دیده]] را بنوازد و مستمند را بهره‌مند کند و قرض وام‌دار را بپردازد و برای [[درک]] [[ثواب]] [[الهی]] در برابر پرداخت [[حقوق]] دیگران و مشکلاتی که در این راه به او می‌رسد، [[شکیبا]] باشد، زیرا به دست آوردن صفات یادشده موجب [[شرافت]] و بزرگی [[دنیا]] و [[درک]] [[فضایل]] سرای [[آخرت]] است<ref>{{متن حدیث|وَ لَيْسَ لِوَاضِعِ الْمَعْرُوفِ فِي غَيْرِ حَقِّهِ وَ عِنْدَ غَيْرِ أَهْلِهِ مِنَ الْحَظِّ فِيمَا أَتَى إِلَّا مَحْمَدَةُ اللِّئَامِ وَ ثَنَاءُ الْأَشْرَارِ وَ مَقَالَةُ الْجُهَّالَ، مَا دَامَ مُنْعِماً عَلَيْهِمْ مَا أَجْوَدَ يَدَهُ وَ هُوَ عَنْ ذَاتِ اللَّهِ بِخَيْلٌ. فَمَنْ آتَاهُ اللَّهُ مَالًا فَلْيَصِلْ بِهِ الْقَرَابَةَ وَ لْيُحْسِنْ مِنْهُ الضِّيَافَةَ وَ لْيَفُكَّ بِهِ الْأَسِيرَ وَ الْعَانِيَ وَ لْيُعْطِ مِنْهُ الْفَقِيرَ وَ الْغَارِمَ وَ لْيَصْبِرْ نَفْسَهُ عَلَى الْحُقُوقِ وَ النَّوَائِبِ ابْتِغَاءَ الثَّوَابِ، فَإِنَّ فَوْزاً بِهَذِهِ الْخِصَالِ شَرَفُ مَكَارِمِ الدُّنْيَا وَ دَرْكُ فَضَائِلِ الْآخِرَةِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ}}؛نهج البلاغه، خطبه ۱۴۲.</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۹۰.</ref>

[[رده:مفاهیم در نهج البلاغه]]