تولی و تبری: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط =  

| عنوان مدخل =  

| مداخل مرتبط = [[تولی و تبری در قرآن]] - [[تولی و تبری در کلام اسلامی]] - [[تولی و تبری در فقه سیاسی]] - [[تولی و تبری در معارف دعا و زیارات]] - [[تولی و تبری در معارف و سیره نبوی]]

| پرسش مرتبط  =  

'''[[تولی]]''' به معنای کاری را عهده‌دار شدن و قبول [[ولایت]] و '''[[تبری]]''' به معنای دوری از [[عیب]] و نقص و [[بیزاری جستن]] از چیزی آمده است و در اصطلاح عبارت است از [[دوستی]] [[خدا]] و [[دوستان]] [[خدا]] و [[دشمنی]] با [[دشمنان]] [[خدا]]. [[مسلمان]] موظّف است نسبت به [[خدا]] و [[پیامبر]] و [[امامان]] [[همبستگی]] داشته باشد و از [[بت]] و [[شرک]] و [[کافران]] و [[دشمنان]] و [[طاغوت]] [[تبرّی]] بجوید. کمال [[دین]] در [[ولایت]] [[اهل بیت]] و [[برائت]] از [[دشمنان]] آنان است.

== مقدمه ==

در فرهنگ اسلامی، [[جهان]] عرصه تقابل و هم آوردی در "[[ولایت]]" است؛ [[ولایت]] [[خدا]] و [[دوستان]] او از یک سو و [[ولایت]] [[شیطان]] ([[طاغوت]]) و [[پیروان]] او از سوی دیگر. در این [[فرهنگ]]، [[انسان‌ها]] یا در خط [[ولایت]] [[خدا]] و [[دوستان]] خدا هستند که خدا، آنها را از تاریکی‌های [[نادانی]] و [[گمراهی]]، خارج و به روشنای [[دانایی]] و [[رستگاری]] داخل می‌کند یا در خط [[ولایت]] [[شیطان]] و [[دوستان]] شیطان قرار دارند که اولیای‌شان، آنها را از [[روشنایی]] [[هدایت]] به سوی تاریکی‌های [[ضلالت]] می‌کشانند: {{متن قرآن|اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ}}<ref>«خداوند سرور مؤمنان است که آنان را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون می‌برد اما سروران کافران، طاغوت‌هایند که آنها را از روشنایی به سوی تیرگی‌ها بیرون می‌کشانند؛ آنان دمساز آتشند، آنها در آن جاودانند» سوره بقره، آیه ۲۵۷؛ و نیز ر. ک: سوره جاثیه، آیه ۱۹.</ref>. بر اساس این نگرش، در [[آموزه‌های اسلامی]]، به نقش "[[ولایت]]" در [[زندگی]] [[انسان‌ها]] توجه ویژه‌ای شده است و همه اهل [[ایمان]] موظفند از یک‌سو، سر در گرو [[ولایت]] [[حق]] و [[پیروان]] آن داشته باشند و از سوی دیگر، از [[ولایت]] [[شیطان]] و [[پیروان]] او بیزاری جویند. این همان [[حقیقت]] "[[تولی]]" و "[[تبری]]" است که در [[مکتب]] [[تشیع]] بر آن بسیار تأکید شده است<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص ۸۵-۹۴.</ref>.

== معناشناسی ==

=== معنای لغوی ===

{{اصلی|تولی در لغت|تبری در لغت}}

[[تولی]] از ماده "و - ل - ی" به معنای به کار کسی پرداختن<ref>التحقیق، ج۱۳، ص۲۰۴، «ولی».</ref>، کاری را عهده‌دار شدن<ref>مفردات، ص۸۸۵، «ولی»؛ نثر طوبی، ج۲، ص۵۸۲.</ref>، قبول [[ولایت]]<ref>نثر طوبی، ج۲، ص۵۸۳؛ التحقیق، ج۱۳، ص۲۰۶ - ۲۰۷، «ولی».</ref>، کسی را [[دوست]] و [[سرپرست]] گرفتن<ref>نثر طوبی، ج۲، ص۵۸۳.</ref> و [[پیروی]] کردن است<ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۴۰۷؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۵۵۸، «ولی».</ref> و اگر با "عن" متعدی شود به معنای اعراض و رویگردانی می‌‌آید<ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۴۰۶، «ولی».</ref>. در زبان فارسی هم "تولا" به معنای [[محبت]] و [[دوستی]] آمده است<ref>لغت نامه، ج۵، ص۷۱۵۰، «تولی».</ref>. "ولی" در زبان [[عرب]] به معنای [[دوست]]، [[یاور]] و [[سرپرست]] آمده است. چنان که مصدر آن "[[ولایت]]" نیز به معنای [[دوستی]]، یاوری و [[سرپرستی]] به کار می‌رود. بنابراین، [[تولی]] هم به معنای پذیرش [[دوستی]] و کسی را [[دوست]] خود قرار دادن است و هم به معنای پذیرش [[سرپرستی]] و کسی را [[سرپرست]] خود قرار دادن. با توجه به موارد کاربرد این کلمه در [[آیات]] و [[روایات]] می‌توان گفت که [[دوستی]] و [[سرپرستی]]، لازم و ملزوم یکدیگرند و پذیرش [[دوستی]]، مقدمه پذیرش [[سرپرستی]] است؛ زیرا [[دل]] سپردن، مقدمه سر سپردن است و [[انسان]] تا به کسی [[دل]] نبندد، نمی‌تواند سرسپرده او شود و چنان که باید و شاید [[تسلیم]] او گردد<ref>ر.ک: محمد بن مکرم و النشر ابن منظور، لسان العرب، تحقیق: جمال الدین میر دامادی، ۱۵ ج، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع - دار صادر، ۱۴۱۴ ه- ق، ج ۱۵، ص ۴۰۷، ماده "ولی"؛ احمد بن محمد القیومی، المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر، بیروت، دارالفکر، بی‌تا، صص ۶۷۲ و ۶۷۳. لغت‌نامه دهخدا، ج ۵، ص ۶۲۷۲، ماده "تولی".</ref>.

[[تبری]] از ماده "ب ر أ"<ref>التحقیق، ج۱، ص۲۴۰، «برء».</ref> به معنای دوری از [[عیب]] و نقص<ref>التحقیق، ج۱، ص۲۴۰، «برء».</ref>، بهبودی از [[مرض]]<ref>مفردات، ص۱۲۱، «بری»؛ لسان العرب، ج۱، ص۳۵۴، «برء».</ref>، [[بیزاری جستن]]، بیزار شدن<ref>باید توجه داشت که "بیزاری جستن" در اینجا به معنای "دوری گزیدن" است، نه "متنفر بودن" که یک حالت نفسانی است؛ زیرا "تبری" از فروع دین است و همه موارد فروع دین مربوط به اعمال انسان است.</ref> و دوری جستن از چیزی آمده است<ref>مفردات، ص۱۲۱، «برء»؛ المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر، همان، صص ۴۶ و ۴۷، ماده "بری"؛ لغت نامه دهخدا، ج ۴، ص ۵۷۵، ماده "تبری".</ref>.<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[تولی و تبری ۱ (مقاله)|مقاله «تولی و تبری»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]؛ [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص ۸۵-۹۴.</ref>

=== معنای اصطلاحی ===

در اصطلاح، این هیئت ترکیبی (تولی و تبری) در مفاهیم [[دوستی]] [[خدا]]، [[دوستی]] با [[دوستان]] [[خدا]]، [[پیامبران]]، [[امامان معصوم]] و [[مؤمنان]] و [[دشمنی]] با [[دشمنان]] [[خدا]] و [[دشمنان]] [[انبیا]] و [[اولیای الهی]] و نیز [[اعتقاد]] به [[ولایت]] [[اهل بیت]] [[محمد]] {{صل}} و [[دوستی]] با آنان و [[دشمنی]] با [[دشمنان]] آنان<ref>المیزان، ج۵، ص۱۹۶؛ صراط النجاة، ج۳، ص۴۵۲؛ معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۱۳۰.</ref> و [[حب]] و [[بغض]] در [[راه خدا]]<ref>اخلاق در قرآن، ج۱، ص۳۶۶.</ref> استعمال شده است<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[تولی و تبری ۱ (مقاله)|مقاله «تولی و تبری»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]]؛ [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص ۸۵-۹۴.</ref>.

[[مسلمان]] موظّف است نسبت به [[خدا]] و [[پیامبر]] و [[امامان]] و [[قرآن]] و [[حق]] و [[اسلام]]، [[ولایت]] و [[همبستگی]] داشته باشد و از [[بت]] و [[شرک]] و [[کافران]] و [[دشمنان]] و [[طاغوت]] و [[باطل]]، [[تبرّی]] بجوید. این همان [[تولّی و تبرّی]] است، یعنی موضع داشتن، متعهدانه [[زندگی]] کردن، در صفِ [[حق]] بودن و از گروه [[باطل]] جدا گشتن. مصداق روشن این جبهه‌گیری، نسبت به [[اهل بیت پیامبر]] و [[دشمنان]] آنان است. کمال [[دین]] در [[ولایت]] [[اهل بیت]] و [[برائت]] از [[دشمنان]] آنان است. در [[دعاها]] و [[زیارت‌نامه‌ها]] تأکید فراوان بر [[تولّی]] نسبت به [[ائمه]] و [[تبرّی]] از [[دشمنان]] آنان است و [[ولایت]] [[علی]] {{ع}} و [[خاندان پیامبر]]، از شاخصه‌های یک مسلمانِ راستین است. [[تولی]] و [[تبرّی]] در همه زمان‌ها نسبت به همه [[اهل حق]] و [[اهل باطل]] ضروری است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۶۳.</ref>.

== تولی و تبری در [[قرآن]] ==

{{اصلی|تولی و تبری در قرآن}}

تولی و تبری با این هیئت ترکیبی در [[قرآن]] نیامده؛ ولی ماده "ولی" و مشتقات آن در مفهوم [[دوستی]] و [[سرپرستی]] و [[یاری]] و واژه [[تبری]] و [[برائت]] به معنای [[بیزاری]] و دوری جستن، در آیاتی به کار رفته است. برخی [[مفسران]] [[آیات]] دیگری را نیز به تولی و تبری [[تفسیر]] کرده‌اند؛ مانند اینکه در [[آیه]] {{متن قرآن|...فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«... پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رسانده‌اند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کرده‌اند رستگارند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref>، {{متن قرآن|عَزَّرُوهُ}} را به [[تبری از دشمنان]] [[پیامبر]] {{صل}} و {{متن قرآن|نَصَرُوهُ}} را به [[تولی]] [[پیامبر]] {{صل}} معنا کرده‌اند<ref>بیان السعاده، ج۲، ص۲۱۱.</ref>.<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[تولی و تبری ۱ (مقاله)|مقاله «تولی و تبری»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]].</ref>

== [[تولی]] و [[تبری]] در [[آموزه‌های اسلامی]] ==

 

 

 

 

 

 

# [[پرونده:000060.jpg|22px]] [[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[تولی و تبری ۱ (مقاله)|'''مقاله «تولی و تبری»''']]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']]

 

 

[[رده:فروع دین]]