←تعریف امامیه و عناوین مختلف آن
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۵: | خط ۵: | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
[[شیعیان]] در طول [[تاریخ]] به فرقههای متعددی منشعب شدهاند؛ اما | [[شیعیان]] در طول [[تاریخ]] به فرقههای متعددی منشعب شدهاند؛ اما کاملترین آنان "[[جعفری]] [[اثنی عشریه]]" است. به [[شیعیان]] و [[پیروان اهل بیت]] {{ع}} که به امامت بلافصل امیر المؤمنین {{ع}} پس از [[رسول خدا]] {{صل}} [[عقیده]] دارند و [[امامت]] را منصب الهی میشمارند که با [[نصب الهی]] و نص خدا و [[رسول]] تعیین میشود، [[جعفری]] [[اثنی عشری]] یا [[امامیه]] گفته میشود. براساس [[آیات قرآن]] و [[احادیث]] [[رسول]]، [[امامیه]] [[معتقد]] به [[وجوب امامت]] [[ائمۀ دوازده گانه]] و [[عصمت]] ایشان هستند و در [[امام]]، شرایطی همچون [[عصمت]]، [[نص]]، [[اعلم]] و [[افضل]] بودن و... را قائلند، همچنین [[امامت]] را در [[فرزندان علی]] {{ع}} میدانند و به [[امام غایب]] [[منتظر]] [[عقیده]] دارند. | ||
== تعریف [[امامیه]] و عناوین مختلف آن == | == تعریف [[امامیه]] و عناوین مختلف آن == | ||
[[مذهب جعفری]] [[اثنی عشری]] یا به عبارتی [[مذهب امامیه]] مذهبی است قائل به [[امامت]] | [[مذهب جعفری]] [[اثنی عشری]] یا به عبارتی [[مذهب امامیه]] مذهبی است قائل به [[امامت]] دوازده نفر از خاندان رسول اکرم {{صل}}. [[امامیه]] برگرفته از [[امام]] است که در لغت به معنی [[پیشوا]] و کسی است که از گفتار او [[پیروی]] میشود و جمع آن [[ائمه]] است<ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب؛ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ماده امام.</ref>. در اصطلاح، امامی به کسی که [[شیعه]] و [[معتقد به امامت]] بلافصل [[امیر المؤمنین]] {{ع}} باشد گفته میشود، به اینگونه اشخاص، [[خاصه]] هم میگویند، در مقابل [[عامه]] که مقصود [[اهل]] سنتاند<ref>ر. ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۷۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۰.</ref>. | ||
بنابراین هر گروهی که پس از [[پیامبر]] {{صل}} به امامِ [[منصوب]] [[معتقد]] است، میتوان آن را امامی نامید. در این صورت واژه [[امامیه]] با [[شیعه]] مترادف خواهد بود، زیرا [[شیعه]] کسی است که از [[امام]] [[منصوب]] به | بنابراین هر گروهی که پس از [[پیامبر]] {{صل}} به امامِ [[منصوب]] [[معتقد]] است، میتوان آن را امامی نامید. در این صورت واژه [[امامیه]] با [[شیعه]] مترادف خواهد بود، زیرا [[شیعه]] کسی است که از [[امام]] [[منصوب]] به نام علی {{ع}} [[پیروی]] میکند و او را بر دیگر [[صحابه پیامبر]] {{صل}} مقدم میدارند<ref>ر. ک: اشعری، علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۵.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامیه (مقاله)|مقاله «امامیه»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۴۷۴.</ref> | ||
هر چند، در گذشته [[امامیه]]، نام عمومی مذاهبی بوده است که به [[امامت]] و [[خلافت بلافصل]] [[حضرت]] [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} و [[امامت]] فرزندانش [[معتقد]] بودهاند؛ اما امروزه بر یک [[مذهب]] اطلاق میشود که آن را [[مذهب جعفری]] یا [[اثنی عشری]] نیز گویند<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه، ص۱۳۰.</ref>. از زمان [[شیخ صدوق]] به بعد که [[نگارش]] کتب [[عقاید]] و [[ملل و نحل]] در میان [[شیعه]] رواج بیشتری یافت، اصطلاح [[امامیه]] به صورت خاص در مورد [[فرقه]] [[اثناعشریه]] به کار رفت<ref>ر. ک: مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، مدخل امامت.</ref>.<ref>ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۸؛ [[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه]]، ص ۴۸.</ref> "[[اثنا عشر]]" یعنی [[دوازده]]. در احادیثی از [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[نقل]] شده است که [[امامان]] [[دوازده]] نفرند<ref>{{متن حدیث|الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ}}. بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۲۶.</ref>. نام و مشخصات آنان را هم بیان فرموده است<ref>ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی، ص۱۹.</ref>. | هر چند، در گذشته [[امامیه]]، نام عمومی مذاهبی بوده است که به [[امامت]] و [[خلافت بلافصل]] [[حضرت]] [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} و [[امامت]] فرزندانش [[معتقد]] بودهاند؛ اما امروزه بر یک [[مذهب]] اطلاق میشود که آن را [[مذهب جعفری]] یا [[اثنی عشری]] نیز گویند<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه، ص۱۳۰.</ref>. از زمان [[شیخ صدوق]] به بعد که [[نگارش]] کتب [[عقاید]] و [[ملل و نحل]] در میان [[شیعه]] رواج بیشتری یافت، اصطلاح [[امامیه]] به صورت خاص در مورد [[فرقه]] [[اثناعشریه]] به کار رفت<ref>ر. ک: مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، مدخل امامت.</ref>.<ref>ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۸؛ [[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه]]، ص ۴۸.</ref> "[[اثنا عشر]]" یعنی [[دوازده]]. در احادیثی از [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[نقل]] شده است که [[امامان]] [[دوازده]] نفرند<ref>{{متن حدیث|الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ}}. بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۲۶.</ref>. نام و مشخصات آنان را هم بیان فرموده است<ref>ر. ک: محدثی، جواد، فرهنگنامه دینی، ص۱۹.</ref>. | ||
خط ۲۱: | خط ۲۰: | ||
== تاریخچه [[امامیه]] == | == تاریخچه [[امامیه]] == | ||
پیدایش [[شیعه امامیه]] به دوران [[بعثت پیامبر]] {{صل}} باز میگردد. اولین بار شخص [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در داستان [[حدیث]] "الدار" بعد از [[نزول]] آیۀ {{متن قرآن| | پیدایش [[شیعه امامیه]] به دوران [[بعثت پیامبر]] {{صل}} باز میگردد. اولین بار شخص [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در داستان [[حدیث]] "الدار" بعد از [[نزول]] آیۀ {{متن قرآن|وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ}}<ref>«و نزدیکترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.</ref> بحث [[خلافت]] و [[جانشینی]] پس از خود را مطرح کرد، در آنجا [[علی]] {{ع}} [[دعوت]] ایشان را [[اجابت]] نمود. پس از [[رحلت پیامبر]] {{صل}} گروهی در مکانی به نام [[سقیفه]] به [[تعیین خلیفه]] پرداختند که مورد [[اعتراض]] [[علی]] {{ع}} و برخی از [[یاران]] او واقع گردید اما کاری از پیش نبردند؛ چراکه در [[اقلیت]] بودند. این روال ادامه یافت، تا جایی که [[لعن]] و [[دشمنی با علی]] {{ع}} در دوران [[حکومت]] [[بنیامیه]] ادامه داشت. خلفای [[بنیعباس]] نیز به انحای دیگر به [[آزار]] [[شیعیان]] پرداختند و [[امامان]] {{ع}} را [[شکنجه]] و در نهایت به [[شهادت]] رساندند. این وضعیت ادامه داشت، تا اینکه در [[قرن چهارم]] [[هجری]] آلبویه در [[بغداد]] و مناطقی از [[ایران]] بر سر کار آمدند. در این زمان بود که [[شیعیان]] برای اولینبار به صورت رسمی و آزادانه به ابراز [[عقاید]] خود پرداختند و زمینۀ گسترش [[تشیع]] در دیگر [[بلاد اسلامی]] فراهم شد. در همین دوران [[دولت]] آلحمدان در [[شام]]، گروهی از زیدیان در [[دیلم]] و مناطقی از [[یمن]] و [[فاطمیان]] [[اسماعیلی]] در شمال [[آفریقا]] و [[مصر]] دولتهای مستقل [[شیعی]] برپا کردند. همچنین در این قرن مجموعههای [[حدیثی]]، [[کلامی]] و رجالی [[امامیه]] [[نگارش]] یافت و در [[بغداد]] [[مکتب]] [[عقلی]] [[شیخ مفید]] و در [[قم]] [[مکتب]] [[حدیثی]] [[شیخ صدوق]] پدید آمد. | ||
هرچند پس از [[شکست]] آلبویه و [[فاطمیان]] توسط سلجوقیان و ایوبیان، [[شیعیان]] مجدداً شکنجههای زیادی [[تحمل]] کردند، اما عملاً در حوزه جغرافیای [[اسلامی]] [[فرقه]] و [[تفکر]] [[شیعه]] رو به گسترش نهاد، تا اینکه [[سلطان]] [[محمد خدابنده]] پنجمین ایلخان مغول پس از [[مناظره]] [[علامه حلی]] با علمای [[اهل سنت]] و تفوق ایشان در [[قرن هشتم]] [[هجری]] به [[مذهب شیعه]] [[گرایش]] پیدا کرد. نخستینبار در زمان او بود که [[شیعه امامیه]] [[مذهب]] رسمی [[ایران]] شد و [[نام علی]] {{ع}} در سکهها با عنوان "[[علی]] ولیالله" به جای نام خلفای قبلی زده شد. وی همچنین [[دستور]] داد نام [[دوازده امام]] را در خطبههای [[نماز جمعه]] ذکر کنند. | هرچند پس از [[شکست]] آلبویه و [[فاطمیان]] توسط سلجوقیان و ایوبیان، [[شیعیان]] مجدداً شکنجههای زیادی [[تحمل]] کردند، اما عملاً در حوزه جغرافیای [[اسلامی]] [[فرقه]] و [[تفکر]] [[شیعه]] رو به گسترش نهاد، تا اینکه [[سلطان]] [[محمد خدابنده]] پنجمین ایلخان مغول پس از [[مناظره]] [[علامه حلی]] با علمای [[اهل سنت]] و تفوق ایشان در [[قرن هشتم]] [[هجری]] به [[مذهب شیعه]] [[گرایش]] پیدا کرد. نخستینبار در زمان او بود که [[شیعه امامیه]] [[مذهب]] رسمی [[ایران]] شد و [[نام علی]] {{ع}} در سکهها با عنوان "[[علی]] ولیالله" به جای نام خلفای قبلی زده شد. وی همچنین [[دستور]] داد نام [[دوازده امام]] را در خطبههای [[نماز جمعه]] ذکر کنند. | ||
خط ۲۷: | خط ۲۶: | ||
با روی کار آمدن شاه [[اسماعیل]] در [[قرن دهم]] [[هجری]] و دیگر [[پادشاهان]] صفوی در [[اصفهان]] که دارای [[قدرت]] فوقالعاده و منحصر به فردی در زمان خود بودند، عملاً [[شیعه]] [[جان]] تازهای گرفت. در این دوره [[علمای شیعه]] به [[مناصب]] [[قدرت]] و [[حکومت]] راه پیدا کردند و [[تفکر شیعی]] در سطح گستردهای رو به گسترش نهاد<ref>ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۹.</ref>. در نهایت در دوران معاصر، [[حکومت]] [[جمهوری اسلامی]] با [[رهبری]] و [[مدیریت]] [[مراجع]] [[شیعه امامیه]]، به خصوص شخص [[امام خمینی]] پس از یک [[مبارزه]] طولانی، با مبنا و [[تئوری]] [[ولایتفقیه]] جهت [[اجرای احکام]] [[دین]] در [[دوران غیبت]] [[امام]] [[معصوم]] روی کار آمد<ref>ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۸۰.</ref>. | با روی کار آمدن شاه [[اسماعیل]] در [[قرن دهم]] [[هجری]] و دیگر [[پادشاهان]] صفوی در [[اصفهان]] که دارای [[قدرت]] فوقالعاده و منحصر به فردی در زمان خود بودند، عملاً [[شیعه]] [[جان]] تازهای گرفت. در این دوره [[علمای شیعه]] به [[مناصب]] [[قدرت]] و [[حکومت]] راه پیدا کردند و [[تفکر شیعی]] در سطح گستردهای رو به گسترش نهاد<ref>ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۷۹.</ref>. در نهایت در دوران معاصر، [[حکومت]] [[جمهوری اسلامی]] با [[رهبری]] و [[مدیریت]] [[مراجع]] [[شیعه امامیه]]، به خصوص شخص [[امام خمینی]] پس از یک [[مبارزه]] طولانی، با مبنا و [[تئوری]] [[ولایتفقیه]] جهت [[اجرای احکام]] [[دین]] در [[دوران غیبت]] [[امام]] [[معصوم]] روی کار آمد<ref>ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۸۰.</ref>. | ||
== | == اعتقادات امامیه اثنی عشریه == | ||
برخی از مهمترین [[عقاید]] [[شیعه امامیه]] عبارتند از: [[توحید ذاتی]]، [[توحید صفاتی]]، [[توحید افعالی]]، [[عدم رؤیت خداوند]]، [[عدل]]، [[حجیت عقل]]، [[حسن و قبح ذاتی]] [[افعال]]، [[نصب الهی امامت]]<ref>ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۸۰-۲۸۱.</ref>، [[عصمت]] همه [[انبیاء]] و [[امامان]] {{ع}}، [[بداء]] و [[رجعت]]<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.</ref>. | برخی از مهمترین [[عقاید]] [[شیعه امامیه]] عبارتند از: [[توحید ذاتی]]، [[توحید صفاتی]]، [[توحید افعالی]]، [[عدم رؤیت خداوند]]، [[عدل]]، [[حجیت عقل]]، [[حسن و قبح ذاتی]] [[افعال]]، [[نصب الهی امامت]]<ref>ر. ک: محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۲۸۰-۲۸۱.</ref>، [[عصمت]] همه [[انبیاء]] و [[امامان]] {{ع}}، [[بداء]] و [[رجعت]]<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.</ref>. | ||
خط ۳۶: | خط ۳۵: | ||
در [[مذهب امامیه]]، [[زیارات]] و [[ادعیه]] جایگاهی ویژه دارند. دعاهای پرشوری همانند کمیل و [[ابوحمزه ثمالی]] و آنچه در [[صحیفه سجادیه]] آمده است، از نمونههای [[ادعیه]] و [[مناجات]] امامیهاند<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.</ref>. معتقدان به [[ولایت اهل بیت]] {{ع}} اعیادی ویژه نیز دارند؛ از جمله [[عید]] [[غدیرخم]] که روز [[اعلان]] [[خلافت]] و [[ولایت]] [[حضرت علی بن ابی طالب]] {{ع}} است<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.</ref>. | در [[مذهب امامیه]]، [[زیارات]] و [[ادعیه]] جایگاهی ویژه دارند. دعاهای پرشوری همانند کمیل و [[ابوحمزه ثمالی]] و آنچه در [[صحیفه سجادیه]] آمده است، از نمونههای [[ادعیه]] و [[مناجات]] امامیهاند<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.</ref>. معتقدان به [[ولایت اهل بیت]] {{ع}} اعیادی ویژه نیز دارند؛ از جمله [[عید]] [[غدیرخم]] که روز [[اعلان]] [[خلافت]] و [[ولایت]] [[حضرت علی بن ابی طالب]] {{ع}} است<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه، ص ۱۳۱.</ref>. | ||
== | == ارتباط [[امامیه]] [[اثنی عشریه]] با [[مهدویت]] == | ||
[[شیعه]] [[اثنی عشریه]] [[معتقد]] است [[آخرین امام]] از [[امامان دوازدهگانه]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} است که همان [[موعود]] [[آخرالزمان]] است. به [[اعتقاد]] [[شیعیان]] [[حکومت]] پایانی از آنِ [[آخرین امام]] [[شیعیان]] و [[پیروان]] او خواهد بود. مسألۀ [[مهدویت]] در نزد آنان به اندازهای اهمیت دارد که [[اعتقاد]] به [[ظهور]] [[حضرت]]، در ردیف وقوع [[قیامت]] و [[تکذیب]] و تصدیقش در ردیف [[تکذیب]] و [[تصدیق]] [[رسول اکرم]] {{صل}} است. از نظر [[شیعه]]، سابقۀ [[مهدویت در اسلام]] به نخستین روزهای طلوع [[فجر]] [[اسلام]] و دوران شخص [[نبی اکرم]] {{صل}} بر میگردد؛ زیرا علاوه بر [[آیات]] متعددی که در [[قرآن کریم]] وارد شده و [[پیشوایان دینی]] آنها را به وجود [[مقدس]] [[مهدی موعود]] {{ع}} تفسیر کردهاند، صدها [[حدیث]] معتبر و [[متواتر]] از [[رسول اکرم]] {{صل}} و [[جانشینان]] آن [[حضرت]] صادر شده که در آن، صفات، خصوصیات و جزئیات [[زندگی]] حضرت [[مهدی]] {{ع}} بیان شده است. [[شیعیان]] بر اساس [[روایات]] [[عقیده]] دارند [[مهدی موعود]] {{ع}} سرّی از [[اسرار]] [[حق]] و آخرین برگزیدۀ [[الهی]] است که پس از [[تولد]] از نظرها [[غایب]] شده است و پس از مدت طولانی [[ظهور]] مینماید. [[حضرت مهدی]] {{ع}}، هماکنون زنده است<ref>به خلاف اهل سنت که هر چند قائل به ظهور فردی از نسل پیامبر در آخر الزمان هستند؛ لکن به متولد شدن حضرت مهدی {{ع}} و زندگی حضرت در پس پرده غیبت اعتقاد ندارند. آنان بر این نظر هستند که امام مهدی {{ع}} به هنگام ظهور متولد خواهد شد.</ref> و هنگامی که [[خداوند]] اجازۀ [[ظهور]] دهد، [[قیام]] میکند و [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] مینماید<ref>ر. ک: تونهای، مجتبی، موعودنامه: ص ۴۴۵.</ref>. [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} که در [[زمان ظهور]]، [[شیعیان]] آن [[حضرت]] هستند به اوج [[اقتدار]] و شکوه خواهند رسید<ref>ر. ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص ۳۹۰؛ [[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه]]، ص ۴۸.</ref>. | [[شیعه]] [[اثنی عشریه]] [[معتقد]] است [[آخرین امام]] از [[امامان دوازدهگانه]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} است که همان [[موعود]] [[آخرالزمان]] است. به [[اعتقاد]] [[شیعیان]] [[حکومت]] پایانی از آنِ [[آخرین امام]] [[شیعیان]] و [[پیروان]] او خواهد بود. مسألۀ [[مهدویت]] در نزد آنان به اندازهای اهمیت دارد که [[اعتقاد]] به [[ظهور]] [[حضرت]]، در ردیف وقوع [[قیامت]] و [[تکذیب]] و تصدیقش در ردیف [[تکذیب]] و [[تصدیق]] [[رسول اکرم]] {{صل}} است. از نظر [[شیعه]]، سابقۀ [[مهدویت در اسلام]] به نخستین روزهای طلوع [[فجر]] [[اسلام]] و دوران شخص [[نبی اکرم]] {{صل}} بر میگردد؛ زیرا علاوه بر [[آیات]] متعددی که در [[قرآن کریم]] وارد شده و [[پیشوایان دینی]] آنها را به وجود [[مقدس]] [[مهدی موعود]] {{ع}} تفسیر کردهاند، صدها [[حدیث]] معتبر و [[متواتر]] از [[رسول اکرم]] {{صل}} و [[جانشینان]] آن [[حضرت]] صادر شده که در آن، صفات، خصوصیات و جزئیات [[زندگی]] حضرت [[مهدی]] {{ع}} بیان شده است. [[شیعیان]] بر اساس [[روایات]] [[عقیده]] دارند [[مهدی موعود]] {{ع}} سرّی از [[اسرار]] [[حق]] و آخرین برگزیدۀ [[الهی]] است که پس از [[تولد]] از نظرها [[غایب]] شده است و پس از مدت طولانی [[ظهور]] مینماید. [[حضرت مهدی]] {{ع}}، هماکنون زنده است<ref>به خلاف اهل سنت که هر چند قائل به ظهور فردی از نسل پیامبر در آخر الزمان هستند؛ لکن به متولد شدن حضرت مهدی {{ع}} و زندگی حضرت در پس پرده غیبت اعتقاد ندارند. آنان بر این نظر هستند که امام مهدی {{ع}} به هنگام ظهور متولد خواهد شد.</ref> و هنگامی که [[خداوند]] اجازۀ [[ظهور]] دهد، [[قیام]] میکند و [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] مینماید<ref>ر. ک: تونهای، مجتبی، موعودنامه: ص ۴۴۵.</ref>. [[یاران حضرت مهدی]] {{ع}} که در [[زمان ظهور]]، [[شیعیان]] آن [[حضرت]] هستند به اوج [[اقتدار]] و شکوه خواهند رسید<ref>ر. ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص ۳۹۰؛ [[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه]]، ص ۴۸.</ref>. | ||