اهل بیت پیامبر خاتم در عرفان اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان مدخل  = اهل بیت پیامبر خاتم

| مداخل مرتبط = [[اهل بیت در لغت]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در قرآن]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در حدیث]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در نهج البلاغه]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در کلام اسلامی]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در معارف دعا و زیارات]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در فقه سیاسی]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در عرفان اسلامی]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در معارف و سیره نبوی]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در معارف و سیره حسینی]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در معارف و سیره سجادی]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در معارف و سیره رضوی]] - [[اهل بیت پیامبر خاتم در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]

الف) برخی عرفا برآنند که مراد از {{متن حدیث|بیت النبوه}} [[شهر]] و خانۀ [[علم]] است که آن وجود [[مقدس]] رسول‌اکرم {{صل}} است و مراد از «[[اهل]] خانۀ علم»، علی {{ع}} دانستۀ [[هدی]] {{عم}} هستند و در این معنای لطیف اشاره به روایتی از [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} کرده‌اند که فرمود: ماییم خانه‌هایی که [[خدای متعال]] امر فرمود از درهای آن وارد شوند<ref>{{متن حدیث|نحن البیوت التی امر الله ان یوتی من ابوابها}}، ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، «مناقب آل ابی طالب {{عم}}»، ج۲، فصل فی المسابقة بالعلم، ص۳۴.</ref> و این شاید اشاره به همان حدیث مشهور باشد که رسول‌اکرم {{صل}} فرمودند: «من شهر علم هستم و علی درب آن شهر است»<ref>{{متن حدیث|قال رسول الله {{صل}}: انا مدینة العلم و علیّ بابها}}. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، «تحف العقول عن آل الرسول»، ص۴۳۰؛ ابن بابویه، محمد بن علی، «الامالی»، ص۳۴۵؛ ابن بابویه، محمد بن علی، «عیون اخبار الرضا {{ع}}»، ج۲، ص۶۶.</ref> و به مصداق آیۀ شریفۀ {{متن قرآن|وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا}}<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۹.</ref> چنانکه رسول‌اکرم، خانۀ علم باشد، درهای آن [[خانه]]، ائمّۀ هدی {{عم}} هستند که باید از آن درها داخل آن مقام گردید. پس می‌توان در ترجمۀ {{متن حدیث|السلام علیکم یا أهل بیت النبوّه}} با عنایت به نکتۀ فوق گفت: [[سلام]] بر شما ای اهل‌ خانۀ علم! و سلام بر شما که باب علم را به روی [[مشتاقان]] خود می‌گشایید.

ب) رسول‌اکرم {{صل}} دارای دو نوع خانه است: یکی خانه ظاهری ـ مانند بقیه افراد ـ که از خِشت و گِل است و دیگری خانۀ [[نبوّت]] است. این خانۀ نبوّت، محلّ تجلّی و [[ظهور]] [[اسماء و صفات]] [[خداوند]] است این خانه دارای دو در است: یک درش به سوی عالم [[وحدت]] و احدّیت [[غیب]] الغیوب ذات باری تعالی و در دیگرش به سوی عالم کثرت یعنی: [[خلق]] و ما سوی [[الله]] است؛ لذا فرمود: {{متن حدیث|اُوتیتُ جوامعَ الکَلِم}}<ref>«جوامع‌الکلم» ‌ ترکیبی‌ وصفی‌ است‌ که‌ در آن‌ جای‌ صفت‌ و موصوف‌ عوض‌ و صفت‌ به‌ موصوف‌ اضافه‌ شده‌، صورت‌ اصلی‌ آن‌ «الکَلِمُ الجامعه» بوده‌ است‌. جوامع‌، جمعِ جامعه‌ است‌ و کَلِم‌، جمعِ کلمه‌، و کلمه‌ هم‌ یک‌ لفظ‌ و هم‌ مجموعه‌ای‌ از الفاظ‌ را در بر می‌گیرد. در زبان‌ عربی‌ واژه کلمه‌ را به‌کار می‌برند و از آن‌ مجموعه‌ای‌ از کلمات‌، نظیر یک‌ خطبه‌ و یک‌ قصیده‌، را قصد می‌کنند. کَلِم‌ هم‌ کمتر از سه‌ کلمه‌ را در بر نمی‌گیرد. بنابراین‌، منظور از «جوامع‌الکلم‌«، مجموعه‌ای‌ از جملات‌ و سخنان‌ جامع‌ و فراگیر است‌. دیلمی، حسن بن محمد، «ارشاد القلوب الی الصواب»، ج۱، الجزء الاول، ص۱۲.</ref>. برای [[ظهور]] [[اسماء و صفات]] [[حق تعالی]] خلیفه‌ای لازم بود که در ظهور، [[جانشین]] او گردد و بنابراین [[نور]] او در آینۀ [[خلافت]] و [[ولایت]] و [[نبوّت]] منعکس گردید و درهای [[برکت]] گشوده شد.

مقام نبوّت {{صل}} در [[حدیثی]] چنین فرمودند: «[[آدم]] و کلّ هستی یعنی ما سوی الله تحت ولایت [[حقایق]] [[خداوند]] است»<ref>{{متن حدیث|آدمُ و مَن دونَه تحت لِوائی}}، راوندی، قطب الدین، سعید بن هبة الله، «الخرائج و الجرائح»، ج۲، الباب السابع عشر فی الموازاة بین معجزات نبینا و معجزات اوصیائه و... ، ص۸۷۶. ؛ ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، «مناقب آل ابی طالب {{عم}}»، ج۱، فصل فی اللطائف، ص۲۱۴.</ref>.

عدم پذیرش [[ولایت]] و [[خلافت]] و نبوّت ایشان از سوی برخی به دلیل [[ضعف]] [[استعداد]] و نقصان آنها در پذیرش کمال و مقام وجود است. نبوّت، جایگاه ظهور خلافت و ولایت است و این دو مقام، [[باطن]] نبوّت هستند و وصی آن حضرت {{صل}} یعنی [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} طبق فرمایش [[قرآن]]، نفس [[رسول‌خدا]] {{صل}} است. چنانکه فرمود {{صل}}: «من و علی از یک نور [[آفریده]] شده‌ایم»<ref>{{متن حدیث|قال رسول الله {{صل}}: «خُلقتُ انا و علیّ من نور واحد}}، ابن بابویه، محمد بن علی، «الخصال»، ج۱، ص۳۱؛ ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین، «عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة»، ج۴، ص۱۲۴.</ref>.

[[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|و أشرقتِ الأرضُ بنور ربّها}}<ref>«و (در آن روز روی) زمین به نور پروردگارش (نور خاصی که برای آن روز آفریده شده)، روشن گردد». سوره زمر، آیه۶۹.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: «مراد از [[رب]] [[زمین]]، همان [[امام]] زمین است»<ref>حویزی، عبدعلی بن جمعة، «تفسیر نور الثقلین»، ج۴، ص۵۰۳، ذیل آیه۶۹ سوره مبارکه نور.</ref>.

[[امام هادی]] {{ع}} نیز در فرازی از همین [[زیارت جامعه]] می‌فرماید: {{متن حدیث|واشرقت الأرضُ بنورکم}} یعنی به [[نور]] [[محمّد]] {{صل}} و [[اهل‌بیت]] او {{عم}}»<ref>«و زمین به نور شما] اهل بیت[روشن گردد»</ref>.  

{{متن حدیث|قال الله تعالی (فی الحدیث القدسی): لولاکَ لَما خلقتُ الأفلاک}}<ref>«اگر تو ای فاطمه نبودی، همانا زمین و آسمان‌ها را خلق نمی‌کردم».. فیض کاشانی، محمد بن حسن بن شاه مرتضی، «الوافی»، ج۱، ص۵۲.</ref>. ای [[رسول]]! اگر تو نبودی هیچ‌چیز را [[خلق]] نمی‌کردم<ref>[[احمد زمردیان|زمردیان، احمد]]، [[مقام ولایت در شرح زیارت جامعه کبیره (کتاب)|مقام ولایت در شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص۲۶-۲۷.</ref>.