حدیث یوم‌الدار در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۳: خط ۳:
| عنوان مدخل  = حدیث یوم‌الدار
| عنوان مدخل  = حدیث یوم‌الدار
| مداخل مرتبط = [[حدیث یوم‌الدار در کلام اسلامی]] - [[حدیث یوم‌الدار در تاریخ اسلامی]] - [[حدیث یوم‌الدار در نگاه اهل سنت]]
| مداخل مرتبط = [[حدیث یوم‌الدار در کلام اسلامی]] - [[حدیث یوم‌الدار در تاریخ اسلامی]] - [[حدیث یوم‌الدار در نگاه اهل سنت]]
| پرسش مرتبط  =  
| پرسش مرتبط  = حدیث یوم‌الدار (پرسش)
}}
}}


خط ۱۰: خط ۱۰:
== نزول آیه انذار ==
== نزول آیه انذار ==
{{اصلی|آیه انذار}}
{{اصلی|آیه انذار}}
پس از گذشت سه سال از [[آغاز بعثت]]، [[خداوند]] [[پیامبر]] {{صل}} را [[مأمور]] کرد که [[دعوت]] خود را آشکار نماید و فرمود: {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref>«و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.</ref>.
پس از گذشت سه سال از آغاز بعثت، [[خداوند]] [[پیامبر]] {{صل}} را [[مأمور]] کرد که [[دعوت]] خود را آشکار نماید و فرمود: {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref>«و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.</ref>.


در کتب [[تفسیر]] و [[تاریخ]] خاصّه و عامّه نوشته‌اند که بعد از [[نزول]] این [[آیه]]، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در حدود چهل نفر از بستگان نزدیکش را در [[خانه]] عمویش [[حضرت]] [[ابوطالب]] {{ع}} دعوت کرد، و بعد از صرف [[غذا]] فرمودند: ای [[فرزندان عبدالمطلب]]! به [[خدا]] [[سوگند]]، هیچ کس را در [[عرب]] نمی‌شناسم که برای خویشانش چیزی آورده باشد که از آنچه من آورده ام با فضیلت‌تر باشد. (و من خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] را برای شما آورده‌ام) خداوند به من دستور داده که شما را به [[آیین]] او دعوت کنم، چه کسی از شما مرا [[یاری]] می‌کند تا برادرم و [[وصیّ]] و [[جانشین]] من گردد؟
در کتب [[تفسیر]] و [[تاریخ]] خاصّه و عامّه نوشته‌اند که بعد از نزول این [[آیه]]، [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در حدود چهل نفر از بستگان نزدیکش را در [[خانه]] عمویش [[حضرت ابوطالب]] {{ع}} دعوت کرد، و بعد از صرف غذا فرمودند: ای [[فرزندان عبدالمطلب]]! به [[خدا]] [[سوگند]]، هیچ کس را در [[عرب]] نمی‌شناسم که برای خویشانش چیزی آورده باشد که از آنچه من آورده ام با فضیلت‌تر باشد. (و من خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] را برای شما آورده‌ام) خداوند به من دستور داده که شما را به [[آیین]] او دعوت کنم، چه کسی از شما مرا [[یاری]] می‌کند تا برادرم و [[وصیّ]] و [[جانشین]] من گردد؟


در پاسخ حضرت، همه [[سکوت]] کردند و هیچ تمایلی به این امر نشان ندادند جز [[امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب]] {{ع}} که از همه کوچک‌تر بود و عرض کرد: ای [[رسول خدا]]! من در این مسیر [[یار]] و [[یاور]] شما هستم. [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: این [[برادر]] و وصیّ و جانشین من در میان شماست، سخن او را بشنوید و از [[دستورات]] وی [[اطاعت]] کنید<ref>{{متن حدیث|إنّ هذا أخی و وصیّی و خلیفتی فیکم، فاسمعوا له و أطیعوه}}، مسند احمد، ج۱، ص۱۵۱؛ تفسیر جامع البیان، ج۱۹، ص۷۴ و ۷۵؛ کنز العمّال، ج۱۳، ص۱۳۱، حدیث ۳۶۴۱۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۳؛ مجمع الزّوائد و منبع الفوائد، ج۹، ص۱۱۳؛ تفسیر البغوی المسمّی معالم التّنزیل ذیل آیه ۲۱۴ شعراء، جزء ۱۹، ص۱۴۹ مجلّد ۱۱.</ref>. ولی حاضران نه تنها نپذیرفتند بلکه به [[مسخره کردن]] پرداختند و برخاستند و به حضرت ابوطالب {{ع}} گفتند: از این پس مأمور شدی از فرزندت اطاعت کنی و سخن وی را بشنوی!<ref>[[سید قاسم علی‌احمدی|علی‌احمدی، سید قاسم]]، [[حقانیت در اوج مظلومیت ج۱ (کتاب)|حقانیت در اوج مظلومیت ج۱]] ص ۱۹۵.</ref>.
در پاسخ حضرت، همه [[سکوت]] کردند و هیچ تمایلی به این امر نشان ندادند جز [[امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب]] {{ع}} که از همه کوچک‌تر بود و عرض کرد: ای [[رسول خدا]]! من در این مسیر یار و [[یاور]] شما هستم. [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: این [[برادر]] و وصیّ و جانشین من در میان شماست، سخن او را بشنوید و از [[دستورات]] وی [[اطاعت]] کنید<ref>{{متن حدیث|إنّ هذا أخی و وصیّی و خلیفتی فیکم، فاسمعوا له و أطیعوه}}، مسند احمد، ج۱، ص۱۵۱؛ تفسیر جامع البیان، ج۱۹، ص۷۴ و ۷۵؛ کنز العمّال، ج۱۳، ص۱۳۱، حدیث ۳۶۴۱۹؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۳؛ مجمع الزّوائد و منبع الفوائد، ج۹، ص۱۱۳؛ تفسیر البغوی المسمّی معالم التّنزیل ذیل آیه ۲۱۴ شعراء، جزء ۱۹، ص۱۴۹ مجلّد ۱۱.</ref>. ولی حاضران نه تنها نپذیرفتند بلکه به [[مسخره کردن]] پرداختند و برخاستند و به حضرت ابوطالب {{ع}} گفتند: از این پس مأمور شدی از فرزندت اطاعت کنی و سخن وی را بشنوی!<ref>[[سید قاسم علی‌احمدی|علی‌احمدی، سید قاسم]]، [[حقانیت در اوج مظلومیت ج۱ (کتاب)|حقانیت در اوج مظلومیت ج۱]] ص ۱۹۵.</ref>.


== [[حدیث یوم الدار]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} ==
== [[حدیث یوم الدار]] و [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} ==
خط ۴۱: خط ۴۱:


== تحریف حدیث یوم الدار در برخی از کتب [[اهل سنت]] ==
== تحریف حدیث یوم الدار در برخی از کتب [[اهل سنت]] ==
این [[حدیث]] از مسلّمات بین خاصّه و عامّه است و بسیاری از [[دانشمندان]] عامّه همچون: [[ابن ابی جریر]]، [[ابن ابی حاتم]]، [[ابن مردویه]]، [[ابو نعیم]]، [[بیهقی]]، [[ثعلبی]]، [[طبری]]، [[ابن اثیر]]، [[ابوالفداء]] و غیر اینها، آن را نقل نمودند.
این [[حدیث]] از مسلّمات بین خاصّه و عامّه است و بسیاری از دانشمندان عامّه همچون: [[ابن ابی جریر]]، [[ابن ابی حاتم]]، [[ابن مردویه]]، [[ابو نعیم]]، [[بیهقی]]، [[ثعلبی]]، [[طبری]]، [[ابن اثیر]]، [[ابوالفداء]] و غیر اینها، آن را نقل نمودند.


با وجود اینکه [[حدیث]] در [[تواریخ]] مشهور عامّه به صورت کامل آمده<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۲۴۴؛ تاریخ الکامل، ج۲، ص۴۰- ۴۱؛ السیرة الحلبیّه، ج۱، ص۳۱۱؛ تاریخ ابن عساکر، ج۱، ص۸۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۱۱۱؛ کنزالعمّال، ج۱۵، ص۱۵؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۴۲۰؛ فرائد السمطین، ج۱، ص۸۵؛ کفایة الطالب، ص۲۰۴، ینابیع الموده، ج۱، ص۱۲۲.</ref> و [[قوشچی]]<ref>شرح التجرید، قوشچی، ص۳۲۷، {{عربی|أیّکم یبایعنی و یوازرنی، یکون أخی و وصیّی و خلیفتی من بعدی}}.</ref> و [[حلبی]]<ref>السیره الحلبیّه، ج۱، ص۲۸۶. {{عربی|أنت أخی و وزیری و وصیّی و وارثی و خلیفتی من بعدی}}.</ref> و حتی خود طبری در تاریخش آن را به صورت کامل و تمام نقل نموده<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۶۲، ۶۳، و در طبع دیگر تاریخ طبری، ج۲، ص۳۱۹ - ۳۲۱.</ref>، ولی وقتی به کتاب [[تفسیر طبری]]<ref>تفسیر الطبری، ج۱۹، ص۱۲۱.</ref> مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم حدیث به صورت کامل ذکر نشده بلکه [[تحریف]] شده و بدل آن این چنین: {{عربی|إنّ هذا أخی و کذا و کذا!!}} ذکر شده است و افرادی مثل [[ابن کثیر]]<ref>البدایه و النّهایه، ج۳، ص۳۸. {{متن حدیث|فَأَيُّكُمْ يُوَازِرُنِي عَلَى هَذَا الْأَمْرِ عَلَى أَنْ يَكُونَ أَخِي وَ وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي}}.</ref> نیز به [[تبعیت]] از تفسیر طبری این عبارات را حذف کرده و به جای آن، کلمه: {{عربی|کذا و کذا}} گذاشتند! اگر این مضمون از [[رسول خدا]] {{صل}} ثابت باشد ـ که چنین است ـ چرا طبری و ابن کثیر [[کلام پیامبر]] {{صل}} را مبهم نقل می‌کنند! و بر [[انکار]] [[وصایت]] و [[جانشینی]] [[حضرت امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[اصرار]] می‌ورزند؟! و چرا ابن کثیر از [[تاریخ]] طبری نقل نکرده و از تفسیرش [[تبعیّت]] نموده است؟!
با وجود اینکه [[حدیث]] در [[تواریخ]] مشهور عامّه به صورت کامل آمده<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۲۴۴؛ تاریخ الکامل، ج۲، ص۴۰- ۴۱؛ السیرة الحلبیّه، ج۱، ص۳۱۱؛ تاریخ ابن عساکر، ج۱، ص۸۵؛ مسند احمد، ج۱، ص۱۱۱؛ کنزالعمّال، ج۱۵، ص۱۵؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۴۲۰؛ فرائد السمطین، ج۱، ص۸۵؛ کفایة الطالب، ص۲۰۴، ینابیع الموده، ج۱، ص۱۲۲.</ref> و [[قوشچی]]<ref>شرح التجرید، قوشچی، ص۳۲۷، {{عربی|أیّکم یبایعنی و یوازرنی، یکون أخی و وصیّی و خلیفتی من بعدی}}.</ref> و [[حلبی]]<ref>السیره الحلبیّه، ج۱، ص۲۸۶. {{عربی|أنت أخی و وزیری و وصیّی و وارثی و خلیفتی من بعدی}}.</ref> و حتی خود طبری در تاریخش آن را به صورت کامل و تمام نقل نموده<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۶۲، ۶۳، و در طبع دیگر تاریخ طبری، ج۲، ص۳۱۹ - ۳۲۱.</ref>، ولی وقتی به کتاب [[تفسیر طبری]]<ref>تفسیر الطبری، ج۱۹، ص۱۲۱.</ref> مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم حدیث به صورت کامل ذکر نشده بلکه [[تحریف]] شده و بدل آن این چنین: {{عربی|إنّ هذا أخی و کذا و کذا!!}} ذکر شده است و افرادی مثل [[ابن کثیر]]<ref>البدایه و النّهایه، ج۳، ص۳۸. {{متن حدیث|فَأَيُّكُمْ يُوَازِرُنِي عَلَى هَذَا الْأَمْرِ عَلَى أَنْ يَكُونَ أَخِي وَ وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي}}.</ref> نیز به [[تبعیت]] از تفسیر طبری این عبارات را حذف کرده و به جای آن، کلمه: {{عربی|کذا و کذا}} گذاشتند! اگر این مضمون از [[رسول خدا]] {{صل}} ثابت باشد ـ که چنین است ـ چرا طبری و ابن کثیر [[کلام پیامبر]] {{صل}} را مبهم نقل می‌کنند! و بر [[انکار]] [[وصایت]] و [[جانشینی]] [[حضرت امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[اصرار]] می‌ورزند؟! و چرا ابن کثیر از [[تاریخ]] طبری نقل نکرده و از تفسیرش [[تبعیّت]] نموده است؟!


حدیث فوق [[صراحت]] در مسأله [[خلافت]] و [[ولایت]] دارد و [[خلافت امیرالمؤمنین]] علیّ {{ع}} به خوبی از آن استفاده می‌شود، ضمن اینکه اهمّیت مسأله ولایت و [[امامت]] را نیز می‌رساند؛ زیرا [[پیامبر]] {{صل}} در اوّلین [[دعوت]] آشکار در میان [[خویشان]] خود، پس از [[ابلاغ رسالت]]، مسأله [[امامت]] و [[ولایت]] را مطرح فرمودند<ref>[[سید قاسم علی‌احمدی|علی‌احمدی، سید قاسم]]، [[حقانیت در اوج مظلومیت ج۱ (کتاب)|حقانیت در اوج مظلومیت ج۱]] ص ۱۹۵.</ref>.
حدیث فوق [[صراحت]] در مسأله [[خلافت]] و [[ولایت]] دارد و [[خلافت امیرالمؤمنین]] علیّ {{ع}} به خوبی از آن استفاده می‌شود، ضمن اینکه اهمّیت مسأله ولایت و [[امامت]] را نیز می‌رساند؛ زیرا [[پیامبر]] {{صل}} در اوّلین [[دعوت]] آشکار در میان [[خویشان]] خود، پس از [[ابلاغ رسالت]]، مسأله [[امامت]] و [[ولایت]] را مطرح فرمودند<ref>[[سید قاسم علی‌احمدی|علی‌احمدی، سید قاسم]]، [[حقانیت در اوج مظلومیت ج۱ (کتاب)|حقانیت در اوج مظلومیت ج۱]]، ص ۱۹۵.</ref>.


== اشکال کم بودن سنّ [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در یوم الدار ==
== بررسی اشکالات و [[شبهات]] ==
بر [[استدلال]] به «[[حدیث دار]]» بر [[خلافت]] و [[امامت امیرالمؤمنین]]{{ع}} اشکالات و شبهاتی وارد شده است که بیشتر آنها از [[ابن تیمیه]] و [[عالمان]] وهابی است. در ذیل این اشکالات مطرح و مورد بررسی واقع می‌شود:
 
۱. ممتنع بودن خلافت همگانی یا ترجیح بلامرجح: پذیرش بیعت با [[پیامبر]]{{صل}} از سوی همه یا چند تن از افراد حاضر در آن میهمانی، مستلزم یکی از این دو محذور بود: یا اعلام خلافت هم‌زمان همه آن افراد، و یا ترجیح بلامرجّح یکی از آنان، که هر دو از سوی [[انسان]] [[حکیم]] ناپسند است. بنابراین انتساب چنین [[کلامی]] به [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نادرست است<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة، ج۷، ص۳۰۶ – ۳۰۷.</ref>.
 
در پاسخ باید گفت که [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} می‌دانست کسی جز علی{{ع}}، [[دعوت]] او را [[اجابت]] نخواهد کرد، اما به منظور [[اتمام حجت]] بر حاضران در مجلس، وقوع یک [[معجزه]] در [[برکت]] دادن به غذا و ثبت آن در [[تاریخ]] و اعلام [[خلافت حضرت علی]]{{ع}} این میهمانی را ترتیب داد<ref>مظفر، محمدحسین، دلائل الصدق، ج۶، ص۳۴؛ ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت، ص۱۱۸.</ref>.
 
۲. اشکال در تعداد میهمانان: گفته شده که تعداد افرادی که از [[بنی عبدالمطلب]] در میهمانی پیامبر{{صل}} شرکت کرده بودند، چهل نفر بیان شده، که در حالی که داده‌های [[تاریخی]] نشان می‌دهد بنی عبدالمطلب در آن [[زمان]] کمتر از بیست نفر بودند<ref>ابن تیمیه، منهاج السنة، ج۷، ص۳۰۴ – ۳۰۶.</ref>.
 
این اشکال نیز وارد نیست در کتب تاریخ و أنساب برای [[عبدالمطلب]] نوزده فرزند ذکر شده است؛ سیزده پسر و شش دختر و هرکدام از پسران و [[دختران]] دارای فرزندانی بوده‌اند که تعدادشان به بیش از چهل نفر می‌رسیده است<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، ج۱، ص۸۸ - ۹۰؛ ج۴، ص۲۸۲، ۲۹۴، ۳۰۳، ۳۱۲ و ۳۱۳؛ ابن حزم، علی بن احمد، جمهرة أنساب العرب، ص۱۷، ۳۷، ۷۰.</ref>. از سوی دیگر [[روایات]] درباره تعداد شرکت‌کنندگان در [[یوم‌الدار]] مختلف است، در برخی از روایات تعداد میهمانان چهل نفر ذکر شده است<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱، ص۵۴۲؛ ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان، ج۷، ص۱۸۲؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ج۴۲، ص۴۶ و ۴۹.</ref>؛ اما در منابع دیگری همچون [[مسند]] احمدبن حنبل و [[سنن نسائی]] تعداد میهمانان ذکر نشده است<ref>احمد بن حنبل، المسند، ج۲، ص۴۶۵؛ نسائی، احمد بن شعیب، السنن الکبری، ج۵، ص۱۲۶؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، ج۱، ص۵۴۳؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ج۴۲، ص۴۹ و ۵۰.</ref>، و در برخی از روایات آمده که [[پیامبر]]{{صل}} پس از نزول [[آیه انذار]]، [[بنی‌هاشم]] را به میهمانی [[دعوت]] کرد<ref>ابن عساکر، تاریخ دمشق، ج۴۲، ص۴۸؛ دمشقی، اسماعیل بن کثیر، البدایة والنهایة، ج۳، ص۵۳؛ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، السیرة النبویة، ج۱، ص۴۵۹.</ref> و از آنجا که هاشم چهار پسر به نام‌های [[عبدالمطلب]]، [[أسد]]، [[نضله]] و أباصیفی داشته است<ref>ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۶۵؛ بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، ج۴، ص۳۱۳ – ۳۱۴.</ref>، تعداد بنی‌هاشم بیشتر از بنی‌عبدالمطلب بوده و اشکال [[ابن تیمیه]] بر این روایات وارد نیست. همچنین در [[روایت]] دیگری تعداد میهمانان سی نفر بیان شده<ref>احمد بن حنبل، المسند، ج۲، ص۲۲۵؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق ج۴، ص۳۲.</ref>، بر این اساس ممکن است عدد چهل در اینجا موضوعیت نداشته و برای بازگو کردن کثرت افراد حاضر در میهمانی به کار رفته باشد<ref>مظفر، محمدحسین، دلائل الصدق، ج۶، ص۳۲؛ ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت، ص۱۲۲.</ref>.
 
۳. [[شبهه]] اختصاص [[خلافت]] به [[خویشاوندان]]: شبهه‌ای که در این‌باره مطرح شده، آن است که هرچند در برخی از روایات، عبارت {{عربی|خَلِيفَتِي مِنْ بَعْدِي}} ذکر شده که اطلاق دارد، ولی در بیشتر این روایات عبارت {{متن حدیث|خَلِيفَتِي فِي أَهْلِي‌}} یا {{متن حدیث|وَ خَلِيفَتِي فِيكُمْ}} آمده است. مضاف بر اینکه مخاطبان در [[حدیث]] مزبور نیز [[خویشاوندان پیامبر]]{{صل}} بودند. به مقتضای قاعده حمل مطلق بر مقید، مقصود همان [[خلافت]] در [[خویشاوندان]] خواهد بود و مدعای [[شیعه]] -که خلافت و [[امامت عامه]] است- [[اثبات]] نخواهد شد<ref>عاملی، سید شرف الدین، المراجعات، ص۱۹۲، نقل کلام شیخ سلیم بشری در مراجعه شماره ۲۳؛ نور، فیصل، الإمامة و النص، ص۴۰۲؛ نیز، ر.ک: ابو مریم اعظمی، الحجج الدامغات، ج۱، ص۲۱۴ – ۲۱۵.</ref>.
 
در پاسخ باید گفت که گستره خلافت و [[جانشینی پیامبر اکرم]]{{صل}} تابع گستره [[نبوت]] و [[رسالت]] آن حضرت است. با توجه به اینکه گستره نبوت و رسالت [[رسول اکرم]]{{صل}} عموم [[امت اسلامی]] و بلکه عموم [[بشریت]] است، خلافت و [[جانشینی]] آن حضرت نیز همین گستره را دارد، ولی از آنجا که گام نخست در [[ابلاغ]] نبوت و رسالت به صورت آشکار به نزدیک‌ترین خویشاوندان آن حضرت -یعنی [[فرزندان عبدالمطلب]]- اختصاص داشت، خلافت و جانشینی آن حضرت نیز به خویشاوندان او مقید شده است. و این تقیید -همانند مقید بودن [[انذار]] [[پیامبر]]{{صل}} به خویشاوندان که دلیل بر اختصاص نبوت به آنان نیست- بر اختصاص جانشینی به خویشاوندان دلالت نمی‌کند؛ چنان‌که در میان [[صحابه پیامبر]]{{صل}} و پس از آن نیز کسی به تفکیک میان خلافت نسبت به خویشاوندان پیامبر{{صل}} خلافت نسبت به دیگران قائل نبوده است. یعنی هرکس به [[خلافت علی]]{{ع}} نسبت به خویشاوندان [[رسول خدا]]{{صل}} قائل بوده، به خلافت آن حضرت نسبت به دیگران نیز قائل بوده است و هرکس به خلافت علی{{ع}} نسبت به غیر خویشاوندان [[معتقد]] نبوده، به خلافت او نسبت به خویشاوندان نیز [[عقیده]] نداشته است.
 
نکته قابل توجه در این‌باره آن است که ادعای عدم قول به اختصاص خلافت علی{{ع}} نسبت به بنی‌عبدالمطلب –آن‌گونه که نویسنده کتاب «الحجج الدامغات، ج۱، ص۳۲۴» پنداشته است- بر پایه عدم [[علم]] به آن نیست تا گفته شود عدم علم، دلیل بر عدم وجود چنین قولی نمی‌باشد. بلکه سخنی است آگاهانه و دلیل آن این است که مسئله خلافت مهم‌ترین مسئله‌ای بود که پس از [[رحلت پیامبر اکرم]]{{صل}} مورد [[اختلاف]] شدید میان [[اصحاب پیامبر اکرم]]{{صل}} واقع شد و همه گفت‌وگوها و احتجاج‌هایی که در این‌باره مطرح شد، در کتب [[تاریخ]] نقل شده است. در هیچ‌یک از این گفت‌وگوها و [[احتجاج‌ها]] سخنی از اختصاص [[خلافت علی]]{{ع}} به بنی‌عبدالمطلب به میان نیامده است؛ بلکه محور همه آنها [[خلافت]] عمومی و اینکه چه کسی دارای چنین مقامی است و به چه دلیل، بوده است بحث‌هایی که در [[سقیفه بنی‌ساعده]] انجام گرفته و نیز احتجاج‌هایی که پس از آن واقع شده، همگی حول همین مسئله بوده است و هیچ اشاره‌ای به خلافت اختصاصی نشده است. اصولاً این فرضیه با [[اجماع]] بر این که [[خلیفه]] و [[امام]] در هر [[زمان]] یکی بیش نیست ناسازگار است؛ زیرا مطابق این تفصیل، [[مسلمانان]] در آن زمان [[دو خلیفه]] و دو امام داشتند، یکی علی{{ع}} برای بنی‌عبدالمطلب و دیگری [[ابوبکر]] برای دیگران؛ و اگر چنین بود نمی‌بایست ابوبکر و طرفداران او با علی{{ع}} و هواداران وی [[مخالفت]] می‌کردند، بلکه می‌بایست خلافت او را -لااقل نسبت به بنی‌عبدالمطلب- به رسمیت می‌شناختند. بنابراین، فرضیه تفصیل قطعاً [[باطل]] است و برای مخالفان و [[منکران]] درباره [[استدلال به حدیث]] دار بر [[امامت علی]]{{ع}} راهی جز [[انکار]] [[درستی سند]] آن وجود ندارد، ولی از بحث‌های پیشین دانسته شد که تردیدی در [[صحت سند]] آن وجود ندارد.
 
گفتاری نادرست: فیصل [[نور]]، نویسنده کتاب «الامامة و النص» در [[تأیید]] این فرضیه که مفاد [[حدیث الدار]] اختصاص خلافت علی{{ع}} به [[خویشاوندان پیامبر]]{{صل}} بوده و شامل عموم مسلمانان نیست، به روایاتی در منابع شیعه [[استدلال]] کرده که در آنها بر [[وصایت]] و خلافت علی{{ع}} در خصوص [[اهل]] و [[خاندان پیامبر]] تصریح شده است<ref>نور، فیصل، الإمامة و النص، ص۴۰۲ – ۴۰۴.</ref>. وی در این باره دست به [[گزینش]] زده و از میان [[روایات]] بسیاری که در منابع شیعه درباره [[امامت]] و خلافت علی{{ع}} وارد شده، نمونه‌هایی را که با فرضیه او سازگار است، برگزیده و روایاتی که بر [[امامت]] و [[خلافت]] آن حضرت نسبت به عموم [[مسلمانان]] دلالت آشکار دارند را نادیده انگاشته است.
 
در اینجا برای روشن شدن [[حقیقت]]، نمونه‌هایی بازگو می‌شود: {{متن حدیث|عَلِيٌّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ‌{{ع}} أَخِي وَ وَصِيِّي وَ وَزِيرِي وَ وَارِثِي وَ خَلِيفَتِي وَ إِمَامُ أُمَّتِي‌}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۹۶.</ref>؛ {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ أَوْحَى إِلَيَّ أَنْ أجْعَل عَلِيّاً وَلِيّاً وَ وَزِيراً وَ أَجْعَلَهُ خَلِيفَتِي فِي أُمَّتِي}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۸۰.</ref>؛ {{متن حدیث|عَلِيٌّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ‌{{ع}} إِمَامُ أُمَّتِي وَ خَلِيفَتِي عَلَيْهِمْ مِنْ بَعْدِي}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۵۷.</ref>؛ {{متن حدیث|خُلَفَائِي وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ بَعْدِي أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَيْنُ...}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۷۴.</ref>؛ {{متن حدیث|يَا عَلِيُّ أَنْتَ أَخِي وَ وَصِيِّي وَ وَارِثِي وَ خَلِيفَتِي فِي أَهْلِي وَ أُمَّتِي}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۱۰۱ و ۱۰۷.</ref>؛ {{متن حدیث|إِنَّ عَلِيّاً أَمِيرُكُمْ مِنْ بَعْدِي وَ خَلِيفَتِي عَلَيْكُمْ}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۱۰۹.</ref>؛ {{متن حدیث|أَنْتَ وَارِثُ عِلْمِي وَ الْإِمَامُ وَ الْخَلِيفَةَ مِنْ بَعْدِي، تُعَلِّمُ النَّاسَ مَا لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۱۶۶.</ref>؛ {{متن حدیث|أَنْتَ الْإِمَامُ وَ الْخَلِيفَةُ بَعْدِي وَ أَنْتَ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ‌}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۱۷۷.</ref>؛ {{متن حدیث|عَلِيٌّ أَخِي وَ وَزِيرِي وَ وَارِثِي وَ وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي فِي أُمَّتِي وَ مَوْلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ بَعْدِي}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۱۸۷.</ref>؛ {{متن حدیث|يَكُونُ مِنْ بَعْدِي أَئِمَّةٌ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِعَدَدِ نُقْبَاءِ بَنِي إِسْرَائِيلَ، أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ فَهُوَ الْإِمَامُ وَ الْخَلِيفَةُ بَعْدِي}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۲، ص۱۷۲.</ref>.
 
۴. وجود مانع از پذیرش خلافت: حاضران در جلسه به [[پیامبر]]{{صل}} و آئین [[اسلام]] [[ایمان]] نیاوردند پس چگونه پیامبر{{صل}} به آنان گفته است: این علی{{ع}} [[خلیفه]] من در میان شما است و دستور داد تا از او [[اطاعت]] کنند در حالی که آنان [[کافر]] بودند و [[اسلام]] نیاورده بودند تا [[خلافت علی]]{{ع}} را قبول کنند<ref>نور، فیصل، الإمامة و النص، ص۴۰۱.</ref>.
 
این ایراد وارد نیست؛ چراکه [[ایمان]] نیاوردن آنان به [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و آئین اسلام با این که علی{{ع}} [[خلیفه پیامبر]]{{صل}} و در میان آنان باشد، منافاتی ندارد؛ چنان که با [[پیامبر]] بودن آن حضرت برای آنان نیز منافاتی نداشت و بر آنان [[واجب]] بود که به او ایمان آورده و از او اطاعت کنند؛ بنابراین، بر حاضران در آن جلسه واجب بود که هم به [[نبوت]] [[رسول خدا]]{{صل}} و آئین اسلام ایمان آورند و هم به [[خلافت]] و [[امامت علی]]{{ع}}. [[قرآن کریم]] بیان نموده است که [[موسی]]{{ع}} به [[فرعون]] -که به او ایمان نیاورده بود- دستور داد که [[بنی‌اسرائیل]] را رها کند تا از او [[پیروی]] کنند: {{متن قرآن|قَدْ جِئْتُكُمْ بِبَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَرْسِلْ مَعِيَ بَنِي إِسْرَائِيلَ}}<ref>در خور است که درباره [[خداوند]] جز [[حقّ]] نگویم؛ به [[راستی]] برای شما برهانی از پروردگارتان آورده‌ام، از این روی [[بنی اسرائیل]] را با من گسیل کن!» [[سوره اعراف]]، [[آیه]] ۱۰۵.</ref>.
 
۵. اختصاص خلافت به [[اهل کساء]]: به اعتقاد شیعه، [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}} به اهل کساء اختصاص دارد. بر این اساس، معنای این [[روایات]] آن است که علی{{ع}} خلیفه پیامبر{{صل}} نسبت به بقیه اهل کساء می‌باشد<ref>نور، فیصل، الإمامة و النص، ص۴۰۴.</ref>.
 
در پاسخ باید گفت واژگان اهل بیت پیامبر{{صل}} یا «[[اهل]] النبی» یا «[[اهل البیت]]»، در روایات کاربردهای مختلفی دارد. گسترده‌ترین کاربرد آن بر پیروان راستین رسول خدا{{صل}} مانند [[سلمان فارسی]] نیز اطلاق شده است. در کاربردی محدودتر همه [[منسوبان]] به [[رسول اکرم]]{{صل}} خواه از [[خویشاوندان]] نسبی یا سببی (همانند [[همسران]]) را شامل می‌شود. سومین کاربرد آن به خویشاوندان نسبی پیامبر{{صل}} ([[بنی‌هاشم]] یا بنی‌عبدالمطلب) اختصاص دارد و چهارمین کاربرد آن مخصوص اهل کساء و دیگر [[امامان معصوم]] از ذریه امام حسین{{عم}} می‌باشد<ref>ربانی گلپایگانی، علی، امامت اهل بیت{{عم}} از دیدگاه قرآن و روایات، ص۱۷۰؛ هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقه، ص۲۸۱.</ref>. مراد از «اهلی» در [[حدیث الدار]] و [[روایات]] مشابه، کاربرد سوم آن است نه کاربرد چهارم.
 
۶. اشکال شده که در [[قرائت]] [[ابن مسعود]] و [[ابی بن کعب]] و [[امام صادق]]{{ع}}، [[آیه شریفه]] به صورت {{عربی|وانذر عشيرتك الاقربين ورهطك منهم المخلصين}} آمده است. این قرائت<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷، ص۳۲۳؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج۲، ص۱۰۰؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۸، ص۱۶۴، ۱۷۸، ۱۸۱، ۲۱۲.</ref> که از طریق [[فریقین]] نقل شده، بر فرض ثبوتش، اشکالی را پیش خواهد آورد؛ زیرا [[اخلاص]] صفت [[مسلمانان]] است نه [[کافران]]؛ و از طریق [[شیعه]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] شده که {{متن حدیث|رَهْطَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ}} را به علی، [[حمزه]]، جعفر حسن و حسین و [[آل محمد]]{{عم}} [[تفسیر]] کرده است. بر این اساس، استدلال به حدیث<ref>قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج۲، ص۱۰۱؛ بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان، ج۳، ص۱۹۱ - ۱۹۲؛ عروسی حویزی، عبدعلی، نور الثقلین، ج۴، ص۶۹؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۲۵، ص۲۱۳ و ۲۱۵؛ فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۴، ص۵۳.</ref>[[باطل]] خواهد بود؛ زیرا اگر دعوت‌شدگان برای [[انذار]]، [[مؤمنان]] بوده‌اند، سخن پیامبر{{صل}} به آنان که چه کسی به من [[ایمان]] می‌آورد یا مرا [[یاری]] می‌کند، یا با من [[بیعت]] می‌کند، معنا نخواهد داشت؛ زیرا فرض این است که آنان به [[پیامبر]] ایمان آورده، با او بیعت کرده بودند و [[یاور]] او بودند؛ و اگر [[مؤمن]] نبودند، صفت مخلصین در مورد آنان درست نخواهد بود. اشکال دیگر اینکه با توجه به [[تفسیری]] که امام باقر{{ع}} از «مخلصین» در [[آیه]] مذکور (مطابق قرائت یادشده) ارائه داده است، جعفر و حمزه نیز باید دارای [[مقام خلافت]] و [[امامت]] باشند؛ زیرا در شمار [[امام حسن]]، [[امام حسین]] و سایر [[ائمه]] (آل محمد{{عم}}) ذکر شده‌اند<ref>نور، فیصل، الإمامة و النص، ص۴۰۵ – ۴۰۶.</ref>.
 
در پاسخ باید گفت بر فرض ثابت بودن قرائت مزبور، دعوت‌شدگان برای انذار در آغاز دعوت علنی [[پیامبر اکرم]]{{صل}} که در [[خانه]] [[ابوطالب]] گرد آمدند، نزدیک‌ترین [[خویشاوندان پیامبر]]{{صل}} ([[فرزندان]] بنی‌عبدالمطلب) بودند و آنان تا آن [[زمان]] [[ایمان]] نیاورده بودند؛ و ابوطالب و علی{{ع}} که ایمان داشتند، جزء حاضران در محل بودند، نه دعوت‌شدگان؛ چراکه ابوطالب در [[حکم]] میزبان بود و علی{{ع}} نیز دعوت‌کننده از طرف [[پیامبر]]{{صل}} بود. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به دستور [[خداوند متعال]]، [[خویشاوندان]] خود را به آئین [[اسلام]] [[دعوت]] کرد، ولی آنان ایمان نیاوردند یا اظهار ایمان نکردند، اما علی{{ع}} که قبلاً به [[رسول خدا]]{{صل}} ایمان آورده بود، ایمان خود را در آن جلسه اظهار کرد و به عنوان [[خلیفه پیامبر]]{{صل}} معرفی شد. اما [[انذار]] [[خواص]] خویشاوندان (مخلصین از آنان) در زمان و مکان دیگر انجام گرفته است و [[هدف]] از آن انذار نیز انذار از [[عذاب]] ناشی از [[کفر]] ـ که مربوط به {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref>و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را [[بیم]] ده!» [[سوره شعراء]]، [[آیه]] ۲۱۴.</ref> است ـ نبوده است؛ زیرا انذار دارای درجات و مراتب است و انذارشوندگان نیز از حیث [[عقیده]]، [[اخلاق]] و عمل، متفاوت می‌باشند. البته منشأ و انگیزه انذار [[الهی]] در همه موارد [[رحمت الهی]] است: {{متن قرآن|وَلَكِنْ رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَا أَتَاهُمْ مِنْ نَذِيرٍ مِنْ قَبْلِكَ}}<ref>«و آنگاه که ندا سر دادیم تو در سوی (غربی) طور نبودی ولی (این وحی) بخشایشی از پروردگار توست تا به گروهی که پیش از تو بیم‌دهنده‌ای برای آنان نیامده است بیم دهی، باشد که پند گیرند» سوره قصص، آیه ۴۶.</ref>.
 
[[قرآن کریم]] از سه گروه انذارشوندگان سخن گفته است: الف. عموم انسان‌های ذوی‌العقول: {{متن قرآن|هَذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوا}}<ref>«این پیام‌رسانی برای [[مردم]] است تا بدان هشدار داده شوند و تا بدانند که او خدایی یگانه است و تا [[خردمندان]] در یاد گیرند» [[سوره ابراهیم]]، آیه ۵۲.</ref>؛ و {{متن قرآن|تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا}}<ref> [[بزرگوار]] است آن ([[خداوند]]) که فرقان را بر [[بنده]] خویش فرو فرستاد تا جهانیان را بیم‌دهنده باشد» [[سوره فرقان]]، [[آیه]] ۱.</ref>. ب. لجوجان و [[ستمگران]]: {{متن قرآن|وَتُنْذِرَ بِهِ قَوْمًا لُدًّا}}</ref>باری، جز این نیست که ما آن ([[قرآن]]) را به زبان تو آسان (بیان) کردیم تا بدان [[پرهیزگاران]] را نوید رسانی و گروهی ستیزه‌جو را [[بیم]] دهی» [[سوره مریم]]، آیه ۹۷.</ref>؛ و {{متن قرآن|لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا}}<ref>و پیش از آن، [[کتاب موسی]] [[پیشوا]] و [[رحمت]] بود و این کتابی است راست‌شمارنده (ی کتاب موسی) به [[زبان عربی]]، تا به ستمگران بیم دهد و [[نیکوکاران]] را نوید است» [[سوره احقاف]]، آیه ۱۲.</ref>. ج. [[پیروان]] قرآن و [[اهل]] [[خشیت از خدا]] و زنده‌دلان {{متن قرآن|إِنَّمَا تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَخَشِيَ الرَّحْمَنَ بِالْغَيْبِ}}<ref> تو تنها به آن کس می‌توانی بیم دهی که از این قرآن [[پیروی]] می‌کند و از ([[خداوند]]) [[بخشنده]] در [[نهان]] بیم دارد پس او را به [[آمرزش]] و پاداشی [[ارزشمند]] نوید ده» [[سوره یس]]، آیه ۱۱.</ref> و {{متن قرآن|إِنَّمَا تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ}}<ref>و هیچ بار برداری بار ([[گناه]]) دیگری را بر نمی‌دارد و اگر فردی گرانبار، (کسی را) برای برداشتن بار خویش، فرا خواند چیزی از بار او برداشته نخواهد شد هر چند [[خویشاوند]] باشد، تو تنها کسانی را که در نهان از پروردگارشان می‌هراسند و [[نماز]] را بپا می‌دارند هشدار می‌ده» [[سوره فاطر]]، آیه ۱۸.</ref> و {{متن قرآن|لِيُنْذِرَ مَنْ كَانَ حَيًّا}}<ref> تا هر که را زنده ([[دل]]) است بیم دهد و [[فرمان]] ([[عذاب]]) بر [[کافران]] تحقق یابد» سوره یس، آیه ۷۰.</ref> و {{متن قرآن|أَنْذِرْ بِهِ الَّذِينَ يَخَافُونَ أَنْ يُحْشَرُوا إِلَى رَبِّهِمْ}}<ref>و با آن (قرآن) کسانی را که از گرد آورده شدن نزد پروردگارشان می‌هراسند در حالی که جز او، هیچ [[سرور]] و میانجی ندارند، بیم بده باشد که [[پرهیزگاری]] ورزند» [[سوره انعام]]، آیه ۵۱.</ref>. بنابراین اگر [[قرائت]]{{عربی|و رهطك منهم المخلصين}} ثابت باشد، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} درباره [[انذار]] نزدیک‌ترین [[خویشاوندان]] خود [[فرزندان عبدالمطلب]] دو [[مأموریت]] داشته است: انذار غیر [[مؤمنان]] از آنان که در [[خانه]] [[ابوطالب]] اعلام شد و [[حدیث بدء الدعوه]] مربوط به آن است و [[انذار]] مخلصین و [[برگزیدگان]] از آنان که ربطی به [[حدیث دار]] ندارد. اگرچه هر دو، انذار رحیمانه و خیرخواهانه است ولی «منذر عنه» متفاوت است. در مورد گروه اول، انذار [[عذاب]] ناشی از [[کفر]] است، اما در مورد گروه دوم انذار از دور شدن از [[مقام قرب الهی]] است که ممکن است به خاطر غفلتی اندک یا [[ترک اولی]] پدید آید، یعنی نوعی بیدارباش و هشدار مشفقانه و رحیمانه نسبت به [[اولیاء]] خاص [[الهی]] است. این انذار با مقام عصمت انذارشونده نیز منافات ندارد، چنان‌که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز مورد انذار الهی واقع شده است: {{متن قرآن|وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِيلِ * لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْيَمِينِ * ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِينَ}}<ref> و اگر (این [[پیامبر]]) بر ما برخی سخنان را می‌بست * دست راستش را می‌گرفتیم * سپس شاهرگش را می‌بریدیم» [[سوره حاقه]]، [[آیه]] ۴۴-۴۶.</ref> است.
 
از توضیحات یادشده، پاسخ قسمت دوم اشکال نیز روشن است؛ زیرا ذکر جعفر و حمزه‌{{عم}} در شمار [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}}، [[دلیل بر امامت]] آنان نیست، چون که [[رهط]] [[مخلص]] بودن، اعم از [[امامت]] است؛ چنان‌که [[حضرت زهرا]]{{س}} نیز از مخلصین ویژه [[خاندان پیامبر]] [[اکرم]]{{صل}} است، ولی دارای [[مقام امامت]] و [[خلافت]] ([[زعامت]] و [[رهبری سیاسی]]) نمی‌باشد؛ به عبارت دیگر مخلصین از خویشاندان پیامبر{{صل}}، دارای مراتب و درجات متفاوتی می‌باشد و امامت و خلافت به عده‌ای از آنان اختصاص دارد.
 
۷. وجود [[روایات]] ناسازگار با حدیث دار: درباره آیه {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref> و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را [[بیم]] ده!» [[سوره شعراء]]، آیه ۲۱۴.</ref> غیر از حدیث دار روایات دیگری نیز نقل شده است که به لحاظ ظاهر با حدیث دار سازگاری ندارد؛ این روایات به سه دسته تقسیم می‌شود:
#روایاتی که بیانگر آن است که وقتی آیه {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}}<ref> و نزدیک‌ترین خویشاوندانت را بیم ده!» سوره شعراء، آیه ۲۱۴.</ref>بر پیامبر اکرم{{صل}} نازل شد، آن حضرت بر بالای [[کوه صفا]] رفت و با صدای بلند جمله {{عربی|يا صباحاه}} که هنگام رخدادی مهم برای [[اعلان]] عمومی به کار می‌رفت را فریاد زد و [[قبایل قریش]] را فراخواند. آنان گرد او جمع شدند و آن حضرت [[دعوت]] خویش را به آنان [[ابلاغ]] کرد. [[ابولهب]] با عبارت {{عربی|تَبّاً لَكَ}} به او [[اعتراض]] کرد که چرا آنان را برای چنین مطلبی فرا خوانده است. در این هنگام [[سوره]] {{متن قرآن|تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ}}<ref> توش و توان [[ابو لهب]] تباه و او نابود باد» [[سوره مسد]]، [[آیه]] ۱.</ref> در مورد او نازل شد<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ص۱۷۱ کتاب التفسیر، سوره شعراء، ح۴۴۹۲؛ نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۱، ص۱۹۴ کتاب الایمان، ح۲۰۸؛ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۱۹، ص۱۳۹؛ کثیر قرشی، عمادالدین، تفسیر ابن کثیر، ج۵، ص۲۱۰؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷ – ۸، ص۲۰۶.</ref>.
#روایاتی که بیانگر آن است که کسانی که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} برای عمل به آیه {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}} مورد [[انذار]] قرار داد، قبلاً به او [[ایمان]] آورده بودند و [[هدف]] از انذار آنان این بود که به [[خویشاوندی]] خود با پیامبر اکرم{{صل}} اتکا نکنند و به [[دستورات الهی]] عمل کنند تا به [[نجات]] و [[رستگاری]] دست یازند. چنان که [[بخاری]] و مسلم از [[ابوهریره]] [[روایت]] کرده‌اند هنگامی که آیه {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}} نازل شد، پیامبر اکرم{{صل}}، [[قریش]]، [[بنی عبدمناف]]، [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[صفیه]] عمه [[رسول خدا]]{{صل}} و دخترش [[فاطمه]]{{س}} را مخاطب قرار داد و به آنان فرمود: {{متن حدیث|لَا أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً}}، یعنی به خویشاوندی با من اتکا نکنید و به دستورات الهی عمل کنید و بدین طریق خود را از [[عذاب الهی]] نجات دهید<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ص۱۷۱ کتاب التفسیر، روایت ۴۴۹۳؛ نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۱، ص۱۹۲ کتاب الایمان، ح۲۰۴؛ نیز ر.ک: طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۹، ص۱۳۷ - ۱۳۸؛ کثیر قرشی، عمادالدین، تفسیر ابن کثیر، ج۵، ص۲۱۰ – ۲۱۱.</ref>. در [[حدیث]] دیگری که مسلم از [[عایشه]] [[روایت]] کرده، آمده است: هنگامی که [[آیه]] {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}} نازل شد، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} بالای [[کوه صفا]] رفت و گفت: ای [[فاطمه دختر محمد]]{{صل}} و ای [[صفیه دختر عبدالمطلب]] و ای [[فرزندان عبدالمطلب]]، من برای شما از ناحیه [[خداوند]] مالک چیزی نیستم، اما اگر چیزی از اموالم می‌خواهید درخواست کنید<ref>نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج۱، ص۱۹۲، ح۲۰۵.</ref>. کنایه از اینکه در مسائل [[معنوی]] و [[دینی]] باید به [[ایمان]] و عمل خود تکیه کنید نه به نسبت [[خویشاوندی]] با من.
#روایاتی که بیانگر آن است که علاوه بر اینکه انذارشوندگان [[مؤمنان]] بودند نه [[کافران]]، [[انذار]] آنان در [[مدینه]] واقع شده است نه در [[مکه]]، چنان‌که به نقل [[سیوطی]]، [[طبرانی]] و [[ابن مردویه]] از [[ابوامامه]] روایت کرده‌اند که هنگامی که آیه {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}} نازل شد، پیامبر اکرم{{صل}} [[بنی‌هاشم]] را بر در [[خانه]] خود جمع کرد و [[زنان]] و [[اهل]] خانه خود را در درون خانه گرد آورد و به آنان فرمود: ای بنی‌هاشم! [[جان]] خود را از این که به [[آتش دوزخ]] گرفتار شوید، خریداری کنید ([[احکام الهی]] را عمل کنید) زیرا من در این‌باره برای شما مالک چیزی نیستم. سپس همین سخنان را به کسانی که در داخل خانه بودند، یعنی عایشه، [[حفصه]]، [[ام سلمه]]، [[فاطمه زهرا]]{{س}}، [[صفیه]] عمه [[رسول خدا]]{{صل}} بیان فرمود. [[روایات]] در این‌باره نیز بسیار است<ref>جلال‌الدین سیوطی، عبدالرحمان، الدر المنثور، ج۶، ص۲۹۴.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی]] و [[سید محمد علی میرصانعی|میرصانعی]]، [[حدیث دار (مقاله)|مقاله «حدیث دار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۳ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی، ج۳]]، ص ۴۰۷.</ref>
 
===ارزیابی===
بر روایات دسته سوم این اشکال وارد شده است که آیه {{متن قرآن|وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ}} در مکه نازل شده، ولی روایات مزبور مربوط به مدینه است؛ زیرا در مکه پیامبر اکرم{{صل}} با عایشه، حفصه و [[امّ‌سلمه]] [[ازدواج]] نکرده بود و از طرفی هیچ‌کس [[نزول]] [[آیه انذار]] را در مدینه نقل نکرده است. اگر روایات مزبور از جهت سند<ref>طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۱۵، ص۳۳۵.</ref> قابل [[اعتماد]] باشد، می‌توان با استناد به آنها به تعدد [[نزول آیه]] قائل شد.
 
دسته اول این [[روایات]] با روایات مربوط به واقعه [[انذار]] در [[خانه]] (شعب) [[ابوطالب]] در این که دعوت‌شدگان برای انذار، [[ایمان]] نیاورده بودند، همانند است؛ ولی در این که عموم [[قبایل قریش]] بودند، با روایات مزبور تفاوت دارند و از این حیث روایات مربوط به واقعه انذار مقدم است؛ زیرا با [[آیه انذار]] هماهنگ می‌باشند؛ چراکه در آیه انذار [[عشیره]] اقربین مطرح شده است نه عموم [[قریش]]. اگر از این اشکال صرف نظر شود از حیث تفاوت [[زمان]] و مکان اشکالی رخ نخواهد داد؛ زیرا بر تعدد انذار حمل می‌شود.
با فرضیه تعدد انذار و با صرف نظر از اشکال مربوط به [[ناسازگاری]] با عشیره اقربین، دسته دوم نیز قابل قبول خواهد بود؛ زیرا می‌توان گفت آنچه در [[آیه شریفه]] مطرح شده، انذار عشیره اقربین است؛ خواه انذار از [[کفر]] باشد، یا انذار از [[مخالفت با قوانین]] و [[احکام الهی]] که [[مؤمنان]] را نیز شامل می‌شود. چنان‌که [[آلوسی]] به همین روش میان دو دسته روایات [[شأن نزول آیه]] جمع کرده است<ref>آلوسی، سیدمحمد، روح المعانی، ج۱۹، ص۲۰۴.</ref>. با این حال، ظاهر این روایات به گونه‌ای است که توجیه مزبور را برنمی‌تابد؛ زیرا مفاد آنها این است که هنگامی که آیه انذار نازل شد، [[پیامبر]]{{صل}} به انذار آنان اقدام کرد. مگر آنکه به تعدد نزول آیه -هرچند در [[مکه]]- قائل شویم که فرض بعیدی است؛ لذا این روایات هرچند در [[صحیح بخاری]] و مسلم آمده‌اند که از نظر [[اهل سنت]] در اعتبارشان تردیدی نیست، ولی از نظر محتوا خالی از اشکال نیستند<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی]] و [[سید محمد علی میرصانعی|میرصانعی]]، [[حدیث دار (مقاله)|مقاله «حدیث دار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۳ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی، ج۳]]، ص ۴۱۲.</ref>.
 
=== اشکال کم بودن سنّ [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در یوم الدار ===
یکی از اشکالاتی که به [[حدیث یوم الدار]] شده، کم بودن سن [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} هنگام [[بیعت]] با [[پیامبر]]{{صل}} است منتها باید توجه داشت کمی سنّ [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} (که حدود ۱۲ سال یا بیشتر باشد) مانع قبول [[ایمان]] نمی‌شود؛ زیرا چنین اشکالی، در [[حقیقت]] اشکال به [[پیامبر اکرم]] {{صل}} است که چرا ایشان چنین [[ایمانی]] را پذیرفتند؟ و از آنجایی که بر [[پیامبراکرم]] {{صل}}قطعاً ایرادی نیست<ref>علاوه بر اینکه استعداد و نبوغ فوق العاده امیرالمؤمنین {{ع}} برای همه مشخّص بوده و آن حضرت از درک بسیار بالا برخوردار بوده است.</ref>، پس [[استدلال]] تمام است.
یکی از اشکالاتی که به [[حدیث یوم الدار]] شده، کم بودن سن [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} هنگام [[بیعت]] با [[پیامبر]]{{صل}} است منتها باید توجه داشت کمی سنّ [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} (که حدود ۱۲ سال یا بیشتر باشد) مانع قبول [[ایمان]] نمی‌شود؛ زیرا چنین اشکالی، در [[حقیقت]] اشکال به [[پیامبر اکرم]] {{صل}} است که چرا ایشان چنین [[ایمانی]] را پذیرفتند؟ و از آنجایی که بر [[پیامبراکرم]] {{صل}}قطعاً ایرادی نیست<ref>علاوه بر اینکه استعداد و نبوغ فوق العاده امیرالمؤمنین {{ع}} برای همه مشخّص بوده و آن حضرت از درک بسیار بالا برخوردار بوده است.</ref>، پس [[استدلال]] تمام است.


خط ۶۰: خط ۱۰۸:
آیا می‌توان اعطای این [[مقام]] و [[فضیلت]] به [[حضرت عیسی]] و حضرت یحیی {{ع}} ـ قبل از رسیدن به سنّ [[بلوغ]] ـ را [[تقلیدی]] و تلقینی و فاقد اعتبار دانست؟ قطعا این [[خیال]] [[باطل]] است؛ زیرا مطابق [[آیات قرآن]]، برای آنها فضیلت حساب می‌شود. پس نتیجه می‌گیریم که [[ایمان آوردن]] در خردسالی برای [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نیز فضیلت است.
آیا می‌توان اعطای این [[مقام]] و [[فضیلت]] به [[حضرت عیسی]] و حضرت یحیی {{ع}} ـ قبل از رسیدن به سنّ [[بلوغ]] ـ را [[تقلیدی]] و تلقینی و فاقد اعتبار دانست؟ قطعا این [[خیال]] [[باطل]] است؛ زیرا مطابق [[آیات قرآن]]، برای آنها فضیلت حساب می‌شود. پس نتیجه می‌گیریم که [[ایمان آوردن]] در خردسالی برای [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نیز فضیلت است.


همچنین اگر ایمان آوردن [[سه خلیفه]] [[غاصب]] از [[ایمان]] امیرالمؤمنین علی {{ع}} [[افضل]] و [[برتر]] بود، [[رسول خدا]] {{صل}} نباید در [[مجلسی]] که [[ابوبکر]] و [[عمر]] و [[ابوعبیده]] جرّاح در آن حاضر بودند، ـ به عنوان [[افتخار]] ـ دست بر شانه [[حضرت امیرالمؤمنین]] علی {{ع}} بزند و بفرماید: ای علی! تو اوّلین کسی هستی که ایمان آوردی و اوّلین کسی هستی که [[مسلمان]] شدی و تو برای من به منزله [[هارون]] نسبت به [[موسی]] هستی<ref>مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۲۹۰؛ ج۳، ص۳۷۸؛ تاریخ طبری، ج۴، ص۴۳۳؛ ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، ص۵۸. رسول خدا {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|یا علیّ أنت أوّل المؤمنین و أوّلهم إسلاما و أنت منّی بمنزله هارون من موسی}}.</ref>.
همچنین اگر ایمان آوردن [[سه خلیفه]] [[غاصب]] از [[ایمان]] امیرالمؤمنین علی {{ع}} [[افضل]] و [[برتر]] بود، [[رسول خدا]] {{صل}} نباید در [[مجلسی]] که [[ابوبکر]] و [[عمر]] و [[ابوعبیده جراح]] در آن حاضر بودند، ـ به عنوان [[افتخار]] ـ دست بر شانه [[حضرت امیرالمؤمنین]] علی {{ع}} بزند و بفرماید: ای علی! تو اوّلین کسی هستی که ایمان آوردی و اوّلین کسی هستی که [[مسلمان]] شدی و تو برای من به منزله [[هارون]] نسبت به [[موسی]] هستی<ref>مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۲۹۰؛ ج۳، ص۳۷۸؛ تاریخ طبری، ج۴، ص۴۳۳؛ ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، ص۵۸. رسول خدا {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|یا علیّ أنت أوّل المؤمنین و أوّلهم إسلاما و أنت منّی بمنزله هارون من موسی}}.</ref>.


[[پیامبری]] که به جز [[وحی]] سخنی نمی‌گوید، امیرالمؤمنین {{ع}} را به هارون [[تشبیه]] کرد، و چون [[حضرت هارون]] [[خلیفه بلافصل]] [[حضرت موسی]] {{ع}} بود، منظور رسول خدا {{صل}} این بود که امیرالمؤمنین علی {{ع}} هم خلیفه بلافصل [[پیامبر]] {{صل}} است.
[[پیامبری]] که به جز [[وحی]] سخنی نمی‌گوید، امیرالمؤمنین {{ع}} را به هارون [[تشبیه]] کرد، و چون [[حضرت هارون]] [[خلیفه بلافصل]] [[حضرت موسی]] {{ع}} بود، منظور رسول خدا {{صل}} این بود که امیرالمؤمنین علی {{ع}} هم خلیفه بلافصل [[پیامبر]] {{صل}} است.
خط ۹۹: خط ۱۴۷:
# [[پرونده:1100838.jpg|22px]] [[سید قاسم علی‌احمدی|علی‌احمدی، سید قاسم]]، [[حقانیت در اوج مظلومیت ج۱ (کتاب)|'''حقانیت در اوج مظلومیت ج۱''']]
# [[پرونده:1100838.jpg|22px]] [[سید قاسم علی‌احمدی|علی‌احمدی، سید قاسم]]، [[حقانیت در اوج مظلومیت ج۱ (کتاب)|'''حقانیت در اوج مظلومیت ج۱''']]
# [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']]
# [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']]
# [[پرونده:1224274.jpg|22px]] [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی]] و [[سید محمد علی میرصانعی|میرصانعی]]، [[حدیث دار (مقاله)|مقاله «حدیث دار»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۳ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی، ج۳''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۱۰۴: خط ۱۵۳:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:احادیث امامت]]
[[رده:حدیث یوم‌الدار]]
[[رده:فضائل امام علی]]
[[رده:اثبات امامت امام علی]]
۱۱۷٬۸۸۰

ویرایش