یمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{خرد}}
{{مدخل مرتبط
{{مهدویت}}
| موضوع مرتبط = نشانه‌های ظهور
از [[علائم]] و [[نشانه‌های ظهور]]، [[قیام یمانی]] است. یمانی یعنی کسی که اهل [[یمن]] و منسوب به آنجا باشد. در [[روایات]] به اسم او اشاره‌ای نشده است اما [[پرچم]] او را {{متن حدیث|رَايَةُ هُدًى}} یعنی [[پرچم هدایت]] نامیده‌اند.
| عنوان مدخل  =
| مداخل مرتبط =
| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)
}}


==مقدمه==
'''[[یمانی]]''' از علائم و [[نشانه‌های ظهور]]، [[قیام یمانی]] است. یمانی یعنی کسی که [[اهل]] [[یمن]] و منسوب به آنجا باشد. در [[روایات]] به اسم او اشاره‌ای نشده است اما [[پرچم]] او را {{متن حدیث|رَايَةُ هُدًى}} یعنی [[پرچم هدایت]] نامیده‌اند.
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[یمانی که قیامش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)|یمانی که قیامش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟]]'''{{پایان}}
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[مهدویت (پرسش)|(پرسمان نشانه‌های ظهور)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
* در مورد یمانی اطلاعات اندکی وجود دارد<ref>ر.ک. [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص ۸۵ و ۸۶؛ [[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[در آستانه ظهور (کتاب)|در آستانه ظهور]]، ص ؟؟؟</ref> و برای برخی سؤالات در [[روایات]] پاسخی داده نشده از جمله اینکه نام اصلی ایشان چیست؟ آیا اهل [[یمن]] است و از [[یمن]] [[خروج]] خواهد کرد؟ یا اهل [[یمن]] است ولی از مکان دیگری [[قیام]] خواهد کرد؟ و یا غیر یمنی است ولی از [[یمن]] [[قیام]] خواهد کرد؟ اگر در بعض [[روایات]] هم پاسخی به این سؤالات داده شده از اعتبار قابل توجهی برخوردار نیستند.<ref>ر.ک. نویسندگان کتاب [[آفتاب مهر (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج ۱ ص ۲۲۳</ref>
*به هر حال، یمانی یعنی کسی که اهل [[یمن]] و منسوب به آنجا باشد و با همین عنوان معروف است.<ref>ر.ک. نویسندگان کتاب [[آفتاب مهر (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج ۱ ص ۲۲۳</ref> و [[قیام]] او یکی از [[علائم حتمی ظهور]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} در کنار سایر [[علائم]] است.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص ۴۴۴–۴۴۵؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج ۲ ص ۵۴ و ۵۵؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶؛ [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج ۳ ص ۱۲۹؛ [[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص ۴۹- ۵۱؛ نویسندگان کتاب [[چشم به راه مهدی|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۱؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص 337 ـ 338</ref> البته باید توجه داشت بر اساس برخی [[روایات]] مانند [[روایت]] [[امام صادق]]{{ع}}<ref>بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۲: {{متن حدیث|"وَ لَیسَ فِی الرَایاتِ أَهْدَی مِنْ رَایةِ الْیمَانِی، هِی رَایةُ هُدًی لِأَنَهُ یدْعُو إِلَی صَاحِبِکمْ"}}</ref>: «در میان درفش‌ها ([[پرچم‌ها]])، هدایت‌گرتر از درفش یمان وجود ندارد، چون درفش [[حق]] است و شما را به سوی صاحبتان [[دعوت]] می‌کند». [[پرچم یمانی]] [[هدایت کننده]] ترین [[پرچم‌ها]] نامیده شده است<ref>ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[ گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۹۹.</ref>.
* در مورد نام واقعی یمانی حدیثی از [[پیشوایان]] [[معصوم]]‌{{عم}} به دست ما نرسیده است.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۷۱ ـ ۷۲</ref> در روایتی آمده است او از نسل [[زید بن علی بن الحسین]] است.<ref>بشارة الإسلام، ص ۱۷۵؛ شبلنجی، نور الأبصار، ص ۱۷۲</ref> در [[حدیث]] دیگری آمده است، یمانی از [[شیعیان]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است.<ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة نعمانی، ص ۱۶۳، مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲ ، ص ۷۵؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص 784</ref> عدم تصریح به نام این شخصیت می‌تواند به [[دلیل]] حفاظت از [[جان]] او و در امان ماندن او از سوء‌قصدهای احتمالی باشد تا این شخصیت بزرگ بتواند در زمان مقرر، [[رسالت]] مقدس خود را به انجام رساند.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۷۱ ـ ۷۲</ref> ولی در کلمات غیر [[معصومان]] و منابع [[اهل سنت]] اشاره‌هایی به نام این شخصیت شده است، از جمله: {{متن حدیث|ثُمَّ يَخْرُجُ مَلَكٌ مِنْ صَنْعَاءِ الْيَمَنِ أَبْيَضٌ كَالْقُطنِ اسْمُهُ حُسَيْنٌ أَوْ حَسْنٌ}}<ref>حافظ برسی، رجب بن محمد، مشارق انوار الیقین، ص ۲۰۰</ref> [[ابن حجر]] در شرح حدیثی از [[صحیح مسلم]] می‌گوید: "[[قرطبی]] احتمال داده نام وی «جهجاه» باشد".<ref>عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۶، ص ۳۹۷</ref> ولی همو در جای دیگر نام او را [[شعیب بن صالح]] می‌داند.<ref>عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۱۳، ص ۶۷</ref> مسعودی نیز از [[عبدالرحمان بن محمد بن اشعث]] نام می‌برد که مدعی بود همان [[قحطانی]] است که اهل [[یمن]] در انتظارش هستند.<ref>مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الأشراف، ص ۲۷۱</ref>
==روایاتی که اصل [[قیام یمانی]] را مطرح کرده‌اند==
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[آیا قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)|آیا قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟]]'''{{پایان}}
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[مهدویت (پرسش)|(پرسمان نشانه‌های ظهور)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
*از [[نشانه‌‏های حتمی ظهور]] [[حضرت مهدی]]{{ع}}، [[خروج]] سرداری از اهل [[یمن]] است که [[مردم]] را به [[حق]] و [[عدل]] [[دعوت]] می‏‌کند. در مصادر [[شیعه]]، [[روایات]] فراوانی در این‏ باره وجود دارد،<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۱۰ ـ ۲۱۱</ref> منتها [[روایات]] [[قیام یمانی]] بر چند دسته‌اند:
*'''دسته‌ای''' از [[روایات]] فقط به اصل [[قیام یمانی]] پرداخته‌اند، از جمله: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغيبة، ص۴۴۶: «خروج سه نفر: خراسانی و سفیانی و یمانی در یک سال و یک ماه و در یک روز و پرچمی هدایت‏‌کننده‌‏تر از پرچم یمانی نیست. او به حق راهنمائی می‏‌کند.»</ref> {{متن حدیث|خُرُوجُ الثَّلَاثَةِ الْخُرَاسَانِيِّ وَ السُّفْيَانِيِّ وَ الْيَمَانِيِّ فِي‏ سَنَةٍ وَاحِدَةٍ فِي شَهْرٍ وَاحِدٍ فِي يَوْمٍ وَاحِدٍ وَ لَيْسَ فِيهَا رَايَةٌ بِأَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ يَهْدِي إِلَى الْحَقِ‏}}<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص ۶۵۳ ـ ۶۵۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۲۱۰ ـ ۲۱۱</ref>
*'''دسته‌ دوم'''، [[قیام یمانی]] را از [[نشانه‌های ظهور]] دانسته‌اند: از جمله [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند:<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغيبة، ص ۴۳۶</ref> {{متن حدیث|خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ‏ مِنَ الْعَلَامَاتِ الصَّيْحَةُ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ وَ خُرُوجُ الْيَمَانِيِّ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ}}<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص ۶۵۳ ـ ۶۵۵</ref>
*'''دسته دیگر''' [[قیام یمانی]] را از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] دانسته‌اند. در دو [[روایت]] به حتمی بودن [[قیام یمانی]] تصریح شده است: [[روایت]] اول از [[امام صادق]] {{ع}}:<ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ص ۲۶۲، باب ۱۴، ح ۱۱</ref> {{متن حدیث|النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ يَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ}}<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص ۶۵۳ ـ ۶۵۵؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۶۳ ـ ۶۸</ref> در بررسی این [[روایت]] باید گفت: اولاً [[سند]] این [[روایت]] ضعیف است.<ref>این حدیث ضعیف است به دلیل وجود عبیدالله بن موسی و... نک: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج ۵، ص ۱۹۶</ref> ثانیاً این [[روایت]] در کتابهای روایی دیگر از جمله [[بحارالانوار]]<ref>[[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الأنوار، ج ۵۲ ، ص ۲۳۳، باب ۲۵، ح ۹۸</ref> و [[اثبات الهداة]]<ref>اثبات الهداة، ج ۳، ص ۷۳۵، باب ۳۴، فصل ۹، ح ۹۹</ref> نیز [[نقل]] شده است، ولی عبارتی که دلالت بر حتمی بودن [[قیام یمانی]] دارد ـ مِنَ الْمَحْتُومِ ـ در [[روایت]] آن دو کتاب ذکر نشده است، بر این اساس برای [[استدلال]] بر حتمی بودن [[قیام یمانی]] نمی‌توان به آن [[استدلال]] کرد<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۶۳ ـ ۶۸</ref>. [[حدیث]] دوم را [[عمر]] بن حنظله از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] کرده است:<ref>ر.ک. ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ص۶۵۰، باب۵۷، ح۷</ref> {{متن حدیث|"قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْیَمَانِیُّ وَ السُّفْیَانِیُّ وَ الصَّیْحَةُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیَّةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَیْدَاء"}}<ref>ر.ک. م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامه امام مهدی، ج۷، ص۴۴۵؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۶۳ ـ ۶۸؛ مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور، ص ۴۹.</ref> در کافی<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۸، ص ۳۱۰، ح ۴۸۳</ref> و [[الغیبة]] [[نعمانی]]<ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ص ۲۶۱، باب ۱۴، ح ۹ (این روایت مرسله است)</ref> نیز همین [[روایت]] [[نقل]] شده است؛ اما در این دو کتاب واژۀ "محتومات" وجود ندارد. از آنجا که هر سه، [[روایت]] را از [[عمر]] بن حنظله از [[امام صادق]]{{ع}}  [[نقل]] کرده‌اند، نمی‌توان آن را بیش از یک [[حدیث]] دانست. [[روایت]] [[نعمانی]] [[سند]] معتبری ندارد، اما [[روایت]] کافی معتبر است، هم‌چنان‌که به نظر می‌رسد، [[نقل]] [[شیخ صدوق]] نیز از نظر سندی اطمینان‌پذیر است. بنابراین، در برابر ما یک [[روایت]] با دو نقلِ متفاوت وجود دارد: در یک [[نقل]] {{متن حدیث|"خَمْسُ عَلَامَاتٍ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِم‏"}} است و در [[نقل]] دیگر {{متن حدیث|"قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ"}}. به لحاظ [[سند روایت]]، [[سند روایت]] کافی از [[سند روایت]] [[کمال الدین]] معتبرتر است زیرا در [[سند]] [[کمال الدین]] [[حسین]] بن [[حسن]] بن ابان وجود دارد که در کتاب‌های رجالی قدما توثیق نشده است، هرچند ابن [[داود]] وی را توثیق کرده است.<ref>ابن داوود، حسن بن علی بن داود، رجال ابن داود، ص۲۷۰</ref>
*علاوه بر اینکه مسألۀ تقسیم [[نشانه‌های ظهور]] به حتمی و غیرحتمی، آن‌قدر [[مسلم]] بوده است که گاهی [[اصحاب ائمه]]{{ع}} از حتمی یا غیرحتمی بودن برخی از [[نشانه‌ها]] سؤال می‌کردند. این سؤالات نشان‌دهنده [[مسلم]] بودن اصل تقسیم [[نشانه‌ها]] به حتمی و غیرحتمی است. در حالی که [[نقل]] نشده یکی از [[اصحاب]] در مورد حتمی بودن [[قیام یمانی]] سؤال کند. از میان [[نشانه‌های ظهور]] معمولاً پنج علامت در کنار هم ذکر می‌شوند و گاهی این پنج علامت به حتمیت توصیف شده‌اند، مثلاً [[ابوحمزه ثمالی]] می‌گوید: از [[امام باقر]]{{ع}} سؤال کردم: آیا [[خروج سفیانی]] از حتمیات است؟ فرمودند:<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد ج ۲ ص ۳۷۱</ref> {{متن حدیث|"نَعَمْ وَ النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ طُلُوعُ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا مَحْتُومٌ وَ اخْتِلَافُ بَنِی الْعَبَّاسِ فِی الدَّوْلَةِ مَحْتُومٌ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیَّةِ مَحْتُومٌ وَ خُرُوجُ الْقَائِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ مَحْتُومٌ"}}<ref>ر.ک. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۶۳ ـ ۶۸</ref> البته با این همه برخی از [[دانشمندان]] قائل به حتمی بودن [[قیام یمانی]] هستند.<ref>در کتاب دانشنامه امام مهدی، این روایت معتبر و قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور دانسته شده است. ر.ک. م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامه امام مهدی، ج۷، ص۴۴۵؛ مؤلف کتاب در آستانه ظهور نیز خروج یمانی را از نشانه‌های حتمی ظهور می‌داند و همین روایت را نقل کرده است. ر.ک. مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور. در کتاب فرهنگ‌نامه مهدویت نیز خروج سرداری از اهل یمن که مردم را به حق و عدل دعوت می‌کند، از نشانه‌های حتمی ظهور دانسته شده و ادعا شده در مصادر شیعه روایات فراوانی در این باره وجود دارد، البته در ادامه تصریح شده که خروج یمانی به طور اجمال از نشانه‌های ظهور است. ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص ۲۱۰ ـ ۲۱۱</ref>


===نتیجه‌گیری===
== مقدمه ==
*آنچه از مجموع [[روایات]] متعددی که دربارۀ [[یمانی]] وارد شده است<ref>می‌توان گفت روایاتی که به قیام یمانی پرداخته‌اند مستفیض‌اند. ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص ۶۵۳ ـ ۶۵۵</ref> به دست می‏‌آید، در مورد [[قیام یمانی]] دو دیدگاه وجود دارد بسیاری از [[دانشمندان]] [[قیام یمانی]] را از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] می‌دانند،<ref>ر.ک. [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج ۲ ص ۵۴ و ۵۵؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ج ۳، ص ۱۲۹، [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل (کتاب)|مصلح کل]]، ص ۲۰۶، [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص ۸۵ و ۸۶، [[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص ۴۹ ـ ۵۱، نویسندگان کتاب [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۱؛ [[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[در آستانه ظهور (کتاب)|در آستانه ظهور]]، صفحه۵۲.</ref> چنانچه معروف و مشهور نیز همین است ولی در مقابل برخی از [[دانشمندان]] [[دلایل]] حتمی بودن [[قیام یمانی]] را کامل نمی‌دانند.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۶۳ ـ ۶۸</ref> البته فراوانی روایاتی که در مورد [[قیام یمانی]] وارد شده به حدی است که می‌توان گفت: اصل حرکت و [[قیام یمانی]] دارای [[دلیل]] معتبر است، لکن دیگر خصوصیات و ویژگی‌های مربوط به او و جزئیات دیگر، با رعایت [[ضوابط سندی]] قابل اثبات نیست.<ref>ر.ک. [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ص۴۴۵؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص ۶۵۳ ـ ۶۵۵</ref> بر فرض که عباراتِ [[روایات]] رمزی باشند، حرکت [[یمانی]] سمبلی از یک [[قیام]] بر [[حق]] در مقابل [[انحراف]] و [[گمراهی]] موجود در دوران [[غیبت]] خواهد بود.<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص ۶۵۳ ـ ۶۵۵</ref>
از [[نشانه‌‏های حتمی ظهور]] [[حضرت مهدی]]{{ع}}، خروج سرداری از اهل یمن است که [[مردم]] را به [[حق]] و [[عدل]] [[دعوت]] می‏‌کند. در مورد یمانی اطلاعات اندکی وجود دارد و برای برخی سؤالات در روایات پاسخی داده نشده از جمله اینکه نام اصلی ایشان چیست؟ آیا اهل یمن است و از یمن خروج خواهد کرد؟ یا اهل یمن است ولی از مکان دیگری [[قیام]] خواهد کرد؟ و یا غیر [[یمنی]] است ولی از یمن قیام خواهد کرد؟ اگر در بعض روایات هم پاسخی به این سؤالات داده شده از اعتبار قابل توجهی برخوردار نیستند.


==پرسش مستقیم==
به هر حال، یمانی یعنی کسی که اهل یمن و منسوب به آنجا باشد و با همین عنوان معروف است و قیام او یکی از [[علائم حتمی ظهور]] [[حضرت ولی عصر]]{{ع}} در کنار سایر علائم است. البته باید توجه داشت بر اساس برخی روایات مانند [[روایت]] [[امام صادق]]{{ع}}: در میان درفش‌ها ([[پرچم‌ها]])، هدایت‌گرتر از درفش یمان وجود ندارد، چون درفش حق است و شما را به سوی صاحبتان دعوت می‌کند». [[پرچم یمانی]] [[هدایت کننده]]‌ترین پرچم‌ها نامیده شده است<ref>{{متن حدیث|وَ لَیسَ فِی الرَایاتِ أَهْدَی مِنْ رَایةِ الْیمَانِی، هِی رَایةُ هُدًی لِأَنَهُ یدْعُو إِلَی صَاحِبِکمْ}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۲.</ref>.
 
در مورد نام واقعی یمانی [[حدیثی]] از [[پیشوایان]] [[معصوم]]‌{{عم}} به دست ما نرسیده است. در روایتی آمده است او از نسل [[زید بن علی بن الحسین]] است<ref>بشارة الإسلام، ص۱۷۵؛ شبلنجی، نور الأبصار، ص۱۷۲</ref>. در [[حدیث]] دیگری آمده است، یمانی از [[شیعیان]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است<ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة نعمانی، ص۱۶۳، مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص۷۵.</ref>. عدم تصریح به نام این [[شخصیت]] می‌تواند به دلیل حفاظت از [[جان]] او و در [[امان]] ماندن او از سوء‌قصدهای احتمالی باشد تا این [[شخصیت]] بزرگ بتواند در [[زمان]] مقرر، [[رسالت]] [[مقدس]] خود را به انجام رساند. ولی در کلمات غیر [[معصومان]] و منابع [[اهل سنت]] اشاره‌هایی به نام این شخصیت شده است، از جمله: {{متن حدیث|ثُمَّ يَخْرُجُ مَلَكٌ مِنْ صَنْعَاءِ الْيَمَنِ أَبْيَضٌ كَالْقُطنِ اسْمُهُ حُسَيْنٌ أَوْ حَسْنٌ}}<ref>حافظ برسی، رجب بن محمد، مشارق انوار الیقین، ص۲۰۰.</ref> [[ابن حجر]] در شرح [[حدیثی]] از [[صحیح مسلم]] می‌گوید: "[[قرطبی]] احتمال داده نام وی «جهجاه» باشد"<ref>عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۶، ص۳۹۷</ref>، ولی همو در جای دیگر نام او را [[شعیب بن صالح]] می‌داند<ref>عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۱۳، ص۶۷.</ref>. [[مسعودی]] نیز از [[عبدالرحمان بن محمد بن اشعث]] نام می‌برد که مدعی بود همان قحطانی است که [[اهل]] [[یمن]] در انتظارش هستند<ref>مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الأشراف، ص۲۷۱</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی ج۷]]، ص۴۴۴–۴۴۵؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج ۲ ص۵۴ و ۵۵؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۱۰ ـ ۲۱۱؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۶۶؛ [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج ۳ ص۱۲۹؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۷۱ ـ ۷۲؛ [[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|شرایط و علائم حتمی ظهور]]، ص۴۹- ۵۱؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص۳۳۷ ـ ۳۳۸.</ref>
 
== [[قیام یمانی]] در [[روایات]] ==
در مصادر [[شیعه]]، روایات فراوانی در این‏ باره وجود دارد، منتها روایات قیام یمانی بر چند دسته‌اند:
# '''دسته‌ای''' از روایات فقط به اصل قیام یمانی پرداخته‌اند، از جمله: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «خروج سه نفر: [[خراسانی]] و [[سفیانی]] و یمانی در یک سال و یک ماه و در یک [[روز]] و پرچمی هدایت‏‌کننده‌‏تر از [[پرچم یمانی]] نیست. او به [[حق]] راهنمائی می‏‌کند»<ref>{{متن حدیث|خُرُوجُ الثَّلَاثَةِ الْخُرَاسَانِيِّ وَ السُّفْيَانِيِّ وَ الْيَمَانِيِّ فِي‏ سَنَةٍ وَاحِدَةٍ فِي شَهْرٍ وَاحِدٍ فِي يَوْمٍ وَاحِدٍ وَ لَيْسَ فِيهَا رَايَةٌ بِأَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ يَهْدِي إِلَى الْحَقِ‏}}؛ طوسی، محمد بن حسن، الغيبة، ص۴۴۶.</ref>.
# '''دسته‌ دوم'''، [[قیام یمانی]] را از [[نشانه‌های ظهور]] دانسته‌اند: از جمله [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ‏ مِنَ الْعَلَامَاتِ الصَّيْحَةُ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ وَ خُرُوجُ الْيَمَانِيِّ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ}}<ref>طوسی، محمد بن حسن، الغيبة، ص۴۳۶.</ref>.
# '''دسته دیگر''' قیام یمانی را از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] دانسته‌اند. در دو [[روایت]] به حتمی بودن قیام یمانی تصریح شده است: روایت اول از امام صادق{{ع}}: {{متن حدیث|النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ يَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ}}<ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ص۲۶۲، باب ۱۴، ح ۱۱.</ref>. در بررسی این روایت باید گفت: اولاً سند این روایت [[ضعیف]] است<ref>این حدیث ضعیف است به دلیل وجود عبیدالله بن موسی و... نک: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج ۵، ص۱۹۶</ref>، ثانیاً این روایت در کتاب‌های [[روایی]] دیگر از جمله [[بحارالانوار]]<ref>[[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص۲۳۳، باب ۲۵، ح ۹۸.</ref> و [[اثبات الهداة]]<ref>اثبات الهداة، ج ۳، ص۷۳۵، باب ۳۴، فصل ۹، ح ۹۹.</ref> نیز نقل شده است، ولی عبارتی که دلالت بر حتمی بودن قیام یمانی دارد ـ مِنَ الْمَحْتُومِ ـ در روایت آن دو کتاب ذکر نشده است، بر این اساس برای [[استدلال]] بر حتمی بودن قیام یمانی نمی‌توان به آن استدلال کرد. [[حدیث]] دوم را [[عمر]] بن حنظله از امام صادق{{ع}} نقل کرده است: {{متن حدیث|قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْیَمَانِیُّ وَ السُّفْیَانِیُّ وَ الصَّیْحَةُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیَّةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَیْدَاء}}<ref>ر.ک: ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ص۶۵۰، باب۵۷، ح۷.</ref>. در کافی<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۸، ص۳۱۰، ح ۴۸۳.</ref> و [[الغیبة]] [[نعمانی]]<ref>ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ص۲۶۱، باب ۱۴، ح ۹ (این روایت مرسله است).</ref> نیز همین [[روایت]] نقل شده است؛ اما در این دو کتاب واژۀ "محتومات" وجود ندارد. از آنجا که هر سه، روایت را از [[عمر]] بن حنظله از [[امام صادق]]{{ع}} نقل کرده‌اند، نمی‌توان آن را بیش از یک [[حدیث]] دانست. روایت نعمانی سند معتبری ندارد، اما روایت کافی معتبر است، هم‌چنان‌که به نظر می‌رسد، نقل [[شیخ صدوق]] نیز از نظر سندی اطمینان‌پذیر است. بنابراین، در برابر ما یک روایت با دو نقلِ متفاوت وجود دارد: در یک نقل {{متن حدیث|خَمْسُ عَلَامَاتٍ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِم‏}} است و در نقل دیگر {{متن حدیث|قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ}}. به لحاظ سند روایت، سند روایت کافی از سند روایت [[کمال الدین]] معتبرتر است زیرا در سند کمال الدین حسین بن حسن بن [[ابان]] وجود دارد که در کتاب‌های رجالی قدما توثیق نشده است، هرچند ابن داوود وی را توثیق کرده است<ref>ابن داوود، حسن بن علی بن داود، رجال ابن داود، ص۲۷۰.</ref>.
 
علاوه بر اینکه مسألۀ تقسیم [[نشانه‌های ظهور]] به حتمی و غیرحتمی، آن‌قدر مسلم بوده است که گاهی [[اصحاب ائمه]]{{ع}} از حتمی یا غیرحتمی بودن برخی از [[نشانه‌ها]] سؤال می‌کردند. این سؤالات نشان‌دهنده مسلم بودن اصل تقسیم نشانه‌ها به حتمی و غیرحتمی است. در حالی که نقل نشده یکی از [[اصحاب]] در مورد حتمی بودن [[قیام یمانی]] سؤال کند. از میان نشانه‌های ظهور معمولاً پنج علامت در کنار هم ذکر می‌شوند و گاهی این پنج علامت به حتمیت توصیف شده‌اند، مثلاً [[ابوحمزه ثمالی]] می‌گوید: از [[امام باقر]]{{ع}} سؤال کردم: آیا [[خروج سفیانی]] از حتمیات است؟ فرمودند: {{متن حدیث|نَعَمْ وَ النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ طُلُوعُ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا مَحْتُومٌ وَ اخْتِلَافُ بَنِی الْعَبَّاسِ فِی الدَّوْلَةِ مَحْتُومٌ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیَّةِ مَحْتُومٌ وَ خُرُوجُ الْقَائِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ مَحْتُومٌ}}<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد ج ۲ ص۳۷۱.</ref>. البته با این همه برخی از دانشمندان قائل به حتمی بودن [[قیام یمانی]] هستند<ref>در کتاب دانشنامه امام مهدی، این روایت معتبر و قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور دانسته شده است. ر.ک: م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامه امام مهدی، ج۷، ص۴۴۵؛ مؤلف کتاب در آستانه ظهور نیز خروج یمانی را از نشانه‌های حتمی ظهور می‌داند و همین روایت را نقل کرده است. ر.ک: مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور. در کتاب فرهنگ‌نامه مهدویت نیز خروج سرداری از اهل یمن که مردم را به حق و عدل دعوت می‌کند، از نشانه‌های حتمی ظهور دانسته شده و ادعا شده در مصادر شیعه روایات فراوانی در این باره وجود دارد، البته در ادامه تصریح شده که خروج یمانی به طور اجمال از نشانه‌های ظهور است. ر. ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۱۰ ـ ۲۱۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۱۰ ـ ۲۱۱؛ [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۵۳ ـ ۶۵۵؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص۶۳ ـ ۶۸؛ [[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی ج۷]]، ص۴۴۵.</ref>
 
=== نتیجه‌گیری ===
آنچه از مجموع [[روایات]] متعددی که دربارۀ یمانی وارد شده است به دست می‏‌آید، در مورد قیام یمانی دو دیدگاه وجود دارد بسیاری از دانشمندان قیام یمانی را از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] می‌دانند، چنانچه معروف و مشهور نیز همین است ولی در مقابل برخی از دانشمندان [[دلایل]] حتمی بودن قیام یمانی را کامل نمی‌دانند. البته فراوانی روایاتی که در مورد قیام یمانی وارد شده به حدی است که می‌توان گفت: اصل حرکت و قیام یمانی دارای دلیل معتبر است، لکن دیگر خصوصیات و ویژگی‌های مربوط به او و جزئیات دیگر، با رعایت ضوابط سندی قابل [[اثبات]] نیست. بر فرض که عباراتِ روایات رمزی باشند، حرکت یمانی سمبلی از یک [[قیام]] بر [[حق]] در مقابل [[انحراف]] و [[گمراهی]] موجود در دوران [[غیبت]] خواهد بود.
 
== پرسش مستقیم ==
{{پرسش‌های وابسته}}
* [[یمانی که قیامش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)]]
* [[یمانی که قیامش از نشانه‌های حتمی ظهور است کیست؟ (پرسش)]]
* [[آیا قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)]]
* [[آیا قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)]]
{{پایان پرسش‌های وابسته}}


== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسمان قیام یمانی}}
{{پرسمان قیام یمانی}}
== جستارهای وابسته ==
{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
==منابع==
{{فهرست اثر}}
{{ستون-شروع|2}} 
* [[پرونده:10032344.jpg|22px]] [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|'''تاریخ غیبت کبری''']]
* [[پرونده:10119015.jpg|22px]] [[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|'''دانشنامهٔ امام مهدی ج۷''']].
* [[پرونده:136865.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۳''']].
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']].
* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']].
* [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
* [[پرونده:13681098.jpg|22px]] [[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|'''امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور''']]
* [[پرونده:152023.jpg  |22px]] [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[ گفتارهای مهدوی (کتاب)|'''گفتارهای مهدوی''']]
* [[پرونده:13681057.jpg|22px]] [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']]
* [[پرونده:13681062.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|'''معارف و عقاید''']]
* [[پرونده:13681080.jpg|22px]] [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)|'''نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار''']]
* [[پرونده:151895.jpg|22px]] [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|'''تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور''']]
* [[پرونده:151972.jpg|22px]] [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل (کتاب)|'''مصلح کل''']]
* [[پرونده:152008.jpg|22px]] [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|'''حضرت مهدی فروغ تابان ولایت''']]
* [[پرونده:13681130.jpg|22px]] [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|'''بررسی نشانه‌های ظهور''']]
* [[پرونده:13681091.jpg|22px]] [[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[در آستانه ظهور (کتاب)|'''در آستانه ظهور''']]
* [[پرونده:13681082.jpg|22px]] [[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|'''شرایط و علائم حتمی ظهور''']]
* [[پرونده:151872.jpg|22px]] [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|'''از امام مهدی بیشتر بدانیم''']]
{{پایان}}
{{پایان}}


==پانویس==
== منابع ==
{{پانویس2}}
{{منابع}}
# [[پرونده:10032344.jpg|22px]] [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|'''تاریخ غیبت کبری''']]
# [[پرونده:10119015.jpg|22px]] [[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|'''دانشنامهٔ امام مهدی ج۷''']]
# [[پرونده:136865.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۳''']]
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:13681151.jpg|22px]] [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|'''فرهنگنامه آخرالزمان''']]
# [[پرونده:13681098.jpg|22px]] [[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|'''امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور''']]
# [[پرونده:152023.jpg |22px]] [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|'''گفتارهای مهدوی''']]
# [[پرونده:13681057.jpg|22px]] [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']]
# [[پرونده:13681062.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵ ج۲''']]
# [[پرونده:13681080.jpg|22px]] [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)|'''نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار''']]
# [[پرونده:151895.jpg|22px]] [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|'''تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور''']]
# [[پرونده:151972.jpg|22px]] [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل (کتاب)|'''مصلح کل''']]
# [[پرونده:152008.jpg|22px]] [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|'''حضرت مهدی فروغ تابان ولایت''']]
# [[پرونده:13681130.jpg|22px]] [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|'''بررسی نشانه‌های ظهور''']]
# [[پرونده:13681091.jpg|22px]] [[علی اکبر مهدی‌پور|مهدی‌پور، علی اکبر]]، [[در آستانه ظهور (کتاب)|'''در آستانه ظهور''']]
# [[پرونده:13681082.jpg|22px]] [[علی رضا رمضانیان|رمضانیان، علی رضا]]، [[شرایط و علائم حتمی ظهور (کتاب)|'''شرایط و علائم حتمی ظهور''']]
# [[پرونده:151872.jpg|22px]] [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|'''از امام مهدی بیشتر بدانیم''']]
{{پایان منابع}}


==پیوند به بیرون==
== پانویس ==
{{پانویس}}


{{امام مهدی}}
{{قیامت}}


{{دانشنامه امامت-خرد}}
[[رده:مدخل مرتبط با امام مهدی]]
[[رده:مدخل‌های اصلی دانشنامه]]
[[رده:معصوم]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:خروج یمانی]]
[[رده:نشانه‌های حتمی ظهور]]
[[رده:اتمام لینک داخلی]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:نشانه‌های ظهور]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۵۰

یمانی از علائم و نشانه‌های ظهور، قیام یمانی است. یمانی یعنی کسی که اهل یمن و منسوب به آنجا باشد. در روایات به اسم او اشاره‌ای نشده است اما پرچم او را «رَايَةُ هُدًى» یعنی پرچم هدایت نامیده‌اند.

مقدمه

از نشانه‌‏های حتمی ظهور حضرت مهدی(ع)، خروج سرداری از اهل یمن است که مردم را به حق و عدل دعوت می‏‌کند. در مورد یمانی اطلاعات اندکی وجود دارد و برای برخی سؤالات در روایات پاسخی داده نشده از جمله اینکه نام اصلی ایشان چیست؟ آیا اهل یمن است و از یمن خروج خواهد کرد؟ یا اهل یمن است ولی از مکان دیگری قیام خواهد کرد؟ و یا غیر یمنی است ولی از یمن قیام خواهد کرد؟ اگر در بعض روایات هم پاسخی به این سؤالات داده شده از اعتبار قابل توجهی برخوردار نیستند.

به هر حال، یمانی یعنی کسی که اهل یمن و منسوب به آنجا باشد و با همین عنوان معروف است و قیام او یکی از علائم حتمی ظهور حضرت ولی عصر(ع) در کنار سایر علائم است. البته باید توجه داشت بر اساس برخی روایات مانند روایت امام صادق(ع): در میان درفش‌ها (پرچم‌ها)، هدایت‌گرتر از درفش یمان وجود ندارد، چون درفش حق است و شما را به سوی صاحبتان دعوت می‌کند». پرچم یمانی هدایت کننده‌ترین پرچم‌ها نامیده شده است[۱].

در مورد نام واقعی یمانی حدیثی از پیشوایان معصوم‌(ع) به دست ما نرسیده است. در روایتی آمده است او از نسل زید بن علی بن الحسین است[۲]. در حدیث دیگری آمده است، یمانی از شیعیان امیرالمؤمنین(ع) است[۳]. عدم تصریح به نام این شخصیت می‌تواند به دلیل حفاظت از جان او و در امان ماندن او از سوء‌قصدهای احتمالی باشد تا این شخصیت بزرگ بتواند در زمان مقرر، رسالت مقدس خود را به انجام رساند. ولی در کلمات غیر معصومان و منابع اهل سنت اشاره‌هایی به نام این شخصیت شده است، از جمله: «ثُمَّ يَخْرُجُ مَلَكٌ مِنْ صَنْعَاءِ الْيَمَنِ أَبْيَضٌ كَالْقُطنِ اسْمُهُ حُسَيْنٌ أَوْ حَسْنٌ»[۴] ابن حجر در شرح حدیثی از صحیح مسلم می‌گوید: "قرطبی احتمال داده نام وی «جهجاه» باشد"[۵]، ولی همو در جای دیگر نام او را شعیب بن صالح می‌داند[۶]. مسعودی نیز از عبدالرحمان بن محمد بن اشعث نام می‌برد که مدعی بود همان قحطانی است که اهل یمن در انتظارش هستند[۷].[۸]

قیام یمانی در روایات

در مصادر شیعه، روایات فراوانی در این‏ باره وجود دارد، منتها روایات قیام یمانی بر چند دسته‌اند:

  1. دسته‌ای از روایات فقط به اصل قیام یمانی پرداخته‌اند، از جمله: امام صادق(ع) فرمودند: «خروج سه نفر: خراسانی و سفیانی و یمانی در یک سال و یک ماه و در یک روز و پرچمی هدایت‏‌کننده‌‏تر از پرچم یمانی نیست. او به حق راهنمائی می‏‌کند»[۹].
  2. دسته‌ دوم، قیام یمانی را از نشانه‌های ظهور دانسته‌اند: از جمله امام صادق(ع) فرمودند: «خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ‏ مِنَ الْعَلَامَاتِ الصَّيْحَةُ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ وَ خُرُوجُ الْيَمَانِيِّ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ»[۱۰].
  3. دسته دیگر قیام یمانی را از نشانه‌های حتمی ظهور دانسته‌اند. در دو روایت به حتمی بودن قیام یمانی تصریح شده است: روایت اول از امام صادق(ع): «النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ يَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ»[۱۱]. در بررسی این روایت باید گفت: اولاً سند این روایت ضعیف است[۱۲]، ثانیاً این روایت در کتاب‌های روایی دیگر از جمله بحارالانوار[۱۳] و اثبات الهداة[۱۴] نیز نقل شده است، ولی عبارتی که دلالت بر حتمی بودن قیام یمانی دارد ـ مِنَ الْمَحْتُومِ ـ در روایت آن دو کتاب ذکر نشده است، بر این اساس برای استدلال بر حتمی بودن قیام یمانی نمی‌توان به آن استدلال کرد. حدیث دوم را عمر بن حنظله از امام صادق(ع) نقل کرده است: «قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْیَمَانِیُّ وَ السُّفْیَانِیُّ وَ الصَّیْحَةُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیَّةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَیْدَاء»[۱۵]. در کافی[۱۶] و الغیبة نعمانی[۱۷] نیز همین روایت نقل شده است؛ اما در این دو کتاب واژۀ "محتومات" وجود ندارد. از آنجا که هر سه، روایت را از عمر بن حنظله از امام صادق(ع) نقل کرده‌اند، نمی‌توان آن را بیش از یک حدیث دانست. روایت نعمانی سند معتبری ندارد، اما روایت کافی معتبر است، هم‌چنان‌که به نظر می‌رسد، نقل شیخ صدوق نیز از نظر سندی اطمینان‌پذیر است. بنابراین، در برابر ما یک روایت با دو نقلِ متفاوت وجود دارد: در یک نقل «خَمْسُ عَلَامَاتٍ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِم‏» است و در نقل دیگر «قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ». به لحاظ سند روایت، سند روایت کافی از سند روایت کمال الدین معتبرتر است زیرا در سند کمال الدین حسین بن حسن بن ابان وجود دارد که در کتاب‌های رجالی قدما توثیق نشده است، هرچند ابن داوود وی را توثیق کرده است[۱۸].

علاوه بر اینکه مسألۀ تقسیم نشانه‌های ظهور به حتمی و غیرحتمی، آن‌قدر مسلم بوده است که گاهی اصحاب ائمه(ع) از حتمی یا غیرحتمی بودن برخی از نشانه‌ها سؤال می‌کردند. این سؤالات نشان‌دهنده مسلم بودن اصل تقسیم نشانه‌ها به حتمی و غیرحتمی است. در حالی که نقل نشده یکی از اصحاب در مورد حتمی بودن قیام یمانی سؤال کند. از میان نشانه‌های ظهور معمولاً پنج علامت در کنار هم ذکر می‌شوند و گاهی این پنج علامت به حتمیت توصیف شده‌اند، مثلاً ابوحمزه ثمالی می‌گوید: از امام باقر(ع) سؤال کردم: آیا خروج سفیانی از حتمیات است؟ فرمودند: «نَعَمْ وَ النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ طُلُوعُ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا مَحْتُومٌ وَ اخْتِلَافُ بَنِی الْعَبَّاسِ فِی الدَّوْلَةِ مَحْتُومٌ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیَّةِ مَحْتُومٌ وَ خُرُوجُ الْقَائِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ مَحْتُومٌ»[۱۹]. البته با این همه برخی از دانشمندان قائل به حتمی بودن قیام یمانی هستند[۲۰].[۲۱]

نتیجه‌گیری

آنچه از مجموع روایات متعددی که دربارۀ یمانی وارد شده است به دست می‏‌آید، در مورد قیام یمانی دو دیدگاه وجود دارد بسیاری از دانشمندان قیام یمانی را از نشانه‌های حتمی ظهور می‌دانند، چنانچه معروف و مشهور نیز همین است ولی در مقابل برخی از دانشمندان دلایل حتمی بودن قیام یمانی را کامل نمی‌دانند. البته فراوانی روایاتی که در مورد قیام یمانی وارد شده به حدی است که می‌توان گفت: اصل حرکت و قیام یمانی دارای دلیل معتبر است، لکن دیگر خصوصیات و ویژگی‌های مربوط به او و جزئیات دیگر، با رعایت ضوابط سندی قابل اثبات نیست. بر فرض که عباراتِ روایات رمزی باشند، حرکت یمانی سمبلی از یک قیام بر حق در مقابل انحراف و گمراهی موجود در دوران غیبت خواهد بود.

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

  1. «وَ لَیسَ فِی الرَایاتِ أَهْدَی مِنْ رَایةِ الْیمَانِی، هِی رَایةُ هُدًی لِأَنَهُ یدْعُو إِلَی صَاحِبِکمْ»؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۲.
  2. بشارة الإسلام، ص۱۷۵؛ شبلنجی، نور الأبصار، ص۱۷۲
  3. ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة نعمانی، ص۱۶۳، مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص۷۵.
  4. حافظ برسی، رجب بن محمد، مشارق انوار الیقین، ص۲۰۰.
  5. عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۶، ص۳۹۷
  6. عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری، ج ۱۳، ص۶۷.
  7. مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الأشراف، ص۲۷۱
  8. ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی ج۷، ص۴۴۴–۴۴۵؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲ ص۵۴ و ۵۵؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۱۰ ـ ۲۱۱؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۶۶؛ درسنامه مهدویت، ج ۳ ص۱۲۹؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۷۱ ـ ۷۲؛ رمضانیان، علی رضا، شرایط و علائم حتمی ظهور، ص۴۹- ۵۱؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص۳۳۷ ـ ۳۳۸.
  9. «خُرُوجُ الثَّلَاثَةِ الْخُرَاسَانِيِّ وَ السُّفْيَانِيِّ وَ الْيَمَانِيِّ فِي‏ سَنَةٍ وَاحِدَةٍ فِي شَهْرٍ وَاحِدٍ فِي يَوْمٍ وَاحِدٍ وَ لَيْسَ فِيهَا رَايَةٌ بِأَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ يَهْدِي إِلَى الْحَقِ‏»؛ طوسی، محمد بن حسن، الغيبة، ص۴۴۶.
  10. طوسی، محمد بن حسن، الغيبة، ص۴۳۶.
  11. ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ص۲۶۲، باب ۱۴، ح ۱۱.
  12. این حدیث ضعیف است به دلیل وجود عبیدالله بن موسی و... نک: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج ۵، ص۱۹۶
  13. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص۲۳۳، باب ۲۵، ح ۹۸.
  14. اثبات الهداة، ج ۳، ص۷۳۵، باب ۳۴، فصل ۹، ح ۹۹.
  15. ر.ک: ابن بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ص۶۵۰، باب۵۷، ح۷.
  16. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۸، ص۳۱۰، ح ۴۸۳.
  17. ابن ابی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة للنعمانی، ص۲۶۱، باب ۱۴، ح ۹ (این روایت مرسله است).
  18. ابن داوود، حسن بن علی بن داود، رجال ابن داود، ص۲۷۰.
  19. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد ج ۲ ص۳۷۱.
  20. در کتاب دانشنامه امام مهدی، این روایت معتبر و قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور دانسته شده است. ر.ک: م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامه امام مهدی، ج۷، ص۴۴۵؛ مؤلف کتاب در آستانه ظهور نیز خروج یمانی را از نشانه‌های حتمی ظهور می‌داند و همین روایت را نقل کرده است. ر.ک: مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور. در کتاب فرهنگ‌نامه مهدویت نیز خروج سرداری از اهل یمن که مردم را به حق و عدل دعوت می‌کند، از نشانه‌های حتمی ظهور دانسته شده و ادعا شده در مصادر شیعه روایات فراوانی در این باره وجود دارد، البته در ادامه تصریح شده که خروج یمانی به طور اجمال از نشانه‌های ظهور است. ر. ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۱۰ ـ ۲۱۱.
  21. ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۲۱۰ ـ ۲۱۱؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۵۳ ـ ۶۵۵؛ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۶۳ ـ ۶۸؛ م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی ج۷، ص۴۴۵.