عثمان بن سعید عمری: تفاوت میان نسخه‌ها

 
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۲۱: خط ۲۱:
== القاب ==
== القاب ==
[[عثمان بن سعید]] در میان [[شیعیان]] به القابی مشهور شده است مانند:
[[عثمان بن سعید]] در میان [[شیعیان]] به القابی مشهور شده است مانند:
# '''سَمّان یا زَیّات (روغن‌فروش)''': او را "سمّان" یا "زیّات" می‌گفتند زیرا برای پوشش نهادن به [[مقام]] والای "[[وکالت]]" و "[[نیابت]]" به [[تجارت]] زیتون اشتغال داشت، تا به این وسیله در آن روزگار که خفقان و اختناق عجیبی بر [[جهان]] پهناور اسلامی و به خصوص [[شیعیان]] و دوستداران [[اهل بیت]] [[حاکم]] بود، خود را از شر دستگاه [[خلافت]]، حفظ‍‌ نماید. روش وی چنین بود که [[شیعیان]]، اموالی را که برای [[امام حسن عسکری]] {{ع}} می‌آورند به وی [[تسلیم]] می‌کردند و او از [[ترس]] [[دستگاه عباسی]]، آن [[اموال]] را میان ظرف روغن پنهان نموده و بدین‌گونه به خانه [[امام]] {{ع}} می‌رسانید<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>. او برای پوشش نهادن به موقعیت حساس خود، در بازار روغن‌فروشان برای ارتش روغن و اجناس دیگر حمل می‌کرد<ref>روزگار رهایی، ج ۱، ص ۲۹۱.</ref>.
# '''سَمّان یا زَیّات (روغن‌فروش)''': او را "سمّان" یا "زیّات" می‌گفتند زیرا برای پوشش نهادن به مقام والای "[[وکالت]]" و "[[نیابت]]" به [[تجارت]] زیتون اشتغال داشت، تا به این وسیله در آن روزگار که خفقان و اختناق عجیبی بر [[جهان]] پهناور اسلامی و به خصوص [[شیعیان]] و دوستداران [[اهل بیت]] [[حاکم]] بود، خود را از شر دستگاه [[خلافت]]، حفظ‍‌ نماید. روش وی چنین بود که [[شیعیان]]، اموالی را که برای [[امام حسن عسکری]] {{ع}} می‌آورند به وی [[تسلیم]] می‌کردند و او از [[ترس]] [[دستگاه عباسی]]، آن [[اموال]] را میان ظرف روغن پنهان نموده و بدین‌گونه به خانه [[امام]] {{ع}} می‌رسانید<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>. او برای پوشش نهادن به موقعیت حساس خود، در بازار روغن‌فروشان برای ارتش روغن و اجناس دیگر حمل می‌کرد<ref>روزگار رهایی، ج ۱، ص ۲۹۱.</ref>.
# '''[[اسدی]]''': چون از قبیله "[[بنی اسد]]" بود، لذا به او "[[اسدی]]" می‌گفتند<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
# '''[[اسدی]]''': چون از قبیله "[[بنی اسد]]" بود، لذا به او "[[اسدی]]" می‌گفتند<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
# '''[[عسکری]]''': [[عثمان بن سعید]] را "[[عسکری]]" نیز می‌گفتند، زیرا او از محله "[[عسکر]]" [[سامرا]] بوده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
# '''[[عسکری]]''': [[عثمان بن سعید]] را "[[عسکری]]" نیز می‌گفتند، زیرا او از محله "[[عسکر]]" [[سامرا]] بوده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
# '''عَمری''': وی به این [[لقب]] شهرت بیشتری دارد. در علت انتساب وی به "عمری" بین [[علمای رجال]] [[اختلاف]] است. [[شیخ طوسی]] در "[[الغیبة]]" می‌نویسد: گروهی از [[شیعیان]] گفته‌اند: حضرت [[امام عسکری]] {{ع}} فرمود: اسم "[[عثمان]]" و [[کنیه]] او "ابو عمرو" در یک شخص جمع نمی‌شود و [[دستور]] دادند [[کنیه]] او را بر هم زنند و از آن‌وقت "عمری" خوانده شد<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>
# '''عَمری''': وی به این [[لقب]] شهرت بیشتری دارد. در علت انتساب وی به "عمری" بین علمای رجال [[اختلاف]] است. [[شیخ طوسی]] در "[[الغیبة]]" می‌نویسد: گروهی از [[شیعیان]] گفته‌اند: حضرت [[امام عسکری]] {{ع}} فرمود: اسم "[[عثمان]]" و کنیه او "ابو عمرو" در یک شخص جمع نمی‌شود و دستور دادند کنیه او را بر هم زنند و از آن‌وقت "عمری" خوانده شد<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>


== ویژگی‌های عثمان بن سعید ==
== ویژگی‌های عثمان بن سعید ==
خط ۳۰: خط ۳۰:
# مورد [[اطمینان]] سه [[امام]] [[معصوم]] {{عم}} و [[امین]] ایشان بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵.</ref>؛  
# مورد [[اطمینان]] سه [[امام]] [[معصوم]] {{عم}} و [[امین]] ایشان بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵.</ref>؛  
# در مراسم ولادت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ حضور چشم‌گیری داشت<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، باب ۴۲، ح ۶.</ref>؛  
# در مراسم ولادت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ حضور چشم‌گیری داشت<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، باب ۴۲، ح ۶.</ref>؛  
# مراسم [[کفن]] ‏و [[دفن]] [[امام عسکری]] {{ع}} را بر عهده گرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶، ح ۳۱۸.</ref>؛  
# مراسم کفن ‏و [[دفن]] [[امام عسکری]] {{ع}} را بر عهده گرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶، ح ۳۱۸.</ref>؛  
# به [[دستور]] [[امام عسکری]] {{ع}} پس از [[شهادت]] آن حضرت، عهده‌‏دار نیازهای [[خانواده]] آن حضرت شد؛
# به [[دستور]] [[امام عسکری]] {{ع}} پس از [[شهادت]] آن حضرت، عهده‌‏دار نیازهای [[خانواده]] آن حضرت شد؛
# افزون بر آنکه از طرف [[امام عسکری]] {{ع}} به [[نیابت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ [[نصب]] شده بود، توسط خود [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ نیز به این [[مقام]] گماشته شد؛
# افزون بر آنکه از طرف [[امام عسکری]] {{ع}} به [[نیابت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ [[نصب]] شده بود، توسط خود [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ نیز به این مقام گماشته شد؛
# نقش مهمّی در رسوایی [[جعفر کذاب]] داشت؛
# نقش مهمّی در رسوایی [[جعفر کذاب]] داشت؛
# پس از [[وفات]] وی، [[نامه]] تسلیتی از طرف [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ صادر شد و در آن، از او [[تجلیل]] فراوانی شد.
# پس از [[وفات]] وی، نامه تسلیتی از طرف [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ صادر شد و در آن، از او تجلیل فراوانی شد.


وی اندکی پیش از سپری شدن عمرش، به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏، فرزندش، [[محمد بن عثمان]] را [[نایب خاص]] پس از خود [[منصوب]] کرد. البته پیش از این، [[فرزند]] [[عثمان بن سعید]] از سوی [[امام عسکری]] {{ع}} فردی مورد [[اطمینان]] برای فرزندش [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ معرفی و معین شده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ - ۳۰۶.</ref>
وی اندکی پیش از سپری شدن عمرش، به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏، فرزندش، [[محمد بن عثمان]] را [[نایب خاص]] پس از خود [[منصوب]] کرد. البته پیش از این، [[فرزند]] [[عثمان بن سعید]] از سوی [[امام عسکری]] {{ع}} فردی مورد [[اطمینان]] برای فرزندش [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ معرفی و معین شده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ - ۳۰۶.</ref>
خط ۴۱: خط ۴۱:
یکی از پژوهشگران معاصر درباره مدت [[نیابت]] [[نایب]] نخست، چنین نوشته است: "با وجود نقش تعیین‏‌کننده [[عثمان بن سعید]] در سازماندهی و تحکیم پایگاه [[شیعیان]]، بسیاری از ابعاد شخصیت و زندگانی او در دوران کودکی و [[جوانی]] و چگونگی رشد و نموّ او، از جمله تولد، [[وفات]] و مدت نمایندگی او در بستر [[تاریخ]] مبهم مانده است.
یکی از پژوهشگران معاصر درباره مدت [[نیابت]] [[نایب]] نخست، چنین نوشته است: "با وجود نقش تعیین‏‌کننده [[عثمان بن سعید]] در سازماندهی و تحکیم پایگاه [[شیعیان]]، بسیاری از ابعاد شخصیت و زندگانی او در دوران کودکی و [[جوانی]] و چگونگی رشد و نموّ او، از جمله تولد، [[وفات]] و مدت نمایندگی او در بستر [[تاریخ]] مبهم مانده است.


هیچ نویسنده و مورخی به صورت قطع و [[یقین]]، [[تاریخ]] [[وفات]] او را مشخص نکرده است. بعضی‌‏ها به طور کلی متعرض این مسأله نشده‏‌اند و بعضی هم با بیان تاریخ‏‌های احتمالی، از کنار مسأله رد شده‏‌اند. برخی دیدگاه‏‌ها دو دیدگاه را مطرح کرده‌اند و سپس نخستین آن دو را [[انتخاب]] کرده، این‏گونه نوشته‌اند: "او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشته است<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۵۶.</ref>؛ اما مشخص نیست کدام سال. بیشتر تاریخ‏‌نگاران و [[دانشمندان]] [[علم رجال]]، همین احتمال را [[انتخاب]] کرده‏‌اند و این، به واقع نزدیک‏تر است<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۴۲.</ref>.  
هیچ نویسنده و مورخی به صورت قطع و [[یقین]]، [[تاریخ]] [[وفات]] او را مشخص نکرده است. بعضی‌‏ها به طور کلی متعرض این مسأله نشده‏‌اند و بعضی هم با بیان تاریخ‏‌های احتمالی، از کنار مسأله رد شده‏‌اند. برخی دیدگاه‏‌ها دو دیدگاه را مطرح کرده‌اند و سپس نخستین آن دو را [[انتخاب]] کرده، این‏گونه نوشته‌اند: "او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشته است<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۵۶.</ref>؛ اما مشخص نیست کدام سال. بیشتر تاریخ‏‌نگاران و دانشمندان علم رجال، همین احتمال را [[انتخاب]] کرده‏‌اند و این، به واقع نزدیک‏تر است<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۴۲.</ref>.  


[[ابو نصر هبة اللّه بن محمد]] می‌‏گوید: "[[قبر]] [[عثمان بن سعید]] در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان "میدان" در اوّل محل، که به "درب جبله" معروف است، در داخل [[مسجد]]، درب راست که داخل می‌‏شوند و [[قبر]] در خود [[قبله]] [[مسجد]] قرار دارد"<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۴۴.</ref>.
[[ابو نصر هبة اللّه بن محمد]] می‌‏گوید: "[[قبر]] [[عثمان بن سعید]] در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان "میدان" در اوّل محل، که به "درب جبله" معروف است، در داخل [[مسجد]]، درب راست که داخل می‌‏شوند و [[قبر]] در خود [[قبله]] [[مسجد]] قرار دارد"<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۴۴.</ref>.


برای [[عثمان بن سعید]] دو [[فرزند]] به نام‌های "[[محمد بن عثمان]]" ـ که بعدها دومین [[نایب]] [[امام زمان]] {{ع}} شد ـ و "[[احمد بن عثمان]]" ذکر شده است<ref>زندگانی نواب خاص [[امام زمان]] {{ع}}، غفارزاده، ص ۱۰۵.</ref>.  
برای [[عثمان بن سعید]] دو [[فرزند]] به نام‌های "[[محمد بن عثمان]]" ـ که بعدها دومین [[نایب]] [[امام زمان]] {{ع}} شد ـ و "احمد بن عثمان" ذکر شده است<ref>زندگانی نواب خاص [[امام زمان]] {{ع}}، غفارزاده، ص ۱۰۵.</ref>.  


مرحوم [[علامه مجلسی]] در "بحار" زیارتنامه‌ای را برای [[عثمان بن سعید]] [[نقل]] کرده است که این‌گونه شروع می‌شود: {{عربی|"السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ و..."}}<ref>بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۹۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ – ۳۰۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱؛ [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت (کتاب)|پرسمان نیابت]]، ص۲۳۰-۲۳۷.</ref>
مرحوم [[علامه مجلسی]] در "بحار" زیارتنامه‌ای را برای [[عثمان بن سعید]] [[نقل]] کرده است که این‌گونه شروع می‌شود: {{عربی|"السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ و..."}}<ref>بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۹۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ – ۳۰۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱؛ [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت (کتاب)|پرسمان نیابت]]، ص۲۳۰-۲۳۷.</ref>
۱۰۷٬۱۸۸

ویرایش