پرش به محتوا

عثمان بن سعید عمری: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مهدویت/بالا}}
{{مدخل مرتبط
{{مهدویت}}
| موضوع مرتبط = نائبان خاص
| عنوان مدخل  =
| مداخل مرتبط = [[عثمان بن سعید عمری در تاریخ اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =
}}


==مقدمه==
'''[[عثمان بن سعید عمری]]'''، نخستین [[نایب خاص حضرت مهدی]] {{ع}}‏ بود. وی از [[یاران]] و [[اصحاب امام هادی|شاگردان مورد اطمینان امام هادی]] و [[اصحاب امام عسکری|امام عسکری]] {{عم}} بود. موقعیت ممتاز او سبب شد که [[وکلا]] ادعای او درباره [[وکالت از طرف امام زمان]] {{ع}} را بپذیرند، بدون اینکه او را مورد سؤال قرار داده و [[معجزه]] یا حجتی از وی بخواهند. از مهم‏ترین ویژگی‌‏های [[عثمان بن سعید]]، مورد اطمینان بودن نزد سه [[امام]] [[معصوم]] {{عم}}؛ حضور در [[مراسم ولادت امام مهدی]] {{ع}}‏؛ [[منصوب]] شدن به [[نیابت حضرت مهدی]] {{ع}}‏ و... را می‌توان نام برد. او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشت و در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان «میدان» مدفون گشت.
*ابو عمرو، [[عثمان بن سعید عمری]]، نخستین [[نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ بود. [[شیخ طوسی]]، درباره سفیران حضرت و نخستین ایشان چنین نوشته است: "سفیرانی که از سوی [[امامان معصوم]]{{عم}} به [[نیکی]] یاد شده‏‌اند؛ نخستین آنان مرد [[بزرگواری]] است که حضرت [[امام هادی]]{{ع}} و [[امام عسکری]]{{ع}} او را توثیق فرموده‌‏اند و او، [[شیخ]] موثق، ابو [[عمر]] [[عثمان بن سعید عمری]] است<ref>  نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۳</ref>.
*نام وی [[عثمان بن سعید]]، کنیه‌‏اش ابو عمرو و لقبش العمری، سمّان<ref>علت ملقب شدن او به "سمّان" این بود که به تجارت روغن می‏پرداخت، تا در پس این کار، به مسئولیت اصلی خود بپردازد و از شرّ حکومت در امان باشد</ref>، [[اسدی]] و [[عسکری]] می‏‌باشد.
*وی از [[یاران]]، [[اصحاب]] و شاگردان مورد [[اطمینان]] [[امام هادی|امام دهم]] و [[امام عسکری|امام یازدهم]]{{عم}} بود. او مردی بزرگوار و مورد [[اطمینان]] بود که از یازده سالگی در محضر [[امام هادی]]{{ع}} به خدمت‌‏گزاری و یادگیری [[احکام]]، [[حدیث]] و آموزه‌‏های اسلامی اشتغال داشت و شاگرد [[تربیت]] ‏یافته [[مکتب]] [[ولایت]] و [[امامت]] بود<ref>  علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۱۰۶، به نقل از: شیخ طوسی، رجال الطوسی، رقم ۲۲، ص ۴۳۴</ref>.
*شاید یکی از دلایلی که وی در پیشگاه دو [[امام]] پیش از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ قرار گرفته بود، این بود که کسی در [[شأن]] و [[عظمت]] او [[تردید]] نداشته باشند و [[مردم]]، به راحتی [[نیابت]] او از [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}را بپذیرند.
*از [[احمد بن اسحاق]] [[نقل]] شده است: از [[امام هادی|حضرت هادی]]{{ع}} پرسیدم: "با چه کسی دادوستد کنیم و از چه کسی مطلب را بگیریم و گفته‏ چه کسی را بپذیریم؟ [[امام]] فرمود: عمری مورد اعتماد من است؛ آنچه را از من به تو برساند، به طور قطع از من می‌‏رساند و آنچه را از قول من برای تو گوید، به طور قطع از من می‌‏گوید. "از خود، چیزی نمی‌‏گویدگ سخن وی را گوش کرده، [[اطاعت]] نما؛ زیرا او مورد اعتماد و [[امین]] است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۲۰؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵</ref>.  
*[[عثمان بن سعید]] از سال ۲۶۰ ق به [[نص]] صریح [[امام حسن عسکری]]{{ع}} به [[نیابت]] از [[امام]] [[غایب]] معرفی شد.
*همچنین [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به [[وکالت]] و [[نیابت]] [[عثمان بن سعید]] برای جمعیت و اهالی [[قم]] اشاره کرد و آن‏ها را به [[عثمان بن سعید]] ارجاع داد<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۴۷۶، ح ۲۶</ref>.  از مهم‏ترین ویژگی‌‏های نخستین [[نایب]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ به موارد زیر می‏توان اشاره کرد:
#مورد [[اطمینان]] سه [[امام معصوم]]{{عم}} و [[امین]] ایشان بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵</ref>؛  
#در مراسم ولادت [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ حضور چشمگیری داشت<ref>  [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، باب ۴۲، ح ۶</ref>؛
#مراسم [[کفن]] ‏و [[دفن]] [[امام عسکری]]{{ع}} را بر عهده گرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶، ح ۳۱۸</ref>؛
#به [[دستور]] [[امام عسکری]]{{ع}} پس از [[شهادت]] آن حضرت، عهده‌‏دار نیازهای [[خانواده]] آن حضرت شد؛
#افزون بر آن‏که از طرف [[امام عسکری]]{{ع}} به [[نیابت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}[[نصب]] شده بود، توسط خود [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ نیز به این [[مقام]] گماشته شد؛
#نقش مهمّی در رسوایی [[جعفر کذاب]] داشت؛
#پس از [[وفات]] وی، [[نامه]] تسلیتی از طرف [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ صادر شد و در آن، از او [[تجلیل]] فراوانی شد.
*وی اندکی پیش از سپری شدن عمرش، به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏، فرزندش، [[محمد بن عثمان]] را [[نایب خاص]] پس از خود [[منصوب]] کرد. البته پیش از این، [[فرزند]] [[عثمان بن سعید]] از سوی [[امام عسکری]] {{ع}} فردی مورد [[اطمینان]] برای فرزندش [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ معرفی و معین شده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶.</ref>.
===وفات [[نایب]] اول‏===
*یکی از پژوهشگران معاصر درباره مدت [[نیابت]] [[نایب]] نخست، چنین نوشته است: "با وجود نقش تعیین‏‌کننده [[عثمان بن سعید]] در سازماندهی و تحکیم پایگاه [[شیعیان]]، بسیاری از ابعاد شخصیت و زندگانی او در دوران کودکی و [[جوانی]] و چگونگی رشد و نموّ او، از جمله تولد، [[وفات]] و مدت نمایندگی او در بستر [[تاریخ]] مبهم مانده است.
*هیچ نویسنده و مورخی به صورت قطع و [[یقین]]، [[تاریخ]] [[وفات]] او را مشخص نکرده است. بعضی‌‏ها به طور کلی متعرض این مسأله نشده‏‌اند و بعضی هم با بیان تاریخ‏‌های احتمالی، از کنار مسأله رد شده‏‌اند.
*این تحقیق، پس از [[نقل]] برخی دیدگاه‏‌ها در این زمینه، دو دیدگاه را مطرح کرده است. سپس نخستین آن دو را [[انتخاب]] کرده، این‏گونه نوشته است: "او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشته است؛ اما مشخص نیست کدام سال.
*بیشتر تاریخ‏‌نگاران و [[دانشمندان]] [[علم رجال]]، همین احتمال را [[انتخاب]] کرده‏‌اند و این، به واقع نزدیک‏تر است<ref>  ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۱۴۲</ref>.
*[[ابو نصر هبة اللّه بن محمد]] می‌‏گوید: "[[قبر]] [[عثمان بن سعید]] در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان "میدان" در اوّل محل، که به "درب جبله" معروف است، در داخل [[مسجد]]، درب راست که داخل می‌‏شوند و [[قبر]] در خود [[قبله]] [[مسجد]] قرار دارد"<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان{{ع}}، ص ۱۴۴</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ - ۳۰۶.</ref>.
==عثمان بن سعید عمری در موعودنامه==
*"[[ابو عمرو عثمان بن سعید عمری]]"، نخستین سفیر [[حضرت مهدی]] {{ع}} بود و در [[سامرا]] اقامت داشت. وی از سوی [[امام هادی]] و [[امام عسکری]] {{عم}} [[وکیل]] و [[نماینده]] بود. وی مورد اعتماد [[امام هادی]] {{ع}} بود و آن حضرت به [[یاران]] خود می‌فرمود: ابو عمرو مردی ثقه و [[امین]] است و هرچه به شما بگوید از جانب من است، و آن‌چه به شما می‌رساند از جانب من می‌رساند. [[عثمان بن سعید]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} را [[غسل]] داد و [[کفن]] و حنوط‍‌ کرد و به [[خاک]] سپرد<ref>بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۴۶.</ref>. او توانست سرشناسان [[امامیه]] را قانع سازد بر این‌که [[امام دوازدهم]] برای محفوظ‍‌ ماندن از دست [[دشمنان]] در پرده [[غیبت]] به سر می‌برد و آن‌ها را متقاعد ساخت که خود [[نماینده]] [[راستین]] آن حضرت باشد.  [[موقعیت]] ممتاز او در زمان [[امام دهم]] و یازدهم {{عم}} سبب شد که وکلا دعوی وی را بپذیرند، بدون این‌که او را مورد سؤال قرار داده و [[معجزه]] یا حجتی از وی بخواهند<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۲۹.</ref>.
*[[عثمان بن سعید]] از زمان [[امام حسن عسکری]] {{ع}}، رئیس وکلای [[امام]] بود و تمام وجوهاتی که [[شیعیان]] توسط‍‌ وکلا می‌فرستادند، همه به وی تحویل داده می‌شد و او نیز آن را خدمت [[امام]] تقدیم می‌کرد. پس از [[وفات]] [[امام عسکری]] {{ع}} نیز به‌طور مخفیانه [[سازمان وکالت]] را اداره می‌کرد<ref>اختیار معرفة الرجال، ص ۵۳۲.</ref>. پس از [[وفات]] [[عثمان بن سعید]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} طی نامه‌ای به فرزندش تسلیت فرمود. [[عثمان بن سعید]] چون درگذشت او را در جانب غربی [[بغداد]] در [[شارع]] المیدان، در اول محل، که معروف به "درب الجبله" است، در داخل [[مسجد]]، درب راست که داخل می‌شوند و [[قبر]] در خود [[قبله]] [[مسجد]] قرار دارد.
*در منابع [[امامیه]] به [[تاریخ]] [[وفات]] او اشاره نشده است و مورخان متاخر کوشیده‌اند [[تاریخ]] تقریبی نشان دهند و نوشته‌اند [[رحلت]] وی باید پس از سال ۲۶۰ ه ‍‌-تاریخ [[وفات]] [[امام عسکری]] {{ع}}- و قبل از سال ۲۶۷ اتفاق افتاده باشد<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۵۶.</ref>. برای [[عثمان بن سعید]] دو [[فرزند]] به نام‌های "[[محمد بن عثمان]]" -که بعدها دومین [[نایب]] [[امام زمان]] {{ع}} شد- و "[[احمد بن عثمان]]" ذکر شده است<ref>زندگانی نواب خاص [[امام زمان]] {{ع}}، غفارزاده، ص ۱۰۵.</ref>. وی از یازده سالگی در محضر [[امام هادی]] {{ع}} به خدمتگزاری و کسب [[فقه]] و [[حدیث]] و [[تعالیم]] اسلامی اشتغال داشته است، و به القابی در میان [[شیعیان]] مشهور شده است:
#'''سَمّان یا زَیّات (روغن‌فروش)''': او را "سمّان" یا "زیّات" می‌گفتند زیرا برای پوشش نهادن به [[مقام]] والای "[[وکالت]]" و "[[نیابت]]" به [[تجارت]] زیتون اشتغال داشت، تا به این وسیله در آن روزگار که خفقان و اختناق عجیبی بر [[جهان]] پهناور اسلامی و به خصوص [[شیعیان]] و دوستداران [[اهل بیت]] [[حاکم]] بود، خود را از شر دستگاه [[خلافت]]، حفظ‍‌ نماید. روش وی چنین بود که [[شیعیان]]، اموالی را که برای [[امام حسن عسکری]] {{ع}} می‌آورند به وی [[تسلیم]] می‌کردند و او از [[ترس]] [[دستگاه عباسی]]، آن [[اموال]] را میان ظرف روغن [[پنهان]] نموده و بدین‌گونه به خانه [[امام]] {{ع}} می‌رسانید<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>. او برای پوشش نهادن به [[موقعیت]] حساس خود، در بازار روغن‌فروشان برای ارتش روغن و اجناس دیگر حمل می‌کرد<ref>روزگار رهایی، ج ۱، ص ۲۹۱.</ref>.
#'''[[اسدی]]''': چون از قبیله "[[بنی اسد]]" بود، لذا به او "[[اسدی]]" می‌گفتند<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
#'''[[عسکری]]''': [[عثمان بن سعید]] را "[[عسکری]]" نیز می‌گفتند، زیرا او از محله "[[عسکر]]" [[سامرا]] بوده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
#'''عَمری''': وی به این [[لقب]] شهرت بیشتری دارد. در علت انتساب وی به "عمری" بین [[علمای رجال]] [[اختلاف]] است. [[شیخ طوسی]] در "[[الغیبة]]" می‌نویسد: گروهی از [[شیعیان]] گفته‌اند: حضرت [[امام عسکری]] {{ع}} فرمود: اسم "[[عثمان]]" و [[کنیه]] او "ابو عمرو" در یک شخص جمع نمی‌شود و [[دستور]] دادند که [[کنیه]] او را بر هم زنند و از آن‌وقت "عمری" خوانده شد<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
*[[عثمان بن سعید]]، [[وکیل]] خاص و [[نماینده]] سه [[امام]] [[معصوم]]، [[امام هادی]]، [[امام حسن عسکری]] و [[امام زمان]] {{عم}} بود. وی [[محرم]] [[اسرار]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} بود. وقتی [[امام مهدی]] {{ع}} متولد شد، [[امام حسن عسکری]] {{ع}} گفت: پیکی دنبال [[عثمان بن سعید]] بفرستید. یک نفر فرستاده شد و [[عثمان بن سعید]] آمد. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} فرمود: ده هزار رطل نان و ده هزار رطل گوشت بخر و آن را تقسیم کن و به خاطر آن مولود، چندین گوسفند عقیقه کن<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۴۳۰.</ref>. [[امام مهدی]] {{ع}} به [[وکالت]] و [[نیابت]] [[عثمان بن سعید]] در مقابل جمعیت و هیأت اهالی [[قم]] اشاره کرد و آن‌ها را به [[عثمان بن سعید]] ارجاع داد<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۴۷۶.</ref>. [[عثمان بن سعید]] [[حدود]] پنج سال [[نیابت]] حضرت را به عهده داشت و وقتی از [[دنیا]] رفت، خاطر شریف [[امام زمان]] {{ع}} نیز محزون گردید و طی [[نامه]] شریفی به [[فرزند]] بزرگوارش "[[محمد بن عثمان]]" تسلیت گفت و او را به جای پدرش [[منصوب]] کرد<ref>بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۴۷؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، باب توقیعات، ص ۵۱۰.</ref>. مرحوم [[علامه مجلسی]] در "بحار" زیارتنامه‌ای را برای [[عثمان بن سعید]] [[نقل]] کرده است که این‌گونه شروع می‌شود: {{عربی|"السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ و..."}}<ref>بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۹۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>.


==تکمیل==
== مقدمه ==
*"عمری" [[لقب]] مشهور [[نائب اول]] [[امام زمان]] {{ع}} -[[عثمان بن سعید]]- است. وجه تسمیه [[عثمان بن سعید]] به "عمری" دو منشأ بیشتر نداشته است: یکی این‌که جد پدری [[عثمان بن سعید]] "عمرو" بود، و لذا به او "عمری" گفته شده است و دیگر این‌که حضرت [[امام حسن عسکری]] {{ع}} [[راضی]] نشد، هم اسم [[عثمان بن عفان]] و هم [[لقب]] او در ایشان جمع شده باشد و لذا [[دستور]] داد که [[کنیه]] او را بر هم زنند و تبدیل به "عمری" کنند<ref>زندگانی نواب خاص [[امام زمان]] {{ع}}، غفارزاده، ص ۱۰۵.</ref>. البته در یک جا [[لقب]] "عامری" نیز درباره ایشان استعمال شده است<ref>بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۸.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۰۸.</ref>.
ابو عمرو، عثمان بن سعید عمری، نخستین [[نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ بود. [[شیخ طوسی]]، درباره سفیران حضرت و نخستین ایشان چنین نوشته است: "سفیرانی که از سوی [[امامان معصوم]] {{عم}} به [[نیکی]] یاد شده‏‌اند؛ نخستین آنان مرد [[بزرگواری]] است که حضرت [[امام هادی]] {{ع}} و [[امام عسکری]] {{ع}} او را توثیق فرموده‌‏اند و او شیخ موثق، "ابو عمر عثمان بن سعید عمری" است"<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۳۵۳.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ ـ ۳۰۶.</ref>
==پرسش مستقیم==
*[[اولین سفیر و نایب خاص امام مهدی چه کسی بود و چگونه به نیابت رسید؟ (پرسش)]]


== پرسش‌های وابسته ==
وی از [[یاران]]، [[اصحاب]] و شاگردان مورد [[اطمینان]] [[امام هادی|امام دهم]] و [[امام عسکری|امام یازدهم]] {{عم}} بود. او مردی بزرگوار و مورد [[اطمینان]] بود که از یازده سالگی در محضر [[امام هادی]] {{ع}} به خدمت‌‏گزاری و یادگیری [[احکام]]، [[حدیث]] و آموزه‌‏های اسلامی اشتغال داشت و شاگرد [[تربیت]] ‏یافته [[مکتب]] [[ولایت]] و [[امامت]] بود<ref>علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۰۶، به نقل از: شیخ طوسی، رجال الطوسی، رقم ۲۲، ص ۴۳۴.</ref>. موقعیت ممتاز او در زمان [[امام دهم]] و یازدهم {{عم}} سبب شد که وکلا دعوی وی را بپذیرند، بدون این‌که او را مورد سؤال قرار داده و [[معجزه]] یا حجتی از وی بخواهند<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۲۹.</ref>.
{{پرسمان نایب اول امام مهدی: عثمان بن سعید عمری}}
== جستارهای وابسته ==
{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}


==منابع==
از [[احمد بن اسحاق]] [[نقل]] شده است: از [[امام هادی|حضرت هادی]] {{ع}} پرسیدم: "با چه کسی داد و ستد کنیم و از چه کسی مطلب را بگیریم و گفته‏ چه کسی را بپذیریم؟ [[امام]] فرمود: عمری مورد اعتماد من است؛ آنچه را از من به تو برساند، به طور قطع از من می‌‏رساند و آنچه را از قول من برای تو گوید، به طور قطع از من می‌‏گوید. "از خود، چیزی نمی‌‏گوید، سخن وی را گوش کرده، [[اطاعت]] نما؛ زیرا او مورد اعتماد و [[امین]] است<ref>{{متن حدیث|هَذَا أَبُو عَمْرٍو الثِّقَةُ الْأَمِينُ مَا قَالَهُ لَكُمْ فَعَنِّي يَقُولُهُ وَ مَا أَدَّاهُ إِلَيْكُمْ فَعَنِّي يُؤَدِّيهِ}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۲۰؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵.</ref>. امام عسکری (ع) نیز در حق وی فرمود: {{متن حدیث|هَذَا أَبُو عَمْرٍو الثِّقَةُ الْأَمِينُ ثِقَةُ الْمَاضِي وَ ثِقَتِي فِي الْحَيَاةِ وَ الْمَمَاتِ فَمَا قَالَهُ لَكُمْ فَعَنِّي يَقُولُهُ وَ مَا أَدَّى إِلَيْكُمْ فَعَنِّي يُؤَدِّيهِ}}.<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح۳۱۵.</ref>.
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']].
* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']].


==پانویس==
[[محمد بن اسماعیل]] و [[علی بن عبدالله]] می‌گویند: روزی در شهر [[سامره]] بر [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{ع}} وارد شدیم، در حالی که گروهی از [[شیعیان]] حاضر بودند، ناگاه "[[بدر]] خادم" وارد شده عرض کرد: جماعتی ژولیده‌مو و غبارآلود درب خانه اجازه ورود می‌خواهند، حضرت فرمود: از [[شیعیان]] [[یمن]] هستند، سپس به خادمش "بدر" فرمود: [[عثمان بن سعید]] را حاضر کن. طولی نکشید که [[عثمان بن سعید]] حاضر شد، حضرت به وی فرمود: تو [[وکیل]] و مورد موثق ما هستی، [[اموال]] [[خدا]] را که این جماعت آورده‌اند، تحویل بگیر. روای می‌گوید: عرض کردیم: ما می‌دانستیم که [[عثمان]] از [[شیعیان]] خوب است، ولی شما با این عمل موقعیت و مقامش را بالاتر بردید و [[وکالت]] و ثقه بودنش را نیز اثبات کردید. حضرت فرمود: آری چنین است بدانید که [[عثمان بن سعید]] [[وکیل]] من و فرزندش [[وکیل]] فرزندم [[مهدی]] خواهد بود<ref>بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۳۴۵.</ref>.
{{یادآوری پانویس}}
 
{{پانویس2}}
وی [[محرم]] [[اسرار]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} بود. وقتی [[امام مهدی]] {{ع}} متولد شد، [[امام حسن عسکری]] {{ع}} گفت: پیکی دنبال [[عثمان بن سعید]] بفرستید. یک نفر فرستاده شد و [[عثمان بن سعید]] آمد. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} فرمود: ده هزار رطل نان و ده هزار رطل گوشت بخر و آن را تقسیم کن و به خاطر آن مولود، چندین گوسفند عقیقه کن<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۴۳۰.</ref>. [[امام مهدی]] {{ع}} به [[وکالت]] و [[نیابت]] [[عثمان بن سعید]] در مقابل جمعیت و هیئت اهالی [[قم]] اشاره کرد و آن‌ها را به [[عثمان بن سعید]] ارجاع داد<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۴۷۶.</ref>.<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۱۵۹-۱۶۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ ـ ۳۰۶؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۱۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱؛ [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت (کتاب)|پرسمان نیابت]]، ص۲۳۰-۲۳۷؛ [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۱۱۰ - ۱۱۱.</ref>
 
== القاب ==
[[عثمان بن سعید]] در میان [[شیعیان]] به القابی مشهور شده است مانند:
# '''سَمّان یا زَیّات (روغن‌فروش)''': او را "سمّان" یا "زیّات" می‌گفتند زیرا برای پوشش نهادن به مقام والای "[[وکالت]]" و "[[نیابت]]" به [[تجارت]] زیتون اشتغال داشت، تا به این وسیله در آن روزگار که خفقان و اختناق عجیبی بر [[جهان]] پهناور اسلامی و به خصوص [[شیعیان]] و دوستداران [[اهل بیت]] [[حاکم]] بود، خود را از شر دستگاه [[خلافت]]، حفظ‍‌ نماید. روش وی چنین بود که [[شیعیان]]، اموالی را که برای [[امام حسن عسکری]] {{ع}} می‌آورند به وی [[تسلیم]] می‌کردند و او از [[ترس]] [[دستگاه عباسی]]، آن [[اموال]] را میان ظرف روغن پنهان نموده و بدین‌گونه به خانه [[امام]] {{ع}} می‌رسانید<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>. او برای پوشش نهادن به موقعیت حساس خود، در بازار روغن‌فروشان برای ارتش روغن و اجناس دیگر حمل می‌کرد<ref>روزگار رهایی، ج ۱، ص ۲۹۱.</ref>.
# '''[[اسدی]]''': چون از قبیله "[[بنی اسد]]" بود، لذا به او "[[اسدی]]" می‌گفتند<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
# '''[[عسکری]]''': [[عثمان بن سعید]] را "[[عسکری]]" نیز می‌گفتند، زیرا او از محله "[[عسکر]]" [[سامرا]] بوده است<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.
# '''عَمری''': وی به این [[لقب]] شهرت بیشتری دارد. در علت انتساب وی به "عمری" بین علمای رجال [[اختلاف]] است. [[شیخ طوسی]] در "[[الغیبة]]" می‌نویسد: گروهی از [[شیعیان]] گفته‌اند: حضرت [[امام عسکری]] {{ع}} فرمود: اسم "[[عثمان]]" و کنیه او "ابو عمرو" در یک شخص جمع نمی‌شود و دستور دادند کنیه او را بر هم زنند و از آن‌وقت "عمری" خوانده شد<ref>غیبة طوسی، ص ۳۵۴.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>
 
== ویژگی‌های عثمان بن سعید ==
از مهم‏ترین ویژگی‌‏های نخستین [[نایب]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ به موارد زیر می‏توان اشاره کرد:
# مورد [[اطمینان]] سه [[امام]] [[معصوم]] {{عم}} و [[امین]] ایشان بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۴، ح ۳۱۵.</ref>؛
# در مراسم ولادت [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ حضور چشم‌گیری داشت<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، باب ۴۲، ح ۶.</ref>؛
# مراسم کفن ‏و [[دفن]] [[امام عسکری]] {{ع}} را بر عهده گرفت<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶، ح ۳۱۸.</ref>؛
# به [[دستور]] [[امام عسکری]] {{ع}} پس از [[شهادت]] آن حضرت، عهده‌‏دار نیازهای [[خانواده]] آن حضرت شد؛
# افزون بر آنکه از طرف [[امام عسکری]] {{ع}} به [[نیابت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ [[نصب]] شده بود، توسط خود [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ نیز به این مقام گماشته شد؛
# نقش مهمّی در رسوایی [[جعفر کذاب]] داشت؛
# پس از [[وفات]] وی، نامه تسلیتی از طرف [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ صادر شد و در آن، از او تجلیل فراوانی شد.
 
وی اندکی پیش از سپری شدن عمرش، به [[دستور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏، فرزندش، [[محمد بن عثمان]] را [[نایب خاص]] پس از خود [[منصوب]] کرد. البته پیش از این، [[فرزند]] [[عثمان بن سعید]] از سوی [[امام عسکری]] {{ع}} فردی مورد [[اطمینان]] برای فرزندش [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ معرفی و معین شده بود<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۵۶.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ - ۳۰۶.</ref>
 
== وفات [[نایب]] اول‏==
یکی از پژوهشگران معاصر درباره مدت [[نیابت]] [[نایب]] نخست، چنین نوشته است: "با وجود نقش تعیین‏‌کننده [[عثمان بن سعید]] در سازماندهی و تحکیم پایگاه [[شیعیان]]، بسیاری از ابعاد شخصیت و زندگانی او در دوران کودکی و [[جوانی]] و چگونگی رشد و نموّ او، از جمله تولد، [[وفات]] و مدت نمایندگی او در بستر [[تاریخ]] مبهم مانده است.
 
هیچ نویسنده و مورخی به صورت قطع و [[یقین]]، [[تاریخ]] [[وفات]] او را مشخص نکرده است. بعضی‌‏ها به طور کلی متعرض این مسأله نشده‏‌اند و بعضی هم با بیان تاریخ‏‌های احتمالی، از کنار مسأله رد شده‏‌اند. برخی دیدگاه‏‌ها دو دیدگاه را مطرح کرده‌اند و سپس نخستین آن دو را [[انتخاب]] کرده، این‏گونه نوشته‌اند: "او پیش از سال ۲۶۷ ق درگذشته است<ref>تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص ۱۵۶.</ref>؛ اما مشخص نیست کدام سال. بیشتر تاریخ‏‌نگاران و دانشمندان علم رجال، همین احتمال را [[انتخاب]] کرده‏‌اند و این، به واقع نزدیک‏تر است<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۴۲.</ref>.
 
[[ابو نصر هبة اللّه بن محمد]] می‌‏گوید: "[[قبر]] [[عثمان بن سعید]] در طرف غربی [[بغداد]] در خیابان "میدان" در اوّل محل، که به "درب جبله" معروف است، در داخل [[مسجد]]، درب راست که داخل می‌‏شوند و [[قبر]] در خود [[قبله]] [[مسجد]] قرار دارد"<ref>ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان {{ع}}، ص ۱۴۴.</ref>.
 
برای [[عثمان بن سعید]] دو [[فرزند]] به نام‌های "[[محمد بن عثمان]]" ـ که بعدها دومین [[نایب]] [[امام زمان]] {{ع}} شد ـ و "احمد بن عثمان" ذکر شده است<ref>زندگانی نواب خاص [[امام زمان]] {{ع}}، غفارزاده، ص ۱۰۵.</ref>.
 
مرحوم [[علامه مجلسی]] در "بحار" زیارتنامه‌ای را برای [[عثمان بن سعید]] [[نقل]] کرده است که این‌گونه شروع می‌شود: {{عربی|"السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، النَّاصِحُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ و..."}}<ref>بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص ۲۹۳.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۰۴ – ۳۰۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۸۱؛ [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت (کتاب)|پرسمان نیابت]]، ص۲۳۰-۲۳۷.</ref>
 
== پرسش مستقیم ==
{{پرسمان نایب اول امام مهدی عثمان بن سعید عمری}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:13681098.jpg|22px]] [[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|'''امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور''']]
# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
# [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|'''درسنامه امام‌شناسی''']]
# [[پرونده:13710003.jpg|22px]] [[رحیم لطیفی|لطیفی، رحیم]]، [[پرسمان نیابت و وکالت امامان معصوم (کتاب)|'''پرسمان نیابت و وکالت امامان معصوم''']]
# [[پرونده:000046.jpg|22px]] [[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|'''سیمای آفتاب''']]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}


{{امام مهدی}}
{{یاران امام مهدی}}
{{یاران امام مهدی}}
[[رده:امام مهدی]]
 
[[رده:عثمان بن سعید عمری]]
[[رده:نواب اربعه امام مهدی]]
[[رده:ملاقات‌کنندگان با امام مهدی در غیبت صغری]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اتمام لینک داخلی]]
۱۱۸٬۰۶۶

ویرایش