حدیث سد ابواب: تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع مرتبط = فضایل امام علی

| عنوان مدخل  =  

| مداخل مرتبط = [[حدیث سد ابواب از دیدگاه اهل سنت]] - [[حدیث سد ابواب در تاریخ اسلامی]] - [[حدیث سد ابواب در کلام اسلامی]]

| راویان = {{فهرست جعبه عمودی | [[عبدالله بن عباس]] | [[زید بن ارقم]] | [[ابوسعید خدری]]}}

| دلالت حدیث = {{فهرست جعبه عمودی | [[افضیلت امیرالمؤمنین]] {{ع}} و [[حضرت زهرا]] {{س}}| دلالت بر [[عصمت امیرالمومنین]]{{ع}} و [[حضرت زهرا]]{{س}}| دلالت بر [[طهارت امیرالمومنین]]{{ع}} و [[حضرت زهرا]]{{س}}}}

 

'''حدیث سد الابواب''' اشاره به قضیه بسته شدن در حجره‌هایی است که به سمت [[مسجد النبی]] باز شده بود و [[پیامبر]] {{صل}} به [[دستور خداوند]] [[امر]] به بسته شدن آنها داد، غیر از در خانه علی {{ع}}. [[روایات]] فراوانی در این زمینه از [[اهل سنت]] و [[شیعه]] وارد شده که سند آنها صحیح و [[روایت]]، متواتر است. مضمون این [[احادیث]]، بیان یکی از [[فضایل]] مهم [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} است.

== داستان سد الابواب ==

ساخت [[مسجد]] در [[شهر مدینه]] از نخستین اقدامات [[رسول خدا]] {{صل}} پس از [[هجرت]] به این [[شهر]] است. هم‌زمان با ساخت مسجدی که بعدها "مسجد النبی" نامیده شد، حجره‌هایی برای سکونت پیامبر {{صل}} و برخی از [[همسران]] آن حضرت، متصل به مسجد ساخته شد. همچنین کسانی چون [[علی]] {{ع}}، [[عمر]]، [[ابوبکر]]، [[عباس]]، [[حمزه]] نیز در خانه‌های خود مستقر شدند و از راه مسجد رفت‌ و آمد می‌کردند و این برای [[پیامبر خدا]] نیز ایجاد مزاحمت داشت. این حجرات افزون بر دری که به سمت بیرون داشتند، دری به طرف مسجد نیز داشتند و در وقت [[نماز]]، صاحبان آنها، از این درها وارد مسجد می‌شدند و دوباره از همان در برمی گشتند. در [[سال سوم هجری]]، [[فرستاده خدا]] {{صل}} به [[امر الهی]] [[مأمور]] شد همه آن درها را، جز در حجره علی {{ع}} ببندد. عده‌ای از [[صحابه]] ناراحت شدند و به پیامبر [[اعتراض]] کردند. آن حضرت اعلام کرد که [[خداوند]] او را به این کار مأمور کرده و این [[اقدام]]، خودسرانه نبوده است<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[سد ابواب (مقاله)|سد ابواب]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱]]، ص۴۰۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۱۲.</ref>.

== احادیث سد ابواب ==

# از [[زید بن ارقم]] روایت شده است عده‌ای از صحابه [[رسول اکرم]] {{صل}} درهایی به سوی مسجد داشتند. روزی حضرت فرمود: "این درها را ببندید جز در خانه علی {{ع}}". [[مردم]] به این امر اعتراض داشتند. حضرت که متوجه سخنان مردم شده بود، فرمود: "من به بستن این درها مأمور شده‌ام و شما در این باره سخنانی گفتید. به [[خدا]] [[سوگند]]! من خودسرانه به بستن یا گشودن دری [[دستور]] ندادم؛ [[مأمور]] به وظیفه‌ای شدم و [[تبعیت]] کردم"<ref>نیشابوری، المستدرک، ج۲، ص۱۲۵؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۷، ص۳۴۲؛ محمد فتال نیشابوری، روضه الواعظین، ص۱۱۸.</ref>.<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[سد ابواب (مقاله)|سد ابواب]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱]]، ص۴۰۵-۴۰۶.</ref>

# [[ابوحمزه ثمالی]] از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] می‌کند که فرمود: "تعداد افراد غریب [[مسلمان]] که به [[مدینه]] وارد شده بودند، زیاد شده بود؛ به طوری که [[مسجد]] برای آنها تنگ شده و گنجایش همه آنها را نداشت. پس [[خداوند]] به [[پیامبر]] {{صل}} چنین [[وحی]] فرمود: " مسجد خود را تطهیر کن و نگذار کسی شب در آنجا بخوابد و دستور بده درهای باز شده به مسجد بسته شود، مگر در خانه علی و [[فاطمه]] و جنب از داخل مسجد عبور نکند و غریبی در آن نخوابد". پس از آن، [[رسول خدا]] {{صل}} دستور داد که درهای [[خانه‌ها]] را که به مسجد باز می‌شد را ببندند و در [[خانه فاطمه]] {{س}} را به حال خود باقی گذارند<ref>فروع کافی، کلینی، ج۵، ص۳۳۹.</ref>.<ref>[[حبیب عباسی| عباسی، حبیب]]، [[علی بن ابی‌طالب (مقاله)| مقاله «علی بن ابی‌طالب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱]]، ص۱۴۷.</ref>

# بنا به [[نقلی]]، پیامبر در پاسخ [[اعتراض]] معترضان فرمود: "ای کسانی که [[ایمان]] آورده‌اید! من این درها را نبستم و نگشودم؛ بلکه خداوند آنها را بست". سپس پیامبر {{صل}} این [[آیات]] را خواند: {{متن قرآن|وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَى وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى}}<ref>«سوگند به ستاره چون فرو افتد که همنشین شما گمراه و بیراه نیست و از سر هوا و هوس سخن نمی‌گوید آن (قرآن) جز وحیی نیست که بر او وحی می‌شود» سوره نجم، آیه ۱-۴.</ref>.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۱۹۰؛ محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج۳۶، ص۱۱۸.</ref>.<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[سد ابواب (مقاله)|سد ابواب]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱]]، ص۴۰۵-۴۰۶.</ref>

== منابع احادیث سد ابواب ==

# [[ابن شهرآشوب]] این [[روایات]] را با نقل‌های مختلف و از راویان گوناگون مطرح کرده است<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۱۹۰-۱۹۱.</ref>. وی می‌نویسد: «حدیث سد ابواب را حدود سی نفر از [[صحابه]]، از جمله [[زید بن ارقم]]، [[سعد بن ابی‌وقاص]]، [[ابوسعید خدری]]، [[ام‌سلمه]]، [[ابورافع]] و... [[روایت]] کرده‌اند»<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۱۸۹.</ref>.

# [[علامه امینی]] ۲۳ صورت برای این حدیث نقل کرده<ref>الغدیر، ج ۳ ص۲۰۲، موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج ۹ ص۳۹۸</ref> و پیش از طرح این احادیث می‌نویسد: «پیشوایان اهل سنت، با سندهای صحیح و فراوان از جمعی از صحابه که شمار آنها به حدی است که تواتر این حدیث را [[ثابت]] می‌کند، آن را نقل کرده‌اند»<ref>علامه امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، ج۳، ص۲۸۵.</ref>.

# ابن‌عساکر این احادیث را در جلد اول کتاب ترجمه [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} در حدود سی صحفه مطرح کرده است<ref>ابن عساکر، ترجمه امام علی بن ابی طالب، ج۱، ص۲۷۵-۳۰۵.</ref>.<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[سد ابواب (مقاله)|سد ابواب]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۱]]، ص۴۰۶-۴۰۷؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۱۲.</ref>

 

 

 

 

 

دیدگاه دوم صحیح است؛ زیرا می‌تواند در رأس مجموعه کارهایی قرار گیرد که پیامبر برای نشان دادن راه [[آینده]] [[امت]] انجام داده است. در این زمینه چند [[روایت]] می‌آوریم: [[ابوسعید خدری]] می‌گوید: آن‌گاه که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} عباس عموی خویش و غیر او را از [[مسجد]] بیرون راند، یعنی درهای خانه‌های آنها را به مسجد بست، عباس به محضر آن حضرت آمد و عرضه داشت: ما را از مسجد بیرون راندی در حالی که ما [[خویشاوندان]] و عموهای شما هستیم؛ اما علی را در مسجد باقی گذاشتی؟! پیامبر {{صل}} فرمود: من شما را خارج نساخته و او را ساکن نکرده‌ام؛ بلکه [[خدا]] شما خارج ساخته و خدا او را در [[مسجد]] ساکن کرده است<ref>السنن الکبری، ج۷، ص۴۲۴، ش۸۳۷۱؛ وفاء الوفاء، ج۲، ص۶۶؛ تاریخ دمشق، ج۴۲، ص۴۳۵؛ الامالی (صدوق)، ص۵۲۶؛ عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج۱، ص۲۳۲؛ بحارالانوار، ج۳۹، ص۲۰.</ref>.<ref>[[محمد علی جاودان|جاودان، محمد علی]]، [[جانشین پیامبر (کتاب)|جانشین پیامبر]]، ص ۲۸۲.</ref>

== درخواست‌های دیگران برای شراکت در این [[فضیلت]] ==

وقتی [[پیامبر]] دستور داد که همه درب‌های مسجد به جز درب [[خانه]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} بسته شود، عباس نزد [[رسول خدا]] {{صل}} آمد و عرض کرد: ای رسول خدا اجازه دهید به اندازه‌ای که تنها خودم بتوانم وارد و خارج مسجد شوم، دربی برای من باز بماند! [[پیامبر خدا]] فرمود: [[مأمور]] به این کار نیستم. (اجازه چنین کاری را از جانب [[خدای متعال]] ندارم)<ref>المعجم الکبیر، ج۲، ص۲۴۶، ش۲۰۳۱؛ وفاء الوفاء، ج۲، ص۶۷.</ref>. از دیگران هم این نقل وجود دارد که بعد از حادثه بسته شدن درب [[خانه‌ها]]، خدمت پیامبر {{صل}} رسیدند و نوعی [[اعتراض]] یا درخواست جهت باز بودن درب، پنجره و یا حتی سوراخی را به مسجد داشتند، اما پیامبر اجازه نفرمود.

[[جابر بن سمره]] می‌گوید: با دستور پیامبر به بسته شدن درب‌های مسجد، کسی از پیامبر درخواست کرد که اجازه بدهند یک درب کوچکی برای فقط وارد و خارج شدن به مسجد، داشته باشد که پیامبر به این مقدار اجازه نفرمود و فرمود: مجاز و مأمور نیستم. سپس گفت: یا [[رسول الله]] به اندازه شکافی اجازه بدهید. پیامبر فرمود: مأمور نیستم. دیگری آمد و گفت: به اندازه سوراخی که سرم را بتوانم از آن داخل مسجد کنم، اجازه بدهید. پیامبر فرمود: به این مقدار هم مأمور نیستم. در اینجا بود که آن شخص با [[ناراحتی]] در حالی که چشمانش گریان بود بازگشت<ref>وفاء الوفاء، ج۲، ص۶۶.</ref>.

عمرو بن سهل می‌گوید: وقتی پیامبر دستور بسته شدن درب‌های منتهی به مسجد را دادند، شخصی از [[اصحاب]] به خدمت ایشان رسید و عرض کرد: تنها به اندازه یک شکاف و دریچه کوچک، اجازه بدهید تا من بتوانم حداقل رفت و آمد شما را به مسجد ببینم. پیامبر فرمودند: به [[خدا]] قسم حتی به مقدار سوراخ سوزنی اجازه این کار را ندارم<ref>وفاء الوفاء، ج۲، ص۶۷.</ref>.<ref>[[محمد علی جاودان|جاودان، محمد علی]]، [[جانشین پیامبر (کتاب)|جانشین پیامبر]]، ص ۸۸.</ref>

# [[پرونده:1100354.jpg|22px]] [[حبیب عباسی|عباسی، حبیب]]، [[علی بن ابی‌طالب (مقاله)| مقاله «علی بن ابی‌طالب»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|'''دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱‌''']]

# [[پرونده:IM010213.jpg|22px]] [[محمد علی جاودان|جاودان، محمد علی]]، [[جانشین پیامبر (کتاب)|'''جانشین پیامبر''']]

# [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]