ظهور امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

اعتقادات شیعه
‌خداشناسی
توحید	توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات و صفات فعل
فروع	توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه
عدل الهی
	حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین
نبوت
	عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه • عدم تحریف قرآن
امامت
باورها	عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور • رجعت
امامان	امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی
معاد
	برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان
مسائل برجسته
	اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه
	v; t; e;

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۸

ظهور در لغت به معنای آشکار شدن چیز پنهان است و در اصطلاح مهدویت به دو معنا بیان شده است: معنای اول، آشکار شدن امام (ع) در برابر دیدگان مردم و معرفی و شناساندن خود به مردم بعد از یک دوره طولانی زندگی مخفیانه و در معنای دوم به این صورت است که امام (ع) در هنگام ظهور، پرده از عنوان و نام حقیقی خویش برمی‌دارد و به روشنی و صراحت خود را به مردم معرفی می‌کند که تا آن زمان در بین مردم بوده اما به صورت ناشناس.

معناشناسی

ظهور از نظر لغت به معنای آشکار شدن چیز پنهان است^[۱] و در اصطلاح مهدویت بر دو معنا دلالت دارد:

مقصود، ظاهر شدن حضرت مهدی(ع) پس از پنهان زیستن طولانی، برای قیام و برپایی حکومت عدل جهانی است.
اعلان انقلاب و قیام با شمشیر؛ این معنا دربارۀ امام زمان(ع) نیز صادق است چون آن حضرت عليه ستم قیام کرده و انقلاب بزرگی را به راه می‌اندازد.

شیعه هر دو معنا را قبول دارد اما اهل سنت و ادیان دیگر تنها معنای دوم را دربارۀ مصلح کل قبول دارند^[۲].

تقسیم دوران ظهور

دوران ظهور به سه مرحله تقسیم می‌‌شود:

ظهور و آشکار شدن که فقط در اراده و علم الهی است.
قیام و نهضت به امر الهی و خروج بر ستمگران و مبارزه با دشمنان.
دوران تثبیت و حکومت جهانی^[۳].

چگونگی ظهور پس از غیبت

دربارۀ چگونگی ظهور پس از غیبت دو معنا وجود دارد، عملی و نظری و هر دو بر آن حضرت صدق می‌‌کند:

معنای عملی: اینکه مردم امام(ع) را در آغاز ظهور ببینند و آن حضرت خود را به آنها معرفی نموده و یاری و پشتیبانی بخواهد.
معنای نظری: برطرف شدن غیبتی که امام آن را به عنوان یک روش برگزیده است؛ در این صورت شخصیت امام آشکار شده و مردمان او را خواهند شناخت.

اگر غیبت را به معنای مخفی بودن شخص امام بدانیم ظهور یعنی آشکار شدن جسم مبارک امام در برابر دیدگان مردم، علاوه بر اینکه در اینجا هم ضروری است که امام(ع)، خود را به آنها شناسانده، از حقیقت خویش آگاهشان سازد. اگر هم نظریۀ دوم (حضور امام(ع) در بین مردم و ناشناس بودن آن جناب برای آنها) را معتقد باشیم ظهور یعنی اینکه امام پرده از روی نام و عنوان حقیقی خویش بردارد و به روشنی و صراحت، خود را به مردم بشناساند و بر این امر دلیل و حجت بیاورد. این نظریه را برخی روایات تأیید می‌نمایند. در آنها آمده است، پس از ظهور، عده‌ای از مردم می‌گویند: "ما این شخص را پیش از این دیده بودیم"^[۴].

زمان ظهور امام مهدی

زمان ظهور امام مهدی(ع) یکی از مباحث مهم در باب مهدویت است. برخی از روایات مشخص کنندگان زمان ظهور را تکذیب کرده و آنها را دروغ‌گویان نامیده‌اند و زمان ظهور از رازهای الهی دانسته شده است^[۵]. البته با بررسی روایات ظهور، درباره وقت ظهور چند نکته روشن می‌شود: برخی روایات قائل‌اند آشکار کردن زمان ظهور، فقط از آن خداوند عزوجل است^[۶] و برخی روایات فراوان دیگری ظهور را ناگهانی دانسته و اصلاح امر فرج را در یک شب ذکر کرده‌اند^[۷].^[۸]

محل ظهور امام مهدی

محل ظهور امام مهدی(ع) و گردآمدن یاران ویژه او و نیز پیمان مردم با وی، در روایات پرشماری بین رکن و مقام در مسجد الحرام دانسته شده است^[۹].^[۱۰]

پرسش مستقیم

معنای ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ خلیل بن احمد، العین، العین، ج ۴، ص۳۷.
↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص۱۷۰ و ۱۷۱؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۹۸ ـ ۳۰۱؛ علی‌پور، مهدی، ظهور، ص۲۱۹ـ ۲۲۰؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۵۲۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۷۵.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۹۸ ـ ۳۰۱؛ علی‌پور، مهدی، ظهور، ص۲۱۹ـ ۲۲۰؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۵۲۲.
↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور،، ص۱۷۰ و ۱۷۱.
↑ الکافی، ج۱، ص۳۶۸.
↑ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۳۷۲.
↑ نعمانی، الغیبه، ص۱۶۳؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۱۵۲.
↑ مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص۲۲۱-۲۲۳؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۱۵۸-۱۶۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۷۹.
↑ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۷، ح۵۰۲؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، باب۲۴، ص۲۸۴، ح۳۷.
↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص۱۶۲، ۱۶۳؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۶۱۶.

[1] خلیل بن احمد، العین، العین، ج ۴، ص۳۷.

[2] ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص۱۷۰ و ۱۷۱؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۹۸ ـ ۳۰۱؛ علی‌پور، مهدی، ظهور، ص۲۱۹ـ ۲۲۰؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۵۲۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۴۷۵.

[3] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۹۸ ـ ۳۰۱؛ علی‌پور، مهدی، ظهور، ص۲۱۹ـ ۲۲۰؛ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۵۲۲.

[4] ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور،، ص۱۷۰ و ۱۷۱.

[5] الکافی، ج۱، ص۳۶۸.

[6] صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۳۷۲.

[7] نعمانی، الغیبه، ص۱۶۳؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۱۵۲.

[8] مقامی، مهدی، درسنامه امام‌شناسی، ص۲۲۱-۲۲۳؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۳، ص۱۵۸-۱۶۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۷۹.

[9] طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۷، ح۵۰۲؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، باب۲۴، ص۲۸۴، ح۳۷.

[10] سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص۱۶۲، ۱۶۳؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۶۱۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{مهدویت/بالا}}
+{{اعتقادات شیعه}}
-{{مهدویت}}
+{{مدخل مرتبط
+| موضوع مرتبط = امام مهدی
+| عنوان مدخل  =
+| مداخل مرتبط = [[ظهور امام مهدی در حدیث]] - [[ظهور امام مهدی در معارف و سیره علوی]]
+| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)
+}}
-==مقدمه==
+[[ظهور]] در لغت به معنای آشکار شدن چیز پنهان است و در اصطلاح [[مهدویت]] به دو معنا بیان شده است: معنای اول، آشکار شدن [[امام]] {{ع}} در برابر دیدگان [[مردم]] و معرفی و شناساندن خود به [[مردم]] بعد از یک دوره طولانی [[زندگی]] مخفیانه و در معنای دوم به این صورت است که [[امام]] {{ع}} در هنگام ظهور، پرده از عنوان و نام [[حقیقی]] خویش برمی‌دارد و به روشنی و صراحت خود را به [[مردم]] معرفی می‌کند که تا آن زمان در بین [[مردم]] بوده اما به صورت ناشناس.
-* "[[ظهور]]" از نظر لغت به معنای [[آشکار]] شدن چیز [[پنهان]] است<ref>  خلیل بن احمد، العین، ج ۴، ص ۳۷</ref>. نکته مهم در [[ظهور]]، مسبوق بودن آن به [[غیبت]] است؛ امّا در اصطلاح [[مهدویت]]، مقصود، ظاهر شدن [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ پس از [[پنهان]] زیستن طولانی، برای [[قیام]] و برپایی [[حکومت عدل جهانی]] است.
-*[[دوران ظهور]] را می‏‌توان به مراحل ذیل تقسیم کرد:
-*مرحله نخست: [[ظهور]] و [[آشکار]] شدن که فقط در [[اراده]] و [[علم الهی]] است؛
-*مرحله بعد: [[قیام]] و [[نهضت]] به [[امر الهی]] و [[خروج]] بر [[ستمگران]] و [[مبارزه]] با [[دشمنان]]؛
-*و مرحله پایانی: دوران تثبیت و [[حکومت جهانی]] است.
-===روایات مرحله نخست===
-#[[زراره]] می‌‏گوید از [[امام باقر]]{{ع}} شنیدم که فرمود: "همانا برای [[قائم]] غیبتی است پیش از ظهورش .... "<ref>  شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۲۴۶، ح ۹؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۳۲، ح ۲۷۴</ref>
-#[[امام صادق]]{{ع}} نیز درباره [[ظهور]] آن حضرت فرمود: "پس چون [[خداوند]] سبحانه و تعالی [[اراده]] فرمود امر او [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} را ظاهر سازد، به [[قلب]] او [[الهام]] نماید، پس ظاهر می‏‌شود و آن‏گاه به [[امر الهی]] [[قیام]] می‏‌کند"<ref>  نعمانی، الغیبة، ص ۱۸۷، ح ۴۰</ref>.
-*گفتنی است که مرحله [[قیام]] متأخر بر مرحله [[ظهور]] است؛ به این بیان که ابتدا [[ظهور]] صورت می‏‌گیرد و پس از آن با جمع شدن [[یاران]] حضرت و آماده شدن دیگر شرایط، آن حضرت [[قیام]] می‌‏فرماید.
-===روایات [[قیام]] آن حضرت===
+== معناشناسی ==
-#[[امام سجاد]]{{ع}} فرمود: "آن هنگام که [[قائم]] ما [[قیام]] کند، [[خداوند]] سبحانه و تعالی [[ترس]] را از [[دل]] [[شیعیان]] ما بردارد و .... "<ref> {{متن حدیث|" إِذَا قَامَ‏ قَائِمُنَا أَذْهَبَ‏ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ عَنْ‏ شِيعَتِنَا الْعَاهَةَ ‏‏‏‏‏‏"}}، شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۵۴۱، ح ۱۴</ref>.
+ظهور از نظر لغت به معنای آشکار شدن چیز پنهان است<ref>خلیل بن احمد، العین، العین، ج ۴، ص۳۷.</ref> و در اصطلاح [[مهدویت]] بر دو معنا دلالت دارد:
-#[[امام صادق]]{{ع}} نیز فرمود: "[[قائم]] در حالی [[قیام]] خواهد کرد که [[بیعت]] احدی بر گردن او نیست"<ref>  نعمانی، الغیبة، ص ۱۹۱، ح ۴۵</ref>.
+# مقصود، ظاهر شدن [[حضرت مهدی]]{{ع}} پس از پنهان زیستن طولانی، برای [[قیام]] و [[برپایی حکومت عدل جهانی]] است.
-*آنچه گفته شد، بدین معنا نیست که تمام روایاتی که از کلمه [[قیام]] و مشتقات آن استفاده کرده، به گونه‌‏ای دقیق ناظر به مرحله [[قیام]] است؛ بلکه در مواردی [[قیام]] بر مرحله [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ نیز تطبیق شده است. اما به طور عمده روایاتی که [[قیام]] و مشتقات آن را در بر گرفته، سخن از مرحله‏‌ای پس از آغاز [[ظهور]] دارد.
+# [[اعلان]] [[انقلاب]] و [[قیام با شمشیر]]؛ این معنا دربارۀ [[امام زمان]]{{ع}} نیز صادق است چون آن حضرت عليه [[ستم]] قیام کرده و انقلاب بزرگی را به راه می‌اندازد.
-#از [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} [[روایت]] شده است: "هرگز [[رستاخیز]] به پا نگردد، مگر این‏که پیش از آن [[قائم]] برای [[حق]] از [[خاندان]] ما [[قیام]] کند"<ref>  شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السّلام، ج ۲، ص ۵۹، ح ۲۳۰</ref>.
-#[[امام باقر]]{{ع}} فرمود: " هنگامی که [[قائم]] ما [[قیام]] کند، [[خداوند]] سبحانه و تعالی دستش را بر سر [[بندگان]] گذاشته، اندیشه‌‏های ایشان جمع می‏‌گردد"<ref> {{متن حدیث|" إِذَا قَامَ‏ قَائِمُنَا، وَضَعَ‏ اللَّهُ‏ يَدَهُ‏ عَلى‏ رُؤُوسِ‏ الْعِبَادِ، فَجَمَعَ‏ بِهَا عُقُولَهُمْ‏ ‏‏‏‏‏‏"}}، محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۲۵، ح ۲۱</ref>.
-*شاید بتوان [[اختلاف روایات]] [[زمان ظهور]] را نیز با این تقسم‏‌بندی رفع نمود؛ به این بیان که برخی [[روایات]] ناظر به [[زمان ظهور]] و برخی دیگر ناظر به [[زمان قیام]] باشد. گفتنی است در پاره‏‌ای از [[روایات]]، از [[ظهور]] و [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ با عنوان [[خروج]] یاد شده است.
-*از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] شده است که فرمود: "[[خروج قائم]] محتوم است"<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۴۵۴، ح ۴۶۱</ref>.
-*آن حضرت همچنین فرمود: "[[دنیا]] به پایان نرسد تا این‏که مردی از [[خاندان]] من [[خروج]] کند که به [[حکومت]] آل [[داود]] [[حکم]] نماید .... "<ref>  محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۳۹۷، ح ۲</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۲۹۸ - ۳۰۱.</ref>.
-==ظهور امام مهدی در درسنامه==
+[[شیعه]] هر دو معنا را قبول دارد اما [[اهل سنت]] و [[ادیان]] دیگر تنها معنای دوم را دربارۀ مصلح کل قبول دارند<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]، ص۱۷۰ و ۱۷۱؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۲۹۸ ـ ۳۰۱؛ [[مهدی علی‌پور|علی‌پور، مهدی]]، ظهور، ص۲۱۹ـ ۲۲۰؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص۵۲۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، موعودنامه، ص۴۷۵.</ref>.
-*از اصطلاحات رایج در [[فرهنگ مهدویت]]، واژه "[[ظهور]]" است. این کلمه از نظر لغت به معنای [[آشکار]] شدن چیزی است که پیش‌تر ظاهر نبوده است<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۴، ص۳۷.</ref> و در اصطلاح، ظاهر شدن [[حضرت مهدی]]{{ع}} پس از [[پنهان]] زیستن طولانی، برای [[قیام]] و بر پایی [[حکومت عدل جهانی]] است. افزون بر واژه "[[ظهور]]" واژه "بعث" و "[[قیام]]" نیز برای [[ظهور]] به کار رفته است. "بعث" به معنای فرستادن<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۱۱۲.</ref>، برانگیختن و [[برانگیخته شدن]] است. این کلمه بیشتر درباره [[برانگیخته شدن]] [[پیامبر خاتم]]{{صل}} به کار رفته است؛ اما در بعضی از [[روایات]] [[ظهور]] و گاهی [[قیام حضرت مهدی]]{{صل}} با این واژه بیان شده است. [[پیامبر اعظم]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|"أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يُبْعَثُ فِي أُمَّتِي عَلَى اِخْتِلاَفٍ مِنَ اَلنَّاسِ…"}}<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۳، ص۳۷.</ref>؛ [[بشارت]] باد شما را به [[مهدی]] که در هنگام [[اختلاف مردم]] برانگیخته شود…. [[طوسی]] در [[کتاب الغیبه]]<ref>طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۷۸.</ref> و [[اربلی]] در کتاب [[کشف الغمه فی معرفه الائمه (کتاب)|کشف الغمه فی معرفه الائمه]]<ref>اربلی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، ج۲، ص۴۷۱.</ref> این [[روایت]] را به [[نقل]] از [[ابو سعید خدری]] [[نقل]] کرده‌اند. [[امام رضا]]{{ع}} نیز فرمود: {{متن حدیث|"… حَتی یَبْعَثَ اللهُ لِهَذَا الْأَمْرِ غُلَاماً مِنا خَفِی الْوِلَادَهِ وَ الْمَنْشَإِ غَیْرَ خَفِی فِی نَسَبِهِ"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۴۱، ح۲۵؛ ج۳، ص۵۰۳.</ref>؛ تا اینکه [[خداوند]] بر این امر [[جوانی]] از ما را برانگیزد؛ ولادت و منشأش مخفی و نسبش [[آشکار]] است.
-*'''اصطلاح [[ظهور]] از نگاه [[روایات]]''': در [[روایات معصومین]]{{ع}} آن گاه که سخن از "[[ظهور]]" به میان می‌آید، بیشتر به [[آشکار]] شدن [[حضرت]] اشاره دارد؛ اما گاهی به موضوعات دیگری نیز اشاره می‌شود:
-:۱. [[آشکار]] شدن [[امام مهدی]]{{ع}} پس از [[غیبت]]: [[امام باقر]]{{ع}} در این‌باره فرمود: {{متن حدیث|"إِن لِلْغُلَامِ غَیْبَهً قَبْلَ ظُهُورِه"}}<ref>صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۲۴۶، ح۹؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۳۲۹، ح۲۷۴.</ref>؛ همانا برای [[قائم]]، غیبتی است پیش از ظهورش…. [[امام صادق]]{{ع}} در روایتی [[ظهور]] وی را به [[اراده الهی]] دانسته، می‌فرماید: {{متن حدیث|"فَإِذَا أَرَادَ اللهُ عَز ذِکْرُهُ إِظْهَارَ أَمْرِهِ نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَهً فَظَهَرَ فَقَامَ بِأَمْرِ اللهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۴۳، ح۳۰؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۱۸۷، ح۴۰؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۴۹، ح۴۲.</ref>؛ چون خدای عز ذکره [[اراده]] کند که امر او را ظاهر سازد، در دلش نکته‌ای می‌گذارد؛ پس ظاهر می‌شود و به امر [[خدای تبارک و تعالی]] [[قیام]] می‌کند.
-*در باره چگونگی این [[آشکار]] شدن سخنی روشن در [[روایات]] نیامده است؛ اما از آنجا که این [[ظهور]] پایان [[غیبت]] دانسته شده، می‌توان این [[آشکار]] شدن را طبق روایاتی که به [[چگونگی غیبت]] اشاره کرده‌اند، تعریف کرد. برخی [[روایات]] [[غیبت]] را ناپیدایی دانسته‌اند. بر این اساس [[ظهور]] [[حضرت]]، به معنای کنار رفتن پرده از مقابل دیدگان [[مردم]] و [[آشکار]] شدن ناگهانی او است. در حالی که طبق [[روایات]] ناشناسی، [[ظهور]] به معنای معرفی آن [[حضرت]] توسط خودش به [[مردم]] است.
-:۲. همه [[دوران ظهور]] و [[آشکار]] بودن [[حضرت]]: [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"تَوَاصَلُوا وَ تَبَاروا وَ تَرَاحَمُوا فَوَ الذِی فَلَقَ الْحَبهَ وَ بَرَأَ النسَمَهَ لَیَأْتِیَن عَلَیْکُمْ وَقْتٌ لَا یَجِدُ أَحَدُکُمْ لِدِینَارِهِ وَ دِرْهَمِهِ مَوْضِعاً یَعْنِی لَا یَجِدُ عِنْدَ ظُهُورِ الْقَائِمِ{{ع}} مَوْضِعاً یَصْرِفُهُ فِیهِ لِاسْتِغْنَاءِ الناسِ جَمِیعاً بِفَضْلِ اللهِ وَ فَضْلِ وَلِیهِ"}}<ref>نعمانی، الغیبه، ص۱۵۰؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۴؛ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۸، ص۳۸۲.</ref>؛ به یکدیگر بپیوندید و [[نیکی]] کنید و نسبت به هم [[مهربان]] باشید؛ پس [[سوگند]] به آن که دانه را شکافته و جانداران را از نیستی آفرید! روزی فرا می‌رسد که هیچ یک از شما جایی برای درهم و دینارش نمی‌یابد؛ یعنی به [[هنگام ظهور]] [[قائم]]{{ع}} محلی که در آن درهم و [[دینار]] خود را صرف کند، نمی‌یابد به جهت [[بی‌نیازی]] همه [[مردم]] که با [[فضل]] [[خدا]] و ولی او حاصل شده است.
-:۳. [[آشکار]] شدن [[دولت حق]]: [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} در خطبه‌ای فرمود: {{متن حدیث|"… سَیُحِق اللهُ الْحَق بِکَلِمَاتِهِ وَ یَمْحَقُ الْبَاطِلَ‌ها ها طُوبَی لَهُمْ عَلَی صَبْرِهِمْ عَلَی دِینِهِمْ فِی حَالِ هُدْنَتِهِمْ وَ یَا شَوْقَاهْ إِلَی رُؤْیَتِهِمْ فِی حَالِ ظُهُورِ دَوْلَتِهِمْ… "}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۳۵، ح۳.</ref>؛ [[خدا]] هم با کلمات خود ([[ائمه]] یا [[آیات قرآن]] و یا تقدیر خود) [[حق]] را ثابت کند و [[باطل]] را از میان ببرد. آه آه، خوشا به حالشان که در زمان [[صلح]] و [[آرامش]]، بر دینشان [[شکیبایی]] ورزیدند، هان از [[اشتیاق]] به دیدارشان در [[زمان ظهور]] دولتشان….
-*[[اشتیاق]] [[صالحان]] به [[درک زمان ظهور]]: [[درک زمان ظهور]] دارای [[فضیلت]] فراوانی است؛ از این‌رو [[انسان‌های صالح]] در طول [[تاریخ]]، همواره آرزومند حضور در آن دوران بوده‌اند. [[پیشوایان معصوم]]{{ع}} همواره به ارجمندی حضور در آن رخداد بزرگ اشاره می‌کردند. [[امام علی]]{{ع}} در [[روایت]] یاد شده در بحث قبل به این مسئله اشاره فرموده است. [[حضرت]] [[حسین بن علی]]{{ع}} [[نقل]] کرده است: مردی نزد پدرم آمد و از اوصاف [[مهدی]]{{ع}} پرسید. ایشان وقتی صفات او را ذکر کرد، با حالتی سرشار از [[عشق]] و شیدایی، به سینه خود اشاره کرده، آهی کشید و از شدت اشتیاقِ به ایشان، به سینه خود اشاره فرمود<ref>{{متن حدیث|"… وَ أَوْمَأَ بِیدِهِ إِلَی صَدْرِهِ شَوْقاً إِلَی رُؤْیتِهِ"}}؛ نعمانی، الغیبه، ص۲۱۲، ح۱.</ref>. [[ابوبصیر]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] کرده است: {{متن حدیث|"… فَیَا طُوبَی لِمَنْ أَدْرَکَهُ وَ کَانَ مِنْ أَنْصَارِهِ"}}<ref>نعمانی، الغیبه، ص ۲۳۴، ح۲۲.</ref>؛ پس خوشا به حال آن که او را در می‌یابد و از [[یاران]] اوست. [[ام هانی ثقفیه]] گوید: بامدادی [[خدمت]] سرورم، [[امام محمد باقر]]{{ع}} رسیدم و گفتم:‌ای آقای من! آیه‌ای از [[کتاب خدا]] بر دلم خطور کرده، مرا پریشان ساخته و [[خواب]] از چشمم ربوده است. فرمود:‌ای ام هانی! بپرس. پرسیدم:‌ای سرورم! این قول [[خداوند]]: {{متن قرآن|فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ ، الْجَوَارِ الْكُنَّسِ}}<ref>تکویر، ۱۵ و ۱۶.</ref>؛ فرمود:‌ای ام هانی! خوب مسأله‌ای پرسیدی. این، مولودی در آخِرُالزمان است. او [[مهدی]] این [[عترت]] است و برای او [[حیرت]] و غیبتی خواهد بود که اقوامی در آن، [[گمراه]] می‌شوند و اقوامی نیز [[هدایت]] می‌یابند<ref>{{متن حدیث|"فَیاطُوبی لَکِ اِنْ اَدرَکْتِهِ، وَیا طُوبی لِمَنْ اَدرَکَهُ"}}؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، باب۳۲، ح۱۴.</ref>؛ خوشا بر تو اگر او را دریابی! و خوشا بر کسی که او را دریابد! کلینی بخش پایانی [[روایت]] را این گونه [[نقل]] کرده است: {{عربی|"ثُم یَظْهَرُ کَالشهَابِ یَتَوَقدُ فِی اللیْلَهِ الظلْمَاءِ فَإِنْ أَدْرَکْتِ زَمَانَهُ قَرتْ عَیْنُکِ"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۴۱.</ref>؛ … سپس مانند شعله‌ای در شب تاریک فروزان می‌شود، اگر زمان او را [[درک]] کنی، چشمت روشن می‌گردد.[[امام صادق]]{{ع}} درباره زمان آن [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|"فَطُوبَی لِمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ الزمَان"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۹۰، ح۲۱؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۳۴، ح۵.</ref>؛ پس خوشا به حال آن که آن زمان را [[درک]] کند. [[امامان معصوم]]{{ع}} با این تعبیرها به بزرگی [[حضرت مهدی]]{{ع}} و [[دوران ظهور]] او را خاطر نشان می‌ساختند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]،  ج۳ ، ص۱۵۵-۱۵۸.</ref>.
-==[[زمان ظهور امام مهدی]]==
+== تقسیم دوران ظهور ==
+دوران ظهور به سه مرحله تقسیم می‌‌شود:
+# ظهور و آشکار شدن که فقط در [[اراده]] و [[علم الهی]] است.
+# قیام و [[نهضت]] به [[امر الهی]] و خروج بر [[ستمگران]] و [[مبارزه]] با [[دشمنان]].
+# دوران تثبیت و [[حکومت جهانی]]<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۲۹۸ ـ ۳۰۱؛ [[مهدی علی‌پور|علی‌پور، مهدی، ظهور]]، ص۲۱۹ـ ۲۲۰؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص۵۲۲.</ref>.
-==[[محل ظهور امام مهدی]]==
+== چگونگی ظهور پس از [[غیبت]] ==
+دربارۀ چگونگی ظهور پس از غیبت دو معنا وجود دارد، عملی و نظری و هر دو بر آن حضرت [[صدق]] می‌‌کند:
+# معنای عملی: اینکه [[مردم]] [[امام]]{{ع}} را در آغاز ظهور ببینند و آن حضرت خود را به آنها معرفی نموده و [[یاری]] و پشتیبانی بخواهد.
+# معنای نظری: برطرف شدن غیبتی که امام آن را به عنوان یک روش برگزیده است؛ در این صورت شخصیت امام آشکار شده و [[مردمان]] او را خواهند [[شناخت]].
-==ظهور امام مهدی در موعودنامه==
+اگر [[غیبت]] را به معنای مخفی بودن شخص [[امام]] بدانیم ظهور یعنی آشکار شدن جسم [[مبارک]] امام در برابر دیدگان [[مردم]]، علاوه بر اینکه در اینجا هم ضروری است که امام{{ع}}، خود را به آنها شناسانده، از [[حقیقت]] خویش آگاهشان سازد. اگر هم نظریۀ دوم (حضور امام{{ع}} در بین مردم و ناشناس بودن آن جناب برای آنها) را [[معتقد]] باشیم ظهور یعنی اینکه امام پرده از روی نام و عنوان [[حقیقی]] خویش بردارد و به روشنی و صراحت، خود را به مردم بشناساند و بر این امر دلیل و [[حجت]] بیاورد. این نظریه را برخی [[روایات]] [[تأیید]] می‌نمایند. در آنها آمده است، پس از ظهور، عده‌ای از مردم می‌گویند: "ما این شخص را پیش از این دیده بودیم"<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]،، ص۱۷۰ و ۱۷۱.</ref>.
-*کلمه "[[ظهور]]" نوعاً به‌معنای [[ظهور]] شخص [[امام زمان]] {{ع}} مطرح می‌شود و مثلاً به همین معنی {{عربی|"عجل علی ظهورك"}} گفته می‌شود و البته این مسأله‌ای قطعی و غیرقابل‌انکار است؛ لکن احتمال قوی و جدی دیگری هم وجود دارد که [[ظهور]] به‌معنای [[ظهور]] امر باشد، نه [[ظهور]] شخص. البته [[ظهور]] کامل و تام‌ امر، مستلزم [[ظهور]] شخص است. یعنی تا شخص ظاهر نشود، امر [[امت]] به صورت تمام و کامل ظاهر نمی‌شود، ولی درعین‌حال میان این دو تفاوت‌هایی وجود دارد.
-*اصل این [[تفکر]] و [[اندیشه]] از این‌جا سرچشمه می‌گیرد که [[ظهور]] حداقل می‌تواند دو معنا داشته باشد: یک بار به‌معنای طلوع و [[آشکار]] شدن و پیدایش بعد از استتار: بدین‌گونه که [[ظهور]] را نقطه مقابل خفا بگیریم که نظارت مطلب بیشتر به [[ظهور]] شخص می‌باشد، و البته این قابل [[انکار]] نیست، و بار دیگر [[ظهور]] را از ماده و ریشه "ظهر" معنا کنیم که عبارت از تقویت و پشتوانه یافتن چیزی باشد که ما از آن تعبیر به [[پیروزی]] و [[حاکمیت]] مقتدرانه می‌نماییم و در این برداشت و نظر، مطالب دیگری به ذهن می‌رسد و نتایج دیگری به دست می‌آید.
-*در این بحث، توجه به مشتقات لفظی لغت [[ظهور]]، مفید مطالب ارزشمندی است که می‌توان از آن کمک گرفت. اگر [[ظهور]] را صفت شخص بگیریم تمام [[آیات]] و [[روایات]] و [[ادعیه]] و [[زیارات]] و مناجات‌هایی که در آن‌ها واژه [[ظهور]] به کار رفته و استعمال شده است؛ تحقق نیافته و معنی پیدا نمی‌کند، مگر با [[ظهور]] شخص [[امام زمان]] {{ع}}. زیرا [[ظهور]] به‌معنای پیدایش بعد از استتار و خفا استعمال شده است. اما اگر [[ظهور]] را به‌معنای [[پیروزی]] و [[سلطه]] [[اسلام]] تعبیر نماییم؛ حتی ممکن است این [[پیروزی]] -البته تا حدودی- قبل از [[ظهور]] [[امام زمان]] {{ع}} نیز حاصل شود؛ لکن نه به‌گونه‌ای که مستغنی از [[ظهور]] آن حضرت باشیم<ref>نشریه موعود، شماره ۱۱ و ۱۰، ص ۴۹.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۷۵.</ref>.
-==پرسش مستقیم==
+== زمان ظهور امام مهدی ==
+{{اصلی|زمان ظهور امام مهدی}}
+زمان ظهور امام مهدی{{ع}} یکی از مباحث مهم در باب [[مهدویت]] است. برخی از روایات مشخص کنندگان [[زمان ظهور]] را [[تکذیب]] کرده و آنها را [[دروغ‌گویان]] نامیده‌اند و زمان ظهور از رازهای [[الهی]] دانسته شده است<ref>الکافی، ج۱، ص۳۶۸.</ref>. البته با بررسی روایات ظهور، درباره [[وقت ظهور]] چند نکته روشن می‌شود: برخی روایات قائل‌اند آشکار کردن زمان ظهور، فقط از آن [[خداوند عزوجل]] است<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۳۷۲.</ref> و برخی روایات فراوان دیگری ظهور را ناگهانی دانسته و اصلاح امر فرج را در یک شب ذکر کرده‌اند<ref>نعمانی، الغیبه، ص۱۶۳؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۱۵۲.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص۲۲۱-۲۲۳؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)| درسنامه مهدویت ج۳]]، ص۱۵۸-۱۶۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۷۹.</ref>
+== محل ظهور امام مهدی ==
+{{اصلی|محل ظهور امام مهدی}}
+محل ظهور امام مهدی{{ع}} و گردآمدن [[یاران]] ویژه او و نیز [[پیمان]] مردم با وی، در روایات پرشماری بین [[رکن و مقام]] در [[مسجد الحرام]] دانسته شده است<ref>طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۷، ح۵۰۲؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، باب۲۴، ص۲۸۴، ح۳۷.</ref>.<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۳، ص۱۶۲، ۱۶۳؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۱۶.</ref>
+== پرسش مستقیم ==
 * [[معنای ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)]]
-==پرسش‌های وابسته==
+== پرسش‌های وابسته ==
 {{پرسمان کلیات ظهور امام مهدی}}
-== جستارهای وابسته ==
-{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
-==منابع==
-* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']].
-* [[پرونده:136865.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۳''']].
-* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']].
-==پانویس==
+== منابع ==
-{{یادآوری پانویس}}
+{{منابع}}
-{{پانویس2}}
+# [[پرونده:1368172.jpg|22px]] [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|'''تاریخ پس از ظهور''']]
+# [[پرونده:1404.jpg|22px]] [[مهدی علی‌پور|علی‌پور، مهدی]]، [[ظهور (مقاله)|'''ظهور''']]
+# [[پرونده:136857.jpg|22px]] [[علی ‎اصغر رضوانی|رضوانی، علی ‎اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|'''موعودشناسی و پاسخ به شبهات''']]
+# [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]
+# [[پرونده:136865.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۳''']]
+# [[پرونده:1368142.jpg|22px]] [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|'''درسنامه امام‌شناسی''']]
+# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
+{{پایان منابع}}
-{{امام مهدی}}
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
 [[رده:امام مهدی]]
-[[رده:ظهور]]
 [[رده:مدخل موعودنامه]]
-[[رده:مدخل فرهنگ‌نامه]]
 [[رده:مدخل درسنامه مهدویت]]
-[[رده:اتمام لینک داخلی]]
+[[رده:مقاله‌های اولویت دو]]
-[[رده:مدخل]]