مدینة النبی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - '، -' به ' -')
 
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۷: خط ۷:


==مقدمه==
==مقدمه==
شهری است مشهور در [[حجاز]] موسوم به [[مدینة النبی]]{{صل}}. این شهر را که اقلیم شناسان کهن آن را در اقلیم دوم ذکر کرده‌اند،<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۸۲.</ref> شهری است نصف وسعت [[مکه]]، در حره‌ای با [[زمین]] شوره زار، دارای آب و نخل بسیار. <ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۸۲.</ref> نزدیکترین [[کوه]] آن، کوه [[قبا]] است که در دو فرسخی شمال این [[شهر]] قرار دارد.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۸۲.</ref> کوه دیگر آن [[احد]] است در حدود یک میلی شمال آن.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۹.</ref> [[شهر مدینه]] در میان دو [[حره]]<ref>سنگ‌های سیاهی که به صورتی خشن سطح زمین را پوشانده و پستی و بلندی تپه‌ای دارند ولی به صورت کوه نیستند.</ref> «واقم» و «وبره» که به ترتیب شرق و غرب آن را احاطه کرده‌اند، قرار دارد.<ref>مجهول، آثار البلاد و اخبار العباد، ص۱۵۷.</ref> این شهر دارای ۲۹ اسم است که از جمله آن می‌توان به نام‌های [[مدینه]]، [[طیبه]]، طابه، محبوبه، [[عذراء]]، جابره، قاصمه و... اشاره کرد.<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۲۰۲؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۸۳.</ref> مدینه دومین شهر مهم مذهبی [[مسلمانان]] بوده و آثار [[ارزشمندی]] چون [[مسجد]] و [[مرقد]] [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[قبرستان بقیع]] و [[مدفن]] دخت [[نبی]] [[فاطمه زهرا]]{{س}} و چهار [[امام]] [[شیعه]] و بسیاری از بزرگان [[اسلام]] و نیز [[اماکن مقدس]] دیگر را در خود جای داده است. این شهر که تا پیش از [[هجرت پیامبر اسلام]]{{صل}} به این شهر، یثرب نام داشت، پس از [[هجرت]] ایشان، به «[[مدینة النبی]]» [[تغییر]] نام یافت و به عنوان پایتخت [[حکومت اسلامی]] تا [[سال ۳۶ هجری]] به فعالیت خود ادامه داد. [[نبرد]] مسلمانان با [[مشرکان]] و نیز [[پیکار]] با [[یهودیان]] مدینه، [[قیام]] مسلمانان علیه [[خلیفه سوم]] و کشته شدن او،<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۳۳۰-۳۷۰؛ دینوری، الامامه و السیاسه، ج۱، ص۵۲-۶۳.</ref> واقعه تلخ حره<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۳۱۹-۳۳۲؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۱۱۱-۱۲۱.</ref> و قیامهایی نظیر [[قیام نفس زکیه]]<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۲۶۶-۲۶۷؛ مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۳، ص۲۹۴-۲۹۶.</ref> و قیام [[شهید فخ]]<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۱۹۲-۲۰۴؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۳۶.</ref> از حوادث بسیار مهم در [[تاریخ]] این شهر به شمار می‌روند.<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]] ص۲۸۵.</ref>
شهری است مشهور در [[حجاز]] موسوم به [[مدینة النبی]]{{صل}}. این شهر را که اقلیم شناسان کهن آن را در اقلیم دوم ذکر کرده‌اند،<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۸۲.</ref> شهری است نصف وسعت [[مکه]]، در حره‌ای با [[زمین]] شوره زار، دارای آب و نخل بسیار. <ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۸۲.</ref> نزدیکترین [[کوه]] آن، کوه [[قبا]] است که در دو فرسخی شمال این [[شهر]] قرار دارد.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۸۲.</ref> کوه دیگر آن [[احد]] است در حدود یک میلی شمال آن.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۱۰۹.</ref> [[شهر مدینه]] در میان دو [[حره]]<ref>سنگ‌های سیاهی که به صورتی خشن سطح زمین را پوشانده و پستی و بلندی تپه‌ای دارند ولی به صورت کوه نیستند.</ref> «واقم» و «وبره» که به ترتیب شرق و غرب آن را احاطه کرده‌اند، قرار دارد.<ref>مجهول، آثار البلاد و اخبار العباد، ص۱۵۷.</ref> این شهر دارای ۲۹ اسم است که از جمله آن می‌توان به نام‌های [[مدینه]]، [[طیبه]]، طابه، محبوبه، [[عذراء]]، جابره، قاصمه و... اشاره کرد.<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۲۰۲؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۸۳.</ref> مدینه دومین شهر مهم مذهبی [[مسلمانان]] بوده و آثار ارزشمندی چون [[مسجد]] و مرقد [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[قبرستان بقیع]] و مدفن دخت [[نبی]] [[فاطمه زهرا]]{{س}} و چهار [[امام]] [[شیعه]] و بسیاری از بزرگان [[اسلام]] و نیز اماکن مقدس دیگر را در خود جای داده است. این شهر که تا پیش از [[هجرت پیامبر اسلام]]{{صل}} به این شهر، یثرب نام داشت، پس از [[هجرت]] ایشان، به «[[مدینة النبی]]» [[تغییر]] نام یافت و به عنوان پایتخت [[حکومت اسلامی]] تا سال ۳۶ هجری به فعالیت خود ادامه داد. [[نبرد]] مسلمانان با [[مشرکان]] و نیز [[پیکار]] با [[یهودیان]] مدینه، [[قیام]] مسلمانان علیه [[خلیفه سوم]] و کشته شدن او،<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۳۳۰-۳۷۰؛ دینوری، الامامه و السیاسه، ج۱، ص۵۲-۶۳.</ref> واقعه تلخ حره<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۳۱۹-۳۳۲؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۱۱۱-۱۲۱.</ref> و قیام‌هایی نظیر [[قیام نفس زکیه]]<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ، ص۲۶۶-۲۶۷؛ مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج۳، ص۲۹۴-۲۹۶.</ref> و قیام [[شهید فخ]]<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۱۹۲-۲۰۴؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۳۶.</ref> از حوادث بسیار مهم در [[تاریخ]] این شهر به شمار می‌روند<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]]، ص۲۸۵.</ref>.


==یثرِب==
==یثرِب==
نام پیشین مدینة الرسول{{صل}} است که به نام نخستین ساکن آن - [[یثرب بن قانیة]] از [[فرزندان]] [[سام بن نوح]]{{ع}} - <ref>نسب کامل او را برخی منابع یثرب بن قانیة بن ارم بن سام بن نوح{{ع}} (بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۳۸۹) و بعضی دیگر یثرب بن قانیة بن مهلائیل بن ارم بن عبیل بن عوض بن ارم بن سام بن نوح{{ع}} (یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۳۰) گفته‌اند.</ref> بدین نام خوانده شد. نام این [[شهر]]، بر گرفته از مصدر «تثریب» به معنای «[[سرزنش]] و [[توبیخ]]» است.<ref>ر. ک. ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج۱، ص۳۷۵؛ جوهری، صحاح، ج۱، ص۹۲.</ref> گفته شده که [[رسول خدا]]{{صل}} از این نام [[اکراه]] داشت از این رو پس از سکونت در این شهر، ضمن نامیدن آن به «[[طیبه]]» و «طابة»،<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۳۰. نیز ر. ک. بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۳۸۹.</ref> [[مسلمانان]] را از نام بردن آن به یثرب [[نهی]] فرمود. این شهر را همچنین، مسلمانان، به [[یمن]] ورود [[پیامبر]]{{صل}} به آن، مدینة الرسول{{صل}} می‌‌خوانند. در تعیین موقعیت و محدوده [[یثرب]] [[اختلاف]] است. بعضی یثرب را نام یک ناحیه و [[مدینه]] جزو آن گفته‌اند و برخی بر این اعتقادند که یثرب نام ناحیه‌ای از مدینه است. بعضی هم یثرب را خود مدینه دانسته‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۳۰.</ref> «مقدسی» در [[مقام]] تعریف و ترسیم این شهر، آن را از جهت وسعت، نیمی از [[مکه]] دانسته و آورده بیشتر مساحت آن را باغها، نخلستانها و دیه‌ها فرا گرفته است. وی در ادامه، کشتزارهای یثرب را اندک و آبش را گوارا و بازارهایش را باشکوه توصیف کرده، بیشتر مردمش را از فرزندان حسین بن علی{{ع}} بر شمرده، از وجود ساختمانهای گلین و [[زمین]] نمکدار برای این شهر خبر داده است.<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ص۸۰.</ref>.<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]] ص۳۳۷.</ref>
نام پیشین مدینة الرسول{{صل}} است که به نام نخستین ساکن آن ـ یثرب بن قانیة از [[فرزندان]] [[سام بن نوح]]{{ع}} ـ <ref>نسب کامل او را برخی منابع یثرب بن قانیة بن ارم بن سام بن نوح{{ع}} (بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۳۸۹) و بعضی دیگر یثرب بن قانیة بن مهلائیل بن ارم بن عبیل بن عوض بن ارم بن سام بن نوح{{ع}} (یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۳۰) گفته‌اند.</ref> بدین نام خوانده شد. نام این [[شهر]]، بر گرفته از مصدر «تثریب» به معنای «[[سرزنش]] و توبیخ» است.<ref>ر. ک. ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج۱، ص۳۷۵؛ جوهری، صحاح، ج۱، ص۹۲.</ref> گفته شده که [[رسول خدا]]{{صل}} از این نام [[اکراه]] داشت از این رو پس از سکونت در این شهر، ضمن نامیدن آن به «[[طیبه]]» و «طابة»،<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۳۰. نیز ر. ک. بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۳۸۹.</ref> [[مسلمانان]] را از نام بردن آن به یثرب [[نهی]] فرمود. این شهر را همچنین، مسلمانان، به [[یمن]] ورود [[پیامبر]]{{صل}} به آن، مدینة الرسول{{صل}} می‌‌خوانند. در تعیین موقعیت و محدوده [[یثرب]] [[اختلاف]] است. بعضی یثرب را نام یک ناحیه و [[مدینه]] جزو آن گفته‌اند و برخی بر این اعتقادند که یثرب نام ناحیه‌ای از مدینه است. بعضی هم یثرب را خود مدینه دانسته‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۳۰.</ref> «مقدسی» در مقام تعریف و ترسیم این شهر، آن را از جهت وسعت، نیمی از [[مکه]] دانسته و آورده بیشتر مساحت آن را باغها، نخلستانها و دیه‌ها فرا گرفته است. وی در ادامه، کشتزارهای یثرب را اندک و آبش را گوارا و بازارهایش را باشکوه توصیف کرده، بیشتر مردمش را از فرزندان حسین بن علی{{ع}} بر شمرده، از وجود ساختمانهای گلین و [[زمین]] نمکدار برای این شهر خبر داده است<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ص۸۰.</ref>.<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]]، ص۳۳۷.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۱۹: خط ۱۹:
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
[[رده:مدینه]]
۱۱۷٬۳۶۸

ویرایش