شهادت در راه خدا در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

در برخی آیات، [[شهدا]] را به همراه گروه‌هایی دیگر مانند [[انبیا]]، [[صادقان]] و [[صالحان]]، از نعمت‌های الهی برخوردار دانسته و هرکس را که از [[پیامبر خدا]] [[اطاعت]] کند نیز همراه آنان دانسته است: {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref> بسیاری از [[مفسران]]، مراد از «[[شهداء]]» در [[آیه]] یادشده را کشته شدگان در [[راه خدا]] دانسته‌اند،<ref>التبیان، ج۳، ص۲۵۰؛ التحریر و التنویر، ج۴، ص۱۸۲.</ref> چنان‌که در آیه {{متن قرآن|وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَوُضِعَ الْكِتَابُ وَجِيءَ بِالنَّبِيِّينَ وَالشُّهَدَاءِ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ}}<ref>«و زمین (رستخیز) به نور پروردگارش تابناک می‌گردد و کارنامه (ها) برنهاده می‌شود و پیامبران و گواهان را می‌آورند و میان آنان به حقّ داوری می‌کنند و بر آنان ستم نخواهد رفت» سوره زمر، آیه ۶۹.</ref> نیز برخی از مفسران مقصود از «شهداء» را [[شهیدان]] راه خدا دانسته‌اند<ref>مجمع البیان، ج۸، ص۷۹۳.</ref> بر اساس آنچه در آیه {{متن قرآن|فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است شادمانند و برای کسانی که از پس آنها هنوز به آنان نپیوسته‌اند شاد می‌شوند  که آنها نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.</ref> آمده است، [[شهدا]] از نعمت‌هایی که [[خداوند]] از فضل خود، پس از [[شهادت]] به آنان می‌دهد خوشحال و شادمان‌اند و همچنین برای [[برادران]] [[مؤمن]] خود که پس از آنان به ایشان ملحق خواهند شد [[شادمانی]]<ref>در ترجمه «یستبشرون» نک: روض الجنان، ج ۵، ص۱۵۴؛ نیز: ترجمه‌های قرآن.</ref> می‌کنند: {{متن قرآن|فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است شادمانند و برای کسانی که از پس آنها هنوز به آنان نپیوسته‌اند شاد می‌شوند  که آنها نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.</ref>، {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.</ref> به گفته برخی، اطلاق فضل و [[نعمت]] و [[رزق]] در [[آیات]] بالا برای آن است که مخاطب تا آنجا که می‌تواند آن را تخیل و تصور کند؛ نیز [[خوف]] و [[حزن]] مبهم آمده‌اند تا ضمن دلالت آیه بر عموم، بفهماند که کشته شدگان در راه خدا هیچ گونه [[ترس]] و اندوهی ندارند. <ref>المیزان، ج۴، ص۶۱؛ نمونه، ج۳، ص۱۷۰ - ۱۷۱.</ref> وقتی [[خدا]] برای همه [[مجاهدان]]، اعم از کسانی که با مالشان در راه خدا [[مجاهده]] می‌کنند و کسانی که شخصاً در [[جنگ]] و [[جهاد با دشمن]] شرکت می‌کنند، [[برترین]] درجه و [[پاداش]] را در نظر گرفته {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ}}<ref>«آنان که ایمان آورده‌اند و هجرت کرده‌اند و در راه خداوند با مال و جان خود، جهاد ورزیده‌اند، نزد خداوند بلند پایگاه‌ترند و آنانند که رستگارند» سوره توبه، آیه ۲۰.</ref>، به طریق اولی برترین آن را برای مجاهدانی که در راه خدا به شهادت می‌رسند می‌توان ثابت کرد و گفت همه [[نعمت‌ها]] و بشارت‌هایی که در [[آیات قرآن]] به مجاهدان داده شده {{متن قرآن|يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِيهَا نَعِيمٌ مُقِيمٌ}}<ref>«پروردگارشان آنان را به بخشایش و خشنودی از سوی خویش و بوستان‌هایی که ایشان را در آنها نعمتی پایدار است  نوید می‌دهد» سوره توبه، آیه ۲۱.</ref> برای شهیدان در راه خدا نیز هست؛ زیرا در آیه {{متن قرآن|فَإِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا ذَلِكَ وَلَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَانْتَصَرَ مِنْهُمْ وَلَكِنْ لِيَبْلُوَ بَعْضَكُمْ بِبَعْضٍ وَالَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ}}<ref>«پس هرگاه با کافران (حربی) روبه‌رو شدید (آنان را) گردن بزنید تا چون آنها را از توان انداختید اسیر بگیرید و از آن پس یا منّت بگذارید (و آزادشان کنید) و یا سربها بگیرید تا جنگ، به پایان آید، (فرمان خداوند) چنین است و اگر خدا می‌خواست از آنان انتقام می‌گرفت لیک (نگرفت) تا شما را به یکدیگر بیازماید و آنان که در راه خداوند کشته شدند هرگز (خداوند) کارهایشان را بیراه نمی‌سازد» سوره محمد، آیه ۴.</ref> به صراحت آمده است که [[خداوند]] [[اعمال]] [[شهیدان]] را ضایع نخواهد کرد. و زحمات و [[رنج‌ها]] و [[ایثار]] شهیدان نزد [[خدا]] محفوظ است و بدان سبب به آنان [[پاداش]] می‌دهد.<ref>نمونه، ج۲۱، ص۴۰۳ - ۴۰۴؛ مجمع البیان، ج۹، ص۱۴۸.</ref> خدا آنان را به منازل [[سعادت]] و [[کرامت]] [[هدایت]] و امورشان را با [[آمرزش]] و [[عفو]] گناهانشان [[اصلاح]] می‌کند<ref>المیزان، ج۱۸، ص۲۲۶؛ نیز نک: تفسیر مراغی، ج۲۶، ص۵۱ - ۵۲.</ref> تا [[پاک]] شوند و به بهشتی که از پیش، به آنان شناسانده شده بود، وارد شده و از نعمت‌های آن بهره‌مند گردند: {{متن قرآن|سَيَهْدِيهِمْ وَيُصْلِحُ بَالَهُمْ}}<ref>«به زودی آنان را راهنمایی می‌کند و حالشان را نیکو می‌گرداند» سوره محمد، آیه ۵.</ref>، {{متن قرآن|وَيُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ عَرَّفَهَا لَهُمْ}}<ref>«و آنان را به بهشتی درمی‌آورد که به آنان شناسانده است» سوره محمد، آیه ۶.</ref> برخی، مراد از {{متن قرآن|سَيَهْدِيهِمْ}} را هدایت به [[ثواب]] و [[بهشت]] و {{متن قرآن|يُصْلِحُ بَالَهُمْ}} را اصلاح امورشان در [[دنیا]] دانسته‌اند؛ به این معنا که خداوند در آستانه [[شهادت]] به شهیدان آرامشی [[روحی]] و نشاطی [[معنوی]] می‌بخشد. <ref>تفسیر سمرقندی، ج۳، ص۲۹۸؛ کنز العرفان، ج۱، ص۳۶۶؛ تنزیه القرآن عن المطاعن، ص۴۰۲.</ref> در [[روایات]]، مطالب فراوانی در باره برخورداری شهیدان از [[نعمت‌های الهی]] آمده است؛ برای نمونه، در [[روایت]] [[امام رضا]]{{ع}} از [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}آمده است که ضربات [[دشمن]] بر پیکر [[شهید]]، ساده‌تر و گواراتر از نوشیدن آب خنک در [[روز]] گرم تابستان است و هنگامی که شهید از مرکب فرومی‌افتد، پیش از آنکه به [[زمین]] برسد، [[همسر]] بهشتی او (حوریه) به استقبال او می‌شتابد و از نعمت‌های بزرگی که خداوند برای او فراهم ساخته است، با او سخن می‌گوید و آن‌گاه که شهید بر زمین قرار می‌گیرد و [[روح]] [[پاکیزه]] او از بدن پاکیزه‌اش به پرواز در می‌آید، خدا به او آفرین می‌گوید و او را به نعمت‌هایی که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و بر [[قلب]] هیچ [[انسانی]] خطور نکرده است، [[بشارت]] می‌دهد.<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۸۸۴؛ صحیفة الامام الرضا، ص۲۶۸.</ref> بر اساس آنچه در ادامه روایت آمده است، خداوند خود را [[سرپرست]] بازماندگان شهید معرفی کرده و فرموده است هر کس بازماندگان شهیدان را [[خشنود]] کند خدا را خشنود کرده و هر کس آنها را به [[خشم]] آورد خدا را به خشم آورده است،<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۱۱.</ref> از این رو [[رسول خدا]]{{صل}}به دیدار بازماندگان [[شهیدان]] می‌رفت و از آنان دلجویی می‌کرد.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۶۸.</ref> شاید بتوان [[آیه]] {{متن قرآن|سَيَهْدِيهِمْ وَيُصْلِحُ بَالَهُمْ}}<ref>«به زودی آنان را راهنمایی می‌کند و حالشان را نیکو می‌گرداند» سوره محمد، آیه ۵.</ref> را در این راستا [[تفسیر]] کرد؛ آن‌گونه که برخی [[مفسران]]، [[اصلاح امور]] شهیدان در این آیه را به اصلاح امور [[دنیایی]] آنان تفسیر کرده‌اند.<ref> کنز العرفان، ج۱، ص۳۶۶؛ تفسیر سمرقندی، ج۳، ص۲۹۸.</ref> براین اساس، شهیدان نیز به سبب تعلقی که به [[خانواده]] خود دارند به [[آرامش]] نیاز دارند که [[خدا]] با رفع نگرانی‌های دنیایی آنان، امورشان را [[اصلاح]] می‌کند.<ref> تفسیر سمرقندی، ج۳، ص۲۹۸؛ کنز العرفان، ج۱، ص۳۶۶؛ بیان المعانی، ج۶، ص۲۳.</ref>.<ref>[[حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده، حسین علی]]، [[شهادت - یوسف‌زاده (مقاله)|مقاله «شهادت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶]]، ص ۵۴۸-۵۴۹.</ref>

برخی از [[آیات]] از بهشت‌های [[جاودانه]] که جویبارهایی در آن جاری‌اند، به عنوان پاداش شهیدان [[راه خدا]] یاد کرده است: {{متن قرآن|فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ}}<ref>«آنگاه پروردگارشان به آنان پاسخ داد که: من پاداش انجام دهنده هیچ کاری را از شما چه مرد و چه زن -که همانند یکدیگرید- تباه نمی‌گردانم بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.</ref> به گفته برخی، خدا به کسانی که در رکاب [[پیامبر]] جنگیدند تا به [[شهادت]] رسیدند [[وعده]] داده [[گناهان]] آنان را بیامرزد و به آنان [[ثواب]] عظیم عطا کرده و آنان را به بهشت ببرد و این ثواب با [[تعظیم]] آنان همراه باشد.<ref>مراح لبید، ج۱، ص۱۷۷.</ref> [[قرآن]] همه این [[پاداش‌ها]] را در برابر دعای خاص آنان دانسته است: {{متن قرآن|رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ}}<ref>«پروردگارا! ما شنیدیم فرا خواننده‌ای به ایمان فرا می‌خواند که به پروردگار خود ایمان آورید! و ایمان آوردیم؛ پروردگارا، گناهان ما را بیامرز و از بدی‌های ما چشم بپوش  و ما را با نیکان بمیران» سوره آل عمران، آیه ۱۹۳.</ref>، {{متن قرآن|رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِكَ وَلَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ}}<ref>«پروردگارا! و آنچه با پیامبرانت به ما وعده کردی عطا کن و روز رستخیز ما را خوار مگردان؛ بی‌گمان تو در وعده (خود) خلاف نمی‌ورزی» سوره آل عمران، آیه ۱۹۴.</ref>، {{متن قرآن|فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأُوذُوا فِي سَبِيلِي وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ}}<ref>«آنگاه پروردگارشان به آنان پاسخ داد که: من پاداش انجام دهنده هیچ کاری را از شما چه مرد و چه زن -که همانند یکدیگرید- تباه نمی‌گردانم بنابراین بی‌گمان از گناه آنان که مهاجرت کردند و از دیار خود رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کارزار کردند یا کشته شدند چشم می‌پوشم و آنان را به بوستان‌هایی در خواهم آورد که از بن آنها جویباران روان است، به پاداشی از نزد خداوند؛ و پاداش نیک (تنها) نزد خداوند است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵.</ref> در برخی [[آیات]] به صراحت [[بهشت]] [[پاداش]] [[شهدا]] قرار داده شده {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«همانا خداوند از مؤمنان، خودشان و دارایی‌هاشان را خریده است در برابر اینکه بهشت از آن آنها باشد؛ در راه خداوند کارزار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند بنا به وعده‌ای راستین که بر عهده او در تورات و انجیل و قرآن است و وفادارتر از خداوند به پیمان خویش کیست؟ پس به داد و ستدی که کرده‌اید شاد باشید و آن است که رستگاری سترگ است» سوره توبه، آیه ۱۱۱.</ref> و از قرار دادن آنان در جایگاهی خبر داده است که از آن [[راضی]] باشند: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا}}<ref>«و آنان که در راه خداوند هجرت گزیدند سپس کشته شدند » سوره حج، آیه ۵۸.</ref>، {{متن قرآن|لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ}}<ref>«به یقین آنان را به جایگاهی که آن را می‌پسندند در می‌آورد و بی‌گمان خداوند بردباری داناست» سوره حج، آیه ۵۹.</ref> برخی در توضیح سبب [[رضایت]] شهدا به آنچه به آنان عطا می‌شود، گفته‌اند در بهشت نعمت‌هایی خواهند دید که در عین حال که دلپذیر و چشم‌نواز است، تا آن هنگام نه چشمی مانند آن را دیده و نه گوشی شنیده و نه بر [[قلب]] کسی مانند آن خطور کرده است.<ref>روح البیان، ج۶، ص۵۲؛ فتح القدیر، ج۳، ص۵۴۹؛ البحر المدید، ج۳، ص۵۴۷.</ref> شاید از این‌رو که شهدا از ورود به چنین جایگاهی راضی‌اند، در [[آیه]] {{متن قرآن|يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِيهَا نَعِيمٌ مُقِيمٌ}}<ref>«پروردگارشان آنان را به بخشایش و خشنودی از سوی خویش و بوستان‌هایی که ایشان را در آنها نعمتی پایدار است  نوید می‌دهد» سوره توبه، آیه ۲۱.</ref> از آن به [[رضوان]] یاد شده است. البته برخی آن را به رضای [[پروردگار]] معنا کرده‌اند.<ref>تفسیر اثنا عشری، ج۵، ص۴۴؛ زهرة التفاسیر، ج۶، ص۳۲۵۹.</ref> به هرروی، کسانی که با [[مال]] و جانشان در [[راه خدا]] می‌جنگند، [[برترین]] مقام را نزد [[خدا]] دارند و رستگارند. خدا به آنان [[بشارت]] [[رحمت]] و رضوان خودش و نیز بهشتی عطا می‌کند که نعمت‌هایی [[پایدار]] دارد و آنان برای همیشه از آن برخوردار خواهند بود. {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ}}<ref>«آنان که ایمان آورده‌اند و هجرت کرده‌اند و در راه خداوند با مال و جان خود، جهاد ورزیده‌اند، نزد خداوند بلند پایگاه‌ترند و آنانند که رستگارند» سوره توبه، آیه ۲۰.</ref>، {{متن قرآن|يُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِيهَا نَعِيمٌ مُقِيمٌ}}<ref>«پروردگارشان آنان را به بخشایش و خشنودی از سوی خویش و بوستان‌هایی که ایشان را در آنها نعمتی پایدار است  نوید می‌دهد» سوره توبه، آیه ۲۱.</ref>.<ref>[[حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده، حسین علی]]، [[شهادت - یوسف‌زاده (مقاله)|مقاله «شهادت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶]]، ص ۵۵۰.</ref>

از آنجا که [[پیامبران الهی]] همواره [[مشرکان]] و [[کافران]] را به [[حق]] فرامی‌خواندند و از آنان می‌خواستند به [[دین الهی]] پایبند باشند، مشرکان آنان را مزاحمانی در برابر [[خواسته‌های نفسانی]] خویش می‌دانستند. در نتیجه، آنان را به ناحق به شهادت می‌رساندند: {{متن قرآن|لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَنَحْنُ أَغْنِيَاءُ سَنَكْتُبُ مَا قَالُوا وَقَتْلَهُمُ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ}}<ref>«خداوند سخن آن کسان را که گفتند: خداوند تهیدست است و ما توانگریم شنیده است؛ به زودی آنچه را گفته‌اند و اینکه پیامبران را ناروا می‌کشتند می‌نویسیم و می‌گوییم: عذاب آتش سوزان  را بچشید» سوره آل عمران، آیه ۱۸۱.</ref> [[خداوند]] آنان را به [[عذاب]] دردناک [[وعده]] داده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَيَقْتُلُونَ الَّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«آنان را که به آیات خداوند کفر می‌ورزند و پیامبران را ناحقّ می‌کشند و دادفرمایان از مردم را به قتل می‌رسانند به عذابی دردناک نوید ده!» سوره آل عمران، آیه ۲۱.</ref> عبارت {{متن قرآن|بِغَيْرِ حَقٍّ}} در هر دو [[آیه]] به این معناست که به [[شهادت]] رساندن [[انبیاء]] به دست [[بنی‌اسرائیل]] از روی [[شناخت]] بوده نه از روی [[سهو]] و [[خطا]]. <ref>المیزان، ج۴، ص۸۳؛ مواهب الرحمان، ج۵، ص۱۵۸.</ref> [[مفسران]] از [[زکریا]]، [[یحیی]]، [[اشعیا]]، [[ارمیا]] و... به عنوان پیامبرانی یاد کرده‌اند که به دست بنی‌اسرائیل به ناحق به شهادت رسیده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۹۰۱؛ التحریر و التنویر، ج۳، ص۲۹۹؛ التفسیر الکبیر، ج۹، ص۴۵۰.</ref> آنان نه تنها [[انبیا]]، بلکه هر مؤمنی را که آنان را به [[قسط و عدل]] فرا می‌خواند، به شهادت می‌رساندند، از همین رو [[عذاب الهی]] در [[انتظار]] آنان خواهد بود.{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَيَقْتُلُونَ الَّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«آنان را که به آیات خداوند کفر می‌ورزند و پیامبران را ناحقّ می‌کشند و دادفرمایان از مردم را به قتل می‌رسانند به عذابی دردناک نوید ده!» سوره آل عمران، آیه ۲۱.</ref> [[قرآن کریم]] به نمونه‌هایی از کسانی که در رکاب [[پیامبران]] و به [[هدف]] حفظ ایمان، به شهادت رسیده‌اند، اشاره و [[کیفر]] کسانی را بیان کرده است که [[مؤمنان]] را به شهادت رساندند؛ مانند مؤمنانی که به دست [[اصحاب]] اُخدود زنده زنده در چاله‌هایی پر از [[آتش]] افکنده و سوزانده شدند. خداوند آنان را در [[دنیا]] [[لعنت]] کرده <ref>التبیان، ج۱۰، ص۳۱۶؛ مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۰۹ - ۷۱۰.</ref> و آنان را که علیه مؤمنان فتنه‌گری می‌کردند و از کرده خود پشیمان نشدند به عذاب سوزان [[جهنم]] وعده داده است:{{متن قرآن|قُتِلَ أَصْحَابُ الأُخْدُودِ النَّارِ ذَاتِ الْوَقُودِ إِذْ هُمْ عَلَيْهَا قُعُودٌ وَهُمْ عَلَى مَا يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَن يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِيقِ }}<ref>«مرگ بر گروه (آتش افروز در) آن خندق، آن آتش پرهیزم، آنگاه که کنار آن نشسته بودند، و بر آنچه بر سر مؤمنان می‌آوردند گواه بودند، و با آنان کینه‌توزی نکردند مگر از آن رو که آنان به خداوند پیروزمند ستوده، ایمان داشتند، همان که فرمانفرمایی آسمان‌ها و زمین، از آن اوست و خداوند بر همه چیز گواه است. به یقین آنان که مردان و زنان مؤمن را آزار دادند سپس توبه نکردند، عذاب دوزخ و عذاب آتش سوزان دارند» سوره بروج، آیه ۴-۱۰.</ref>.<ref>التبیان، ج۱۰، ص۳۱۸؛ الکشاف، ج۴، ص۷۳۲؛ المیزان، ج۲۰، ص۲۵۲.</ref> به گفته برخی، وقتی [[ساحران]] [[قوم فرعون]] که پس از دیدن [[معجزه]] [[موسی]] به خدای او [[ایمان]] آوردند از سوی [[فرعون]] به قطع دست و پا و نیز کشتن [[تهدید]] شدند، <ref>تفسیر ثعلبی، ج۴، ص۲۷۰.</ref> خداوند نیز آنان را تهدید کرده و فرموده است در [[حقیقت]]، هر کس به نزد پروردگارش [[گنهکار]] رود، [[جهنم]] برای اوست؛ [[جهنمی]] که نه در آن بمیرد و نه [[زندگی]] یابد: {{متن قرآن|إِنَّهُ مَنْ يَأْتِ رَبَّهُ مُجْرِمًا فَإِنَّ لَهُ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَى}}<ref>«چنین است که هر کس نزد پروردگارش گناهکار بیاید بی‌گمان دوزخ او راست که در آن نه می‌میرد و نه زندگی می‌کند» سوره طه، آیه ۷۴.</ref>؛ همچنین خدای متعالی، مردمی را که به گفته [[مؤمن]] [[آل یاسین]] ([[حبیب نجار]])<ref>روض الجنان، ج۱۶، ص۱۴۶؛ نورالثقلین، ج۴، ص۳۸۳؛ نمونه، ج۱۸، ص۳۴۸.</ref>،  گوش نداده و او را به [[جرم]] [[دعوت]] [[مردم]] به [[پیروی]] از فرستادگان [[عیسی]] سنگباران کرده <ref>الدر المنثور، ج۵، ص۲۶۱.</ref> و به [[شهادت]] رساندند،<ref>تفسیر سمرقندی، ج۳، ص۱۲۱؛ فتح القدیر، ج۴، ص۴۱۹.</ref> نابود کرد؛ اما نه با سپاهی آسمانی، بلکه با بانگی که برآمد <ref>مجمع البیان، ج۸، ص۶۵۹؛ المحرر الوجیز، ج۴، ص۴۵۲؛ لباب التاویل، ج۴، ص۷.</ref> و آنان در دمْ سرد و فسرده شدند: {{متن قرآن|وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى قَوْمِهِ مِنْ بَعْدِهِ مِنْ جُنْدٍ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا كُنَّا مُنْزِلِينَ}}<ref>«و ما پس از وی از آسمان بر قوم او هیچ سپاهی فرو نفرستادیم و بنای فرستادن هم نداشتیم» سوره یس، آیه ۲۸.</ref>، {{متن قرآن|إِنْ كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ خَامِدُونَ}}<ref>«(عذاب آنان) جز یک بانگ آسمانی نبود که ناگاه همه (با آن) خاموش شدند» سوره یس، آیه ۲۹.</ref>.<ref>[[حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده، حسین علی]]، [[شهادت - یوسف‌زاده (مقاله)|مقاله «شهادت»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۶]]، ص ۵۵۰-۵۵۲.</ref>

عبارت {{متن قرآن|عِنْدَ رَبِّهِمْ}} [[انسان]] را به درنگی دراز وامی‌دارد؟ آیا کار [[بنده]] فرودست به جایی می‌رسد که این‌گونه، بدون فاصله‌ها و منزل‌ها و با چنین درجه‌ای از قرب باشد {{متن قرآن|عِنْدَ رَبِّهِ}}؟! [[خداوند]] بسی بلند مرتبه‌تر از آن است که با آفریدگان خویش ملابست داشته باشد. برای قرب الهی تعبیری نزدیک به این در [[سوره قمر]] برای [[پرهیزکاران]] آمده است: {{متن قرآن|إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ * فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ}}<ref>«بی‌گمان پرهیزگاران در بوستان‌ها و (کنار) جویبارانند * در جایگاهی راستین نزد فرمانفرمایی توانمند» سوره قمر، آیه ۵۴-۵۵.</ref>. در مناجات شعبانیه نیز می‌خوانیم: «معبودا! مرا انقطاع کامل به سوی خود عطا فرما و دیده‌های [[دل]] ما را به نوری که با آن [[نور]]، تو را مشاهده کنند، روشن ساز، تا آنکه دیده‌های دل‌های ما حجاب‌های نور را از هم بدرد و به [[معدن]] عظمت واصل گردد»<ref>قمی، عباس، مفاتیح الجنان، مناجاة الائمة {{عم}} فی شعبان.</ref>.

[[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} می‌فرماید: «همانا خدای را بر روی [[زمین]]، بندگانی است که تو گویی [[بهشتیان]] را در [[بهشت]] و [[دوزخیان]] را در [[دوزخ]] دیده‌اند. آنان با دعاهای خویش به [[خدای سبحان]] پناه می‌برند. طعم مناجات با خدا و [[لذت]] خلوت با او در کام و دلشان شیرین است. [[خداوند]] به عزت و جلال خویش [[سوگند]] یاد کرده است که عالی‌ترین مقام در جایگاه [[صدق]]، نزد خویش را به آنان اختصاص دهد»<ref>رستگاری جویباری، یعسوب الدین، تفسیر البصائر، ج۴۲، ص۳۹۱.</ref>.