اسراف در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۰۱

پرهیز از اسراف و تبذیر

یکی از آسیب‌های مهم فرد و جامعه، اسراف و زیاده‌روی است که پی آمدهای منفی در بعد اقتصادی و اخلاقی دارد. در اصل، اسراف به معنای تجاوز از حدّ میانه است. آشکارترین پی آمد اسراف و تبذیر، هدر دادن امکانات و منابع است. ممکن است از نگاه فردی، اسراف در کالاهایی همچون مواد غذایی و انرژی، ناچیز شمرده شود، در حالی که در سطح عمومی، خسارت‌های سنگینی به بار می‌آورد. بر اساس آموزه‌های دینی، اسراف و تبذیر از گناهانی است که نعمت را به نقمت و بلا تبدیل می‌کند و برکت را از میان می‌برد^[۱]. در قرآن مجید در این باره آمده است: ﴿وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِنْ كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ﴾^[۲].

بنابراین، یکی از مهم‌ترین تدبیرهای مؤثر برای موفقیت در زندگی، میانه‌روی در همه امور است. تجربه نشان داده است که افراد میانه رو هرگز دچار زیان‌های شدید نمی‌شوند و این واقعیتی است که تقریبا همه انسان‌ها درستی آن را در عمل پذیرفته‌اند. میانه‌روی آن است که انسان در همه امور، عاقلانه و منطقی عمل کند و از هرگونه افراط و تفریط برکنار باشد. تقویت ارزش‌هایی چون زهد، قناعت، میانه‌روی و مانند آن و مبارزه جدّی با هواپرستی، خودنمایی و فخرفروشی، شیوه‌های درمان اسراف است. پیامبر اکرم (ص)، امتش را به میانه‌روی در زندگی سفارش می‌کرد و می‌فرمود: « يَا أَيُّهَا النَّاسُ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ»^[۳].

ای مردم! بر شما باد به میانه‌روی؛ بر شما باد به میانه‌روی؛ بر شما باد به میانه‌روی. میانه‌روی و پرهیز از اسراف در بُعد اقتصادی به معنای سخت‌گیری بر خانواده و فرزندان نیست، بلکه باید در صورت نیاز، هزینه کافی صرف شود. پیامبر با نکوهش کسانی که با وجود دارا بودن، بر اهل و عیال خود سخت می‌گیرند، می‌فرماید: «لَيْسَ مِنَّا مِنْ وُسِّعَ عَلَيْهِ ثُمَّ قَتَّرَ عَلَى عِيَالِهِ»؛ «کسی که توان مالی دارد و بر خانواده‌اش سخت می‌گیرد، از ما نیست»^[۴].

میانه‌روی در سیره معصومین (ع) فراوان دیده می‌شود. این سخن رسول الله (ص) را نیز هیچ گاه از یاد نبریم که فرمود: «الِاقْتِصَادُ فِي النَّفَقَةِ نِصْفُ الْمَعِيشَةِ»؛ «میانه‌روی [و پرهیز از اسراف] در هزینه زندگی، نیمی از زندگی است»^[۵].^[۶]

منابع

حسینی‌نیا، اقبال، زمزم هدایت

پانویس

↑ شیخ صدوق، امالی، ص۳۵۸.
↑ «و خداوند شهری را مثل آورد که در امن و آرامش بود، روزی (مردم)‌اش از همه جا فراوان می‌رسید آنگاه به نعمت‌های خداوند ناسپاسی کرد و خداوند به کیفر آنچه (مردم آن) انجام می‌دادند گرسنگی و هراس فراگیر را به (مردم) آن چشانید» سوره نحل، آیه ۱۱۲.
↑ محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۸.
↑ حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۶۴۳؛ ج۱۵، ص۲۵۶.
↑ نهج الفصاحه، ح۱۰۵۷.
↑ حسینی‌نیا، اقبال، زمزم هدایت، ص ۳۷.

[1] شیخ صدوق، امالی، ص۳۵۸.

[2] «و خداوند شهری را مثل آورد که در امن و آرامش بود، روزی (مردم)‌اش از همه جا فراوان می‌رسید آنگاه به نعمت‌های خداوند ناسپاسی کرد و خداوند به کیفر آنچه (مردم آن) انجام می‌دادند گرسنگی و هراس فراگیر را به (مردم) آن چشانید» سوره نحل، آیه ۱۱۲.

[3] محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۸.

[4] حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۶۴۳؛ ج۱۵، ص۲۵۶.

[5] نهج الفصاحه، ح۱۰۵۷.

[6] حسینی‌نیا، اقبال، زمزم هدایت، ص ۳۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = اسراف
-| عنوان مدخل  = [[اسراف]]
+| عنوان مدخل  = اسراف
-| مداخل مرتبط = [[اسراف در فقه سیاسی]] - [[اسراف در معارف دعا و زیارات]] - [[اسراف در معارف و سیره نبوی]] - [[اسراف در معارف و سیره سجادی]] - [[اسراف در معارف و سیره رضوی]] - [[اسراف در جامعه‌شناسی اسلامی]]
+| مداخل مرتبط = [[اسراف در قرآن]] - [[اسراف در فقه سیاسی]] - [[اسراف در معارف دعا و زیارات]] - [[اسراف در معارف و سیره نبوی]] - [[اسراف در معارف و سیره سجادی]] - [[اسراف در معارف و سیره رضوی]] - [[اسراف در معارف و سیره معصوم]] - [[اسراف در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[اسراف در فقه اسلامی]] - [[اسراف در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
 | پرسش مرتبط  =
 }}
-== [[پرهیز]] از [[اسراف]] و [[تبذیر]] ==
+== پرهیز از [[اسراف]] و [[تبذیر]] ==
-یکی از آسیب‌های مهم فرد و [[جامعه]]، اسراف و [[زیاده‌روی]] است که پی آمدهای منفی در [[بعد اقتصادی]] و [[اخلاقی]] دارد. در اصل، اسراف به معنای [[تجاوز]] از حدّ میانه است. آشکارترین پی آمد اسراف و تبذیر، هدر دادن امکانات و منابع است. ممکن است از نگاه فردی، اسراف در کالاهایی همچون مواد غذایی و انرژی، ناچیز شمرده شود، در حالی که در سطح عمومی، خسارت‌های سنگینی به بار می‌آورد. بر اساس [[آموزه‌های دینی]]، اسراف و تبذیر از گناهانی است که [[نعمت]] را به نقمت و [[بلا]] تبدیل می‌کند و [[برکت]] را از میان می‌برد<ref>شیخ صدوق، امالی، ص۳۵۸.</ref>. در [[قرآن مجید]] در این باره آمده است:
+یکی از آسیب‌های مهم فرد و [[جامعه]]، اسراف و [[زیاده‌روی]] است که پی آمدهای منفی در [[بعد اقتصادی]] و [[اخلاقی]] دارد. در اصل، اسراف به معنای [[تجاوز]] از حدّ میانه است. آشکارترین پی آمد اسراف و تبذیر، هدر دادن امکانات و منابع است. ممکن است از نگاه فردی، اسراف در کالاهایی همچون مواد غذایی و انرژی، ناچیز شمرده شود، در حالی که در سطح عمومی، خسارت‌های سنگینی به بار می‌آورد. بر اساس [[آموزه‌های دینی]]، اسراف و تبذیر از گناهانی است که [[نعمت]] را به نقمت و [[بلا]] تبدیل می‌کند و [[برکت]] را از میان می‌برد<ref>شیخ صدوق، امالی، ص۳۵۸.</ref>. در [[قرآن مجید]] در این باره آمده است: {{متن قرآن|وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِنْ كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ}}<ref>«و خداوند شهری را مثل آورد که در امن و آرامش بود، روزی (مردم)‌اش از همه جا فراوان می‌رسید آنگاه به نعمت‌های خداوند ناسپاسی کرد و خداوند به کیفر آنچه (مردم آن) انجام می‌دادند گرسنگی و هراس فراگیر را به (مردم) آن چشانید» سوره نحل، آیه ۱۱۲.</ref>.
-{{متن قرآن|وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِنْ كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ}}<ref>«و خداوند شهری را مثل آورد که در امن و آرامش بود، روزی (مردم)‌اش از همه جا فراوان می‌رسید آنگاه به نعمت‌های خداوند ناسپاسی کرد و خداوند به کیفر آنچه (مردم آن) انجام می‌دادند گرسنگی و هراس فراگیر را به (مردم) آن چشانید» سوره نحل، آیه ۱۱۲.</ref>.
-بنابراین، یکی از مهم‌ترین تدبیرهای مؤثر برای [[موفقیت]] در [[زندگی]]، [[میانه‌روی]] در همه امور است. تجربه نشان داده است که افراد میانه رو هرگز دچار زیان‌های شدید نمی‌شوند و این واقعیتی است که تقریبا همه [[انسان‌ها]] [[درستی]] آن را در عمل پذیرفته‌اند. میانه‌روی آن است که [[انسان]] در همه امور، عاقلانه و منطقی عمل کند و از هرگونه [[افراط]] و [[تفریط]] برکنار باشد. تقویت ارزش‌هایی چون [[زهد]]، [[قناعت]]، [[میانه‌روی]] و مانند آن و [[مبارزه]] جدّی با [[هواپرستی]]، [[خودنمایی]] و [[فخرفروشی]]، شیوه‌های درمان اسراف است. [[پیامبر اکرم]] {{صل}}، امتش را به میانه‌روی در زندگی سفارش می‌کرد و می‌فرمود:
+بنابراین، یکی از مهم‌ترین تدبیرهای مؤثر برای [[موفقیت]] در [[زندگی]]، [[میانه‌روی]] در همه امور است. تجربه نشان داده است که افراد میانه رو هرگز دچار زیان‌های شدید نمی‌شوند و این واقعیتی است که تقریبا همه [[انسان‌ها]] [[درستی]] آن را در عمل پذیرفته‌اند. میانه‌روی آن است که [[انسان]] در همه امور، عاقلانه و منطقی عمل کند و از هرگونه [[افراط]] و تفریط برکنار باشد. تقویت ارزش‌هایی چون [[زهد]]، [[قناعت]]، [[میانه‌روی]] و مانند آن و [[مبارزه]] جدّی با [[هواپرستی]]، [[خودنمایی]] و [[فخرفروشی]]، شیوه‌های درمان اسراف است. [[پیامبر اکرم]] {{صل}}، امتش را به میانه‌روی در زندگی سفارش می‌کرد و می‌فرمود: {{متن حدیث| يَا أَيُّهَا النَّاسُ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ}}<ref>محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۸.</ref>.
-{{متن حدیث| يَا أَيُّهَا النَّاسُ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ عَلَيْكُمْ بِالْقَصْدِ}}<ref>محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۸.</ref>.
-ای [[مردم]]! بر شما باد به میانه‌روی؛ بر شما باد به [[میانه‌روی]]؛ بر شما باد به میانه‌روی. [[میانه‌روی]] و [[پرهیز]] از [[اسراف]] در بُعد [[اقتصادی]] به معنای [[سخت‌گیری]] بر [[خانواده]] و [[فرزندان]] نیست، بلکه باید در صورت نیاز، هزینه کافی صرف شود. [[پیامبر]] با [[نکوهش]] کسانی که با وجود دارا بودن، بر [[اهل]] و عیال خود سخت می‌گیرند، می‌فرماید: {{متن حدیث|لَيْسَ مِنَّا مِنْ وُسِّعَ عَلَيْهِ ثُمَّ قَتَّرَ عَلَى عِيَالِهِ}}؛ «کسی که توان [[مالی]] دارد و بر خانواده‌اش سخت می‌گیرد، از ما نیست»<ref>حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۶۴۳؛ ج۱۵، ص۲۵۶.</ref>.
+ای [[مردم]]! بر شما باد به میانه‌روی؛ بر شما باد به [[میانه‌روی]]؛ بر شما باد به میانه‌روی. [[میانه‌روی]] و پرهیز از [[اسراف]] در بُعد [[اقتصادی]] به معنای سخت‌گیری بر [[خانواده]] و [[فرزندان]] نیست، بلکه باید در صورت نیاز، هزینه کافی صرف شود. [[پیامبر]] با نکوهش کسانی که با وجود دارا بودن، بر [[اهل]] و عیال خود سخت می‌گیرند، می‌فرماید: {{متن حدیث|لَيْسَ مِنَّا مِنْ وُسِّعَ عَلَيْهِ ثُمَّ قَتَّرَ عَلَى عِيَالِهِ}}؛ «کسی که توان [[مالی]] دارد و بر خانواده‌اش سخت می‌گیرد، از ما نیست»<ref>حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۶۴۳؛ ج۱۵، ص۲۵۶.</ref>.
-میانه‌روی در [[سیره معصومین]] {{عم}} فراوان دیده می‌شود. این سخن [[رسول الله]] {{صل}} را نیز هیچ گاه از یاد نبریم که فرمود: {{متن حدیث|الِاقْتِصَادُ فِي النَّفَقَةِ نِصْفُ الْمَعِيشَةِ}}؛ «میانه‌روی [و پرهیز از اسراف] در [[هزینه زندگی]]، نیمی از [[زندگی]] است»<ref>نهج الفصاحه، ح۱۰۵۷.</ref><ref>[[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|زمزم هدایت]]، ص ۳۷.</ref>
+میانه‌روی در [[سیره معصومین]] {{عم}} فراوان دیده می‌شود. این سخن [[رسول الله]] {{صل}} را نیز هیچ گاه از یاد نبریم که فرمود: {{متن حدیث|الِاقْتِصَادُ فِي النَّفَقَةِ نِصْفُ الْمَعِيشَةِ}}؛ «میانه‌روی [و پرهیز از اسراف] در هزینه زندگی، نیمی از [[زندگی]] است»<ref>نهج الفصاحه، ح۱۰۵۷.</ref>.<ref>[[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|زمزم هدایت]]، ص ۳۷.</ref>
 == منابع ==
@@ خط ۲۴: / خط ۲۳: @@
 [[رده:اسراف]]
-[[رده:رذایل اخلاقی]]
 [[رده:گناهان کبیره]]
 [[رده:حرام‌ها]]