امام باقر علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: واگردانی دستی
 
(۸۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط
{{امامت}}
| موضوع مرتبط = اهل بیت پیامبر خاتم
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| عنوان مدخل  =  
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[اهل بیت پیامبر خاتم]]''' است. "'''امام باقر'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| مداخل مرتبط = [[امام باقر در کلام اسلامی]] - [[امام باقر در تاریخ اسلامی]] - [[امام باقر در معارف و سیره حسینی]] - [[امام باقر در معارف و سیره سجادی]] - [[امام باقر در معارف و سیره رضوی]] - [[امام باقر در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[امام باقر از دیدگاه اهل سنت]]
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| پرسش مرتبط  =
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام باقر در حدیث]] | [[امام باقر در کلام اسلامی]] | [[امام باقر در تاریخ اسلام]]</div>
}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
{{ جعبه اطلاعات امام معصوم
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام باقر (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| عنوان = امام محمد باقر(ع)
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| نام = محمد بن علی
| تصویر = قبور امامان بقیع.jpg
| اندازه تصویر = 300px
| عنوان تصویر =[[قبرستان بقیع]]، مزار ائمه بقیع
| نقش = امام پنجم [[شیعه|شیعیان]]
| کنیه = ابوجعفر
| زادروز = [[۱ رجب]]، سال ۵۷ ق
| زادگاه = [[مدینه]]
| مدت امامت = ۱۹ سال (۹۵-۱۱۴ ق)
| شهادت = ۷ ذی‌الحجه، ۱۱۴ق
| مدفن = [[بقیع]]، [[مدینه]]
| محل زندگی = [[مدینه]]
| القاب = باقر، شاکر
| پدر = [[امام سجاد علیه السلام]]
| مادر = [[فاطمه دختر امام حسن]]
| همسران = [[ام فروه]] • [[ام حکیم]]
| فرزندان = [[جعفر|امام صادق (علیه السلام)]] و ...
| طول عمر = ۵۷ سال
}}


[[امام پنجم]] [[شیعیان]] که در سال ۵۷ هجری، روز اول [[ماه رجب]] در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد. [[کنیه]] او "[[ابو جعفر]]" و لقبش [[باقر]] العلوم (شکافنده [[دانش‌ها]]) است. وی در حادثه [[کربلا]] نیز حضور داشت و آن هنگام چهار ساله بود. پس از [[شهادت]] پدرش [[امام سجاد]]{{ع}} به [[امامت]] رسید. [[علم]] و [[فضیلت]] فراوان او، سبب شد که جمعی فراوان برای [[آموزش]] [[علم]] [[دین]] و [[فراگیری]] [[حدیث]]، به [[مدینه]] آمده، از حضور او بهره‌مند شوند. وی دانشی بیکران، [[اخلاقی]] [[پسندیده]]، چهره‌ای جذاب و بیانی رسا داشت و در [[علم]] و [[زهد]] و [[عبادت]] و [[بخشندگی]]، سرآمد عصر خویش بود. [[دانشمندان]] بسیاری در [[مکتب]] او [[علم]] آموختند. از معروف‌ترین [[شاگردان]] برجسته او می‌‌توان از [[ابان بن تَغلب]]، [[زُراره]]، [[کمیت اسدی]] و [[محمد بن مسلم]] نام برد. آن [[حضرت]] با استفاده از فرصتی که پیش آمده بود، به نشر [[علوم]] اهل‌بیتو بیان [[احکام]] [[خداوند]] پرداختند و [[احادیث]] فراوانی به یادگار گذاشت. [[امام باقر]]{{ع}} در کنار کار [[علمی]]، به کار در باغ و مزرعه خویش هم می‌‌پرداخت و [[زندگی]] خود و بستگان را تأمین می‌‌کرد. هفت [[فرزند]] داشت که [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} یکی از آنان است. در هفتم [[ذی حجه]] سال ۱۱۴ هجری، در ۵۷ سالگی توسط هشام بن [[عبدالملک]] مسوم و [[شهید]] شد. [[قبر]] مطهرش در [[قبرستان بقیع]] در [[مدینه]] است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۰۲.</ref>.
'''امام محمد باقر {{ع}}''' اول [[ماه رجب]] سال ۵۷ﻫ. در [[مدینه]] به دنیا آمد. پدر ایشان [[امام زین‌العابدین]] {{ع}} و مادر ارجمندش "ام عبدالله فاطمه" دختر [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} است. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به ایشان [[لقب]] "باقرالعلوم" داده بود، به معنای شکافنده علوم.  


==مقدمه==
مهم‌ترین ویژگی روزگار [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} فرصتی بود که در پی ضعیف شدن بنی‌امیه برای راه انداختن نهضتی علمی و [[فکری]] پیش آمد و امام در این مدت، هم شاگردانی همچون "ابان بن تَغلب"، "زُراره"، "[[کمیت اسدی]]" و "محمد بن مسلم" را تربیت کرد و هم عموم [[مردم]] را با تعالیم راستین [[دینی]] از راه سخنرانی، مباحثه با اهل فِرَق و اعزام مبلغ به میان [[مردم]] آشنا نمود.
*[[امام محمد باقر]]{{ع}}، [[روز جمعه]] اول [[ماه رجب]] سال ۵۷ [[هجری]] قمری، در [[شهر]] [[مدینه]]، چشم به [[جهان]] گشود<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۲.</ref>. در بعضی نقل‌ها ولادت [[حضرت]]، سوم ماه صفر سال ۵۶ نیز ذکر شده است<ref>ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>.
* [[پدر]] [[امام باقر]]{{ع}}، [[امام]] [[علی بن حسین]] [[زین العابدین]]{{ع}} و [[مادر]] بزرگوارش، ام [[عبدالله]] [[فاطمه]]، دختر [[امام حسن مجتبی]]{{ع}} است. از این جهت در میان [[اهل بیت]]{{عم}} او نخستین کسی است که از نظر [[نسب]] پدری و مادری، [[علوی]] و فاطمی است و لذا به [[علوی]] من [[علویین]] و [[هاشمی]] من هاشمیین [[معروف]] است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۹۸.</ref>.
[[کنیه]] آن [[حضرت]]، [[ابوجعفر]] و [[لقب]] معروفش [[باقر]] و یا باقرالعلوم به معنای شکافنده [[دانش‌ها]] است که از سوی [[رسول خدا]] این [[لقب]] به او داده شده است. [[پیامبر]]{{صل}} به [[جابر بن عبدالله انصاری]] فرمود: ای [[جابر]] تو زنده می‌مانی تا زمانی که فرزندم را از [[نسل]] [[حسین]] به نام [[محمد]] که شکافنده [[علم]] [[دین]] است [[ملاقات]] کنی، هرگاه وی را دیدی [[سلام]] من را به او برسان<ref>اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۳۶؛ فتال نیشابوری، محمد بن فتال، روضة الواعظین، ص۲۰۲.</ref>.
دوران [[امامت]] [[امام باقر]]{{ع}} [[نوزده سال]] و همزمان با [[زمامداری]] [[ولید]] بن [[عبدالملک]]، [[سلیمان]] بن [[عبدالملک]]، [[عمر بن عبدالعزیز]]، [[یزید]] بن [[عبدالملک]]، هشام بن [[عبدالملک]]، [[ولید]] بن [[یزید]] و [[ابراهیم]] بن [[ولید]]، از [[خلفای بنی امیه]] بود.
آن [[حضرت]] در سال ۱۱۴ [[هجری]] قمری، در ۵۷سالگی به وسیله [[ابراهیم]] بن [[عبدالملک]] [[مسموم]] و به [[شهادت]] رسید و پیکر مطهرش در [[قبرستان بقیع]]، [[شهر]] [[مدینه]] به [[خاک]] سپرده شد<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>.


==مقدمه==
سرانجام "هشام بن عبدالملک"، دهمین [[حاکم]] [[اموی]] [[فرمان]] داد تا "ابراهیم بن ولید"، با زهری کشنده [[امام]] {{ع}} را مسموم کند و ایشان در ماه ذی‌الحجه ۱۱۴ﻫ. در ۵۷ سالگی به [[شهادت]] رسید و پیکر پاکش در [[قبرستان بقیع]] به خاک سپرده شد.
*نام مبارکش [[محمد]] و [[فرزند]] [[امام چهارم]] و هفتمین تن از [[چهارده معصوم]]{{ع}} است. در اول [[رجب]] یا سوم صفر سال ۵۷ﻫ. در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد و پنجاه و هفت سال [[زندگی]] کرد. جد والامقام امام باقر{{ع}}، [[حضرت]] [[حسین بن علی]]{{ع}} و پدرش [[حضرت]] زین‌العابدین{{ع}} و [[مادر]] ارجمندش، [[فاطمه]]- دختر [[امام حسن مجتبی]]{{ع}}- است. بدین‌سان، امام باقر{{ع}} از [[پدر]] و [[مادر]] به [[خاندان]] [[عصمت]] پیوسته است. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} بدو [[لقب]] "باقرالعلوم" را ارزانی فرمود به معنای [[شکافنده علوم]]. از دیگر [[القاب]] [[شریف]] او است: شاکر، [[امین]] و شبیه (به [[پیامبر]]). [[کنیه]] گرامی‌اش، [[ابوجعفر]] است<ref>مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۱۵۹- ۱۵۵.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۶.</ref>.


==[[فضائل]] و [[مناقب]]==
== ولادت و نیاکان ==
*امام باقر{{ع}} را آیینه تمام نمای [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]] پیشین دانسته‌اند. در روایتی که [[پیامبر]] برای [[جابر بن عبدالله انصاری]] نام یکایک [[امامان معصوم]]{{عم}} را باز می‌گوید، آمده است که چون [[پیامبر]] به امام باقر{{ع}} می‌رسد، به [[جابر]] [[فرمان]] می‌دهد که [[سلام]] مرا بدو برسان<ref>حلیة الابرار، ۳/ ۳۶۱.</ref>.
[[امام محمد باقر]] {{ع}} [[روز جمعه]] اول [[ماه رجب]]<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۲.</ref> یا سوم صفر سال ۵۷ﻫ.<ref>ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref> در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد و نام مبارکشان [[محمد]] است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۶؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۰۲.</ref>.  
*از [[فضائل]] آن [[امام همام]] است:
#'''[[علم]]:''' امام باقر{{ع}} سرآمد [[عالمان]] روزگار خویش بود. برخی [[دانشمندان]] بزرگ [[مسلمان]] گفته‌اند که او چنان به رموز و [[اسرار]] [[علوم]] [[آگاه]] بود و [[احکام]] و حکمت‌ها و لطایف [[علمی]] را به طالبان عطا می‌فرمود که کسی جز کوردلان یا [[گمراهان]] منکر آن نتواند بود<ref>الصواعق المحرقة، ۲۰۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۷.</ref>.
#'''[[حلم]]:''' فرو خوردن [[خشم]] و خویشتنداری هنگام [[غضب]]، از صفات [[آشکار]] امام باقر{{ع}} است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۷.</ref>.
#'''[[تسلیم]]:''' [[رضا]] و [[تسلیم]] در برابر خواست و [[اراده الهی]]، از دیگر ویژگی‌ها و فضیلت‌های امام باقر{{ع}} است. در روایتی همان [[امام همام]]{{ع}} می‌فرماید: "ما [اهل بیت‌] دست به [[دعا]] برمی‌داریم و [[حاجت]] خویش را از [[خدا]] می‌خواهیم؛ اما چون [[قضای الهی]] به گونه‌ای دیگر رقم خورد، همان را می‌پسندیم"<ref>سنن النبی‌، ۳۷۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۷.</ref>.
#'''[[انفاق]]:''' [[دستگیری از فقیران]] و تهیدستان، یکی دیگر از [[فضیلت‌های اخلاقی]] امام باقر{{ع}} است.[[امام]]{{ع}} از این نظر میان [[مردم]] شهرتی چشمگیر داشت و همه او را به [[احسان]] و [[کرم]] می‌شناختند هر چند [[دارایی]] فراوانی نداشت. [[امام صادق]]{{ع}} در این باره می‌فرماید: "[[دارایی]] پدرم در میان خاندانش، کم‌تر بود؛ ولی خرجش بیش‌تر. با این حال، او هر [[جمعه]] یک [[دینار]] [[صدقه]] می‌داد"<ref>وسائل الشیعة، ۷۱/ ۴۱۳.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۷.</ref>.
#'''هیبت:''' [[شخصیت امام]] [[باقر]]{{ع}} را جلوه‌ای ویژه‌ در دیده دیگران بود و هر کسی را در تأثیر خویش می‌گرفت.
*[[ابوبصیر]] گوید: [[خدمت]] [[امام باقر]]{{ع}} رسیدم و عرض کردم: "شما [[وارث]] [[رسول خدا]]{{صل}} هستید؟ فرمود: آری! گفتم: [[رسول خدا]] [[وارث پیامبران]] بود و هر چه را که آنها می‌دانستند می‌دانست؟ فرمود: آری! گفتم: شما می‌توانید مرده را زنده کنید و کور [[مادر]] زاد و [[مبتلا]] به پیسی را بهبود بخشید؟ فرمود: آری به [[اذن خدا]]! آن‌گاه به من فرمود: ای [[ابا محمد]]! نزدیک من بیا، پس نزدیکش رفتم، [[حضرت]] به چهره‌ام و چشمم دست کشید که فوراً [[بینا]] شدم و [[خورشید]] و [[آسمان]] و [[زمین]] و [[خانه‌ها]] و هر چه را که در [[شهر]] بود دیدم"<ref>اصول کافی، ج۲، ص۳۷۴.</ref><ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۰۴.</ref>.
*از دیگر [[فضائل]] امام باقر{{ع}} است: [[عبادت]] و [[راز]] و نیاز، [[فروتنی]]، مهم شمردن امر [[آخرت]]، [[سخاوت]] و کار و کوشش<ref>اعیان الشیعه‌، ۱/ ۶۵۳- ۶۵۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>.


==[[امامت]]==
=== پدر و مادر ===
*[[امامت]] امام باقر{{ع}} را می‌توان به [[نص پیامبر]]{{صل}} و [[وصیت امام]] پیشین ثابت کرد. [[پیامبر اسلام]]{{صل}} در روایتی، نام [[مبارک]] او را به عنوان پنجمین [[خلیفه]] و [[وصی]] خویش آورده و فرمانبرداری او را بر [[مسلمانان]] [[واجب]] دانسته است<ref>ینابیع المودة، ۵۵۴.</ref>. [[نقل]] است که [[حضرت زین العابدین]]{{ع}} پیش از [[شهادت]]، [[فرزندان]] خویش را گرد آورد و [[حضرت باقر]]{{ع}} را [[وصی]] خود خواند و امر دیگر [[فرزندان]] را نیز بدو سپرد<ref>بحارالانوار، ۴۶/ ۲۳۰.</ref>. افزون بر این، [[برتری]] و کمال آن [[امام همام]]{{ع}} بر دیگران، دلیلی دیگر بر [[امامت]] او است. شکی در این نیست که همه اهل آن روزگار، آن [[حضرت]] را [[اعلم]] و [[افضل]] می‌دانسته‌اند<ref>الصواعق المحرقة، ۲۰۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۸.</ref>.
{{اصلی|امام سجاد علیه‌السلام|مادر امام باقر}}
جد والامقام [[امام باقر]] {{ع}}، [[حسین بن علی]] {{ع}} و پدرش [[امام زین‌العابدین]] {{ع}} و مادر ارجمندش "ام عبدالله" فاطمه ـ دختر [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} ـ است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۴۶۹؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۱، ص۴۱؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۱۵۵.</ref>؛ لذا از این جهت در میان [[اهل بیت]] {{عم}} او نخستین کسی است که از نظر نسب پدری و مادری، [[علوی]] و فاطمی است و به "علویٌ من علویین" و "هاشمیٌ من هاشمیین" [[معروف]] است<ref>مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ص۱۵۸؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ص۴۹۸.</ref>. درباره مقام و مرتبه "ام عبدالله" [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "او صدیقه و از [[راستگویان]] بود. در میان "آل حسن" خانمی به [[فضیلت]] وی تاکنون نبوده است"<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۴۶۹.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۶؛ [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص۲۶۶.</ref>


==روزگار [[امامت]]==
== کنیه‌ها و القاب ==
*امام باقر{{ع}} در روزگار [[طفولیت]] بود که همراه کاروان جد گرامی‌اش، [[حضرت]] [[حسین بن علی]]{{ع}}، به [[کربلا]] رفت. آن [[امام]] ارجمند{{ع}} چهار سال با [[امام حسین]]{{ع}} و سی و چهار سال با [[پدر]] گرامی‌اش زیست و به سال ۹۵ﻫ. به [[امامت]] رسید و حدود بیست سال [[امامت]] کرد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۸.</ref>.
[[پیامبر اسلام]] {{صل}} به ایشان [[لقب]] "باقرالعلوم" را ارزانی فرمود، به معنای شکافنده علوم. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به [[جابر بن عبدالله انصاری]] فرمود: ای [[جابر]] تو زنده می‌مانی تا زمانی که فرزندم را از نسل [[حسین]] به نام [[محمد]] که شکافنده [[علم]] [[دین]] است [[ملاقات]] کنی، هرگاه وی را دیدی [[سلام]] من را به او برسان<ref>{{متن حدیث|إِنَّكَ سَتُدْرِكُ رَجُلًا مِنِّي اسْمُهُ اسْمِي وَ شَمَائِلُهُ شَمَائِلِي يَبْقُرُ الْعِلْمَ بَقْراً}}؛ اربلی، ابن ابوالفتح، کشف الغمة، ج۲، ص۲۳۶؛ فتال نیشابوری، محمد بن فتال، روضة الواعظین، ص۲۰۲؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۶۹.</ref>.
*[[حاکمان]] معاصر [[امامت]] او عبارت‌اند از: [[ولید بن عبدالملک]]، [[سلیمان بن عبدالملک]]، [[عمر بن عبدالعزیز]]، [[یزید بن عبدالملک]] و [[هشام بن عبدالملک]]<ref>اعلام الوری‌، ۲۵۹.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>.
*مهم‌ترین ویژگی روزگار [[امامت]] امام باقر{{ع}} آن بود که فرصتی برای راه انداختن نهضتی [[علمی]] و [[فکری]] پیش آمد. [[امام]] از این [[فرصت]] بهره جست و [[شاگردان]] برجسته‌ای [[تربیت]] کرد و [[فرهنگ شیعی]] و آموزه‌های [[راستین]] [[اسلام]] را گسترانید. پیش از آن، دیگر [[امامان]] تنها مجال یافتند از [[کیان اسلام]] به [[دفاع]] برخیزند و بقای [[دین]] را پی جویند؛ زیرا بنیان [[دین]] آسمانی با خطری جدی رو به رو گشته بود. در روزگار امام باقر{{ع}} می‌باید آنچه [[امامان]] پیشین حفظ کرده بودند، به میان [[جامعه]] می‌رفت و گسترش می‌یافت<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>.
*بدین‌سان، می‌توان عصر [[امامان معصوم]]{{عم}} را دو دوره دانست: یکی دوره تثبیت و دیگر دوره [[ترویج]]. [[امامت]] امام باقر{{ع}} در دوره دوم جای داشت و وقت آن بود که [[تعالیم دینی]] از حلقه شیعیانی معدود به‌ عرصه گسترده [[جامعه اسلامی]] راه یابند و آموزه‌های [[شیعی]] در چارچوبی منطقی آشکارا پدیدار گردند. گفته‌اند که امام باقر{{ع}} در یک روز هزار مسئله بیان فرمود<ref>بحارالانوار، ۴۶/ ۲۵۹.</ref> و این نشان می‌دهد که در دوره [[ترویج]]، فرصتی گران‌بها فراچنگ آمده بود و [[امام]]{{ع}} به خوبی از آن سود برده است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>.
*امام باقر{{ع}} برای بهره بردن از [[فرصت]] پیش آمده، دو شیوه برگزید: الف. [[آموزش و پرورش]] [[شاگردان]] مستعد و تشکیل حوزه [[علمی]]؛ ب. آشنا ساختن عموم [[مردم]] با [[تعالیم]] [[راستین]] [[دینی]] از گذر [[سخنرانی]]، جلسه‌های [[علمی]]- [[دینی]]، مباحثه با اهل فِرَق و اعزام مبلغ به میان [[مردم]]<ref>پیشوایان ما، ۱۷۳ و ۱۷۴.</ref>. [[حکومت اموی]] از عصر [[عبدالملک مروان]] به بعد به ظاهر، سیاستِ مماشات با آل [[ابی‌طالب]] را در پیش گرفت و این از مهم‌ترین [[علل]] شدت یافتن فعالیت‌های [[علمی]]- [[فرهنگی]] [[امام]] بود<ref>عوالم العلوم‌، ۱۸/ ۱۷۱.</ref>. افزون بر این، نحله‌های کژاندیش [[فقهی]] و [[کلامی]] نیز در این روزگار [[ظهور]] و بروز یافته بودند و از این رو، لازم می‌نمود برای مقابله با [[انحرافات فکری]] جدید، حرکت [[علمی]] نظام‌مندی راه افتد و مرکزیت و [[مرجعیت]] [[فکری]] [[جامعه]] را در دست گیرد. بر جای ماندن صدها [[روایت]] از امام باقر{{ع}} درباره مسائل [[فکری]] و [[دینی]] نشان می‌دهد که امام باقر{{ع}} برای از میان بردن بیراهه‌های [[فکری]] و [[دینی]] بسیار کوشیده است<ref>سیره چهارده معصوم‌، ۴۸۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۹.</ref>.


==[[شهادت]]==
از دیگر [[القاب]] [[شریف]] ایشان: شاکر، [[امین]] و شبیه (به [[پیامبر]]) است و کنیه گرامی‌اش، ابوجعفر است<ref>مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۱۵۹- ۱۵۵.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۶؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۰۲؛ [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص۲۶۶.</ref>
*[[حکام]] [[اموی]]، سرانجام از فعالیت‌های [[امام]]{{ع}} به [[بیم]] افتادند و [[هشام بن عبدالملک]]، دهمین [[حاکم]] [[اموی]] [[فرمان]] داد تا [[ابراهیم بن ولید]]، با [[زهری]] کشنده امام باقر{{ع}} را [[مسموم]] کند. [[امام]] در ماه ذی‌الحجه ۱۱۴ﻫ. در ۵۷ سالگی به [[شهادت]] رسید و پیکر پاکش در [[قبرستان بقیع]] [[مدینه]] به [[خاک]] سپرده شد<ref>مناقب آل ابی طالب‌، ۴/ ۲۲۷ و ۲۲۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۹.</ref>.


==دوران [[امامت]] [[امام]] [[محمد باقر]]{{ع}}==
==همسران و فرزندان==
*این دوره را باید سرآغاز نهضتی [[عظیم]] و همه‌جانبه در زمینه [[فرهنگ]] و [[معارف اسلامی]] دانست. [[مشکلات]] عدیده [[قدرت]] [[غاصب]] از طرفی و شیوع ترجمه [[فلسفه]]، گسترش مباحث [[کلامی]] و پیدایش نحله‌های متعدّد در [[علم]] [[عقاید]] و [[کلام]]، سر بر آوردن گروهی [[صوفی]] مسلک و [[زهد]] پیشه که عکس العملی در مقابل [[دنیاگرایی]] [[مسلمانان]] بود، پیدایش فقهای درباری و متکلّمان و...، [[لزوم]] توجّه به [[فرهنگ]] و [[معارف]] [[اسلام]] را بسیار حیاتی می‌کرد و از سوی دیگر، [[جبهه]] نظامی و انقلاب‌های مسلّحانه را [[شورش]] گران [[علوی]] و دیگران گرم نگه می‌داشتند و تنها نظارتی را از سوی [[امام]] طلب می‌کرد. در چنین شرایطی [[امام]]{{ع}} شرح، توضیح، [[تفسیر]] و [[تبیین]] حقایق [[اسلام]] را وجهه [[همّت]] خود قرار داد، در همه زمینه‌ها ([[عقاید]]، [[کلام]]، [[فقه]]، [[حدیث]]، [[تفسیر قرآن]] و سایر [[علوم]]) به شکافتن [[علوم]] مشغول شد. سخنانی که از [[امام باقر]]{{ع}} و فرزندش در زمینه [[معارف]] مختلف [[اسلامی]] رسیده به [[تنهایی]] بیشتر از تمام سخنانی است که از سیزده [[معصوم]] دیگر در دست است. اقیانوسی از [[علوم]] مختلف توسّط [[امام باقر]] و فرزندانش ایجاد شد که تا [[انسان]] در یکی از شاخه‌های [[علوم اسلامی]] به [[پژوهش]] نپردازد، از عمق و وسعت آن [[آگاه]] نخواهد شد. در این زمینه بحث مفصّل‌تری در دوران [[امام صادق]]{{ع}} خواهد آمد.
{{اصلی|حضرت ام فروه بنت قاسم}}
*موضع دیگر [[امام باقر]]{{ع}} از [[مبارزات سیاسی]] [[حضرت]] بود در جهت تصحیح [[فرهنگ]] [[سیاسی]] [[حاکم]] بر [[جامعه]] و معرفی [[سیاست]] [[اسلامی]]. [[امام صادق]]{{ع}} در حضور [[پدر]]، در مجمع عمومی موسم [[حجّ]] به [[سخنرانی]] می‌پردازد و در آن مسئله [[پیشوایی]] و [[امامت]] را در [[اسلام]] مطرح کرده، شرایط و ویژگی‌های [[پیشوایان]] بر [[حقّ]] و خلیفه‌های [[خدا]] بر [[زمین]] را بر می‌شمارد و بیان می‌کند که [[رستگاری]] و [[سعادت]] دو عالم در [[پیروی]] از ایشان است و مصداق این [[ائمه]] بر [[حق]] را [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}} معرّفی می‌کند. این [[سخنرانی]] که در زمان [[اقتدار]] هشام [[خلیفه]] [[اموی]] و در حضور او در [[مکّه]] انجام گرفت، به تعقیب [[امام باقر]]{{ع}} و فرزندش بعد از موسم [[حج]] منجر شد و [[بهترین]] [[دلیل]] بر [[مبارزات سیاسی]] [[حضرت]]، [[شهادت]] او توسط [[حکّام]] [[جور]] است.
=== فرزندان ===
*محور دیگر دوران [[امامت]] [[حضرت]]، [[نظارت]] عمومی بر جریان‌های کلّی [[جامعه]] و جلوگیری از ضربه وارد شدن به [[اسلام]] بود. نقطه و علامت‌گذاری حروف، [[آموزش]] کیفیّت، ضرب سکّه و... از موارد [[دفاع]] از [[جامعه اسلامی]] در مقابل خطرات خارجی است و در پایان برای [[ارشاد]] [[مردم]] بعد از [[شهادت]] [[وصیّت]] کرد، [[مالی]] از او [[وقف]] شود تا به مدّت ده سال در موسم [[حج]] و در [[منی]] برای [[حضرت]] اقامه عزا شود. زمان و مکان و [[فلسفه]] اقامه مجلس، از [[جدیت]] [[حضرت]] برای روشن شدن حقایق و [[هدایت]] توده [[مردم]] حکایت دارد<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص:۱۳۹-۱۴۰.</ref>.
امام باقر {{ع}} هفت [[فرزند]] داشت که [[امام]] [[جعفر صادق]] {{ع}} یکی از آنان است<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۰۲.</ref>.


== پرسش‌های وابسته ==
== سرگذشت تاریخی ==
{{اصلی|سرگذشت زندگی امام باقر}}
[[امام باقر]] {{ع}} در روزگار طفولیت بود که همراه کاروان جد گرامی‌اش، حضرت [[حسین بن علی]] {{ع}}، به [[کربلا]] رفت. آن [[امام]] ارجمند {{ع}} چهار سال با [[امام حسین]] {{ع}} و سی و چهار سال با پدر گرامی‌اش زیست و در سال ۹۵ﻫ. به [[امامت]] رسید و حدود بیست سال [[امامت]] کرد.


== جستارهای وابسته ==
[[حاکمان]] معاصر [[امامت]] او عبارت‌اند از: [[ولید بن عبدالملک]]، [[سلیمان بن عبدالملک]]، [[عمر بن عبدالعزیز]]، [[یزید بن عبدالملک]] و [[هشام بن عبدالملک]]<ref>اعلام الوری‌، ۲۵۹.</ref>.


==منابع==
مهم‌ترین ویژگی روزگار [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} آن بود که فرصتی برای راه انداختن نهضتی [[علمی]] و [[فکری]] پیش آمد. بیشتر دوران زندگانی [[امام باقر]] {{ع}} در [[زمان]] [[قدرت]] [[آل مروان]] از [[بنی امیه]] سپری شد. دورانی بود که [[مروانیان]] اوج قدرت را تجربه می‌کردند و پایان دوران [[امامت]] [[حضرت باقر]] {{ع}}، همزمان شد با نشانه‌های ضعفِ قدرت بنی امیه. همین موضوع باعث شد که امام باقر {{ع}} و بعد [[امام صادق]] {{ع}} فرصت مناسبی برای بیان معارف ناب [[اسلامی]] بیابند. [[امام]] از این فرصت بهره جست و شاگردان برجسته‌ای [[تربیت]] کرد و فرهنگ شیعی و آموزه‌های راستین [[اسلام]] را گسترانید. پیش از آن، دیگر [[امامان]] تنها مجال یافتند از کیان اسلام به [[دفاع]] برخیزند و بقای [[دین]] را پی جویند؛ زیرا بنیان [[دین]] آسمانی با خطری جدی رو به رو گشته بود. در روزگار [[امام باقر]] {{ع}} می‌باید آنچه [[امامان]] پیشین حفظ کرده بودند، به میان [[جامعه]] می‌رفت و گسترش می‌یافت<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۹.</ref>.
* [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
* [[پرونده:4670311.jpg|22px]] [[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|'''امام‌شناسی ۵''']]


==پانویس==
این دوره را باید سرآغاز نهضتی عظیم و همه‌جانبه در زمینه [[فرهنگ]] و [[معارف اسلامی]] دانست. [[مشکلات]] عدیده [[قدرت]] [[غاصب]] از طرفی و شیوع ترجمه [[فلسفه]]، گسترش مباحث [[کلامی]] و پیدایش نحله‌های متعدّد در علم عقاید و [[کلام]]، سر بر آوردن گروهی [[صوفی]] مسلک و [[زهد]] پیشه که عکس‌العملی در مقابل [[دنیاگرایی]] [[مسلمانان]] بود، پیدایش فقهای درباری و متکلّمان و... ، [[لزوم]] توجّه به [[فرهنگ]] و معارف [[اسلام]] را بسیار حیاتی می‌کرد و از سوی دیگر، جبهه نظامی و انقلاب‌های مسلّحانه را شورش‌گران [[علوی]] و دیگران گرم نگه می‌داشتند و تنها نظارتی را از سوی [[امام]] طلب می‌کرد. در چنین شرایطی [[امام]] {{ع}} شرح، توضیح، [[تفسیر]] و تبیین حقایق [[اسلام]] را وجهه [[همّت]] خود قرار داد، در همه زمینه‌ها ([[عقاید]]، [[کلام]]، [[فقه]]، [[حدیث]]، [[تفسیر قرآن]] و سایر [[علوم]]) به شکافتن [[علوم]] مشغول شد. سخنانی که از [[امام باقر]] {{ع}} و فرزندش در زمینه معارف مختلف [[اسلامی]] رسیده به تنهایی بیشتر از تمام سخنانی است که از سیزده [[معصوم]] دیگر در دست است. اقیانوسی از [[علوم]] مختلف توسّط [[امام باقر]] {{ع}} و فرزندانش ایجاد شد که تا [[انسان]] در یکی از شاخه‌های علوم اسلامی به پژوهش نپردازد، از عمق و وسعت آن [[آگاه]] نخواهد شد.
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}


بنابراین می‌توان عصر [[امامان معصوم]] {{عم}} را دو دوره دانست: یکی دوره تثبیت و دیگر دوره ترویج. [[امامت]] [[امام باقر]] {{ع}} در دوره دوم جای داشت و وقت آن بود که [[تعالیم دینی]] از حلقه شیعیانی معدود به‌ عرصه گسترده [[جامعه اسلامی]] راه یابند و آموزه‌های [[شیعی]] در چارچوبی منطقی، آشکارا پدیدار گردند. گفته‌اند که [[امام باقر]] {{ع}} در یک روز هزار مسئله بیان فرمود<ref>بحارالانوار، ۴۶/ ۲۵۹.</ref> و این نشان می‌دهد که در دوره ترویج، فرصتی گران‌بها به دست آمده بود و [[امام]] {{ع}} به خوبی از آن سود برده است<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۹.</ref>.
[[امام باقر]] {{ع}} برای بهره بردن از فرصت پیش آمده، دو شیوه برگزید:
# [[آموزش و پرورش]] شاگردان مستعد و تشکیل حوزه [[علمی]]؛ از معروف‌ترین شاگردان برجسته او می‌‌توان از [[ابان بن تغلب]]، [[زُراره]]، [[کمیت اسدی]] و [[محمد بن مسلم]] نام برد<ref> [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۰۲؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۹.</ref>.
# آشنا ساختن عموم [[مردم]] با تعالیم راستین [[دینی]] از گذر سخنرانی، جلسه‌های [[علمی]] ـ [[دینی]]، مباحثه با اهل فِرَق و اعزام مبلغ به میان [[مردم]]<ref>پیشوایان ما، ۱۷۳ و ۱۷۴.</ref>.
[[حکومت اموی]] از عصر [[عبدالملک مروان]] به بعد به ظاهر، سیاستِ مماشات با "آل ابی‌طالب" را در پیش گرفت و این از مهم‌ترین علل شدت یافتن فعالیت‌های [[علمی]] ـ [[فرهنگی]] [[امام]] بود<ref>عوالم العلوم‌، ۱۸/ ۱۷۱.</ref>. افزون بر این، نحله‌های کژاندیش [[فقهی]] و [[کلامی]] نیز در این روزگار [[ظهور]] و بروز یافته بودند و از این رو لازم بود برای مقابله با انحرافات فکری جدید، حرکت [[علمی]] نظام‌مندی راه افتد و مرکزیت و [[مرجعیت]] [[فکری]] [[جامعه]] را در دست گیرد. بر جای ماندن صدها [[روایت]] از [[امام باقر]] {{ع}} درباره مسائل [[فکری]] و [[دینی]] نشان می‌دهد که [[امام باقر]] {{ع}} برای از میان بردن بیراهه‌های [[فکری]] و [[دینی]] بسیار کوشیده است<ref>سیره چهارده معصوم‌، ۴۸۱.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۹.</ref>
== امامت و ولایت ==
{{اصلی|امامت امام باقر}}
برای اثبات امامت [[امام باقر]] {{ع}} [[نصوص]] فراوانی از [[رسول خدا]] {{صل}} و [[امیرالمومنین]] {{ع}} و [[امام حسن]] {{ع}} و [[امام حسین]] {{ع}} رسیده است<ref>ر. ک: الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۱۶۰ و اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ج ۴، ص ۹۱.</ref> مانند اینکه [[زید بن علی بن الحسین]] {{عم}} می‌گوید: نزد پدرم [[علی بن الحسین]] {{عم}} بودم که [[جابر بن عبدالله انصاری]] [[صحابی رسول خدا]] {{صل}} وارد شد و با پدرم مشغول گفتگو بود که برادرم [[محمد]] از یکی از حجره‌ها بیرون آمد. [[جابر]] بعد که او را [[شناخت]] سر و دست او را بوسه زد و [[سلام]] [[رسول خدا]] {{صل}} را به او رسانید، آنگاه رو به پدرم کرد و گفت: روزی [[رسول خدا]] {{صل}} به من فرمود: ای [[جابر]] وقتی که خدمت فرزندم [[باقر]] رسیدی [[سلام]] مرا به او برسان، او شبیه‌ترین [[مردم]] به من است [[دانش]] او [[دانش]] من و [[فرمان]] او [[فرمان]] من است آنگاه فرمود: {{متن حدیث|سَبْعَةٌ مِنْ وُلْدِهِ أُمَنَاءُ مَعْصُومُونَ أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ وَ السَّابِعُ مَهْدِيُّهُمْ الَّذِي يَمْلَأُ الدُّنْيَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً}}؛ هفت نفر از [[فرزندان]] او امینان [[معصوم]] و [[پیشوایان]] نیکوکارند و هفتمین آنان [[مهدی]] آنان است همو که [[دنیا]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند آن‌گونه که از [[ظلم و ستم]] پر شده بود. بعد [[رسول خدا]] {{صل}} [[آیه]] {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند و به آنها انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و دادن زکات را وحی کردیم و آنان پرستندگان ما بودند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref> را [[تلاوت]] کرد<ref>کفایة الأثر، ص ۳۰۲.</ref>.<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج۲، ص۴۳-۴۶؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۸.</ref>
== فضایل و مناقب ==
{{اصلی|فضائل امام باقر|افضلیت امام باقر}}
[[امام باقر]] {{ع}} را آیینه تمام نمای [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان]] پیشین دانسته‌اند. در روایتی که [[پیامبر]] برای [[جابر بن عبدالله انصاری]] نام یکایک [[امامان معصوم]] {{عم}} را باز می‌گوید، آمده است که چون [[پیامبر]] به [[امام باقر]] {{ع}} می‌رسد، به [[جابر]] [[فرمان]] می‌دهد [[سلام]] مرا بدو برسان<ref>حلیة الابرار، ج۳، ص۳۶۱.</ref>.
برخی از [[فضائل]] آن امام همام عبارت است از:
# '''[[علم]]:''' [[امام باقر]] {{ع}} سرآمد [[عالمان]] روزگار خویش بود. برخی دانشمندان بزرگ [[مسلمان]] گفته‌اند که او چنان به رموز و [[اسرار]] [[علوم]] [[آگاه]] بود و [[احکام]] و حکمت‌ها و لطایف [[علمی]] را به طالبان عطا می‌فرمود که کسی جز کوردلان یا [[گمراهان]] منکر آن نتواند بود<ref>الصواعق المحرقة، ۲۰۱.</ref>.
# '''[[تسلیم]]:''' [[رضا]] و [[تسلیم]] در برابر خواست و [[اراده الهی]]، از دیگر ویژگی‌ها و فضیلت‌های [[امام باقر]] {{ع}} است. در روایتی همان امام همام {{ع}} می‌فرماید: "ما [اهل بیت‌] دست به [[دعا]] برمی‌داریم و [[حاجت]] خویش را از [[خدا]] می‌خواهیم؛ اما چون [[قضای الهی]] به گونه‌ای دیگر رقم خورد، همان را می‌پسندیم"<ref>سنن النبی‌، ۳۷۲.</ref>.
# '''[[انفاق]]:''' دستگیری از فقیران و تهیدستان، یکی دیگر از [[فضیلت‌های اخلاقی]] [[امام باقر]] {{ع}} است. [[امام]] {{ع}} از این نظر میان [[مردم]] شهرتی چشمگیر داشت و همه او را به [[احسان]] و [[کرم]] می‌شناختند هر چند [[دارایی]] فراوانی نداشت. [[امام صادق]] {{ع}} در این باره می‌فرماید: "[[دارایی]] پدرم در میان خاندانش، کم‌تر بود؛ ولی خرجش بیش‌تر. با این حال، او هر [[جمعه]] یک [[دینار]] [[صدقه]] می‌داد"<ref>وسائل الشیعة، ۷۱/ ۴۱۳.</ref>.
# '''هیبت:''' شخصیت امام [[باقر]] {{ع}} جلوۀ ویژه‌‌ای در چشم دیگران داشت و دیگران تحت تاثیر شخصیت آن حضرت قرار می‌گرفتند<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۰۲.</ref>.
== جایگاه علمی امام ==
جایگاه علمی امام [[باقر]] {{ع}} واضح‌تر از آن است که احتیاج به بیان داشته باشد. [[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}} او را باقر خواند. [[جابر بن عبدالله انصاری]] با همین وصف، [[سلام]] [[پیامبر]] را به آن حضرت رساند<ref>عیون الاخبار، ج۱، ص۲۱۲؛ التاریخ، ج۲، ص۲۲۰؛ الکافی، ج۱، ص۴۶۹؛ الاختصاص، ص۶۲؛ الامالی، ص۶۳۷.</ref>. به تصریح پیامبر، از [[امام باقر]] {{ع}} با همین نام در [[تورات]] یاد شده است<ref>کفایة الأثر، ص۵۴.</ref>. آن‌چنان که [[پیشوایان]] لغت [[عرب]] بیان کرده‌اند<ref>المفردات، ص۱۳۸.</ref>، امام باقر {{ع}} به جهت وسعتی که به علم بخشید و [[نهان]] [[علوم]] را شکافت، به [[باقرالعلوم]] به معنای شکافنده [[دانش‌ها]] مشهور شده است. این معنا از شخص پیامبر<ref>الکافی، ج۱، ص۴۶۹؛ الاختصاص، ص۶۲؛ الامالی، ص۶۳۷.</ref> و نیز از [[ابوخالد کابلی]] از [[امام سجاد]] {{ع}}<ref>کمال‌الدین، ج۱، ص۳۱۹.</ref> و از جابر بن [[یزید]] الجعفی<ref>علل الشرایع، ج۱، ص۲۳۳.</ref> گزارش شده است. بسیاری از [[عالمان]] [[عامه]] نیز وجه توصیف آن حضرت به [[باقر]] را، شکافندگی او در [[علم]] بیان کرده‌اند<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۴۰۱.</ref>. هرچند که برخی معانی دیگری را نیز برای این [[لقب]] بیان داشته‌اند<ref>Kohlberg, Ibid..</ref>. از گفت‌وگوی ابرش کلبی با [[هشام بن عبدالملک]]، و [[منازعه]] [[زید بن علی]] با او چنین برمی‌آید که آن حضرت در [[زمان]] [[حیات]] خود به باقرالعلم مشهور بوده است<ref>عیون الاخبار، ج۱، ص۲۱۲؛ المناقب، ج۴، ص۱۹۸.</ref>.<ref>[[محمد علی موحدی|موحدی، محمد علی]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «امام باقر»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۷۵؛ [[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[امام محمد بن علی (مقاله)|مقاله «امام محمد بن علی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]]، ص۴۶۵-۴۸۰.</ref>
== اصحاب ==
{{اصلی|اصحاب امام باقر}}
== معاجز و کرامات ==
{{اصلی|کرامات امام باقر}}
از [[امام باقر]] {{ع}} [[امور خارق العاده]] و [[کرامات]] و معجزاتی در منابع معتبر [[نقل]] شده که علاوه بر [[نصوص]] می‌تواند [[شاهد]] و گواهی بر [[امامت]] آن حضرت باشد<ref>ر.ک: بحار، ج ۴۶، ص ۲۳۳.</ref>، مانند: [[ابوبصیر]] می‌گوید: خدمت [[امام باقر]] {{ع}} رسیدم و عرض کردم: "شما [[وارث]] [[رسول خدا]] {{صل}} هستید؟ فرمود: آری! گفتم: [[رسول خدا]] وارث پیامبران بود و هر چه را که آنها می‌دانستند می‌دانست؟ فرمود: آری! گفتم: شما می‌توانید مرده را زنده کنید و کور مادرزاد و [[مبتلا]] به پیسی را بهبود بخشید؟ فرمود: آری به [[اذن خدا]]! آن‌گاه به من فرمود: ای ابا محمد! نزدیک من بیا، پس نزدیکش رفتم، حضرت به چهره‌ام و چشمم دست کشید که فوراً [[بینا]] شدم و [[خورشید]] و [[آسمان]] و [[زمین]] و [[خانه‌ها]] و هر چه را که در [[شهر]] بود دیدم"<ref>اصول کافی، ج۲، ص۳۷۴.</ref>.<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۱۰۴.</ref>.<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج۲، ص۴۸.</ref>
== شهادت و زیارتگاه ==
{{اصلی|شهادت امام باقر}}
حکام [[اموی]]، سرانجام از فعالیت‌های [[امام]] {{ع}} به [[بیم]] افتادند و [[هشام بن عبدالملک]]، دهمین [[حاکم]] [[اموی]] [[فرمان]] داد تا ابراهیم بن ولید، با زهری کشنده [[امام باقر]] {{ع}} را [[مسموم]] کند. [[امام]] در هفتم ماه ذی‌الحجه ۱۱۴ﻫ. در ۵۷ سالگی به [[شهادت]] رسید و پیکر پاکش در [[قبرستان بقیع]] [[مدینه]] به خاک سپرده شد<ref>طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۵؛ ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابوطالب، ج۲، ص۲۲۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۰۹؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۰۲؛ [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص۲۶۶.</ref>
== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، '''فرهنگ شیعه''']]
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:4670311.jpg|22px]] [[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|'''امام‌شناسی ۵''']]
# [[پرونده:1100516.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|'''درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه''']]
# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[محمد علی موحدی|موحدی، محمد علی]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «امام باقر»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']]
# [[پرونده:1368914.jpg|22px]] [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|'''معارف و عقاید ۵''']]
# [[پرونده:IM010522.jpg|22px]] پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|'''تاریخ اسلام بخش اول ج۲''']]
# [[پرونده: 1100515.jpg|22px]] [[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[امام محمد بن علی (مقاله)|مقاله «امام محمد بن علی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام رضا ج۲''']]
{{پایان منابع}}
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{اهل بیت}}


[[رده:امام باقر]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:مقاله‌های بنیادین امامت‌پدیا]]
[[رده:امامان معصوم]]
[[رده:امامان معصوم]]
[[رده:چهارده معصوم]]
[[رده:مقاله‌های اولویت یک]]
[[رده:مدفونان در بقیع]]
[[رده:اسیران واقعه کربلا]]
۱۱۷٬۴۶۱

ویرایش