ابدال چه کسانی هستند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::«اینان یاران با وفای [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} می‌باشند که در شام و در هنگام [[ظهور]] حضرت خود را به [[مکه]] می‌رسانند و با آن حضرت بیعت می‌کنند<ref>المجالس السنیه، جزء ۵، ص ۶۹۹ و بحار ج ۵۲، ص ۳۴۷ و ۳۳۴.</ref>.

::::::معنای [[ابدال]] چنانکه مرحوم [[طریحی]] در مجمع البحرین می‌گوید آنان جمعی از صالحان می‌باشند که در روی زمین هستند وقتی یکی از آنان فوت کرد خداوند بدل او شخص صالح دیگری را جایگزین او می‌کند اینها ۴۷ نفر در شام و یا ۳۰ نفر در جای دیگر هستند<ref>مجمع البحرین، مادة(بدل).</ref>.

::::::و در روایتی است که از [[امام رضا|حضرت رضا]] از ابدال سؤال شد حضرت فرمودند: ابدال اوصیای پیامبران هستند<ref>سفینه، ماده بدل.</ref>.

::::::و [[امام علی|حضرت علی]] {{ع}} در روایتی دیگر آنان را اهل شام معرفی می‌فرمایند<ref>مجمع البحرین، ماده عصب.</ref>»<ref>[[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۱۱۵.</ref>.

::::::«در روایات و احادیث [[شیعه]] و [[سنی]]، فراوان سخن از [[ابدال]] به میان آمده است و پرسشگران نیز همین سؤال‌ها را از [[معصومان]] داشته‌اند (...). [[علامه طریحی]] می‌نویسد: {{عربی|"الْأَبْدَالُ: قوم من الصالحين لا تخلو الدنيا منهم إذا مات واحد أَبْدَلَ الله مكانه آخر"}}<ref>مجمع البحرین، ص ۴۲۵، ماده بدل.</ref>؛ [[ابدال]] گروهی از مردم صالح و نیکوکاری‌اند که هرگز زمین از وجودشان خالی نمی‌شود، هر یک از آنها اجلش فرا رسد و بمیرد، خداوند شخص دیگری را جایش قرار می‌دهد". همچنین آورده است: "هریک از آنان بمیرد، یک نفر از دیگر مردمان به جای او قرار می‌دهد"<ref>همان.</ref>.

::::::[[خالد بن هیثم فارسی]] گوید: به [[امام رضا]] {{ع}} عرض کردم: مردم گمان دارند که در روی زمین گروهی به نام [[ابدال]] وجود دارند، اینان کیانند؟ حضرت در پاسخ فرمود: "راست گفتند. منظور از [[ابدال]] همان اوصیا و جانشینان هستند که خداوند پس از مرگ و رحلت هر پیامبری آنها را بدل و جانشین او قرار می‌دهد، تا اینکه به [[حضرت محمد]] {{صل}} آنها را خاتمه داد"<ref>سفینه البحار، ج ۱، ص ۶۴.</ref>.

::::::و از این گفتگو روشن می‌شود که [[ابدال]] جانشینان انبیای الهی هستند، همچنان که از دیگر روایات نیز به دست می‌آید که منظور از [[ابدال]]، [[امامان]] [[معصوم]] {{عم}} هستند و نیز احتمال دارد که یاران خاص [[امامان]] {{عم}} باشند<ref>همان.</ref>.

::::::مرحوم [[محدث قمی]]، ضمن بیان اینکه مراد از [[ابدال]]، [[امامان]] [[معصوم]] {{عم}} و یا طبق فرموده [[امام رضا]] {{ع}} اوصیای الهی هستند، ابراز تردید کرده از اینکه شامل [[امامان]] [[معصوم]] {{عم}} باشد، چرا که در دعای روایت شده از ام داوود از [[امام صادق]] {{ع}} که در نیمه رجب وارد شده دلالت دارد که [[ابدال]] غیر از [[امامان]] هستند، اگرچه صراحتی در این خصوص ندارد و ممکن است حمل بر تأکید باشد<ref>سفینه البحار، ج ۱، ص ۶۴.</ref> و دعای مورد نظر این است که حضرت می‌فرماید: {{عربی|"اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْأَبْدَالِ وَ الْأَوْتَادِ وَ السُّيَّاحِ وَ الْعُبَّادِ وَ الْمُخْلِصِينَ وَ الزُّهَّادِ وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ اخْصُصْ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ أَجْزَلِ كَرَامَاتِكَ..."}}<ref>مفاتیح الجنان، ص ۲۶۴.</ref>.

::::::و آنچه که نظریه مرحوم [[محدث قمی]] را تایید می‌کند، آنکه در برخی روایات، عده‌ای از زنان را جزو [[ابدال]] شمرده‌اند<ref>فردوس الاخبار ج ۱، ص ۱۱۹.</ref> و یا اینکه گفته شده: هر کس چند ویژگی در او باشد، جزو [[ابدال]] شمرده خواهد شد<ref>همان، ج ۲، ص ۸۴.</ref> و یا در پاسخ اینکه [[ابدال]] از کجا به این مرتبه رسیده‌اند؟ گفته شده: به وسیله جود و سخا و نصیحت و خیرخواهی [[مسلمانان]]<ref>المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۲۲۴.</ref>. که همه اینها دلالت بر این دارد که [[ابدال]] غیر [[معصومان]] {{عم}} می‌باشند.

::::::و ممکن است در حال حاضر بر خادمان و گروه سی نفری از همراهان [[حضرت مهدی]] {{ع}} منطبق شود. چنانچه [[علامه مجلسی]] از [[امام باقر]] {{ع}} نقل می‌کند که فرمود: {{عربی|"لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ لَا بُدَّ فِي عُزْلَتِهِ مِنْ قُوَّةٍ وَ مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ"}}<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳.</ref>؛ "[[صاحب الزمان]] {{ع}} را به ناچار غیبتی است و در آن [[غیبت]]، قدرت و قوت برای او لازم است که در آن زمان به وسیله سی نفر از همراهانش از وحشت و تنهایی بیرون می‌آید، که با تعداد [[ابدال]] کاملاً سازگار است"»<ref>[[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۱۴۱-۱۴۷.</ref>.

:::::*«اینان از [[یاران حضرت مهدی]] در شام هستند که در هنگام [[ظهور]] حضرت خود را به [[مکه]] می‌رسانند و با آن حضرت بیعت می‌کنند<ref> المجالس السنیه، جزء ۵، ص ۶۹۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۷ و ۳۳۴.</ref>. معنا [[ابدال]]، چنانکه مرحوم [[طریحی]] در "مجمع البحرین" می‌گوید: آنها جمعی از صالحان‌اند که همواره در زمین هستند، وقتی یکی از آنها فوت کرد، خداوند، بدل او شخص صالح دیگری را می‌گذارد. اینها ۴۷ نفر در شام و یا سی نفر در جای دیگر هستند<ref> مجمع البحرین (ماده بدل).</ref>.

:::::بنابراین، [[ابدال]]، مردان صالح و مخلص و کامل روی زمین هستند، ضمناً شخصی از [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} در مورد [[ابدال]] پرسید، آن جضرت فرمود: [[ابدال]]، اوصیای پیامبران هستند<ref> سفینة البحار (ماده بدل).</ref>. در کلام [[امام علی|علی]]{{ع}} فرمود: {{عربی|اندازه=140%|"الأَبْدالُ‏ بالشَّامِ‏، و النُّجَباءُ بِمِصْرَ، و العَصَائِبُ‏ بالعِراقِ"}}<ref> مجمع البحرین (ماده عصب).</ref>»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۲۳۹ - ۲۴۰.</ref>.

::::::«نام تعدادی از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در عصر ظهور است. "أبدال" جمع "بدل" یا "بدیل"، عده‏‌ای معلوم از شایستگان و خاصان خدا هستند که گویند: هیچ‏گاه زمین از آنان خالی نباشد و جهان بدیشان برپا است و آن‏گاه که یکی از آنان بمیرد، خدای سبحانه و تعالی دیگری را به جای او برانگیزد<ref>ر. ک: متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵</ref>، تا آن شمار- که به قولی هفت و به قولی هفتاد است- همواره کامل بماند<ref>  علی اکبر دهخدا، لغت‏نامه، ابدال</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>.  

::::::برخی نیز گفته‌‏اند: آنان، گروهی‌‏اند که خداوند سبحانه و تعالی به وسیله آن‏ها [[دین]] را برپا نگه می‌‏دارد و روزی را نازل می‏‌کند. چهل نفر از ایشان در شام و سی نفر در سایر بلاد هستند. هرگاه یکی از دنیا برود، کس دیگری همانند او به جای او قرار می‌‏گیرد<ref>  خلیل بن احمد، العین، ج ۸، ص ۴۵</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} فرمود:"سیصد و چند نفر به شمار اهل بدر با قائم بین رکن و مقام بیعت می‌کنند که در بین آنان نجبا از اهل مصر و ابدال از اهل شام و اخیار از اهل عراق هستند"<ref>{{عربی|" يُبَايِعُ الْقَائِمَ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَيِّفٌ عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ فِيهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْرَ وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْيَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ "}}؛ طوسی، کتاب الغیبه، ص۴۷۶؛ مفید، الاختصاص، ص۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج۱۲، ص۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح۱۹۰۷۰؛ عبدالرزاق صنعانی، المصنف، ح۲۰۷۶۹.</ref>؛  

::::::سبب این‏که "ابدال" نامیده شده‌‏اند، همین است که چون یکی از دنیا رود، کسی مانند او جایش را می‌‏گیرد<ref>  طریحی، مجمع البحرین، ج ۵، ص ۳۱۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۳۱-۳۲.</ref>..  

::::::در روایات اسلامی آمده است: ایشان گروهی از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در شام هستند <ref>  شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۰۸؛ مسند ابی یعلی، ج ۱۲، ص ۲۷۰؛ صحیح ابن حبان، ج ۱۵، ص ۱۵۹؛ ابن ابی شیبه، کتاب المصنف، ح ۱۹۰۷۰؛ صنعانی، المصنف، ح ۲۰۷۶۹</ref> و هنگام ظهور آن حضرت، خود را به مکه رسانده با ایشان بیعت می‏‌کنند. البته در برخی روایات، "ابدال" همان اوصیا معرفی شده‏‌اند. از [[خالد بن هیثم فارسی]] نقل شده است که به [[امام رضا]]{{ع}} عرض کرد: "مردم اعتقاد دارند که بر روی زمین ابدالی هستند؛ ایشان کیانند؟» حضرت فرمود: راست می‌‏گویند. ابدال همان اوصیا هستند که خداوند سبحانه و تعالی ایشان را بدل پیامبران قرار داد؛ وقتی که [[نبوت]] با [[پیامبر اسلام]]{{صل}} به پایان رسید.  

::::::درباره ویژگی این افراد گفته شده است: آنان راهبان شب و شیران روز هستند. دل‏هایشان چون فولاد سخت است که میان رکن و مقام، با آخرین ذخیره الهی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بیعت می‌‏کنند<ref>{{عربی|" صَدَقُوا الْأَبْدَالُ‏ هُمُ‏ الْأَوْصِيَاءُ جَعَلَهُمُ‏ اللَّهُ‏ فِي‏ الْأَرْضِ‏ بَدَلَ‏ الْأَنْبِيَاءِ إِذَا رَفَعَ‏ الْأَنْبِيَاءَ وَ خَتَمَ‏ بِمُحَمَّد‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۳۷</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص ۳۱.</ref>.

::::::«اینها یاران [[حضرت مهدی]] {{ع}} در شام هستند و هنگام خروج و [[ظهور]] آن حضرت، خود را به [[مکه]] می‌رسانند و با آن حضرت بیعت می‌کنند<ref>المجالس السنیه، ج ۵، ص ۶۹۹ و ۷۰۹</ref>.

::::::معنی [[ابدال]] چنان‌که مرحوم [[طریحی]] در مجمع البحرین می‌گوید: آنها جمعی از صالحان می‌باشند، که همواره در زمین هستند، وقتی‌ یکی از آنها فوت کرد، خداوند بدل او شخص صالح دیگر را می‌گذارد، اینها چهل یا هفتاد نفر در شام هستند و یا سی نفر در جای دیگر<ref>مجمع البحرین (ماده بدل).</ref>.

::::::بنابراین اینها مردان خالص و کامل و صالح روی زمین هستند. ضمناً ناگفته نماند: شخصی از [[امام رضا|حضرت رضا]]{{ع}} در مورد [[ابدال]] پرسید، آن حضرت {{ع}} فرمود: [[ابدال]]، اوصیای [[پیامبران]] هستند<ref>سفینة البحار، ماده بدل.</ref>»<ref>[[ محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۱۵۱.</ref>.

::::::«جمع بَدل یا بدیل به‌معنای جانشینان است. این تعبیر را در مورد جمعی از بندگان صالح خدا به کار می‌برند که در میان اولیاء، دارای مرتبتی مخصوص بوده‌اند، و می‌گویند: جهان از وجود آن‌ها خالی نمی‌ماند، و چون یکی از آن‌ها بمیرد، خداوند دیگری را جایگزین وی می‌سازد.  

::::::دهخدا گفته: "ابدال، عده‌ای معدود از صلحا و نیکان و بندگان خالص خدایند که شمار آنان هفت یا هفتاد نفر است و گویند: زمین از وجود آن‌ها خالی نمی‌شود و جهان بدیشان برپا است و چون یکی از آن‌ها بمیرد، خدای تعالی دیگری را به جای او برانگیزد، این قوم بدان‌چه خدای از رازها در حرکات و منازلِ کواکب نهاده، عارفند".  

::::::در وصف آنان آمده که آنان کسانی‌اند که دارای نیت‌های پاک و طبع سخی و خوی نیک‌اند و همواره به خیرخواهی مسلمانان بپردازند، و آنان معدن و منشأ برکات و خیرات زمین‌اند و چون یکی از آنان برود، دیگری جایگزین او گردد<ref>کنز العمال، ج ۱۲، ص ۱۸۸. </ref>. ابدال در روایات عامه از نظر عدد و نیز از حیث محل و مکان، مختلف آمده که در بعضی احادیث، سی و در برخی چهل و در برخی دیگر شصت ذکر شده، چنان‌که در بعضی از آن‌ها آمده که آنان در شام‌اند و در بعضی عراق و شام و در برخی یمن ذکر شده است<ref>همان. </ref>.  

::::::و اما در [[روایات]] معتبره [[شیعه]] از ابدال ذکری نشده. فقط‍‌ از [[خالد بن هیثم فارسی]] که از حیث وثاقت مجهول الحال است آمده که وی از [[امام رضا|حضرت رضا]] {{ع}} پرسید: مردم بر این عقیده‌اند که در زمین، ابدالی وجود دارند، این‌ها کیانند؟ حضرت فرمود: راست می‌گویند. ابدال اوصیایند که خداوند چون انبیاء را از زمین برداشت، این‌ها را بدل آن‌ها قرار داد<ref>سفینة البحار، ماده بدل. </ref>. در مجمع البحرین آمده که ابدال قومی باشند که خداوند، زمین را به وجود آن‌ها استوار دارد و آن‌ها هفتاد نفرند. چهل تن آن‌ها در شام و سی نفر دیگر در جاهای دیگرند؛ چون یکی از آن‌ها بمیرد، فرد دیگری به جای او بیاید<ref>مجمع البحرین، ماده بدل. </ref>.  

::::::در بحارالانوار نیز آمده است که: از یاران [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در شام هستند که هنگام ظهور حضرت، خود را به مکه می‌رسانند و با آن حضرت [[بیعت]] می‌کنند<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۷. </ref>»<ref>[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۵۳.</ref>.