دین سفیانی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| مدخل بالاتر      = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[عصر غیبت کبری]]  

| مدخل وابسته    = ؟

| پاسخ‌دهندگان      = [[سید محمد صدر]]؛ [[ نصرت‌الله آیتی]]؛ [[علی کورانی]]

*روایاتی را که به دین سفیانی پرداخته‌اند، به سه دسته می‌توان تقسیم کرد:

#سفیانی نصرانی است.<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]،[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)| تاریخ غیبت کبری]]، ص ۶۴۷؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰</ref> [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمودند:<ref>معجم احادیث الامام المهدی {{ع}}، ج۵، ص۲۲۴، ابن صفار، حسن، بصائر الدرجات، ص۱۹۹: «وَ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ بِرَايَةٍ خَضْرَاءَ، وَ صَلِيبٍ مِنْ ذَهَب»</ref> «... و خروج سفیانی با پرچمی سبز و صلیبی از طلاست.»<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰</ref> این روایت بر نصرانی بودن سفیانی دلالت دارد.  

#سفیانی در ابتدا مسلمان است، ولی به نصرانیت می‌گرود.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰</ref>

#سفیانی، مسلمان است.<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]،[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)| تاریخ غیبت کبری]]، ص ۶۴۷؛ [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰</ref> [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمود‌ند:<ref>عقد الدرر، ب ۴، ف ۲، ص۹۰: «وَ يَكُونُ لَهُ بِالْوادِ الْيَابِسِ عِدَّةٍ عَدِيدَةٍ فَيَقُولُونَ لَهُ: يَا هَذَا مَا يَحِلُّ لَكَ أَنْ تُضَيِّعَ الْإِسْلَامِ، أَ مَا تَرَى إِلَى النَّاسُ فِيهِ مِنَ الْأَهْوَالِ وَ الْفِتَنَ فَاتَّقِ اللَّهَ وَ اخْرُجْ لِنَصْرِ دِينُكَ»</ref> «... در سرزمین خشک تعداد اندکی نزد سفیانی می‌‌روند و به او می‌‌گویند: سزاوار نیست تو باعث از میان رفتن اسلام شوی، آیا ذلت مردم و فتنه‌هایی که آنان را فراگرفته، نمی ‌بینی؟ از خدا بترس و خروج کن، آیا دینت را یاری نمی‌کنی؟» این روایت تصریح به مسلمان بودن او دارد.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰</ref> [[امام باقر]] {{ع}} نیز فرمودند:<ref>نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۳۱۸، ب ۱۸، ح۱۸: «السُّفْيَانِيُّ ... لَمْ يَعْبُدِ اللَّهَ قَطُّ وَ لَمْ يَرَ مَكَّةَ وَ لَا الْمَدِينَةَ قَط»</ref> «سفیانی ... خدا را هرگز عبادت نکرده و هیچ ‌گاه مکه و مدینه را ندیده است.» در این روایت حقیقت اسلام از او نفی شده، اما از ظاهر آن نمی ‌توان استفاده کرد مسلمان نیست. افزون بر آن، ندیدن مکه و مدینه برای غیر مسلمان مذمت نیست. بنابراین، از آنجا که روایت یاد شده در مقام تنقیص و مذمت او به ندیدن مکه و مدینه اشاره شده، می‌‌توان فهمید که مسلمان است. آغاز قیام او از شام و بالا گرفتن کار او در آنجا که کشوری اسلامی است، می‌‌تواند قرینه و شاهدی بر اسلام ظاهری او باشد.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰</ref>

*در میان احادیث می‌‌توان با استفاده از روایت [[امام صادق]] {{ع}} که فرمودند:<ref>[[سید اسدالله هاشمی شهیدی|هاشمی شهیدی، سید اسدالله]]، [[زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی]] ص۶۵: «وَ يُذْهِبْ الَىَّ الرُّومِ لِدَفْعِ الْمَلِكِ الْخُرَاسَانِيُّ وَ يَرْجِعُ مِنْهَا مُنْتَصِراً» به نقل از اربعین خاتون آبادی، ص۱۵۳. (این حدیث مرسله است.)</ref> «او برای از میان بردن حکومت خراسانی به روم می‌رود و در حالی که به نصرانیت گرویده است از آنجا باز می‌گردد.»<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰؛ [[علی کورانی|کورانی، علی]]، [[عصر ظهور (کتاب)|عصر ظهور]]، ص ۱۱۶ـ ۱۱۹</ref> سایر روایات را توجیه کرد که سفیانی در ابتدا به ظاهر مسلمان است و در نهایت به آیین مسیحیان می‌‌گرود. انگیزه این گرایش می‌‌تواند بهره‌ گیری از امکانات غرب در رویارویی با حرکت امام مهدی{{ع}} باشد.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰</ref>

*در نهایت باید توجه داشت از آنجا که روایات یاد شده از اسناد معتبری برخوردار نیستند، ما نمی ‌توانیم دربارۀ دین سفیانی به نظر قاطعانه ‌ای دست یابیم. البته دربارۀ گرایش ‌‌های دینی [[سفیانی]]، مطلب قطعی وجود دارد و آن عناد و تعصب شدید او بر ضدّ شیعیان است که در روایات معتبر گزارش شده است.<ref>ر.ک. [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ ـ ۱۴۰</ref>

::::::آیت‌ الله شهید '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:

::::::«از برخی از روایات استفاده می‌‏شود که وی مسیحی و یا از ساخته ‏شده‏‌های دست مسیحیت است؛ همچون روایتی که [[شیخ طوسی]] در کتاب الغیبه نقل کرده است که: «سفیانی از شهرهای روم روی می‌‏آورد برای انتقام (یا: در حالی که نصرانی شده) و در گردنش صلیب است و ...»<ref>غیبت شیخ طوسی، ۲۷۸.</ref> و از برخی روایات چنین استفاده می‌‏شود که وی مسلمان منحرفی است که‏ کینه حضرت علی بن ابی طالب را به دل دارد؛ مانند روایتی که [[شیخ طوسی]]‏<ref>غیبت شیخ طوسی، ۲۷۳.</ref> از [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} نقل کرده است، که می‌‏فرماید: «گویا [[سفیانی]] را می‌‏بینم (یا صاحب [[سفیانی]] را) که در میدان کوفه شما جایگاه خود را گسترده، و منادی او فریاد می‏‌زند؛ هر کس سر [[شیعه]] علی بن ابی طالب را بیاورد هزار درهم مزد خواهد گرفت. همسایه بر همسایه می‏‌جهد و گردنش را می‌‏زند و هزار درهم را می‌‏گیرد. آگاه باشید که در آن روز حکومت شما فقط به دست زنازادگان خواهد بود.» <ref>غیبت نعمانی، ۲۸۰.</ref><ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۶۴۷.</ref>.

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی کورانی]]'''، در کتاب ''«[[عصر ظهور ۱ (کتاب)|عصر ظهور]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«روایات، نشانگر این معناست که [[سفیانی]] فرهنگ و آموزش غربی دارد و چه‌بسا در همانجا نشو و نما کرده باشد. در کتاب [[الغیبة ۲ (کتاب)|غیبت]] [[شیخ طوسی]] از [[بشر بن غالب]] بصورت مرسل روایت شده است که گفت: "[[سفیانی]] در حالیکه رهبری گروهی را بعهده دارد مانند شخص نصرانی صلیب بر گردن دارد و از سرزمین رومیان روی می‌آورد"<ref>غیبت طوسی، ص ۲۷۸.</ref>.

::::::در روایت کلمه منتصر آمده اما دراصل باید "متنصر" باشد، چنانکه در بحار ج ۵۲ ص ۲۱۷ آمده است، یعنی، مسلمان مسیحی شده. و جمله "از سرزمین رومیان می‌آید" یعنی کسی که از سرزمین روم (غرب) به شام می‌آید و آنگاه دست به جنبش و قیام می‌زند. و نیز نشانگر این است که او رهبری سیاسی غربی‌ها و یهودیان را بر عهده دارد و با [[حضرت مهدی]] {{ع}} که دشمن روم یعنی غربیهاست به نبرد می‌پردازد و با ترکان یا هواداران ترکها که بنظر ما روسها هستند وارد جنگ می‌شود. و [[سفیانی]] پایتخت خود را در حوادث زمان ظهور و در پیشاپیش لشکرکشی [[حضرت مهدی]] {{ع}} از دمشق به رمله فلسطین منتقل می‌سازد همانجائی که طبق روایت، شورشیان رومی در آنجا فرود می‌آیند.

::::::بلکه به‌طوری که پیداست، بعنوان خط مقدم دفاعی بنفع یهودیان و رومی‌ها وارد پیکار با [[حضرت مهدی]] {{ع}} می‌شود و روایات، بطوری که خواهید دانست درباره شکست او که به شکست یهودیان منتهی خواهد شد سخن می‌گوید. همچنین دلیل دیگر بر گرایش وی به غربی‌ها این است که پس از شکست و کشته شدن او باقیمانده نیروهایش به سوی غرب می‌گریزند، آنگاه یاران [[امام مهدی]] {{ع}} آنها را بازگردانده و بقتل می‌رسانند.

::::::از [[ابن خلیل ازدی]]، روایت شده است که گفت: از ابو جعفر ([[امام باقر]]) {{ع}} شنیدم که درباره این آیه شریفه "وقتی آنان خشم و عذاب ما را احساس کنند از آن دیار می‌گریزند فرار نکنید و بازگردید به سوی آنچه اسراف می‌کردید و خانه‌هایتان. شاید از شما سئوال شود". فرمود: "وقتی قائم قیام کند و سپاهی بسوی بنی امیه به شام گسیل دارد آنان به سوی روم (غرب) بگریزند رومیان به آنها گویند ما شما را در سرزمین خود راه ندهیم مگر اینکه به آئین مسیحیت درآئید، آنگاه صلیب به گردن خود آویزند و رومیان آنان را به سرزمین خود راه دهند وقتی یاران [[قائم]] {{ع}} به قصد نبرد با رومیان، رویاروی آنان فرود آیند، رومیان از آنها درخواست امان و صلح کنند اما یاران قائم می‌گویند: امان نمی‌دهیم تا آنکه افرادی را که از ما نزد شماست به ما برگردانید سپس رومیان آنها را به یاران [[قائم]] {{ع}} باز می‌گردانند و این است معنی فرموده خداوند: "فرار نکنید و بازگردید به سوی آنچه اسراف می‌کردید و خانه‌هایتان شاید مورد سئوال واقع شوید" سپس فرمود: او از آنها درباره گنج‌ها سئوال می‌کند. در حالیکه او بهتر از هرکس از آنها آگاه است آنها می‌گویند وای بر ما که سخت ستمکار بودیم پیوسته این گفتار حسرت‌آمیز بر زبانشان بود تا آن‌که ما همه را طعمه شمشیر مرگ و هلاکت ساختیم"<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۷.</ref>.

::::::و معنی این جمله که "هنگامیکه یاران [[قائم]] رویاروی آنان قرار می‌گیرند، آنها امان می‌طلبند" این است که یاران حضرت، انبوه نیروهای خود را در مقابل رومیان گسیل داشته و آنان را تهدید می‌کنند و مراد از بنی امیه در این روایت یاران [[سفیانی]] است که در دیگر روایات نیز بدان تصریح شده است. بنظر می‌رسد که آنها مشاوران و فرماندهان سپاه اویند که دارای موقعیت سیاسی عمده‌ای می‌باشند ازاین‌رو ماجرای آنان تا بدانجا کشیده می‌شود که، [[حضرت مهدی]] {{ع}} و یارانش رومیان را، در صورت تسلیم نکردن این افراد، تهدید به کارزار می‌نمایند.

:::::*'''تلاش [[سفیانی]] برای مذهبی جلوه دادن جنبش خود''': با توجه به گسترش آئین اسلام و عظمت یافتن آن تا [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} و با توجه به اینکه جنبش [[سفیانی]] در برابر یاوران درفش‌های سیاه و گسترش اسلام، در حقیقت یک طرح غربی- یهودی است، پژوهشگری که روایات مربوط به [[سفیانی]] را بررسی نماید، دلیل‌ها و نشانه‌های تلاش وی را بر این معنی می‌یابد از جمله آن خبرها عبارتی است که در نسخه خطی ابن حماد ص ۷۵ آمده است که "سفیانی در اثر عبادت بسیار زردرنگ بنظر می‌رسد" از این عبارت چنین برمی‌آید که او خود را به ظاهر متدین نشان می‌دهد و البته این حالت طبق روایت دیگری تنها در آغاز امر او دیده می‌شود.

::::::گاهی به جمع بین حالت تدین و نصرانی بودن او در حالیکه صلیب به گردن دارد و از سرزمین غرب می‌آید، اشکال می‌شود، ولی ما آنچه را که از حالت‌های سیاستمداران مزدور غرب سراغ داریم اشکال را برطرف می‌سازد، حتی برخی از آنها به‌گونه‌ای با مسیحیان زندگی می‌کنند که نمی‌توان بین آنها فرق گذارد، آنچنان به آنان نزدیک می‌گردند که صلیب زرین به ساعت و یا به گردن خود می‌آویزند و به هنگام انجام مراسم در کلیساهای آنها حضور می‌یابند .. تا اینکه او را به جهت تظاهر به نماز و دیانت، فرمانروای مسلمانان گردانند تا مسلمانان را با این ترفند که وی از خود آنهاست فریب دهد، بلکه عبارت روایت قبل که "اهل فضل و دانش را می‌کشد و نابود می‌سازد و برای نیل به مقاصد خود، از آنها یاری می‌خواهد و هرکس سر باز زند او را بقتل می‌رساند"<ref>نسخه خطی ابن حماد، ص ۷۶.</ref> حاکی از این است که وی به شدت خواستار این است که به جنبش و حکومت خود رنگ اسلامی و شرعی بدهد.

::::::ازاین‌رو علماء را بر آن امر وارد می‌سازد و شاید کلمه "آنان را نابود می‌سازد" بجای کلمه "آنان را می‌آزماید" اشتباه ذکر شده باشد»<ref>[[علی کورانی|کورانی، علی]]، [[عصر ظهور ۱ (کتاب)|عصر ظهور]]، ص۱۱۶-۱۱۹.</ref>.

::::::حجت الاسلام و المسلمین [[نصرت‌الله آیتی]] در کتاب ''«[[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]»'' در اين باره گفته است:

::::#[[سفیانی]] در ابتدا مسلمان است، ولی به نصرانیت می‌گرود: [[امام صادق]] {{ع}} فرموده‌اند: {{عربی|" وَ يُذْهِبْ الَىَّ الرُّومِ لِدَفْعِ الْمَلِكِ الْخُرَاسَانِيُّ وَ يَرْجِعُ مِنْهَا مُنْتَصِراً "}}<ref>او برای از میان بردن حکومت [[خراسانی]] به روم می‌رود و در حالی که به نصرانیت گرویده است از آن‌جا باز می‌گردد؛ زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی {{ع}}، ص۶۵، به نقل از اربعین خاتون آبادی، ص۱۵۳. (این حدیث مرسله است)</ref>؛

::::#'''[[سفیانی]]، مسلمان است:''' [[امام علی]] {{ع}} فرموده‌اند: {{عربی|" وَ يَكُونُ لَهُ بِالْوادِ الْيَابِسِ عِدَّةٍ عَدِيدَةٍ فَيَقُولُونَ لَهُ: يَا هَذَا مَا يَحِلُّ لَكَ أَنْ تُضَيِّعَ الْإِسْلَامِ، أَ مَا تَرَى إِلَى النَّاسُ فِيهِ مِنَ الْأَهْوَالِ وَ الْفِتَنَ فَاتَّقِ اللَّهَ وَ اخْرُجْ لِنَصْرِ دِينُكَ "}}<ref>... در سرزمین خشک تعداد اندکی نزد [[سفیانی]] می‌روند و به او می‌گویند: سزاوار نیست که تو باعث از میان رفتن [[اسلام]] شوی، آیا ذلت مردم و فتنه‌هایی که آنان را فراگرفته، نمی‌بینی؟ از خدا بترس و خروج کن، آیا دینت را یاری نمی‌کنی؟؛ عقدالدرر، باب ۴، فصل ۲، ص۹۰.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} نیز فرموده‌اند: {{عربی|"السُّفْيَانِيُّ ... لَمْ يَعْبُدِ اللَّهَ قَطُّ وَ لَمْ يَرَ مَكَّةَ وَ لَا الْمَدِينَةَ قَط"}}<ref>[[سفیانی]] ... خدا را هرگز عبادت نکرده و هیچ‌گاه [[مکه]] و [[مدینه]] را ندیده است؛ الغیبة للنعمانی، ص۳۱۸، باب ۱۸، ح۱۸. این حدیث به دلیل وجود علی بن الصباح بن الضحاک ضعیف است. (نک: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۳۸۸)</ref>.

:::::*روایت اوّل تصریح به مسلمان بودن او دارد، و در روایت دوم حقیقت [[اسلام]] از او نفی شده است، اما از ظاهر آن نمی‌توان استفاده کرد که او مسلمان (مسلمان شناسنامه‌ای) نیست. افزون بر آن، ندیدن [[مکه]] و [[مدینه]] برای غیر مسلمان مذمت نیست. بنابراین، از آن‌جا که در روایت یاد شده در مقام تنقیص و مذمت او به ندیدن [[مکه]] و [[مدینه]] اشاره شده است، می‌توان فهمید که او مسلمان است. آغاز قیام او از شام و بالا گرفتن کار او در آن‌جا که کشوری اسلامی است، می‌تواند قرینه و شاهدی بر [[اسلام]] ظاهری او باشد. در میان چهار حدیث یاد شده که ما بدان دست یافتیم، می‌توان با حدیث دوم، میان این روایات آشتی برقرار کرد. یعنی [[سفیانی]] در ابتدا، به ظاهر مسلمان است و در نهایت به آیین مسیحیان می‌گرود. انگیزه این گرایش می‌تواند بهره‌گیری از امکانات غرب در رویارویی با حرکت [[امام مهدی]] {{ع}} باشد. به هر حال، از آن‌جا که روایات یاد شده از اسناد معتبری برخوردار نیستند، ما نمی‌توانیم درباره دین [[سفیانی]] به نظر قاطعانه‌ای دست یابیم. البته درباره گرایش‌های دینی [[سفیانی]]، یک مطلب قطعی وجود دارد، و آن عناد و تعصب شدید او بر ضدّ [[شیعیان]] است که در روایات معتبر گزارش شده است و در بخش‌های بعد، به آن خواهیم پرداخت»<ref>[[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، [[تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور (کتاب)|تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور]]، ص ۱۳۸ - ۱۴۰.</ref>.

{{:پرسمان سفیانی (نمایه)}}