غفلت در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' بدست ' به ' به‌دست '
جز (جایگزینی متن - 'حضرت حق' به 'حضرت حق')
جز (جایگزینی متن - ' بدست ' به ' به‌دست ')
خط ۳۱: خط ۳۱:
*ما پس از این، به شماری از این مراتب اشاره می‌کنیم، اما در اینجا تنها اضافه می‌کنیم که بدبخت‌ترین [[مردمان]]، کسی است که دائماً در [[غفلت]] بوده این [[غفلت]] لحظه‌ای او را رها نسازد. افسوس که برخی حتّی در [[نماز]]، به هنگام [[قرائت قرآن]] و انجام دیگر [[اعمال شایسته]] نیز، به سوی او التفاتی نمی‌یابند. اینان می‌باید از آنکه در شمار حیوانات قرار گیرند به [[سختی]] بر خود بهراسند!؛ به این [[حدیث نبوی]] بنگرید:  "[[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرمایند: آیا آن کس که رویش را در [[نماز]] این سو و آن سو می‌کند، نمی‌ترسد که رویش را [[خداوند]] به صورت الاغ در آورد؟!" <ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: أَمَا يَخَافُ الَّذِي يُحَوِّلُ وَجْهَهُ فِي الصَّلَاةِ أَنْ يُحَوِّلَ اللَّهُ وَجْهَهُ وَجْهَ حِمَارٍ}}؛مستدرک الوسائل، ج۴ ص۱۰۱.</ref>؛ گویا معنای این [[حدیث]] آن است که کسی که در [[نماز]] [[حضور قلب]] نداشته لحظه‌ای قلبش به این سو و لحظه‌ای دیگر به آن سو کشیده می‌شود، باید از آن بهراسد که این بی‌التفاتی سرانجام [[قلب]] او را همچون [[قلب]] الاغ، [[ناتوان]] از [[ادراک]] حقایق سازد و همچون حیوانی نافهم به حیات ظاهری خویش ادامه دهد!. مضمون این [[حدیث شریف]] در [[آیه]] [[مبارک]] {{متن قرآن|أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ}}<ref>«آنان چون چارپایانند بلکه گمراه‌ترند؛ آنانند که ناآگاهند» سوره اعراف، آیه ۱۷۹.</ref> نیز یاد شده است.
*ما پس از این، به شماری از این مراتب اشاره می‌کنیم، اما در اینجا تنها اضافه می‌کنیم که بدبخت‌ترین [[مردمان]]، کسی است که دائماً در [[غفلت]] بوده این [[غفلت]] لحظه‌ای او را رها نسازد. افسوس که برخی حتّی در [[نماز]]، به هنگام [[قرائت قرآن]] و انجام دیگر [[اعمال شایسته]] نیز، به سوی او التفاتی نمی‌یابند. اینان می‌باید از آنکه در شمار حیوانات قرار گیرند به [[سختی]] بر خود بهراسند!؛ به این [[حدیث نبوی]] بنگرید:  "[[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرمایند: آیا آن کس که رویش را در [[نماز]] این سو و آن سو می‌کند، نمی‌ترسد که رویش را [[خداوند]] به صورت الاغ در آورد؟!" <ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: أَمَا يَخَافُ الَّذِي يُحَوِّلُ وَجْهَهُ فِي الصَّلَاةِ أَنْ يُحَوِّلَ اللَّهُ وَجْهَهُ وَجْهَ حِمَارٍ}}؛مستدرک الوسائل، ج۴ ص۱۰۱.</ref>؛ گویا معنای این [[حدیث]] آن است که کسی که در [[نماز]] [[حضور قلب]] نداشته لحظه‌ای قلبش به این سو و لحظه‌ای دیگر به آن سو کشیده می‌شود، باید از آن بهراسد که این بی‌التفاتی سرانجام [[قلب]] او را همچون [[قلب]] الاغ، [[ناتوان]] از [[ادراک]] حقایق سازد و همچون حیوانی نافهم به حیات ظاهری خویش ادامه دهد!. مضمون این [[حدیث شریف]] در [[آیه]] [[مبارک]] {{متن قرآن|أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ}}<ref>«آنان چون چارپایانند بلکه گمراه‌ترند؛ آنانند که ناآگاهند» سوره اعراف، آیه ۱۷۹.</ref> نیز یاد شده است.
*توضیح آنکه مفسّران [[شیعه]] و [[سنّی]] بر آن رفته‌اند که این [[آیه]] و امثال فراوان آن، در صدد آن است که غافلان، [[فاسقان]] و [[کافران]] را به چهارپایان، مردگان و دیگر موجودات بی‌ارزش این [[جهان]] [[تشبیه]] کند؛ موجوداتی که از پذیرش [[حق]] [[ناتوان]] بوده حتّی [[قدرت]] [[درک]] آن را از دست می‌دهند، چه [[حق]] نمی‌تواند در [[قلب]] آنان اثرگذارد و آن را به تحرّک آورد؛ به این دو [[آیه شریفه]] نیز بنگرید: {{متن قرآن|إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ}}<ref> بی‌گمان تو مردگان را نمی‌شنوانی و به ناشنوایان هنگامی که پشت‌کنان رو بگردانند فرا خوان (خود) را نمی‌شنوانی؛ سوره نمل، آیه: ۸۰.</ref>؛ {{متن قرآن| إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَن كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ }}<ref> بی‌گمان در این، یادکردی است برای آنکه دلی دارد یا (به سخن) گوش می‌سپارد در حالی که خود گواه است؛ سوره ق، آیه: ۳۷.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۴ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۴، ص ۱۸۸-۱۸۹.</ref>.
*توضیح آنکه مفسّران [[شیعه]] و [[سنّی]] بر آن رفته‌اند که این [[آیه]] و امثال فراوان آن، در صدد آن است که غافلان، [[فاسقان]] و [[کافران]] را به چهارپایان، مردگان و دیگر موجودات بی‌ارزش این [[جهان]] [[تشبیه]] کند؛ موجوداتی که از پذیرش [[حق]] [[ناتوان]] بوده حتّی [[قدرت]] [[درک]] آن را از دست می‌دهند، چه [[حق]] نمی‌تواند در [[قلب]] آنان اثرگذارد و آن را به تحرّک آورد؛ به این دو [[آیه شریفه]] نیز بنگرید: {{متن قرآن|إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ}}<ref> بی‌گمان تو مردگان را نمی‌شنوانی و به ناشنوایان هنگامی که پشت‌کنان رو بگردانند فرا خوان (خود) را نمی‌شنوانی؛ سوره نمل، آیه: ۸۰.</ref>؛ {{متن قرآن| إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَن كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ }}<ref> بی‌گمان در این، یادکردی است برای آنکه دلی دارد یا (به سخن) گوش می‌سپارد در حالی که خود گواه است؛ سوره ق، آیه: ۳۷.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۴ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۴، ص ۱۸۸-۱۸۹.</ref>.
*به [[باور]] ما اما، می‌توان گفت که این [[آیات]] علاوه بر آنکه از چنان تشبیهی برخوردار است، اما از [[تجسم اعمال]] و تأثیر آن بر [[قلب]] انسانی نیز خبر می‌دهد. چه بمرور زمان و با [[اصرار]] بر انجام [[گناهان]]، [[نفس]] ناطقه انسانی به صورت حیوانی نافهم [[مسخ]] شده، و صورتی موافق [[گناه]] خولنی [[انسان]] فرام سازد. [[ظالمان]] همچون سگ درنده، لجبازان و عنادپیشگان همچون مورچه، دانشمند غیر مهذب و عالم [[فاسق]] مانند الاغی که کتابهائی چند را بر پشت دارد، رباخوار همچون [[انسان]] مست، حرام‌خوار همجون خنزیر، و آنان که بیهوده از این و آن [[تبعیت]] می‌کنند همجون میمون، و سرانجام هر صنفی از بدکاران متناسب با آنچه انجام می‌دهند، صورت واقعی خود را تولید کرده آن‌ را بدست می‌آورند. آنان که با [[حق]] در لجاجند نیز به کوری [[قلب]] دچار شده از آن بی‌بهره می‌مانند؛ از این رو تنها از بُعد مادی برخوردار بوده از بُعد [[معنوی]] که لازمه [[زندگی]] اُخروی [[انسان]] است، بی‌نصیب خواهند ماند:
*به [[باور]] ما اما، می‌توان گفت که این [[آیات]] علاوه بر آنکه از چنان تشبیهی برخوردار است، اما از [[تجسم اعمال]] و تأثیر آن بر [[قلب]] انسانی نیز خبر می‌دهد. چه بمرور زمان و با [[اصرار]] بر انجام [[گناهان]]، [[نفس]] ناطقه انسانی به صورت حیوانی نافهم [[مسخ]] شده، و صورتی موافق [[گناه]] خولنی [[انسان]] فرام سازد. [[ظالمان]] همچون سگ درنده، لجبازان و عنادپیشگان همچون مورچه، دانشمند غیر مهذب و عالم [[فاسق]] مانند الاغی که کتابهائی چند را بر پشت دارد، رباخوار همچون [[انسان]] مست، حرام‌خوار همجون خنزیر، و آنان که بیهوده از این و آن [[تبعیت]] می‌کنند همجون میمون، و سرانجام هر صنفی از بدکاران متناسب با آنچه انجام می‌دهند، صورت واقعی خود را تولید کرده آن‌ را به‌دست می‌آورند. آنان که با [[حق]] در لجاجند نیز به کوری [[قلب]] دچار شده از آن بی‌بهره می‌مانند؛ از این رو تنها از بُعد مادی برخوردار بوده از بُعد [[معنوی]] که لازمه [[زندگی]] اُخروی [[انسان]] است، بی‌نصیب خواهند ماند:
:*{{متن قرآن| وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَث ذَّلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref> و اگر می‌خواستیم (جایگاه) او را با آن آیات فرا می‌بردیم اما او به دنیا گرایید و از هوای نفس خود پیروی کرد؛ از این رو داستان او چون داستان سگ است که اگر به او بتازی له‌له می‌زند و اگر او را وانهی (باز) له‌له می‌زند؛ این داستان گروهی است که آیات ما را دروغ شمردند پس این داستان را باز گوی باشد که آنان بیندیشند؛ سوره اعراف، آیه: ۱۷۶.</ref>؛
:*{{متن قرآن| وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَث ذَّلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref> و اگر می‌خواستیم (جایگاه) او را با آن آیات فرا می‌بردیم اما او به دنیا گرایید و از هوای نفس خود پیروی کرد؛ از این رو داستان او چون داستان سگ است که اگر به او بتازی له‌له می‌زند و اگر او را وانهی (باز) له‌له می‌زند؛ این داستان گروهی است که آیات ما را دروغ شمردند پس این داستان را باز گوی باشد که آنان بیندیشند؛ سوره اعراف، آیه: ۱۷۶.</ref>؛
:*{{متن قرآن| وَمَن يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَمَن يُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُمْ أَوْلِيَاء مِن دُونِهِ وَنَحْشُرُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى وُجُوهِهِمْ عُمْيًا وَبُكْمًا وَصُمًّا مَّأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ كُلَّمَا خَبَتْ زِدْنَاهُمْ سَعِيرًا }}<ref> و آن کس را که خداوند رهنمایی کند رهیافته است و آن کسان را که بیراه وانهد هرگز برای آنها در برابر وی یارانی نخواهی یافت و آنان را در رستخیز به رو در افتاده، نابینا و گنگ و ناشنوا گرد می‌آوریم؛ جایگاهشان دوزخ است، هرگاه (زبانه آتش آن) فرو نشیند برای آنان آتش را می‌افزاییم؛ سوره اسراء، آیه: ۹۷.</ref>
:*{{متن قرآن| وَمَن يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَمَن يُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُمْ أَوْلِيَاء مِن دُونِهِ وَنَحْشُرُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى وُجُوهِهِمْ عُمْيًا وَبُكْمًا وَصُمًّا مَّأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ كُلَّمَا خَبَتْ زِدْنَاهُمْ سَعِيرًا }}<ref> و آن کس را که خداوند رهنمایی کند رهیافته است و آن کسان را که بیراه وانهد هرگز برای آنها در برابر وی یارانی نخواهی یافت و آنان را در رستخیز به رو در افتاده، نابینا و گنگ و ناشنوا گرد می‌آوریم؛ جایگاهشان دوزخ است، هرگاه (زبانه آتش آن) فرو نشیند برای آنان آتش را می‌افزاییم؛ سوره اسراء، آیه: ۹۷.</ref>
۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش