جز
جایگزینی متن - 'بزرگی' به 'بزرگی'
جز (جایگزینی متن - 'خدای متعالی' به 'خدای متعال') |
جز (جایگزینی متن - 'بزرگی' به 'بزرگی') |
||
خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
حسن خلق در [[زندگی]]، دارای آثار مثبت فراوانی است که در [[سلامتی]] [[روابط اجتماعی]] و کاهش تشنّج و [[تفرقه]] در [[جامعه]] اثرگذارند. در این قسمت، قرآن برای حسن خلق آثاری را برمیشمرد.<ref>[[مرضیه قدمی|قدمی، مرضیه]]، [[حسن خلق (مقاله)|مقاله «حسن خلق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ،ج۱۱.</ref> | حسن خلق در [[زندگی]]، دارای آثار مثبت فراوانی است که در [[سلامتی]] [[روابط اجتماعی]] و کاهش تشنّج و [[تفرقه]] در [[جامعه]] اثرگذارند. در این قسمت، قرآن برای حسن خلق آثاری را برمیشمرد.<ref>[[مرضیه قدمی|قدمی، مرضیه]]، [[حسن خلق (مقاله)|مقاله «حسن خلق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ،ج۱۱.</ref> | ||
=== تبدیل [[دشمن]] به [[دوستی]] [[مهربان]]=== | === تبدیل [[دشمن]] به [[دوستی]] [[مهربان]]=== | ||
{{متن قرآن|وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ}}<ref>«نیکی با بدی برابر نیست؛ به بهترین شیوه (دیگران را از چالش با خود) باز دار ، ناگاه آن کس که میان تو و او دشمنی است چون دوستی مهربان میگردد» سوره فصلت، آیه ۳۴.</ref> دارندگان [[حسن خلق]] و آنان که [[بدی]] را با خوبی پاسخ میدهند، کسانی معرفی شدهاند که در [[معرفت الهی]] و [[فضایل نفسانی]] و [[کمالات]] [[روحانی]] دارای بهره | {{متن قرآن|وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ}}<ref>«نیکی با بدی برابر نیست؛ به بهترین شیوه (دیگران را از چالش با خود) باز دار ، ناگاه آن کس که میان تو و او دشمنی است چون دوستی مهربان میگردد» سوره فصلت، آیه ۳۴.</ref> دارندگان [[حسن خلق]] و آنان که [[بدی]] را با خوبی پاسخ میدهند، کسانی معرفی شدهاند که در [[معرفت الهی]] و [[فضایل نفسانی]] و [[کمالات]] [[روحانی]] دارای بهره بزرگی هستند: {{متن قرآن|وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ}}<ref>«و این را جز به آنان که میشکیبند، و جز به آنان که بهرهای سترگ دارند فرانیاموزند» سوره فصلت، آیه ۳۵.</ref> <ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۷، ص ۵۶۵؛ روح المعانی، ج ۲۴، ص ۱۲۳.</ref><ref>[[مرضیه قدمی|قدمی، مرضیه]]، [[حسن خلق (مقاله)|مقاله «حسن خلق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ،ج۱۱.</ref> | ||
===ناکامی [[شیطان]] در ایجاد تشنج و [[اختلاف]] در میان [[بندگان خدا]]=== | ===ناکامی [[شیطان]] در ایجاد تشنج و [[اختلاف]] در میان [[بندگان خدا]]=== | ||
{{متن قرآن|وَقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوًّا مُبِينًا}}<ref>«و به بندگانم بگو تا گفتاری که نیکوتر است بر زبان آورند که شیطان میان آنان را میشوراند؛ بیگمان شیطان برای انسان دشمنی آشکار است» سوره اسراء، آیه ۵۳.</ref> با استفاده از [[آیه]] میتوان گفت [[رفتار]] با [[مشرکان]] اگر بر اساس قول احسن و [[خلق]] [[حسن]] باشد، از [[شر]] شیطان ایمن میمانند که میخواهد [[دشمنی]] میان آنها را بسیار و شر به پا کند.<ref>روح المعانی، ج ۱۵، ص ۹۴ - ۹۵؛ التبیان، ج ۸، ص ۲۱۴؛ المیزان، ج ۱۶، ص ۱۳۷ - ۱۳۸.</ref>.<ref>[[مرضیه قدمی|قدمی، مرضیه]]، [[حسن خلق (مقاله)|مقاله «حسن خلق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ،ج۱۱.</ref> | {{متن قرآن|وَقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوًّا مُبِينًا}}<ref>«و به بندگانم بگو تا گفتاری که نیکوتر است بر زبان آورند که شیطان میان آنان را میشوراند؛ بیگمان شیطان برای انسان دشمنی آشکار است» سوره اسراء، آیه ۵۳.</ref> با استفاده از [[آیه]] میتوان گفت [[رفتار]] با [[مشرکان]] اگر بر اساس قول احسن و [[خلق]] [[حسن]] باشد، از [[شر]] شیطان ایمن میمانند که میخواهد [[دشمنی]] میان آنها را بسیار و شر به پا کند.<ref>روح المعانی، ج ۱۵، ص ۹۴ - ۹۵؛ التبیان، ج ۸، ص ۲۱۴؛ المیزان، ج ۱۶، ص ۱۳۷ - ۱۳۸.</ref>.<ref>[[مرضیه قدمی|قدمی، مرضیه]]، [[حسن خلق (مقاله)|مقاله «حسن خلق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ،ج۱۱.</ref> | ||
خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
رفتار نرم در [[دعوت]] و [[تبلیغ]]، از مهمترین اصول [[تبلیغی]] است که در داستان دعوت [[فرعون]] به [[یکتاپرستی]] به [[حضرت موسی]] سفارش شد: {{متن قرآن|فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى}}<ref>«و با او به نرمی سخن گویید باشد که او پند گیرد یا بهراسد» سوره طه، آیه ۴۴.</ref> "لین" مقابل [[خشن]] است و اخلاق لین، به معنای [[اخلاق پسندیده]].<ref> کشف الاسرار، ج ۶، ص ۱۲۶ - ۱۲۷؛ اطیبالبیان، ج ۹، ص ۳۵ - ۳۶.</ref> | رفتار نرم در [[دعوت]] و [[تبلیغ]]، از مهمترین اصول [[تبلیغی]] است که در داستان دعوت [[فرعون]] به [[یکتاپرستی]] به [[حضرت موسی]] سفارش شد: {{متن قرآن|فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى}}<ref>«و با او به نرمی سخن گویید باشد که او پند گیرد یا بهراسد» سوره طه، آیه ۴۴.</ref> "لین" مقابل [[خشن]] است و اخلاق لین، به معنای [[اخلاق پسندیده]].<ref> کشف الاسرار، ج ۶، ص ۱۲۶ - ۱۲۷؛ اطیبالبیان، ج ۹، ص ۳۵ - ۳۶.</ref> | ||
سخنان مبلّغ در [[مقام هدایت]] و [[تذکر]] باید نرم باشد، چون پرخاشگریاش مخاطب را به [[لجاجت]] وا میدارد و زمینه [[هدایت]] را اگر در او باشد، از بین میبرد. در [[آیه]] یاد شده [[خدا]] به [[موسی]]{{ع}} سفارش میکند حتی با [[فرعونی]] که خدایی را ادعا میکند، نرم و لطیف سخن بگوید نه با [[خشونت]]. از مزایای [[نرمی]] در [[رفتار]] با اشخاصی مانند [[فرعون]]، به [[هیجان]] نیاوردن و عدم [[ظهور]] [[غرور]] و | سخنان مبلّغ در [[مقام هدایت]] و [[تذکر]] باید نرم باشد، چون پرخاشگریاش مخاطب را به [[لجاجت]] وا میدارد و زمینه [[هدایت]] را اگر در او باشد، از بین میبرد. در [[آیه]] یاد شده [[خدا]] به [[موسی]]{{ع}} سفارش میکند حتی با [[فرعونی]] که خدایی را ادعا میکند، نرم و لطیف سخن بگوید نه با [[خشونت]]. از مزایای [[نرمی]] در [[رفتار]] با اشخاصی مانند [[فرعون]]، به [[هیجان]] نیاوردن و عدم [[ظهور]] [[غرور]] و بزرگی دروغینشان است، که این امر [[قلب]] آنها را بیدار، در نتیجه برای [[پذیرش]] [[نصیحت]] آماده میکند.<ref> التفسیر الکبیر، ج ۲۲، ص ۵۲؛ فی ظلال القرآن، ج ۴، ص ۲۳۳۶؛ الوسیط، طنطاوی، ج ۹، ص ۱۰۸.</ref> در [[راه]] [[تبلیغ دین]] باید نرمی داشت نه [[غلظت]]، زیرا [[نرمخویی]] سبب میشود مخاطب برای شنیدن سخنان بعدی و [[اندیشیدن]] به آنها نیز آماده باشد؛ به خلاف خشونت که عکس این امر را نتیجه میدهد.<ref>کوثر، ج ۶، ص ۵۶۹ - ۵۷۰.</ref> از طرفی، [[دستور]] به "قول لین" به [[حق]] پرورش فرعون بر موسی{{ع}} نیز اشاره دارد <ref> التفسیر الکبیر، ج ۲۲، ص ۵۲؛ تفسیر سور آبادی، ج ۳، ص ۱۵۲۰.</ref> که این هم مصداق دیگری از [[حسن خلق]] است. بازتاب [[امتثال امر]] حق متعالی به دست [[حضرت موسی]]{{ع}} در جایی است که با ملایمترین و خیرخواهانهترین تعبیر به فرعون میفرماید: {{متن قرآن|فَقُلْ هَلْ لَكَ إِلَى أَنْ تَزَكَّى}}<ref>«(به او) بگو: آیا سر آن داری که پاکیزگی یابی؟» سوره نازعات، آیه ۱۸.</ref> [[قرآن کریم]] با آنکه از [[بتپرستی]] به شدت [[نهی]] میکند، به [[مسلمانان]] سفارش میکند که به [[بتها]] [[دشنام]] ندهند؛ مبادا [[بتپرستان]] نیز از روی [[نادانی]] خدا را دشنام گویند: {{متن قرآن|وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذَلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}<ref>«و به آنهایی که مشرکان به جای خداوند (به پرستش) میخوانند دشنام ندهید تا آنان (نیز) از سر دشمنی به نادانی خداوند را دشنام ندهند؛ بدینسان ما کردار هر امتی را (در دیدشان) آراستهایم سپس بازگشتشان به سوی پروردگارشان است آنگاه آنان را از آنچه انجام میدادها» سوره انعام، آیه ۱۰۸.</ref> آیه گوشزد میفرماید که توهین به [[مقدسات]] یک [[جامعه]]، نه تنها سبب نمیشود آنها به سوی حق بازگردند، [[احساسات]] آنان را برمیانگیزد تا موضع گرفته و به [[دفاع]] از [[مقدّسات]] خود برآیند و چه بسا این امر به بیادبی و [[جسارت]] آنها به [[مقدسات]] [[دینی]] انجامد.<ref> المیزان، ج ۷، ص ۳۱۴ - ۳۱۵.</ref> | ||
[[دشنام]] متقابل [[مسلمانان]] و [[مشرکان]]، چنین مشتبه میسازد که میان [[حق و باطل]] تفاوتی نیست، چون هر دو از حربه باطلی مانند دشنام بهره میگیرند، درحالی که [[خدا]] [[پیامبر]]{{صل}} را به "[[جدال]] احسن" [[امر]] میکند.<ref> الوسیط، طنطاوی، ج ۵، ص ۱۵۳.</ref> [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[نکوهش]] و آثار [[زشت]] دشنام، پس از توهین [[یهودیان]] به ایشان به [[عایشه]] فرمود: ای عایشه! اگر [[فحش]] و [[ناسزا]] به شکل جسمانی درآید، در شکل زشت و ناخوشایندی آشکار و مایه سرافکندگی و [[خواری]] [[انسان]] میشود؛ ولی [[ملاطفت]]، نرم زبانی، [[نرمش]] و [[مدارا]] بر [[وقار]] و [[شخصیت انسان]] میافزاید و او را آراسته میکند و [[زینت]] میدهد.<ref> المحجة البیضاء، ج ۳، ص ۳۸۶.</ref> کاربرد دشنام و اعمالی مانند آن، یا نشانه نداشتن [[منطق]] است؛ یا نشانه نداشتن [[صبر]] و [[ادب]] <ref>نور، ج ۳، ص ۳۲۸.</ref> که از هر سه [[اسلام]] [[نهی]] کرده است.<ref>[[مرضیه قدمی|قدمی، مرضیه]]، [[حسن خلق (مقاله)|مقاله «حسن خلق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ،ج۱۱.</ref> | [[دشنام]] متقابل [[مسلمانان]] و [[مشرکان]]، چنین مشتبه میسازد که میان [[حق و باطل]] تفاوتی نیست، چون هر دو از حربه باطلی مانند دشنام بهره میگیرند، درحالی که [[خدا]] [[پیامبر]]{{صل}} را به "[[جدال]] احسن" [[امر]] میکند.<ref> الوسیط، طنطاوی، ج ۵، ص ۱۵۳.</ref> [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[نکوهش]] و آثار [[زشت]] دشنام، پس از توهین [[یهودیان]] به ایشان به [[عایشه]] فرمود: ای عایشه! اگر [[فحش]] و [[ناسزا]] به شکل جسمانی درآید، در شکل زشت و ناخوشایندی آشکار و مایه سرافکندگی و [[خواری]] [[انسان]] میشود؛ ولی [[ملاطفت]]، نرم زبانی، [[نرمش]] و [[مدارا]] بر [[وقار]] و [[شخصیت انسان]] میافزاید و او را آراسته میکند و [[زینت]] میدهد.<ref> المحجة البیضاء، ج ۳، ص ۳۸۶.</ref> کاربرد دشنام و اعمالی مانند آن، یا نشانه نداشتن [[منطق]] است؛ یا نشانه نداشتن [[صبر]] و [[ادب]] <ref>نور، ج ۳، ص ۳۲۸.</ref> که از هر سه [[اسلام]] [[نهی]] کرده است.<ref>[[مرضیه قدمی|قدمی، مرضیه]]، [[حسن خلق (مقاله)|مقاله «حسن خلق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ،ج۱۱.</ref> |